Ochrona

własności

intelektualnej

dr Marek Chrabkowski
WSAiB im. E.Kwiatkowskiego

Gdynia, rok akademicki 2011/2012

Literatura podstawowa

• M. Załucki, Prawo własności

intelektualnej, Warszawa 2010.

• G. Michniewicz, Ochrona

własności intelektualnej,
Warszawa 2010.

Literatura uzupełniająca

 Z.Miklasiński, Prawo własności przemysłowej.

Komentarz, Warszawa 2002

 J.Barta i R.Markiewicz (red.),Ustawa o prawie

autorskim i prawach pokrewnych.
Komentarz, Warszawa 2001

 J.Szwaja (red.), Ustawa o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji. Komentarz,
Warszawa 2006

 M.Załucki, Licencja na używanie znaku

towarowego. Studium
prawnoporównanwcze, Warszawa 2008

c.d. literatury

uzupełniającej

 J.Sobczak, Prawo autorskie i prawa

pokrewne, Warszawa-Poznań 2000

 R. Golat, Dobra niematerialne,

Bydgoszcz-Warszawa 2006.

 Z.Radwański, Prawo cywilne- część

ogólna, Warszawa 2004

Źródła prawa

• Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. O

prawie autorskim i prawach
pokrewnych, t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 90,
poz. 631 ze zm.

• Ustawa z dnia 30 czerwca 2000r.

Prawo własności przemysłowej, t.j.
Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.

• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993r. O

zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,
t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze
zm.

Źródła prawa

• Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007r. O

przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym, Dz.U. z 2007 r.
Nr 171, poz. 1206.

• Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o

ochronie baz danych, Dz.U. z 2001 r.
Nr 128, poz. 1402 ze zm.

• Rozporządzenie Rady Ministrów z

dnia 8 stycznia 2002r. w sprawie
szczegółowego zakresu działania
Urzędu Patentowego
Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z
2003 r. Nr 8, poz. 59.

Tematyka wykładów

 Zarys rozwoju regulacji prawnej, pojęcie i miejsce

w systemie prawa własności intelektualnej

 Zakres przedmiotowy i podmiotowy prawa

własności intelektualnej

 Powstanie i charakter ochrony praw własności

intelektualnej

 Korzystanie z praw oraz przeniesienie własności

intelektualnej

 Wyczerpanie praw i naruszenie własności

intelektualnej

 Cywilnoprawna i karnoprawna ochrona

przedmiotów własności intelektualnej

 Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

Dobra niematerialne

• Dobra niematerialne to dobra prawne, które

ze względu na wartość, jaką przedstawiają
dla konkretnych podmiotów, zasługują na
prawną ochronę i ochrona ta jest im
przyznawana w stosownych regulacjach
ustawowych.

• Niektóre dobra niematerialne są objęte

szczególną ochroną z uwagi na ich
atrakcyjność. Okazują się bowiem przydatne
w różnych sferach życia społecznego.

Podobieństwa pomiędzy prawem własności

a prawem własności intelektualnej

1. Istnienie wyodrębnionego dobra prawnego stanowiącego

przedmiot tych praw (rzecz- w przypadku własności; utwór,
wynalazek, znak towarowy itd. – w przypadku własności
intelektualnej).

2. Zakres uprawnień składających się na treść własności i

własności intelektualnej (korzystanie z dóbr będących
przedmiotem obu rodzajów własności i rozporządzanie nimi).

3. Bezwzględna skuteczność tych uprawnień (zarówno

uprawnienia właściciela rzeczy, jak i uprawnienia wynikające
z własności intelektualnej są skuteczne erga omnes, tzn.
względem wszystkich osób trzecich nie uprawnionych do
korzystania bądź do rozporządzania przedmiotami
własności).

Różnice pomiędzy prawem własności a

prawem własności intelektualnej

1.

Przedmiotem własności rzeczy są dobra materialne, podczas gdy
przedmiotem własności intelektualnej są dobra niematerialne np.
abstrakcyjna idea techniczna.

2.

Własność rzeczy ogranicza się do uprawnień o charakterze
majątkowym, natomiast własność intelektualna obejmuje także
prawa natury osobistej, w szczególności uprawnienia związane z
autorstwem dóbr będących przedmiotami tej własności.

3.

Własność rzeczy jest prawem wieczystym, a uprawnienia
majątkowe wynikające z własności intelektualnej są ograniczone
w czasie (np. 70 lat autorskie prawa majątkowe czy 20 lat prawa
z patentu).

4.

Własność intelektualna, w przeciwieństwie do własności rzeczy,
jest na ogół ograniczona w przestrzeni (np. patent na wynalazek
rozciąga się tylko na terytorium państwa).

Odpowiednie stosowanie przepisów o

własności rzeczy

Różnice pomiędzy prawem własności a
prawem własności intelektualnej,
powodują, że przepisy o własności
rzeczy mogą być stosowane do
własności intelektualnej w
ograniczonym zakresie i tylko
odpowiednio.

Podział dóbr niematerialnych

• Dobra osobiste (pojawiają się niejako

automatycznie)

• Koncepcyjne dobra niematerialne (do ich

powstania wymagany jest wysiłek
intelektualny)

• Inne dobra niematerialne (energia)

Podział dóbr niematerialnych

Podstawowa różnica pomiędzy dobrami

osobistymi i koncepcyjnymi

• W przeciwieństwie do dóbr osobistych, w

przypadku których ich wykorzystanie w celach
komercyjnych (zarobkowych) stanowi
wyjątek, dobra koncepcyjne zasadniczo
realizowane są z myślą o określonej, często
gospodarczej ich eksploatacji, która ma się
przełożyć dla osoby uprawnionej na
konkretną korzyść majątkową.

Główne obszary ochrony

własności intelektualnej

• Prawa autorskie i pokrewne

• Prawa własności przemysłowej

• Uczciwe praktyki rynkowe i

konkurencja

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Przedmiot prawa autorskiego



Utwór



Opracowanie cudzego utworu



Zbiory, antologie, wybory oraz bazy danych

Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
•

  1)   akty normatywne lub ich urzędowe projekty,

•

  2)   urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,

•

  3)   opublikowane opisy patentowe lub ochronne,

•

  4)   proste informacje prasowe.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Przedmiotem prawa autorskiego

jest każdy przejaw działalności

twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci,
niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

•   1)   wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi

(literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy
komputerowe),

•   2)   plastyczne,
•   3)   fotograficzne,
•   4)   lutnicze,
•   5)   wzornictwa przemysłowego,
•   6)   architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
•   7)   muzyczne i słowno-muzyczne,
•   8)   sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
•   9)   audiowizualne (w tym wizualne i audialne).

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Ogólna definicja utworu

• Kryterium twórczości – odnosi się do kreatywności

danego dzieła tzn. zawiera nowe w stosunku do
wcześniejszych istniejących już utworów wartości np.
estetyczne, konstrukcyjne.

• Kryterium indywidualnego charakteru – osobiste

piętno jakie nadaje mu określony twórca, np. specyficzny
pomysł i styl tworzenia w zestawieniu z innymi twórcami z
danej dziedziny.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Utwory nazwane chronione w szczególny

sposób

• Twórcze bazy danych

(chronione na podstawie odrębnej

ustawy).

• Utwory architektoniczne, architektoniczno-

urbanistyczne i urbanistyczne

(art.56, 57 i 61 Prawa

autorskiego).

• Utwory audiowizualne

(szczególny ich status polega

między innymi na przypisaniu określonych uprawnień istotnych z
punktu widzenia jego eksploatacji jego producentowi np. art. 70
ust.1 i 71 Prawa autorskiego).

• Programy komputerowe

(art.74 ust.3, art.74 ust.4 i art.

75 Prawa autorskiego).

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Utwory nazwane chronione na
ogólnych zasadach

• Utwory słowne
• Utwory słowno-graficzne
• Utwory plastyczne
• Utwory fotograficzne
• Itd.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

PRZEDMIOT PRAW POKREWNYCH

1. Prawo do artystycznych wykonań

– Każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej

pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i
sposobu wyrażenia.

– Artystycznymi wykonaniami, w rozumieniu ust. 1, są w szczególności:

działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów,
wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób w sposób twórczy
przyczyniających się do powstania wykonania.

2. Prawo do fonogramów i wideogramów

– Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania

utworu albo innych zjawisk akustycznych.

– Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych

obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono
utwór audiowizualny.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

PRZEDMIOT PRAW POKREWNYCH

3. Prawo do nadań programów

Bez uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów,
organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania ze
swoich nadań programów w zakresie:

•

1) utrwalania;

•

2) zwielokrotniania określoną techniką;

•

3) nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną;

•

4) reemitowania;

•

5) wprowadzania do obrotu ich utrwaleń;

•

6) odtwarzania w miejscach dostępnych za opłatą wstępu;

•

7) udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w
czasie przez siebie wybranym.

4. Prawo do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych

•

Wydawcy, który jako pierwszy w sposób zgodny z prawem opublikował lub w inny sposób
rozpowszechnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze
publicznie udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym utworem i korzystania z
niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres wymieniony w ustawie.

•

Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotował jego wydanie
krytyczne lub naukowe, niebędące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania takim
wydaniem i korzystania z niego na zasadach i przez okres wymieniony w ustawie.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Przedmiot prawa własności przemysłowej



Wynalazek



Wzór użytkowy



Wzór przemysłowy



Topografia układu scalonego



Znak towarowy



Oznaczenie geograficzne



Projekt racjonalizatorski

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• Art. 24. Patenty są udzielane na

wynalazki, które są nowe, posiadają
poziom wynalazczy i nadają się do
przemysłowego stosowania, bez
względu na dziedzinę techniki.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• Art. 28. Za wynalazki, w rozumieniu ustawy pwp, nie uważa się w

szczególności:

 1)   odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;
 2)   wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
 3)   planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub

gospodarczej oraz gier;

 4)   wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być

wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;

 5)   programów do maszyn cyfrowych;
 6)   przedstawienia informacji.
• Program komputerowy jako element większej całości może zostać

opatentowany np. rozwiązanie stanowiące wynalazek, które dla
praktycznego zastosowania wymaga posłużenia się konkretnym
programem komputerowym

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Ograniczenia przedmiotowe

Patenty nie mogą być udzielane:
• gdy istnieje sprzeczność z porządkiem publicznym lub

dobrymi obyczajami;

• na wynalazki biotechniczne, których wykorzystywanie

byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi
obyczajami lub moralnością publiczną (sposoby klonowania
ludzi, stosowanie embrionów ludzkich do celów
przemysłowych lub handlowych itp.);

• na odmiany roślin lub rasy zwierząt, czysto biologiczne

sposoby hodowli roślin lub zwierząt;

• na sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami

chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby
diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach

Przedmiot prawa własności intelektualnej

•

Wynalazek tajny

• Art. 56. 1. Wynalazek dokonany przez obywatela polskiego może

być uznany za tajny, jeżeli dotyczy obronności lub bezpieczeństwa
Państwa.

• 2. Wynalazkami dotyczącymi obronności Państwa są w szczególności

rodzaje broni lub sprzętu wojskowego oraz sposoby walki.

• 3. Wynalazkami dotyczącymi bezpieczeństwa Państwa są w

szczególności środki techniczne stosowane przez służby państwowe
uprawnione do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych,
a także nowe rodzaje wyposażenia i sprzętu oraz sposoby ich
wykorzystywania przez te służby.

• Art. 59. 1. Prawo do uzyskania patentu na wynalazek tajny

zgłoszony w Urzędzie Patentowym w celu zastrzeżenia
pierwszeństwa przechodzi, za odszkodowaniem, na Skarb Państwa
reprezentowany odpowiednio przez ministra właściwego do spraw
obrony narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub
Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• Wynalazek biotechnologiczny - rozumie się przez to

wynalazek w rozumieniu upwp, dotyczący wytworu składającego
się z materiału biologicznego lub zawierającego taki materiał
albo sposobu, za pomocą którego materiał biologiczny jest
wytwarzany, przetwarzany lub wykorzystywany.

• Wynalazki biotechnologiczne nie mogą być sprzeczne z

porządkiem publicznym, dobrymi obyczajami lub moralnością, a
za takie uważa się:

– sposoby klonowania ludzi,
– sposoby modyfikacji tożsamości genetycznej linii zarodkowej

człowieka,

– stosowanie embrionów ludzkich do celów przemysłowych lub

handlowych,

– sposoby modyfikacji tożsamości genetycznej zwierząt, które

mogą powodować u nich cierpienia, nie przynosząc żadnych
istotnych korzyści medycznych dla człowieka lub zwierzęcia
oraz zwierzęta będące wynikiem zastosowania takich
sposobów.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• Art. 94. 1. Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne

rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu,
budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci.

• 2. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli

pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne
znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów.

• Wzór użytkowy może uzyskać cechę tajności, jeżeli dotyczy

obronności lub bezpieczeństwa państwa (postępowanie
identyczne jak w przypadku wynalazku tajnego).

Przedmiot prawa własności intelektualnej

•

1. Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter
postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii,
konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez
jego ornamentację.

•

2. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub
rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne
oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.

•

3. Za wytwór uważa się także:

•

  1)   przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych
umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (wytwór złożony);

•

  2)   część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje
widoczna w trakcie jego zwykłego używania, przez które rozumie się każde
używanie, z wyłączeniem konserwacji, obsługi lub naprawy;

•

  3)   część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu.

•

4. W przypadku wzoru stosowanego lub zawartego w części składowej wytworu
złożonego, w rozumieniu ust. 3 pkt 1, ocena nowości i indywidualnego
charakteru dotyczy tylko jego widocznych cech.
(art.102 upwp).
Wzór przemysłowy podnosi wartość produktu, decydując o tym, czy produkt
jest atrakcyjny i czy podoba się klientom. Czasami dobry wzór przemysłowy
może być najistotniejszym atutem decydującym o sprzedaży produktu.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• Różnica pomiędzy wzorem użytkowym a wzorem

przemysłowym

WZÓR PRZEMYSŁOWY – istnieje wymóg estetyki, musi być

nowy i odznaczać się indywidualnym charakterem,
może dotyczyć substancji niematerialnych

WZÓR UŻYTKOWY – istnieje wymóg użyteczności, może

dotyczyć tylko substancji materialnych

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• 1. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie

przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się
w sposób graficzny wyrazić, jeżeli oznaczenie takie
nadaje się do odróżniania w obrocie towarów jednego
przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów
innych przedsiębiorstw.

• 2. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w

szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja
kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru
lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał
dźwiękowy.
(art.120 upwp)

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Rodzaje znaków towarowych
1. wg kryterium podmiotu będącego użytkownikiem znaku



Fabryczne



Usługowe



Handlowe

2. Wg kryterium zakresu ochrony znaku



Zwykłe



Powszechnie znane



Chronione w trybie rejestrowym

3. Wg kryterium sposobu percepcji znaku



Słowne, obrazowe, plastyczne, dźwiękowe, kombinowane,
dotykowe, zapachowe i smakowe

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Wyłączenia oznaczeń spod ochrony

• 1. Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które:

 1)   nie mogą być znakiem towarowym;
 2)   nie mają dostatecznych znamion odróżniających.

• 2. Z zastrzeżeniem art. 130 nie mają dostatecznych znamion

odróżniających oznaczenia, które:
  1)   nie nadają się do odróżniania w obrocie towarów, dla których
zostały zgłoszone;
  2)   składają się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do
wskazania w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości,
ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub
przydatności;
  3)   weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w
uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych.
(art.129 upwp)

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Funkcje znaków towarowych

1. Funkcja oznaczenia pochodzenia
2. Funkcja jakościowa
3. Funkcja reklamowa

Przedmiot prawa własności intelektualnej

WSPÓLNOTOWE ZNAKI TOWAROWE

• Podstawa prawna – rozporządzenie Rady nr

40/94 z 20 grudnia 1993r. W sprawie
wspólnotowego znaku towarowego.

• Pozwala na uzyskanie ochrony oznaczeń na

całym obszarze unijnym.

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• 1. Oznaczeniami geograficznymi, w rozumieniu

ustawy, są oznaczenia słowne odnoszące się
bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca,
miejscowości, regionu lub kraju (teren), które
identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu,
jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy
towaru są przypisywane przede wszystkim
pochodzeniu geograficznemu tego towaru.

• 2. Na zagraniczne oznaczenia geograficzne można

uzyskać w Polsce ochronę tylko, gdy oznaczenie
korzysta z ochrony w kraju jego pochodzenia.
(art.174 upwp)

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Oznaczenia geograficzne
• Produkty polskie zgłoszone na listę produktów

regionalnych:

– Truskawki kaszubskie
– Karp zatorski
– Rogal świętomarciński
– Andruty kaliskie
– Ser smażony z Nowego Tomyśla
– Kiełbasa lisiecka
– Oscypek podhalański
– Bryndza podhalańska
– Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• 1. Przez topografię układu scalonego, rozumie się

rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym
w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów, z
których co najmniej jeden jest elementem aktywnym,
oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego.

• 2. Przez układ scalony rozumie się jedno- lub

wielowarstwowy wytwór przestrzenny, utworzony z
elementów z materiału półprzewodnikowego
tworzącego ciągłą warstwę, ich wzajemnych połączeń
przewodzących i obszarów izolujących, nierozdzielnie
ze sobą sprzężonych, w celu spełniania funkcji
elektronicznych.
(art.196 upwp)

Przedmiot prawa własności intelektualnej

Projekt racjonalizatorski

• 1. Przedsiębiorcy mogą przewidzieć przyjmowanie projektów

racjonalizatorskich na warunkach określonych w ustalanym
przez siebie regulaminie racjonalizacji.

• 2. Przedsiębiorca może uznać za projekt racjonalizatorski, w

rozumieniu ustawy, każde rozwiązanie nadające się do
wykorzystania, niebędące wynalazkiem, wzorem użytkowym,
wzorem przemysłowym lub topografią układu scalonego.

• 3. W regulaminie, o którym mowa w ust. 1, przedsiębiorca

określa co najmniej, jakie rozwiązania i przez kogo dokonane
uznaje się w przedsiębiorstwie za projekty racjonalizatorskie,
a także sposób załatwiania zgłoszonych projektów i zasady
wynagradzania twórców tych projektów.
(art.7 upwp)

Przedmiot prawa własności intelektualnej

OCHRONA PRAWNOAUTORSKA WŁASNOŚCI

PRZEMYSŁOWEJ

ZNAK TOWAROWY

Ochrona znaku towarowego może być rozpatrywana w
kontekście ochrony utworu w rozumieniu przepisów
Prawa autorskiego.

WZÓR PRZEMYSŁOWY

Ochrona praw majątkowych do utworu, przewidziana w
przepisach prawa autorskiego, nie ma zastosowania do
wytworów wytworzonych według wzoru przemysłowego
i wprowadzonych do obrotu po wygaśnięciu prawa z
rejestracji udzielonego na taki wzór.

Bazy danych jako przedmiot ochrony

• Bazy danych podlegają ochronie określonej w ustawie z dnia

27 lipca 2001r. o ochronie baz danych niezależnie od ochrony
przyznanej na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o
prawie autorskim i prawach pokrewnych bazom danych
spełniającym cechy utworu.

• Baza danych oznacza zbiór danych lub jakichkolwiek innych

materiałów i elementów zgromadzonych według określonej
systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w
jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi,
wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu
inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub
prezentacji jego zawartości,

Przedmiot prawa własności intelektualnej

• Nieuczciwa konkurencja
• 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z

prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza
interes innego przedsiębiorcy lub klienta. 
2. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:
wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub
oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów
albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług,
naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do
rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo
produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie
dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję
publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama,
organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie
lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym

Nieuczciwe praktyki rynkowe

• Nieuczciwymi praktykami rynkowymi w każdych

okolicznościach są następujące praktyki rynkowe
wprowadzające w błąd:

• 1) podawanie przez przedsiębiorcę informacji, że

zobowiązał się on do przestrzegania kodeksu dobrych
praktyk, jeżeli jest to niezgodne z prawdą;

• 2) posługiwanie się certyfikatem, znakiem jakości lub

równorzędnym oznaczeniem, nie mając do tego
uprawnienia;

• 3) twierdzenie, że kodeks dobrych praktyk został

zatwierdzony przez organ publiczny lub inny organ,
jeżeli jest to niezgodne z prawdą;

Nieuczciwe praktyki rynkowe

• 4) twierdzenie, że:
• a) przedsiębiorca uzyskał stosowne uprawnienie od

organu publicznego lub podmiotu prywatnego,

• b) praktyki rynkowe lub produkt zostały zatwierdzone,

zaaprobowane lub uzyskały inne stosowne uprawnienie
od organu publicznego lub podmiotu prywatnego

• - przy jednoczesnym niespełnieniu warunków

zatwierdzenia, aprobaty lub warunków niezbędnych do
uzyskania innego stosownego uprawnienia;

• 5) reklama przynęta, która polega na propozycji nabycia

produktu po określonej cenie, bez ujawniania, że
przedsiębiorca może mieć uzasadnione podstawy, aby
sądzić, że nie będzie w stanie dostarczyć lub zamówić u
innego przedsiębiorcy dostawy tych lub równorzędnych
produktów po takiej cenie, przez taki okres i w takich
ilościach, jakie są uzasadnione, biorąc pod uwagę
produkt, zakres reklamy produktu i oferowaną cenę;

Nieuczciwe praktyki rynkowe

• 6) reklama przynęta i zamiana, która polega na

propozycji nabycia produktu po określonej cenie, a
następnie odmowie pokazania konsumentom
reklamowanego produktu lub odmowie przyjęcia
zamówień na produkt lub dostarczenia go w racjonalnym
terminie lub demonstrowaniu wadliwej próbki produktu,
z zamiarem promowania innego produktu;

• 7) twierdzenie, że produkt będzie dostępny jedynie

przez bardzo ograniczony czas lub że będzie on
dostępny na określonych warunkach przez bardzo
ograniczony czas, jeżeli jest to niezgodne z prawdą, w
celu nakłonienia konsumenta do podjęcia
natychmiastowej decyzji dotyczącej umowy i
pozbawienia go możliwości świadomego wyboru
produktu;

Nieuczciwe praktyki rynkowe

• 8) zobowiązanie się do zapewnienia usług serwisowych

konsumentom, z którymi przedsiębiorca przed
zawarciem umowy komunikował się w języku
niebędącym językiem urzędowym państwa
członkowskiego, na którego terytorium przedsiębiorca
ma swoją siedzibę, a następnie udostępnienie takich
usług jedynie w innym języku, bez wyraźnego
poinformowania o tym konsumenta przed zawarciem
przez niego umowy;

• 9) twierdzenie lub wywoływanie wrażenia, że sprzedaż

produktu jest zgodna z prawem, jeżeli jest to niezgodne
z prawdą;

• 10) prezentowanie uprawnień przysługujących

konsumentom z mocy prawa, jako cechy wyróżniającej
ofertę przedsiębiorcy;

Nieuczciwe praktyki rynkowe

• 11) kryptoreklama, która polega na wykorzystywaniu

treści publicystycznych w środkach masowego przekazu
w celu promocji produktu w sytuacji gdy przedsiębiorca
zapłacił za tę promocję, a nie wynika to wyraźnie z
treści lub z obrazów lub dźwięków łatwo
rozpoznawalnych przez konsumenta;

• 12) przedstawianie nierzetelnych informacji

dotyczących rodzaju i stopnia ryzyka, na jakie będzie
narażone bezpieczeństwo osobiste konsumenta lub
jego rodziny, w przypadku gdy nie nabędzie produktu;

• 13) reklamowanie produktu podobnego do produktu

innego przedsiębiorcy w sposób celowo sugerujący
konsumentowi, że produkt ten został wykonany przez
tego samego przedsiębiorcę, jeżeli jest to niezgodne z
prawdą;

Nieuczciwe praktyki rynkowe

• 14) zakładanie, prowadzenie lub propagowanie

systemów promocyjnych typu piramida, w ramach
których konsument wykonuje świadczenie w zamian za
możliwość otrzymania korzyści materialnych, które są
uzależnione przede wszystkim od wprowadzenia innych
konsumentów do systemu, a nie od sprzedaży lub
konsumpcji produktów;

• 15) twierdzenie, że przedsiębiorca wkrótce zakończy

działalność lub zmieni miejsce jej wykonywania, jeżeli
jest to niezgodne z prawdą;

• 16) twierdzenie, że nabycie produktu jest w stanie

zwiększyć szansę na wygraną w grach losowych;

• 17) twierdzenie, że produkt jest w stanie leczyć

choroby, zaburzenia lub wady rozwojowe, jeżeli jest to
niezgodne z prawdą;

Nieuczciwe praktyki rynkowe

• 18) przekazywanie nierzetelnych informacji

dotyczących warunków rynkowych lub dostępności
produktu, z zamiarem nakłonienia konsumenta do
zakupu produktu na warunkach mniej korzystnych niż
warunki rynkowe;

• 19) twierdzenie, w ramach praktyki rynkowej, że

organizowany jest konkurs lub promocja z nagrodami, a
następnie nieprzyznanie opisanych nagród lub ich
odpowiedniego ekwiwalentu;

• 20) prezentowanie produktu jako "gratis", "darmowy",

"bezpłatny" lub w podobny sposób, jeżeli konsument
musi uiścić jakąkolwiek należność, z wyjątkiem
bezpośrednich kosztów związanych z odpowiedzią na
praktykę rynkową, odbiorem lub dostarczeniem
produktu;

Nieuczciwe praktyki rynkowe

• 21) umieszczanie w materiałach marketingowych faktury

lub podobnego dokumentu, sugerującego obowiązek
zapłaty, który wywołuje u konsumenta wrażenie, że już
zamówił reklamowany produkt, mimo że tego nie zrobił;

• 22) twierdzenie lub stwarzanie wrażenia, że sprzedawca

nie działa w celu związanym z jego działalnością
gospodarczą lub zawodową, lub podawanie się za
konsumenta, jeżeli jest to niezgodne z prawdą;

• 23) wywoływanie u konsumenta wrażenia, że usługi

serwisowe dotyczące danego produktu są dostępne w
państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie,
w którym produkt ten został sprzedany, jeżeli jest to
niezgodne z prawdą.

Podmioty prawa własności intelektualnej



Podmioty prawa autorskiego



Podmioty prawa własności przemysłowej

Podmioty prawa własności intelektualnej

• Art. 8. 1. Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile

ustawa nie stanowi inaczej.

• 2. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której

nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na
egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do
publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w
związku z rozpowszechnianiem utworu.

• 3. Dopóki twórca nie ujawnił swojego autorstwa, w

wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent
lub wydawca, a w razie ich braku - właściwa organizacja
zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

Podmioty prawa własności intelektualnej

• Art. 9. 1. Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie.

Domniemywa się, że wielkości udziałów są równe. Każdy ze współtwórców
może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie
wkładów pracy twórczej.

• 2. Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej

części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw
pozostałych współtwórców.

• 3. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest

zgoda wszystkich współtwórców. W przypadku braku takiej zgody każdy ze
współtwórców może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka
uwzględniając interesy wszystkich współtwórców.

• 4. Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia

prawa autorskiego do całości utworu. Uzyskane świadczenie przypada
wszystkim współtwórcom, stosownie do wielkości ich udziałów.

• 5. Do autorskich praw majątkowych przysługujących współtwórcom stosuje

się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach
ułamkowych.

Podmioty prawa własności intelektualnej

• Art. 10. Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w

celu wspólnego rozpowszechniania, każdy z nich może
żądać od pozostałych twórców udzielenia zezwolenia na
rozpowszechnianie tak powstałej całości, chyba że
istnieje słuszna podstawa odmowy, a umowa nie
stanowi inaczej.

• Art. 11. Autorskie prawa majątkowe do utworu

zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub
publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub
wydawcy, a do poszczególnych części mających
samodzielne znaczenie - ich twórcom. Domniemywa się,
że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do
tytułu.

Podmioty prawa własności intelektualnej

• Art. 12. 1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej,

pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania
obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu
autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o
pracę i zgodnego zamiaru stron.

• 2. Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie

przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o
pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na
piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym
skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez
pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór
utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej.
Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do
rozpowszechniania utworu.

• 3. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu

pracodawca nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono.

Podmioty prawa własności intelektualnej

• Art. 13. Jeżeli pracodawca nie zawiadomi twórcy w terminie sześciu

miesięcy od dostarczenia utworu o jego przyjęciu, nieprzyjęciu lub
uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w
tym celu odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez
zastrzeżeń. Strony mogą określić inny termin.

• Art. 14. 1. Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji

naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego
pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków
ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od
dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo
jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został
opublikowany.

• 2. Instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z

materiału naukowego zawartego w utworze, o którym mowa w ust. 1, oraz
udostępniać ten materiał osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego
przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie.

Podmioty prawa własności intelektualnej

• Art. 15. Domniemywa się, że

producentem lub wydawcą jest osoba,
której nazwisko lub nazwę uwidoczniono
w tym charakterze na przedmiotach, na
których utwór utrwalono, albo podano
do publicznej wiadomości w jakikolwiek
sposób w związku z
rozpowszechnianiem utworu.

Podmioty prawa własności intelektualnej

•

Art. 11. 1. Prawo do uzyskania patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na
wzór użytkowy, jak również prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przysługuje, z
zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, twórcy.

•

2. Współtwórcom wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego
uprawnienie do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji
przysługuje wspólnie.

•

3. W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w
wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z
realizacji innej umowy, prawo, o którym mowa w ust. 1, przysługuje pracodawcy
lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej.

•

4. W umowie pomiędzy przedsiębiorcami może być określony podmiot, któremu
przysługiwać będą prawa, o których mowa w ust. 1, w razie dokonania wynalazku,
wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w związku z wykonywaniem tej
umowy.

•

5. W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego
przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z tego
wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego we własnym zakresie. W
umowie o udzielenie pomocy strony mogą ustalić, że przedsiębiorcy przysługuje w
całości lub części prawo, o którym mowa w ust. 1.

Podmioty prawa własności intelektualnej

• Art. 20. Twórca wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru

przemysłowego uprawniony do uzyskania patentu, prawa ochronnego
lub prawa z rejestracji może przenieść to prawo nieodpłatnie lub za
uzgodnioną zapłatą na rzecz przedsiębiorcy albo przekazać mu
wynalazek, wzór użytkowy albo wzór przemysłowy do korzystania.

• Art. 21. W przypadku przekazania wynalazku, wzoru użytkowego albo

wzoru przemysłowego do korzystania zgodnie z art. 20, z dniem jego
przedstawienia na piśmie następuje przejście na przedsiębiorcę prawa
do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji, pod
warunkiem przyjęcia wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru
przemysłowego przez przedsiębiorcę do wykorzystania i
zawiadomienia o tym twórcy w terminie 1 miesiąca, chyba że strony
ustalą inny termin.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• PRAWA PODMIOTOWE - typowa dla

prawa cywilnego ochrona interesów
jednostki

• Prawem podmiotowym jest wynikająca ze

stosunku prawnego sfera możności
postępowania w określony sposób,
przyznana przez normę prawną w celu
ochrony interesów podmiotu uprawnionego
i przez normę prawną zabezpieczona.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

RODZAJE PRAW PODMIOTOWYCH

1.Prawa bezwzględne - względne
2.Prawa majątkowe – niemajątkowe
3.Prawa przenoszalne i nieprzenoszalne

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

GRANICE PRAW PODMIOTOWYCH

1. POCZĄTEK – co do zasady to chwila powstania prawa

podmiotowego (wyjątek ekspektatywa)

•

Nabycie pierwotne-pochodne

•

Nabycie konstytutywne-translatywne

•

W prawie autorskim bez formalności

•

W prawie własności przemysłowej na mocy konstytutywnej decyzji
administracyjnej

2. KONIEC – moment ustania prawa podmiotowego

•

Zbycie

•

Wyzbycie się części uprawnień

•

Upływ czasu

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Powstanie ochrony w prawie autorskim – zasadniczo

jednocześnie z powstaniem chronionego przedmiotu

• Powstanie ochrony w prawie własności przemysłowej –

na mocy konstytutywnej decyzji administracyjnej
(pierwotne nabycie prawa podmiotowego w stosunku do
wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego i
topografii układu scalonego tylko na mocy decyzji
urzędu)

• Powstanie ochrony w prawie nieuczciwej konkurencji –

ochrona jest trwała bez ograniczeń ( wynika z istoty
przepisów, które nie tworzą praw lecz zakazują pewnych
zachowań prowadzących do naruszeń istniejących praw)

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Charakter ochrony praw na gruncie

prawa autorskiego

 Ochrona powstaje ipso iure
 Reguła autonomiczności praw do nośnika i do dzieła
 Wielość podstaw normatywnych do wykorzystania

przy dochodzeniu ochrony ( jako prawo autorskie,
dobro osobiste lub jako wytwór intelektu ludzkiego)

 Klasyczny podział na korzystanie oraz rozporządzenie

prawem

 Dualistyczna natura praw autorskich: osobiste i

majątkowe

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Autorskie prawa osobiste

Art. 16. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa

osobiste chronią nieograniczoną w czasie i nie podlegającą
zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w
szczególności prawo do:

•   1)   autorstwa utworu,
•   2)   oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub

pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,

•   3)   nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego

rzetelnego wykorzystania,

•   4)   decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu

publiczności,

•   5)   nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Ograniczenia autorskie prawa osobistego

Ochrona twórcy programów komputerowych nie

obejmuje;

• prawa decydowania o pierwszym publicznym

udostępnieniu utworu,

• prawa do zachowania integralności utworu,
• prawa nadzoru nad sposobem korzystania z

programu.
(art.77 Prawa autorskiego).

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Autorskie prawa majątkowe

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej,
twórcy przysługuje wyłączne prawo
do korzystania z utworu i
rozporządzania nim na wszystkich
polach eksploatacji oraz do
wynagrodzenia za korzystanie z
utworu.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Art. 50. Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
•   1)   utrwalenie,
•   2)   zwielokrotnienie określoną techniką,
•   3)   wprowadzenie do obrotu,
•   4)   wprowadzenie do pamięci komputera,
•   5)   publiczne wykonanie albo publiczne odtworzenie,
•   6)   wystawienie,
•   7)   wyświetlenie,
•   8)   najem,
•   9)   dzierżawa,
•   10)  nadanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej

przez stację naziemną,

•   11)  nadanie za pośrednictwem satelity,
•   12)  równoczesne i integralne nadanie utworu nadawanego przez inną

organizację radiową lub telewizyjną.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu –

jest uprawnieniem o charakterze względnym wywodzącym
się z prawa podmiotowego bezwzględnego dotyczącego
możności korzystania i rozporządzania utworem.

• Korzyści mogą dotyczyć:

– zawarcia umowy sprzedaży oryginału,
– dokonywanej przez osoby uprawnione odsprzedaży

sprzedanego już oryginału,

– należności z tytułu produkcji lub importu magnetofonów,

magnetowidów, kserokopiarek, skanerów i innych
podobnych urządzeń oraz czystych nośników służących
do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku
osobistego,

– należności z tytułu zwielokrotniania utworów dla

własnego użytku osobistego osób trzecich.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Właściciele autorskich praw majątkowych

otrzymują gratyfikacje także za pośrednictwem
(lub bez takiego pośrednictwa, o ile podpisali oni
odrębne umowy) stowarzyszeń ich
reprezentujących z tytułu:

– nadawania opublikowanych drobnych utworów

muzycznych, słownych i słowno-muzycznych przez
organizacje radiowe i telewizyjne;

– reemitowania przez operatorów sieci kablowych w sieciach

kablowych utworów nadawanych w programach organizacji
radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy
zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania
prawami autorskimi;

– publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby

każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez
siebie wybranym, jeżeli się to łączy z osiąganiem korzyści
majątkowych.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Prawa do artystycznych wykonań

Art. 85. 1. Każde artystyczne wykonanie utworu lub
dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie
od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
2. Artystycznymi wykonaniami, w rozumieniu ust. 1, są
w szczególności: działania aktorów, recytatorów,
dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i
mimów oraz innych osób w sposób twórczy
przyczyniających się do powstania wykonania.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Art. 86. 1. Artyście wykonawcy przysługuje, w granicach określonych przepisami ustawy,

wyłączne prawo do:

•

  1)   ochrony dóbr osobistych dotyczących artystycznego wykonania,

•

  2)   korzystania z artystycznego wykonania i rozporządzania nim na poszczególnych polach
eksploatacji,

•

  3)   wynagrodzenia za korzystanie z artystycznego wykonania.

2. Wyłączne prawo korzystania i rozporządzania, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, obejmuje prawo

do:

•

  1)   utrwalania,

•

  2)   zwielokrotniania określoną techniką,

•

  3)   wprowadzenia do obrotu,

•

  4)   publicznego odtwarzania, chyba że jest ono dokonywane za pomocą wprowadzonego do
obrotu egzemplarza,

•

  5)   najmu,

•

  6)   dzierżawy,

•

  7)   nadawania, chyba że jest ono dokonywane za pomocą wprowadzonego do obrotu
egzemplarza.

3. W przypadku nadawania lub publicznego odtwarzania wykonania za pomocą wprowadzonego do

obrotu egzemplarza, artyście wykonawcy przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Prawa do fonogramów i wideogramów

Art. 94. 1. Producentem fonogramu lub wideogramu jest ten, pod czyim

nazwiskiem lub firmą (nazwą) fonogram lub wideogram został po raz
pierwszy sporządzony.

2. Bez uszczerbku dla praw twórców lub artystów wykonawców,

producentowi fonogramu lub wideogramu przysługuje wyłączne prawo
do rozporządzania i korzystania z fonogramu lub wideogramu w
zakresie:

•   1)   zwielokrotniania określoną techniką,
•   2)   wprowadzenia do obrotu,
•   3)   najmu,
•   4)   dzierżawy.
3. W przypadku nadawania lub publicznego odtwarzania wprowadzonego

do obrotu fonogramu lub wideogramu, producentowi przysługuje
prawo do stosownego wynagrodzenia.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Prawa do nadań

Art. 97. Bez uszczerbku dla praw twórców i artystów wykonawców,

organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do
rozporządzania i korzystania ze swoich programów w zakresie:

•   1)   utrwalania,
•   2)   zwielokrotniania określoną techniką,
•   3)   nadawania, w tym także przez inną organizację radiową lub

telewizyjną.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

Prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i

krytycznych

Art. 99

1

. Wydawcy, który jako pierwszy w sposób zgodny z prawem

opublikował lub w inny sposób rozpowszechnił utwór, którego czas
ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publicznie
udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym
utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez
okres dwudziestu pięciu lat od daty publikacji.

Art. 99

2

. Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do

utworu przygotował jego wydanie krytyczne lub naukowe, nie będące
utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania takim
wydaniem i korzystania z niego w zakresie, o którym mowa w art. 50
pkt 1-3 oraz 8 i 9, przez okres trzydziestu lat od daty publikacji.

Art. 99

3

. Przepisy art. 99

1

i art. 99

2

stosuje się odpowiednio do utworów i

tekstów, które ze względu na czas ich powstania lub charakter nigdy
nie były objęte ochroną prawa autorskiego.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Charakter ochrony praw na gruncie praw własności

przemysłowej

 Kumulatywny (zasada kumulatywnej ochrony)
 Złożony (właściwe prawo ochronne i tzw. „prawo do prawa”)
 Kolizyjny (konstrukcja pierwszeństwa do uzyskania prawa)
 Kompleksowy (cywilnoprawny, karnoprawny i

administracyjnoprawny)

 Formalistyczny
 Odpłatny i warunkowy
 Terminowy

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Patent- cywilne prawo podmiotowe o charakterze

bezwzględnym stwarzającym podmiotowi uprawnionemu z
tego prawa możność wyłącznego korzystania z wynalazku w
sposób zarobkowy lub zawodowy i jako przedmiotu obrotu
prawnego.

• Patent europejski – na podstawie art.64 Konwencji o patencie

europejskim.

• Patent wspólnotowy – obowiązuje na terenie UE na podstawie

Konwencji Patentowej dla Wspólnego Rynku z 1975r..

• Dodatkowe prawo ochronne – maksymalnie o 5 lat przedłuża

czas życia prawa podstawowego (rekompensata za czas
pomiędzy zgłoszeniem a zezwoleniem)

• Patent dodatkowy – może być udzielony na ulepszenie lub

uzupełnienie wynalazku.

• Patent jest zbywalny i podlega dziedziczeniu.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Prawa ochronne na wzory użytkowe –

ochrona na ich podstawie polega na możności
wyłączenia nieuprawnionych od korzystania ze
wzoru w sposób zawodowy lub zarobkowy.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Art. 105. 1. Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji.
• 2. Przez uzyskanie prawa z rejestracji uprawniony nabywa prawo

wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy
lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

• 3. Uprawniony może zakazać osobom trzecim wytwarzania, oferowania,

wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania wytworu, w
którym wzór jest zawarty bądź zastosowany, lub składowania takiego
wytworu dla takich celów.

• 4. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego obejmuje każdy wzór, który

na zorientowanym użytkowniku nie wywołuje odmiennego ogólnego
wrażenia. Art. 104 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

• 5. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego ogranicza się do wytworów

tego rodzaju, dla których nastąpiło zgłoszenie.

• 6. Prawa z rejestracji wzoru udziela się na 25 lat od daty dokonania

zgłoszenia w Urzędzie Patentowym, podzielone na pięcioletnie okresy, z
zastrzeżeniem art. 111.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

• Wystawienie dzieła na wystawie – możliwość

zgłoszenia (pierwszeństwo) wynalazku, wzoru
użytkowego lub przemysłowego poprzez
wystawienie tych dzieł na wystawie
międzynarodowej oficjalnej lub też uznanej za
oficjalną w kraju lub za granicą, jeżeli możliwość
taka wynika z przepisów międzynarodowych, a
dodatkowo w terminie 6 miesięcy od daty
wystawienia dokona się rejestracji w Urzędzie
Patentowym.

• Np. wystawy organizowane przez Międzynarodowe

Targi Poznańskie Sp. Z o.o. czy też
Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A..

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

PRAWA OCHRONNE NA ZNAKI TOWAROWE- konstrukcja

praw bezwzględnych, dzięki czemu przedsiębiorca
produkujący towary i opatrujący je zarejestrowanymi
znakami uzyskuje gwarancje ochrony swoich wyrobów
przed działaniami konkurentów, a tym samym ochronę
rozpoznawania swoich wyrobów przez klientów i źródła
zysku.

WSPÓLNOTOWY ZNAK TOWAROWY – Rozporządzenie Rady (WE)

nr 40/94 z dnia 20.12.1993r. W sprawie wspólnotowego znaku
towarowego – wywołuje ten sam skutek w całej Wspólnocie

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

PRAWA Z REJESTRACJI NA OZNACZENIA GEOGRAFICZNE

– Oszukańcze lub fałszywe posługiwanie się oznaczeniem

geograficznym, wprowadzające odbiorców w błąd, zostało
uznane za czyn nieuczciwej konkurencji

– Art.. 186 PWP statuuje instytucję tzw. „używacza

uprzedniego” - Osoby, które działając na danym terenie używały
wcześniej, w dobrej wierze, oznaczenia geograficznego, a ich
towary nie spełniają warunków będących podstawą udzielenia
prawa z rejestracji, mogą go nadal używać, jednakże nie dłużej niż
przez rok, począwszy od dnia udzielenia prawa z rejestracji.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

PRAWA Z REJESTRACJI TOPOGRAFII UKŁADÓW SCALONYCH

• Art. 211. Przez uzyskanie prawa z rejestracji nabywa się prawo do

wyłącznego korzystania z topografii w sposób zarobkowy lub
zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

• Art. 212. 1. Prawo z rejestracji narusza osoba, która bez zgody

uprawnionego:
  1)   reprodukuje w całości lub części chronioną topografię, z
wyjątkiem reprodukowania tej części, która nie spełnia wymogu
oryginalności określonego w art. 198,
  2)   importuje, sprzedaje lub w jakikolwiek inny sposób wprowadza do
obrotu kopię chronionej topografii, układy scalone wytworzone przy
użyciu takiej kopii, a także wyroby zawierające takie układy scalone.

• 2. Reprodukowanie topografii polega na jej odtworzeniu w układzie

scalonym na podstawie wzorca, dokumentacji lub analizy.

Podmioty pierwotnie uprawnione z

tytułu praw majątkowych

Rodzaj dobra

koncepcyjnego
Utwory

Pracodawca z chwilą przyjęcia utworu, jeśli

umowa o pracę nie stanowi inaczej

Utwory

Producent lub wydawca utworu zbiorowego

Utwory

Twórca w przypadku pozostałych utworów

Artystyczne wykonanie

Artysta wykonawca

Fonogramy i

wideogramy

Producent fonogramu lub wideogramu

Nadania radiowe lub

telewizyjne

Organizacja radiowa lub telewizyjna

Pierwsze wydania oraz

wydania naukowe lub

krytyczne

Wydawca

Podmioty pierwotnie uprawnione z

tytułu praw majątkowych

Rodzaj dobra

koncepcyjnego

Projekty wynalazcze

(wynalazki, wzory

użytkowe i

przemysłowe, topografie

układów scalonych)

Twórca projektu, stworzonego we własnym

zakresie (z własnej inicjatywy), pracodawca

twórcy projektu lub zamawiający projekt

(stworzony z inicjatywy innego podmiotu niż

twórca)

Znaki towarowe

Podmiot uzyskujący prawo ochronne na znak

towarowy - przedsiębiorca

Program komputerowy

Pracodawca, o ile umowa nie stanowi inaczej

Nietwórcze bazy danych Producent bazy danych

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW PODMIOTOWYCH

• Art. 5. KC Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny

ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami
współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie
jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

• Art. 68.1 PWP Uprawniony z patentu lub z licencji nie może nadużywać

swego prawa, w szczególności przez uniemożliwianie korzystania z wynalazku
przez osobę trzecią, jeżeli jest ono konieczne do zaspokojenia potrzeb rynku
krajowego, a zwłaszcza gdy wymaga tego interes publiczny, a wyrób jest
dostępny społeczeństwu w niedostatecznej ilości lub jakości albo po
nadmiernie wysokich cenach.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW PODMIOTOWYCH

• Ograniczenia czasowe (wyjątki to autorskie prawa osobiste i prawa z

rejestracji na oznaczenia geograficzne)

• Ograniczenia ustawowe
• Ograniczenia umowne

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW

PODMIOTOWYCH

• INSTYTUCJA DOZWOLONEGO UŻYTKU PRYWATNEGO
• Art. 23. 1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już

rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis
ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego
i architektoniczno-urbanistycznego.

• 2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje krąg osób pozostających w

związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub
stosunku towarzyskiego.

• Projekt architektoniczny lub architektoniczno-urbanistyczny obejmuje prawo

zastosowania go tylko do jednej budowy.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW

PODMIOTOWYCH

• Umieszczenie własnego utworu na własnej stronie internetowej

twórcy pozwala na przyjęcie dorozumianej zgody na jego dalsze
wykorzystanie nie tylko w ramach dozwolonego użytku
osobistego.

• Umieszenie cudzego utworu na własnej stronie internetowej

wymaga posiadania licencji na takie pole eksploatacji.

• Korzystanie z utworu w ramach upoważnień ustawowych na

potrzeby własnej strony internetowej wymaga zamieszczenia
informacji o autorze i źródle pochodzenia utworu.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW

PODMIOTOWYCH

• Art. 23

1

.

Nie wymaga zezwolenia twórcy przejściowe lub incydentalne
zwielokrotnianie utworów, niemające samodzielnego znaczenia
gospodarczego, a stanowiące integralną i podstawową część procesu
technologicznego oraz mające na celu wyłącznie umożliwienie:

• 1) przekazu utworu w systemie teleinformatycznym pomiędzy

osobami trzecimi przez pośrednika lub
2) zgodnego z prawem korzystania z utworu.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Legalne korzystanie bez zgody uprawnionego

• Instytucja dozwolonego użytku publicznego

1. Korzystanie z utworów w celu informacyjnym
2. Korzystanie z utworów w celu dydaktycznym, oświatowym,

naukowym lub dokumentacyjnym

3. Korzystanie z utworów w celu uświetnienia wydarzeń publicznych
4. Korzystanie z utworów w celu propagowania utworów plastycznych
5. Korzystanie z utworów w innych celach, w tym poprawy położenia

osób niepełnosprawnych i bezpieczeństwa publicznego

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW PODMIOTOWYCH

• Art. 25.1. PrAut Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i

telewizji:
1) już rozpowszechnione:
a) sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
b) aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że
zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione,
c) aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie,
2) krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt 1 lit. a) i b),
3) przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych,
4) mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to
jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby,
5) krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.

Za korzystanie z takich utworów, jak aktualne artykuły na tematy
polityczne, gospodarcze lub religijne, aktualne wypowiedzi i fotografie
reporterskie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia mimo, że nie
trzeba uzyskiwać zezwolenia na ich wykorzystanie.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW

PODMIOTOWYCH

• Art. 31 Pr. Aut. - Wolno nieodpłatnie wykonywać

publicznie rozpowszechnione utwory podczas
ceremonii religijnych, imprez szkolnych i
akademickich lub oficjalnych uroczystości
państwowych, jeżeli nie łączy się z tym
osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści
majątkowych i artyści wykonawcy nie otrzymują
wynagrodzenia, z wyłączeniem imprez
reklamowych, promocyjnych lub wyborczych.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW PODMIOTOWYCH

Biblioteki, archiwa i szkoły mogą:
• 1) udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań

statutowych, egzemplarze utworów
rozpowszechnionych;

• 2) sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy

rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia,
zachowania lub ochrony własnych zbiorów;

• 3) udostępniać zbiory dla celów badawczych lub

poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu
informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie
tych jednostek.

Dozwolony użytek - zasady

•  

Można korzystać z utworów w granicach

dozwolonego użytku pod warunkiem
wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz
źródła. Podanie twórcy i źródła powinno
uwzględniać istniejące możliwości. Twórcy
nie przysługuje prawo do wynagrodzenia,
chyba że ustawa stanowi inaczej.

• Dozwolony użytek nie może naruszać

normalnego korzystania z utworu lub
godzić w słuszne interesy twórcy.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW PODMIOTOWYCH

Art. 69. PWP 1. Nie narusza się patentu przez:
•

  1)   korzystanie z wynalazku dotyczącego środków komunikacji i ich części lub urządzeń, które
znajdują się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej czasowo, a także przedmiotów, które
znajdują się na tym obszarze w komunikacji tranzytowej,

•

  2)   korzystanie z wynalazku dla celów państwowych w niezbędnym wymiarze, bez prawa
wyłączności, jeżeli jest to konieczne do zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia ważnych
interesów Państwa, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego,

•

  3)   stosowanie wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny,
analizy albo nauczania,

•

  4)   korzystanie z wynalazku, w niezbędnym zakresie, dla wykonania czynności, jakie na
podstawie przepisów prawa są wymagane dla uzyskania rejestracji bądź zezwolenia,
stanowiących warunek dopuszczenia do obrotu niektórych wytworów ze względu na ich
przeznaczenie, w szczególności środków farmaceutycznych,

•

  5)   wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty lekarskiej.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW

PODMIOTOWYCH

• Art. 115. 1. Naruszenie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego

polega na wytwarzaniu, wprowadzaniu do obrotu lub
importowaniu w celach handlowych wytworów będących
naśladownictwem tego wzoru.

• 2. Nie narusza się prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przez

korzystanie z wzoru przemysłowego dotyczącego środków
komunikacji i ich części lub urządzeń, które znajdują się na
obszarze Rzeczypospolitej Polskiej czasowo, a także przedmiotów,
które znajdują się na tym obszarze w komunikacji tranzytowej.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW

PODMIOTOWYCH

BAZA DANYCH

• Bazy danych lub ich kopie zgodnie z Prawem autorskim mogą

być opracowywane lub zwielokrotniane przez legalnego
użytkownika jeżeli umożliwi to dostęp do zawartości bazy
danych i normalne korzystanie z jej zawartości..

• W ramach dozwolonego użytku osobistego nie trzeba

uzyskiwać pozwolenia autora bazy danych do
wykorzystywania jej do celów podobnych, jak określono dla
utworów chronionych prawem autorskim i prawami
pokrewnymi.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW

PODMIOTOWYCH

BAZA DANYCH

• Ustawa o ochronie baz danych przewiduje dozwolony użytek publiczny,

ograniczając go do korzystania z istotnej co do jakości lub ilości części
rozpowszechnionej bazy danych w charakterze ilustracji, w celach
dydaktycznych lub badawczych, ze wskazaniem źródła, jeżeli takie
korzystanie jest uzasadnione niekomercyjnym celem, dla którego
wykorzystano bazę, oraz do celów bezpieczeństwa wewnętrznego,
postępowania sądowego lub administracyjnego.

• W przypadku bazy danych udostępnionej publicznie, użytkownik

korzystający zgodnie z prawem z takiej bazy danych ma prawo bez
zezwolenia pobierania lub wtórnego wykorzystania w jakimkolwiek celu
nieistotnej co do jakości lub ilości części jej zawartości.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW

PODMIOTOWYCH

• Unieważnienie – prawo ochronne udzielone przez Urząd

Patentowy zostaje uznane za udzielone w sposób wadliwy z
uwagi na niedochowanie warunków wymaganych do uzyskania
tego prawa – ze skutkiem ex tunc. (

np. art. 89. 1. Patent może być

unieważniony w całości lub w części, na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes
prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do
uzyskania patentu.)

• Wygaśnięcie – prawo zostało udzielone zgodnie z wymogami

ustawy, jednakże po jego powstaniu zachodzą przyczyny
powodujące kres jego istnienia – ze skutkiem ex nunc.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA USTAWOWE WYNIKAJĄCE Z ISTOTY PRAW PODMIOTOWYCH

• Art. 56. 1. Wynalazek dokonany przez obywatela polskiego może być uznany za

tajny, jeżeli dotyczy obronności lub bezpieczeństwa Państwa.

• 2. Wynalazkami dotyczącymi obronności Państwa są w szczególności rodzaje broni

lub sprzętu wojskowego oraz sposoby walki.

• 3. Wynalazkami dotyczącymi bezpieczeństwa Państwa są w szczególności środki

techniczne stosowane przez służby państwowe uprawnione do wykonywania
czynności operacyjno-rozpoznawczych, a także nowe rodzaje wyposażenia i sprzętu
oraz sposoby ich wykorzystywania przez te służby.

• Art. 59. 1. Prawo do uzyskania patentu na wynalazek tajny zgłoszony w Urzędzie

Patentowym w celu zastrzeżenia pierwszeństwa przechodzi, za odszkodowaniem, na
Skarb Państwa reprezentowany odpowiednio przez ministra właściwego do spraw
obrony narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub Szefa Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA UMOWNE

• Umowa o przeniesienie prawa - powoduje przeniesienie całości

posiadanych uprawnień z wyjątkami przewidzianymi przez ustawę, np.
art. 49. 2. PrAut. Następca prawny, choćby nabył całość autorskich praw
majątkowych, nie może, bez zgody twórcy, czynić zmian w utworze,
chyba że są one spowodowane oczywistą koniecznością, a twórca nie
miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić. Dotyczy to odpowiednio
utworów, których czas ochrony autorskich praw majątkowych upłynął.

• Umowa licencyjna – nie powoduje wyzbycia się własnych uprawnień a

jedynie dopuszczenie do nich innego podmiotu i ograniczenie
sprzeciwienia się wkroczeniu w swoją sferę wyłączną z jego strony.

Powstanie i charakter ochrony praw

własności intelektualnej

OGRANICZENIA WYNIKAJĄCE Z OCHRONY KONKURENCJI

• W razie naruszenia prawa własności intelektualnej, które jednocześnie

stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, uprawniony może dochodzić
ochrony zarówno powołując się na prawo autorskie, prawo własności
przemysłowej, ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jak i na
ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

• Np. zakaz oznaczania przedsiębiorstwa elementem odróżniającym,

stosowanym zgodnie z prawem dla oznaczenia innego
przedsiębiorstwa; fałszywe lub oszukańcze używanie oznaczenia
geograficznego; używanie oznaczeń geograficznych i nazw
pochodzenia, które już podlegają ochronie w miejscu pochodzenia;
zakaz reklamy produktu podobnego.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Dwa modele kształtowania treści praw własności

intelektualnej

– Model monistyczny – traktuje uprawnienia osobiste i majątkowe

jako składniki jednolitego, niezbywalnego prawa przysługującego
twórcy, a przedmiotem obrotu mogą być poszczególne
uprawnienia.

– Model dualistyczny – charakteryzuje się wyodrębnieniem dwóch

samodzielnych praw: majątkowego i osobistego

1. Prawa osobiste – nieograniczone w czasie i niezbywalne.
2. Prawa majątkowe – podlegające korzystaniu.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Dysponowanie prawami podmiotowymi własności

intelektualnej

– Twórca podobnie jak właściciel może z wyłączeniem innych osób

korzystać z utworu, upoważnić w drodze umowy inne osoby do
korzystania z utworu, czy wreszcie rozporządzić prawem do
korzystania

1. Wyłączne prawo do korzystania z dobra intelektualnego (w

przypadku własności przemysłowej dot. Korzystania w sposób
zarobkowy lub zawodowy oraz prawa wyłącznego używania)

2. Definitywne rozporządzenie dobrem (zbycie prawa do danego

dobra)

3. Upoważnienie innego podmiotu do korzystania z danego

dobra

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Sposób korzystania z utworu w zakresie praw autorskich

– Oparty jest na polach eksploatacji

• Pole utrwalająco - zwielokratniające
• Pole polegające na obrocie egzemplarzami utworów
• Pole polegające na rozpowszechnianiu utworów w inny sposób

– Uzyskiwanie korzyści przez podmiot uprawniony w postaci opłat

licencyjnych.

– Podobnie uregulowano sposób korzystania z praw pokrewnych.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Sposób korzystania z praw własności przemysłowej

– Uprawniony może zakazać innym podmiotom korzystania z

chronionego wynalazku tzw. roszczenia zakazowe

1. Pierwsza grupa dotyczy produktu oraz jego wytwarzania,

używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub
importowania dla tych celów produktu będącego
przedmiotem wynalazku.

2. Druga grupa dotyczy sposobu wytwarzania produktu,

używania, oferowania, wprowadzania lub importowania dla
tych celów produktów otrzymanych bezpośrednio określonym
sposobem.

– Uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy nabywa się prawo

wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub
zawodowy na danym obszarze.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Korzystanie za zgodą uprawnionego

Licencja umowna – jest umową nazwaną na skutek której, w drodze

dwustronnej czynności prawnej, adresat nabywa względne
uprawnienia do korzystania z określonego dobra materialnego, na
które udzielono prawa wyłączne

– Możliwość jednoczesnego eksploatowania przez wiele podmiotów.
– Podział : licencje właściwe i sublicencje

licencje wyłączne i niewyłączne
licencje pełne i niepełne
licencje pasywne i aktywne

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Korzystanie za zgodą uprawnionego

Art. 41. 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej:
•   1)   autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze

dziedziczenia lub na podstawie umowy,

•   2)   nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne

osoby, chyba że umowa stanowi inaczej.

• 2. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o

korzystanie z utworu, zwana dalej "licencją", obejmuje pola
eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.

• 3. Nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub

wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy
mających powstać w przyszłości.

• 4. Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w

chwili jej zawarcia.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Korzystanie za zgodą uprawnionego

• Art. 43. 1. Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw

majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje
prawo do wynagrodzenia.
2. Jeżeli w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia autorskiego,
wysokość wynagrodzenia określa się z uwzględnieniem zakresu udzielonego
prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu.

• Art. 44. W razie rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a

korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca
może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd.

• Art. 45. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne

wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Korzystanie za zgodą uprawnionego

• LICENCJA OTWARTA – udzielana jest na podstawie decyzji Urzędu Patentowego,

po złożeniu przez uprawnionego z prawa, wyłącznego oświadczenia o gotowości
udzielenia licencji.

• Oświadczenie nie może zostać odwołane ani zmienione (nieodwołalna oferta w

rozumieniu KC).

• Obowiązek wpisu w rejestr i promulgacji w „Wiadomościach Urzędu Patentowego”.
• Licencję można uzyskać przez zawarcie umowy licencyjnej albo przystąpienie do

korzystania z wynalazku bez podjęcia rokowań lub przed ich zakończeniem.

• Uprawniony pobiera opłaty licencyjne, które nie mogą przekraczać 10% korzyści

uzyskanych przez licencjobiorcę w każdym roku korzystania z wynalazku

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Korzystanie za zgodą uprawnionego

• UŻYTKOWANIE – ograniczone prawo rzeczowe, w doktrynie określane

jako prawo do korzystania z cudzej rzeczy i czerpania z niej pożytków z
obowiązkiem zachowania substancji rzeczy i pobierania pożytków.

• Zgodnie z art.265§1 KC przedmiotem użytkowania mogą być również

prawa zbywalne.

• Ustawy nie precyzują bliżej zasad eksploatacji praw wyłącznych, co

powoduje, iż użytkowaniu właściwe są zasady ogólne przyjęte w
prawie cywilnym.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Legalne korzystanie bez zgody uprawnionego

– Licencje ustawowe – stanowi upoważnienie do korzystania z części praw

wyłącznych, przysługujących uprawnionemu, udzielane na mocy ustawy
bez wymogu uzyskania zgody twórcy. Występują przede wszystkim w
prawie autorskim, gdzie przybiera formę instytucji dozwolonego użytku.

– Licencje przymusowe – występują na gruncie prawa własności

przemysłowej i stanowią upoważnienie do korzystania, bez zgody z
cudzego projektu wynalazczego, w ściśle określonych wypadkach
wskazanych w ustawie.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Legalne korzystanie bez zgody uprawnionego

• Licencja ustawowa w prawie własności przemysłowej

1.Instytucja dozwolonego użytku

2.Pozwolenie

3.Prawo uprzedniego używacza

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Legalne korzystanie bez zgody uprawnionego

Art. 82. 1. Urząd Patentowy może udzielić zezwolenia na korzystanie z opatentowanego

wynalazku innej osoby (licencja przymusowa), gdy:

•   1)   jest to konieczne do zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia bezpieczeństwa

Państwa, w szczególności w dziedzinie obronności, porządku publicznego, ochrony
życia i zdrowia ludzkiego oraz ochrony środowiska naturalnego;

•   2)   zostanie stwierdzone, że patent jest nadużywany w rozumieniu art. 68, lub
•   3)   zostanie stwierdzone, że uprawniony z patentu udzielonego z wcześniejszym

pierwszeństwem (patentu wcześniejszego) uniemożliwia, nie godząc się na zawarcie
umowy licencyjnej, zaspokojenie potrzeb rynku krajowego przez stosowanie
opatentowanego wynalazku (patent zależny), z którego korzystanie wkraczałoby w
zakres patentu wcześniejszego; w tym przypadku uprawniony z patentu
wcześniejszego może żądać udzielenia mu zezwolenia na korzystanie z wynalazku
będącego przedmiotem patentu zależnego (licencja wzajemna).

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Legalne korzystanie bez zgody uprawnionego

Art. 115. (dozwolony użytek) Uprawniony z rejestracji wzoru przemysłowego nie może zakazać

osobie trzeciej korzystania z wzoru:

•

  1)   do użytku osobistego lub niezwiązanego z działalnością gospodarczą;

•

  2)   w celu doświadczalnym;

•

  3)   polegającego na jego odtworzeniu do celów cytowania lub nauczania, jeżeli nie narusza
dobrych obyczajów i nie utrudnia uprawnionemu w sposób nieuzasadniony korzystania z wzoru
oraz wskazuje na źródło jego pochodzenia;

•

  4)   stosowanego lub zawartego w urządzeniach znajdujących się na środkach transportu
lądowego i zarejestrowanych w innych państwach statkach morskich lub powietrznych, które
czasowo znajdują się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej;

•

  5)   przez import części zamiennych i akcesoriów, w których wzór jest stosowany lub zawarty w
celu napraw statków, o których mowa w pkt 4;

•

  6)   wykonywania napraw statków, o których mowa w pkt 4;

•

  7)   przez wykonanie na indywidualne zamówienie naprawy związanej z odtworzeniem części
składowej wytworu złożonego, w celu przywrócenia mu pierwotnego wyglądu.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Legalne korzystanie bez zgody uprawnionego

Art. 69. 1. (przyzwolenie) Nie narusza się patentu przez:
•

  1)   korzystanie z wynalazku dotyczącego środków komunikacji i ich części lub urządzeń, które
znajdują się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej czasowo, a także przedmiotów, które
znajdują się na tym obszarze w komunikacji tranzytowej;

•

  2)   korzystanie z wynalazku dla celów państwowych w niezbędnym wymiarze, bez prawa
wyłączności, jeżeli jest to konieczne do zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia ważnych
interesów Państwa, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego;

•

  3)   stosowanie wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny,
analizy albo nauczania;

•

  4)   korzystanie z wynalazku, w niezbędnym zakresie, dla wykonania czynności, jakie na
podstawie przepisów prawa są wymagane dla uzyskania rejestracji bądź zezwolenia,
stanowiących warunek dopuszczenia do obrotu niektórych wytworów ze względu na ich
przeznaczenie, w szczególności środków farmaceutycznych;

•

  5)   wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty lekarskiej.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Legalne korzystanie bez zgody uprawnionego

Art. 71. 1.(prawo uprzedniego używacza) Korzystający w

dobrej wierze z wynalazku na obszarze Rzeczypospolitej
Polskiej, w chwili stanowiącej o pierwszeństwie do
uzyskania patentu, może z niego nadal bezpłatnie
korzystać w swoim przedsiębiorstwie w zakresie, w jakim
korzystał dotychczas. Prawo to przysługuje również temu,
kto w tej samej chwili przygotował już wszystkie istotne
urządzenia potrzebne do korzystania z wynalazku.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Ustawowe ograniczenia praw uprawnionego

Np. art. 156. PWP -1. Prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu prawa

zakazywania używania przez inne osoby w obrocie:

•   1)   ich nazwisk;
•   2)   oznaczeń wskazujących w szczególności na cechy i charakterystykę towarów, ich rodzaj,

ilość, jakość, przeznaczenie, pochodzenie czy datę wytworzenia lub okres przydatności;

•   3)   zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla

wskazania przeznaczenia towaru, zwłaszcza gdy chodzi o oferowane części zamienne,
akcesoria lub usługi;

•   4)   zarejestrowanego oznaczenia geograficznego, jeżeli prawo do jego używania przez te

osoby wynika z innych przepisów ustawy.
2. Używanie oznaczeń wskazanych w ust. 1 jest dozwolone tylko wówczas, gdy odpowiada
ono usprawiedliwionym potrzebom używającego i nabywców towarów i jednocześnie jest
zgodne z uczciwymi praktykami w produkcji, handlu lub usługach.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Ograniczenia praw przez uprawnionego

– Uprawnienie do kształtowania treści upoważnienia do

korzystania z danego przedmiotu prawa wyłącznego.

– Oparte na swobodzie kształtowania stosunku

łączącego strony umowy.

Korzystanie z praw własności intelektualnej

Wynagrodzenie

– Prawo do wynagrodzenia jest jednym z elementów

treści prawa własności intelektualnej, które
przysługuje podmiotowi uprawnionemu w zamian za
korzystanie z jego utworu lub wynalazku (patentu,
znaku towarowego itd.).

– Charakter umowny i ustawowy.

Przeniesienie własności intelektualnej

• Charakter definitywny lub tymczasowy.
• Dominująca koncepcja własnościowego pojmowania

przenoszenia praw na dobrach niematerialnych.

• Dotyczy praw podmiotowych i prawa do prawa.
• Umowy jako najważniejsze instrumenty przenoszalności

przedmiotów własności intelektualnej (umowy o
przeniesienie praw i umowy o korzystanie z praw).

Przeniesienie własności intelektualnej

UMOWY

• Elementy obligatoryjne: oznaczenie stron przedmiot

umowy (oznaczenie utworu i termin dostarczenia
utworu), treść uprawnienia (przeniesienie praw, pola
eksploatacji), wynagrodzenie oraz czas trwania umowy.

• Formy umów : ad solemnitatem, ad probationem i ad

eventum.

• Ograniczenia swobody umów: właściwości stosunku,

ustawa, zasady współżycia społecznego.

• Do przenoszenia praw własności intelektualnej

wykorzystuje się umowy sprzedaży, zamiany lub
darowizny.

Przeniesienie własności intelektualnej

DZIEDZICZENIE

• W skład majątku po zmarłym mogą wchodzić prawa

własności intelektualnej.

• Prawa te mogą być przedmiotem dziedziczenia

ustawowego, testamentowego, a także mogą być
przedmiotem zapisu.

• Spadkobiercy mogą sobie rościć prawo przez czas

trwania ochrony, np.70 lat po śmierci twórcy do praw
autorskich.

• Występuje niedziedziczność autorskich praw osobistych,

ale mogą być wykonywane przez wskazane w ustawie
osoby bliskie.

Przeniesienie własności intelektualnej

Wynagrodzenie za przeniesienie autorskich praw

majątkowych

• Prawo do wynagrodzenia przysługuje jeżeli z umowy nie

wynika, że ma charakter nieodpłatny.

• Jeżeli w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia

autorskiego ustala się je z uwzględnieniem zakresu
udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z
korzystania z utworu.

• Funkcjonuje system ryczałtowy, system procentowy i

system mieszany.

• Twórcy należy się odrębne wynagrodzenie za korzystanie

z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji.

Przeniesienie własności intelektualnej

Szczególne rodzaje przeniesienia praw autorskich

• Nabycie praw przez pracodawcę w trybie art.12 Prawa

autorskiego.

• Wniesienie prawa do spółki tytułem aportu.
• Przeniesienie roszczeń związanych z naruszeniem

majątkowych praw autorskich.

Przeniesienie własności intelektualnej

Przeniesienie praw własności przemysłowej

• Przeniesienie praw do projektów wynalazczych, prawa

ochronnego na znak towarowy staje się skuteczne
wobec osób trzecich z chwilą wpisu do rejestru
patentowego.

• Prawo ochronne na znak towarowy może być

przeniesione niezależnie od przeniesienia
przedsiębiorstwa tzw. cesja wolna.

• W prawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji można

wyróżnić możliwość przeniesienia roszczeń
cywilnoprawnych.

Wyczerpanie praw własności intelektualnej

• Wyczerpanie praw własności intelektualnej stanowi

konsekwencję wprowadzenia do obrotu, przez
uprawnionego, określonego towaru wytworzonego za
pomocą dobra niematerialnego, który objęty jest ochroną
prawną.

• Istotnym skutkiem jest brak możliwości sprzeciwienia się

dalszej odsprzedaży towaru.

• Czynność pierwszej sprzedaży powoduje wygaśnięcie

prawa uprawnionego do decydowania o dalszym
wprowadzaniu do obrotu określonego egzemplarza.

• Zasada wyczerpania prawa nie dotyczy utworów

przekazywanych za pomocą Internetu, telewizji, radia
itp..

Wyczerpanie praw własności intelektualnej

PRZESŁANKI WYCZERPANIA PRAW

• Wprowadzenie do obrotu egzemplarza towaru.
• Przeniesienie jego własności przez osobę uprawnioną.
• Przeniesienie jego własności w miejscu i czasie

wskazanym przez uprawnionego.

Wyczerpanie praw własności intelektualnej

ZASIĘG TERYTORIALNY WYCZERPANIA PRAW

• Wyczerpanie krajowe (uprawniony traci możliwość

rozporządzania egzemplarzem w terytorialnych granicach
państwa)

• Wyczerpanie regionalne (następuje w granicach

określonego regionu)

• Wyczerpanie międzynarodowe (uprawniony traci prawo

kontroli kolejnej sprzedaży i rozporządzania towarem,
niezależnie od miejsca globu, w którym nastąpiło
wprowadzenie do obrotu)

Wyczerpanie praw własności intelektualnej

ZAKRES PRZEDMIOTOWY I PODMIOTOWY

WYCZERPANIA PRAW

• Wyłączenie prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
• Przedmiot wyczerpania dotyczy w szczególności utworu,

praw pokrewnych, patentu, prawa ochronnego na wzór
użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego i
topografii układu scalonego, praw z rejestracji oznaczeń
geograficznych, praw do oznaczeń geograficznych oraz
praw z wynalazku i przedmiotów podobnych jako
przedmiotów prawa własności przemysłowej.

• Zakres podmiotowy wyczerpania obejmuje osobę

uprawnioną z przedmiotu objętego tą instytucją.

Wyczerpanie praw własności intelektualnej

ZAKRES PRZEDMIOTOWY I PODMIOTOWY

WYCZERPANIA PRAW

• Wyłączenie prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
• Przedmiot wyczerpania dotyczy w szczególności utworu,

praw pokrewnych, patentu, prawa ochronnego na wzór
użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego i
topografii układu scalonego, praw z rejestracji oznaczeń
geograficznych, praw do oznaczeń geograficznych oraz
praw z wynalazku i przedmiotów podobnych jako
przedmiotów prawa własności przemysłowej.

• Zakres podmiotowy wyczerpania obejmuje osobę

uprawnioną z przedmiotu objętego tą instytucją.

Wyczerpanie praw własności intelektualnej

WYCZERPANIE PRAW AUTORSKICH

• Art. 51. 1. Wprowadzeniem do obrotu jest przeniesienie

własności egzemplarza utworu dokonane przez
uprawnionego lub inne rozporządzenie egzemplarzem
dokonane za jego zezwoleniem.

• 2. Po wprowadzeniu do obrotu, dalszy obrót

egzemplarzami utworu nie narusza praw autorskich, z
zastrzeżeniem przepisu art. 50 pkt 8 i 9.

• 3. Nie stanowi naruszenia autorskich praw majątkowych

import egzemplarzy wprowadzonych do obrotu na
terytorium państwa, z którym Rzeczpospolita Polska
zawarła umowę o utworzeniu strefy wolnego handlu.

Wyczerpanie praw własności intelektualnej

WYCZERPANIE PRAW WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ

• Wyczerpanie następuje jeżeli towary wypełniają następujące

warunki: zostały wprowadzone do obrotu, ich wprowadzenie
nastąpiło przez uprawnionego lub za jego zgodą, a
wprowadzenie do obrotu miało miejsce na terytorium RP lub
jednego z państw należących do EOG

• I grupa: prawo z patentu, prawo ochronne na wzór użytkowy

oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego i topografii
układu scalonego – brak wyłączenia wyczerpania prawa w
przypadku istnienia uzasadnionych powodów, które
umożliwiłyby uprawnionemu sprzeciwić się dalszemu obrotowi
danymi wyrobami.

• II grupa: prawa ochronne na znak towarowy oraz prawa z

rejestracji oznaczeń geograficznych.

Wyczerpanie praw własności intelektualnej

WYCZERPANIE PRAW DO KOPII BAZY DANYCH

• Pierwsza sprzedaż kopii bazy danych na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej przez uprawnionego lub za
jego zgodą wyczerpuje prawo do kontrolowania
odsprzedaży tej kopii na tym terytorium.

• Pierwsza sprzedaż kopii bazy danych w państwach

członkowskich Unii Europejskiej przez uprawnionego lub
za jego zgodą wyczerpuje prawo do kontrolowania
odsprzedaży tej kopii na ich terytorium.

Naruszenie własności intelektualnej

Działania sprzeczne z prawem, w zakresie
własności intelektualnej, generują powstanie
odpowiedzialności.

TYPOWE PRZEJAWY DZIAŁAŃ NARUSZAJĄCYCH

• Kopiowanie
• Imitowanie
• Odtwarzanie
• Naśladowanie
• Bezprawne usuwanie lub zakrywanie cudzych oznaczeń
• Podszywanie się pod cudzą firmę

Naruszenie własności intelektualnej

Plagiat to działanie spełniające następujące przesłanki:
• naruszenie dotyczy prawa do autorstwa dzieła;
• naruszenie polega na przywłaszczeniu dzieła;
• przywłaszczenie powinno dotyczyć cudzego autorstwa.

O plagiacie decyduje świadome wykorzystanie,
przywłaszczenie elementów cudzego utworu w takim
stopniu, że nie pozwala na ocenę późniejszego utworu
jako całkowicie oryginalnego, powstałego w całości w
wyniku procesu twórczego
Podstawowym systemem ochrony jest ochrona
cywilnoprawna

Naruszenie własności intelektualnej

Plagiat to działanie spełniające następujące przesłanki:
• naruszenie dotyczy prawa do autorstwa dzieła;
• naruszenie polega na przywłaszczeniu dzieła;
• przywłaszczenie powinno dotyczyć cudzego autorstwa.

O plagiacie decyduje świadome wykorzystanie,
przywłaszczenie elementów cudzego utworu w takim
stopniu, że nie pozwala na ocenę późniejszego utworu
jako całkowicie oryginalnego, powstałego w całości w
wyniku procesu twórczego
Podstawowym systemem ochrony jest ochrona
cywilnoprawna

Naruszenie własności intelektualnej

Autorskie prawa majątkowe są naruszane poprzez
reprodukcję całości utworu, jak i jego fragmentu,
bez zezwolenia podmiotu uprawnionego.

Najistotniejsze ograniczenia autorskich praw
majątkowych:

• Dozwolony użytek (prywatny, publiczny)
• Publiczne wykonanie w celach niezarobkowych
• Cytowanie

Naruszenie własności intelektualnej

Naruszenie patentu zachodzi w sytuacji, w której

występuje bezprawna ingerencja w sferę wyłącznych
praw przysługujących uprawnionemu. Dotyczy to
przypadków, kiedy nieuprawniony podmiot korzysta z
wynalazku mimo braku licencji lub innego upoważnienia,
a korzystanie to nie jest objęte ustawowymi
ograniczeniami patentu lub licencją ustawową bądź
przymusową

Naruszenie własności intelektualnej

Naruszenie prawa z rejestracji wzoru

przemysłowego – jest bezprawnym podejmowaniem
działań, w celach zarobkowych, dotyczących wytworów,
w których odwzorowany jest ucieleśniony wzór
przemysłowy. Naruszeniem prawa jest zarówno
korzystanie z identycznych wzorów jak również z tych,
które stanowią naśladownictwo ochronnego wzoru. Może
mieć następujące formy:

• wytwarzanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu,
• importowanie, eksportowanie, lub używanie wytworu

Naruszenie własności intelektualnej

Naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy –

poprzez:

• Naruszenie funkcji oznaczenia pochodzenia

1. REPRODUKCJA- to dokładne odtworzenie znaku oryginalnego i

używanie go dla takich samych towarów, jak wskazane w
rejestrze.

2. IMITACJA – naśladownictwo, a więc kształtowanie według pewnego

wzoru, zabronione ze względu na ryzyko pomyłki.

• Bezprawne używanie znaku identycznego lub

podobnego do renomowanego znaku towarowego

Naruszenie własności intelektualnej

Prawo z rejestracji topografii układów scalonych

narusza każda osoba, która bez zgody uprawnionego
reprodukuje w całości lub części chronioną topografię, z
wyjątkiem reprodukowania tej części, która nie spełnia
wymogu oryginalności. O naruszeniu tego prawa można mówić
także w przypadku importu, sprzedaży lub jakiegokolwiek
innego sposobu wprowadzania do obrotu kopii chronionej
topografii układu scalonego wytworzone przy użyciu takiej
kopii, a także wyrobu zawierającego takie układy scalone.

Reprodukcja topografii –

odtworzenie topografii w układzie

scalonym na podstawie wzorca, dokumentacji lub analizy.

Ograniczenia prawa – przywilej komunikacyjny i tranzytowy,

kopiowanie w celach osobistych i naukowych itp. (art.213-217
PWP)

Naruszenie własności intelektualnej

Naruszenie prawa z rejestracji oznaczenia

geograficznego – każda praktyka mogąca
wprowadzić w błąd zainteresowanych co do
prawdziwego pochodzenia produktu, np.

• Umieszczenie oznaczenia na towarach objętych prawem

z rejestracji lub ich opakowaniach.

• Oferowanie i wprowadzanie takich towarów do obrotu.
• Import lub eksport oraz składowanie takich towarów w

celu oferowania i wprowadzania do obrotu.

• Umieszczanie oznaczenia na dokumentach związanych z

wprowadzeniem towarów do obrotu.

• Posługiwanie się oznaczeniem dla celów reklamowych

Naruszenie własności intelektualnej

Naruszenie uczciwej konkurencji – art.3 UZNK

• występuje tylko w sferze działalności gospodarczej,
• dotyczy podmiotów, pomiędzy którymi zachodzą stosunki

konkurencji,

• bezprawne oraz poruszające „dobre obyczaje” przez

przedsiębiorcę,

• zagrażające interesowi lub naruszające interes innego

podmiotu.

Nieuczciwa praktyka rynkowa -

to praktyka stosowana przez

przedsiębiorców wobec konsumentów, jeżeli jest sprzeczna z
dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może
zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta
(w szczególności agresywna lub wprowadzająca w błąd lub
sprzeczna z prawem kodeksu dobrych praktyk).

Cywilnoprawna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

• Roszczenie o ustalenie – art.189 kpc – powód może żądać ustalenia

przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego.

• Roszczenie o zaniechanie i roszczenie o zaprzestanie.
• Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia, nieuczciwej praktyki

rynkowej oraz niedozwolonych działań.

• Roszczenie o złożenie oświadczenia w odpowiedniej treści i formie.
• Roszczenie o podanie do publicznej wiadomości.
• Roszczenie o naprawienie wyrządzonej szkody.
• Roszczenie o zadośćuczynienie.
• Roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej na określony cel społeczny.
• Roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści.
• Roszczenie informacyjne.

Cywilnoprawna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

ORZECZENIE O BEZPRAWNIE WYTWORZONYCH PRZEDMIOTACH

• Instytucja prawna występująca w Prawie autorskim, Prawie

własności przemysłowej i w ustawie o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji.

• Spełnia funkcję represyjną i gwarancyjną.
• Przypomina środek karny w postaci przepadku

przedmiotów.

• Jest to szczególny sposób naprawienia wyrządzonej szkody.
• Orzeczenie może dotyczyć wycofania z obrotu, przyznanie

odszkodowania lub zniszczenie – zależy od wagi naruszenia.

• Tylko wyjątkowo sąd może uznać za wystarczające usunięcie

znaku lub oznaczenia z towarów.

Cywilnoprawna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

ŚRODKI ALTERNATYWNE

• Możliwość zastąpienia pewnych roszczeń zapłatą stosownej sumy

pieniężnej na rzecz uprawnionego

• Sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie lub pokrewne

prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w
przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy
pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszenia lub
usunięcie skutków naruszenia byłyby dla osoby naruszającej
niewspółmiernie dotkliwe.

• Sąd może nakazać osobie, która naruszyła patent lub inne prawa, na

jej wniosek, w przypadku gdy naruszenie nie jest zawinione, zapłatę
stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie
naruszenia lub orzeczenie z art.286pwp byłyby dla osoby naruszającej
niewspółmiernie dotkliwe, a zapłata stosownej sumy pieniężnej
należycie uwzględnia interesy uprawnionego.

Cywilnoprawna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW

• Art. 80. 1. PrAut - Sąd właściwy do rozpoznania sprawy o

naruszenie autorskich praw majątkowych miejsca, w którym
sprawca prowadzi działalność lub znajduje się jego majątek,
także przed wytoczeniem powództwa rozpoznaje, nie później
jednak niż w ciągu 3 dni od dnia złożenia w sądzie, wniosek
mającego w tym interes prawny:
  1)   o zabezpieczenie dowodów, bez potrzeby wykazania
obawy, że ich przeprowadzenie stanie się niewykonalne lub
zbyt utrudnione,

Cywilnoprawna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

ZABEZPIECZENIE DOWODÓW

Art. 286(1) PWP
• 1. Sąd właściwy do rozpoznania spraw o naruszenie praw własności

przemysłowej miejsca, w którym sprawca wykonuje działalność lub w
którym znajduje się jego majątek, także przed wytoczeniem powództwa,
rozpoznaje, nie później niż w terminie 3 dni od dnia złożenia w sądzie lub
7 dni w przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej, wniosek
uprawnionego z patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa
ochronnego lub prawa z rejestracji lub osoby, której ustawa na to
zezwala:
1) o zabezpieczenie dowodów;

• 6. W uzasadnionych przypadkach sąd może uzależnić wydanie

postanowienia o zabezpieczeniu dowodów, o których mowa w ust. 1 pkt
1, od złożenia kaucji.

• 7. O zabezpieczeniach wymienionych w ust. 1 pkt 2 i 3 sąd orzeka po

przeprowadzeniu rozprawy.

Cywilnoprawna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

REGUŁA DOWODOWA

• Ciężar udowodnienia spoczywa na osobie, która z tego faktu

wywodzi określone skutki prawne (art.6 KC).

• Wyjątek art. 13. PNPR - Ciężar dowodu, że dana praktyka

rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki wprowadzającej w
błąd spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się
stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej.

Prawnokarna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

Art..115-119 PrAut określają dziewięć podstawowych typów

czynów zabronionych, wśród których każde stanowi
przestępstwo:

– Przywłaszczenie autorstwa (plagiat)
– Wprowadzenie w błąd co do autorstwa
– Rozpowszechnianie cudzego utworu bez danych autora
– Publiczne zniekształcania utworu
– Naruszanie dóbr chronionych w inny sposób
– Rozpowszechnianie cudzego utworu
– Utrwalanie i zwielokrotnianie cudzego utworu
– Paserstwo umyślne
– Paserstwo nieumyślne

Prawnokarna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

Odpowiedzialność karna w Prawie własności

przemysłowej

– Art..303-305 PWP – przestępstwa
1. Plagiat
2. Zgłoszenie cudzego wynalazku lub innego dobra

chronionego

3. Ujawnienie informacji o cudzej własności przemysłowej
4. Inne działania uniemożliwiające uzyskanie prawa
5. Podrabianie znaków towarowych
– Art. 307-308 PWP - wykroczenia

Prawnokarna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

Odpowiedzialność karna w prawie zwalczania

nieuczciwej konkurencji

– Za czyn zabroniony na gruncie ustawy o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji, można uznać tylko takie
zachowanie, które na podstawie art.3 i n. tej ustawy
stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.

– Wykroczenie lub przestępstwo, w świetle ustawy, to

wyłącznie zachowanie, które będzie równocześnie
sprzeczne z artykułem 15 albo 16 ustawy i klasyfikowane
jest jako nieuczciwa praktyka rynkowa

Prawnokarna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji penalizuje:

– jako przestępstwo:
1. naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa wbrew ciążącemu na

sprawcy obowiązkowi;

2. ujawnienie lub wykorzystanie tajemnicy przedsiębiorstwa uzyskanej

bezprawnie;

3. kopiowanie zewnętrznej postaci produktu;
4. organizowanie lub kierowanie systemem sprzedaży lawinowej;
– jako wykroczenie:
1. wprowadzenie klientów w błąd;
2. prowadzenie nieuczciwej reklamy lub sprzedaży promocyjnej;
3. pomawianie w celu szkodzenia przedsiębiorcy;
4. pomawianie w celu przysporzenia korzyści sobie, swemu

przedsiębiorstwu lub osobom trzecim.

Prawnokarna ochrona przedmiotów

własności intelektualnej

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom

rynkowym penalizuje:

– jako przestępstwo:
1. zarządzanie mieniem gromadzonym w ramach grupy w systemie

konsorcyjnym;

2. organizowanie grupy konsumentów w systemie konsorcyjnym;
3. zarządzanie mieniem gromadzonym w ramach grupy lub

organizowanie grupy konsumentów w systemie konsorcyjnym,
działając w imieniu lub w interesie przedsiębiorcy prowadzącego
działalność gospodarczą w takim systemie;

– jako wykroczenie:
1. stosowanie agresywnej praktyki rynkowej.

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

– Ustanie ochrony prawnej określonego dobra

intelektualnego to każda sytuacja, w której tytuł
ochronny udzielony na to dobro traci moc prawną, a
skutkiem tego jest utrata praw wyłącznego
korzystania z tego dobra przysługującego jego
właścicielowi i przejście tego dobra do tzw. domeny
publicznej.

– Prawa osobiste cechuje ich niewygasalność.
– Prawa majątkowe mają charakter czasowy i nie są

ściśle skorelowane z osobą twórcy

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

PRAWA AUTORSKIE

– Prawa autorskie osobiste nie wygasają po śmierci twórcy,

ani też nie przekształcają się w dobra osobiste określonych
w przepisie prawnym osób, lecz trwają nadal jako dobra
osobiste zmarłego twórcy.

– Prawa autorskie osobiste trwają wiecznie, a ich zrzeczenie

jest niedopuszczalne.

– Prawa autorskie majątkowe posiadają okres ochronny

obejmujący życie autora i 70 letni okres po jego śmierci.

– W przypadku utworu zbiorowego okres 70 letni liczy się od

daty śmierci twórcy, który przeżył pozostałych.

– W przypadku braku możliwości ustalenia twórcy dzieła 70

letni termin biegnie od momentu pierwszego
rozpowszechnienia dzieła.

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

PRAWA AUTORSKIE

– Gdy z mocy ustawy uprawnienia majątkowe przysługują innej

osobie niż twórca to okres ochronny liczy się od dnia
rozpowszechnienia.

– Do dzieł audiowizualnych okres ochronny biegnie od śmierci

ostatniej z wymienionych w ustawie osób biorących udział w
wytworzeniu dzieła (reżyser, autor scenariusza itd.).

– Gdy bieg terminu wygaśnięcia uprawnień majątkowych liczy się od

rozpowszechnienia dzieła, a dzieło to rozpowszechniono w
częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, wówczas bieg
terminu należy liczyć osobno dla każdej rozpowszechnionej części
dzieła.

– Przedawnienie roszczeń autorskich praw majątkowych następuje

na zasadach ogólnych określonych w art.118kc (10 lat a w
przypadku roszczeń o świadczenia okresowe i związane z
prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata).

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

PRAWA POKREWNE

– Prawa do artystycznych wykonań ustają po 50 latach od

ustalenia pierwszego wykonania.

– Prawa do fonogramów i wideogramów oraz nadań programów

ustają po 50 latach odpowiednio od sporządzenia fonogramów
lub wideogramów oraz od pierwszego nadania programu.

– Osobie, która przygotowała po wygaśnięciu ochrony utworu

jego wydanie krytyczne lub naukowe przysługuje prawo
wyłącznego rozporządzania utworem przez okres lat 30 od
pierwszej publikacji.

– Wydawca, na którego utwór ochrona już wygasła, a

egzemplarze dzieła nie zostały opublikowane przysługuje
wyłączne prawo rozporządzania utworem i korzystania z niego
przez okres 25 lat od pierwszej publikacji lub
rozpowszechnienia.

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ

– Istnieją trzy możliwości ustania praw własności

przemysłowej

1. Ustanie mocy prawnej tytułu ochronnego na skutek jego

wygaśnięcia.

2. Ustanie mocy prawnej tytułu ochronnego na skutek jego

unieważnienia.

3. Uchylenie decyzji o udzieleniu prawa wyłącznego.

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

PATENT

– Okres ochrony patentu trwa 20 lat od dnia zgłoszenia w Urzędzie

Patentowym.

– Przedawnienie roszczeń z tytułu patentu następuje po upływie 3 lat

od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o naruszeniu prawa i
osobie naruszającej patent.

– Bieg przedawnienia biegnie dla każdego naruszenia osobno i w

każdym przypadku przedawnienie następuje po 10 latach od
naruszenia.

– Unieważnienie prawa do patentu o charakterze

przedmiotowym(naruszenie warunków ustawy) lub przedmiotowy
(udzielenie osobie nieuprawnionej).

– Wygaśnięcie prawa do ochrony następuje po upływie okresu

ochronnego, na skutek zrzeczenia się prawa albo w wyniku
niezapłacenia opłaty okresowej.

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

WZÓR PRZEMYSŁOWY, UŻYTKOWY I TOPOGRAFIA UKŁADÓW

SCALONYCH

– Ochrona wzorów przemysłowych oparta jest na przepisach

odnoszących się do patentu.

– Okres ochrony wzorów użytkowych trwa 10 lat od dnia

zgłoszenia w Urzędzie Patentowym.

– Okres ochrony topografii układów scalonych trwa 10 lat od

końca roku, w którym wprowadzono topografię do obrotu.

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

ZNAKI TOWAROWE

– Okres ochrony znaków towarowych trwa 10 lat od dnia zgłoszenia

znaku, przy czym może ono być przedłużane na kolejne
dziesięcioletnie okresy.

– Ustanie prawa ochronnego na znak towarowy może przybrać formę

unieważnienia oraz wygaśnięcia prawa.

– Okres przedawnienia roszczeń wynosi 3 lata od dnia, w którym

uprawniony dowiedział się o naruszeniu i biegnie dla każdego
naruszenia osobno.

– Przedawnienie następuje po 10 latach od dnia, w którym nastąpiło

naruszenie.

– Unieważnienie może być częściowe lub całkowite.
– Nie można wystąpić z wnioskiem o unieważnienie po upływie 5 lat

od udzielenia prawa, mimo że znak nie posiadał zdolności
odróżniającej, ale w wyniku używania nabył taką zdolność.

– Wygasnięcie prawa do znaku towarowego następuje z upływem

okresu ochronnego, w wyniku zrzeczenia się prawa, w wyniku
nieużywania zarejestrowanego znaku przez okres lat 5 i w wyniku
utraty znamion odróżniających.

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

OZNACZENIA GEOGRAFICZNE

– Czas ochrony oznaczenia geograficznego jest

bezterminowy.

– Do złożenia wniosku o unieważnienie uprawniona jest

każda osoba posiadająca w tym interes prawny a
także Prokurator Generalny i Prezes UP, którzy maja
prawo także przystąpić do toczącego się już
postępowania.

– Wygaśnięcie prawa z rejestracji do oznaczenia

geograficznego może nastąpić z powodu
zaprzestania spełniania ustawowych warunków
niezbędnych do uzyskania ochrony lub nieużywanie
oznaczenia przez okres 5 lat, w przypadku gdy nie
ma ku temu powodów

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

– Ochrona wynikająca z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej

konkurencji i z ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym trwa cały czas i jej okres jest
nieograniczony.

– Konsekwencją ustania ochrony prawnej przedmiotów

własności intelektualnej jest ich przejście do domeny
publicznej, która jest zbiorem rozwiązań twórczych,
stanowiących dorobek intelektualny i kulturalny ludzkości
dostępnych nieodpłatnie dla wszystkich ludzi.

– Unieważnienie prawa powoduje skutki ex tunc.
– Wygaśnięcie prawa powoduje skutki ex nunc.
– Po wygaśnięciu prawa funkcjonują okresy karencji, np. dla

znaku towarowego to okres 2 lat aby móc zgłosić podobny
znak.

Ustanie ochrony przedmiotów własności

intelektualnej

– Upływ czasu jest okolicznością wygaszającą prawa

majątkowe.

– Po dacie wygaśnięcia praw majątkowych dobra te

stają się dobrami chronionymi sposób wyłączny tylko
w zakresie przysługujących w stosunku do nich praw
osobistych.

• Autorskie prawa osobiste (prawo do autorstwa

utworu oraz prawo do sprawowania pieczy nad
wykorzystaniem utworu)

• Prawo do ochrony dóbr osobistych

przysługujących artystom wykonawcom

• Prawo do wymieniania osoby, która projekt

wykreowała dot. wynalazków, wzorów użytkowych,
wzorów przemysłowych, topografii układów
scalonych oraz projektów racjonalizatorskich.

Rodzaj dobra

Okres

trwania

ochrony

Zdarzenie wyznaczające

początek ochrony

Utwory

70 lat

Koniec roku, w którym zmarł twórca

Artystyczne

wykonania

50 lat

Koniec roku, w którym artystyczne

wykonanie utrwalono

Fonogramy i

wideogramy

50 lat

Koniec roku, w którym fonogram lub

wideogram został sporządzony

Nadania programów

radiowych lub

telewizyjnych

50 lat

Koniec roku pierwszego nadania

programu

Pierwsze wydania

25 lat

Data pierwszej publikacji lub

rozpowszechnienia

Wydania naukowe

lub krytyczne

30 lat

Data publikacji

Bazy danych

15 lat

Koniec roku, w którym baza została

sporządzona

Rodzaj dobra

Okres

trwania

ochrony

Zdarzenie wyznaczające

początek ochrony

Wynalazki

20 lat

Dokonanie zgłoszenia w Urzędzie

Patentowym

Wzory użytkowe

10 lat

Dokonanie zgłoszenia w Urzędzie

Patentowym

Wzory przemysłowe 25 lat (

z

podziałem na 5
letnie okresy)

Dokonanie zgłoszenia w Urzędzie

Patentowym

Topografie układów

scalonych

10 lat

Koniec roku, w którym układ

zawierający topografię, został

wprowadzony do obrotu lub roku, w

którym dokonano jej zgłoszenia w

Urzędzie Patentowym

Znaki towarowe

10 lat

(z

możliwością
przedłużenia na
dalsze 10 letnie
okresy)

Zgłoszenie znaku w Urzędzie

Patentowym.