Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie:

1. Podział budynków na grupy:

- niskie (N) - do 12m

-średniowysokie (SW) - ponad 12m do 25m

- wysokie (W) - ponad 25m do 55m

- wysokościowe (WW) - powyżej 55m

2. Usytuowanie budynku:

a. przy równoległym do granicy sytuowaniu ściany budynku

- z otworami okiennymi lub drzwiowymi - 4m

- bez otworów okiennych lub drzwiowych - 3m

b. przy nierównoległym do granicy sytuowaniu ściany budynku - 4m

- do najbliżej krawędzi zewnętrznej otworu drzwiowego lub okiennego w ścianach zwróconych w stronę tej granicy oraz 3m do najbliższego narożnika, ryzalitu lub wykuszu budynku

Odległość, mierzona w poziomie, od najbliższej krawędzi otworu okiennego umieszczonego na dachu lub w połaci dachowej do granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż 4m.

Okapy i gzymsy nie mogą pomniejszać wymaganych odległości od granicy działki budowlanej o więcej niż 0,5m, natomiast takie elementy jak balkony, galerie, werandy, tarasy lub schody zewnętrzne - o więcej niż 1m.

Dopuszcza się sytuowanie budynku, w odległości mniejszej niż 3m od granicy działki budowlanej, lecz nie mniejszej 1,5m, jeżeli:

1. wynika to z ustaleń decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu bądź

2. budynek sąsiada stoi w odległości mniejszej niż 3m od granicy.

Budynku przylegające do granicy działek - nowy budynek

- możemy również postawić nasz budynek na granicy w taki sposób, aby przylegał do już istniejącego budynku

- w pasie 3m od granicy budynek nie może być wyższy ani dłuższy od części budynku sąsiedniego przylegającego do granicy działki

- jeśli działka ma szerokość do 16m, możemy postawić budynek - oczywiście ścianą bez okien i drzwi - bezpośrednio na granicy, lub w odległości nie mniejszej niż 1,5m od granicy.

Sadzenie drzew i krzewów od granicy działki:

1. Dopuszcza sie sadzenie drzew ozdobnych pod warunkiem, ze będą to gatunki i formy słabo rosnące.

2. Drzewa sadzimy w odległości co najmniej 2m od granicy działki (1m - jeśli mają do 2m wys.)

3. Krzewy silnie rosnące sadzimy w odległości co najmniej 2m, a krzewy słabo rosnące i płożące co najmniej 1m.

4. W odległości do 2m od granicy działki wysokość drzew i krzewów ozdobnych nie powinna osiągać więcej niż 3m.

Budynek gospodarczy i garaż:

- można wybudować na podstawie zgłoszenia staroście, lub prezydentowi miasta

- mogą być sytuowane na granicy lub w odległości nie mniejszej niż 1,5m od granicy, jeśli ich długość nie przekracza 5,5m, a wysokość 3m

Dojścia i dojazdy:

- Do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp d drogi publicznej. Szerokość jezdni nie może być mniejsza niż 3m.

- Dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo - jezdnego, pod warunkiem, ze ma on szerokość nie mniejszą niż 5m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów.

- Do budynków wymagających dojazdów, funkcje te mogą spełniać dojścia, pod warunkiem, ze ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5m

- Dojścia i dojazdy muszą być oświetlone

- Do wejść do budynku mieszkalnego wielorodzinnego powinny być doprowadzone utwardzone dojścia o szerokości minimalnej 1,5m. Nachylenie podłużne dojść (chodników) nie powinno przekraczać 5%, a poprzeczne 2%.

Stanowiska postojowe dla :

- samochodów osobowych - szer. 2,3m i dł. 5m

- samochodów dla osoby niepełnosprawnej - szer. 3,6m i dł. 5m

- stanowiska postojowe powinny mieć nawierzchnię utwardzoną ze spadkiem zapewniającym spływ wody.

Zieleń i urządzenia rekreacyjne:

- na działkach budowlanych: 25% powierzchni powinien stanowić teren biologicznie czynny

- placyki zabaw dla najmłodszych dzieci

- nasłonecznienie placyku zabaw: co najmniej 4 godziny.

- odległość placyków i urządzeń od linii rozgraniczających ulicę oraz miejsc gromadzenia odpadów: co najmniej 10m.

Ogrodzenie:

- musi być bezpieczne

- nie wolno umieszczać ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego na wysokości mniejszej niż 1,8m

- bramy i furtki nie mogą otwierać się na zewnątrz i mieć progów utrudniających wjazd

- szerokość bramy: 2,4m, furtki: 0,9m

Podział funkcjonalny ogrodu:

- ozdobna

- wypoczynkowa

- użytkowa

- rekreacyjna

Elementy wnętrza ogrodowego:

- parter - co znajduje się poniżej linii horyzontu

- ściana zielona (aleja szpaler, żywopłot)

- sklepienie (korony drzew, sklepienie pergoli, niebo)

- bryła naturalna (soliterowa, klomb)

- artefakt (pomnik, pawilon, altana)

Możliwość uzyskania wrażenia:

- zbliżenie rozproszonych elementów daje efekt wnętrza

- efekt wnętrza uzyskany elementami liniowymi lub płaszczyznami

Ściany wnętrza:

- liniowe nasadzenia drzew

- żywopłoty (formowane i swobodne)

- ściany z pnączy na podporach

- rabaty bylinowe i mieszane

Miejsce wypoczynku:

1. Spędzanie wolnego czasu, relaks

- może być w oddaleniu od domu

- kameralna samotnia

- elementy wodne

- zielone ściany

2. Miejsce biesiadowania:

- stół dla wielu osób

- pergola

- namiot, altana

- trejaże

- grill, kominek

Mały ogród:

- ograniczamy liczbę wprowadzanych elementów i barw

- ażurowe ogrodzenie (pnącza, luźne grupy roślin)

- należy skupić się na elementach architektonicznych, detalach (skupiają uwagę)

- materiały i detale pasujące do elewacji i pozostałych elementów wyposażenia domu

- porządkujemy przestrzeń - kamiennymi murkami, podniesionymi zagonami

- duży udział gatunków o ozdobnych liściach atrakcyjnych cały rok

Jak optycznie powiększyć ogród?

- zamiast ścieżki prowadzonej wprost do celu zostanie wytoczona wijąca się dróżka znikająca za grupami roślin

Długi i wąski ogród:

- optycznie skracamy poprzez tworzenie kulis czyli przesłaniając widok

Ogród na planie trójkąta, trapezu:

- wyglądają mało naturalnie

- ogrody wyglądają na okrojone

- odległy narożnik przyciąga wzrok (zbiegają sie w jednym punkcie granice

Ukrywamy kształt:

- nie należy szczególnie podkreślać istniejących granic, za pomocą linii ogrodzenia, np. płotów, murów

- należy stosować żywopłoty najlepiej nieformowane

- opieramy układ na trwałym elemencie np. trawnik, nawierzchnia odwracająca uwagę od brzegów - kształty ośmiokąta, sześcianu, kwadratu, koła

- zmiana elementów pionowych: drzew, małej architektury, stwarzamy kulisy przedzielając oś widokową i łagodząc wrażenie korytarza, wprowadzamy zaciszne wnętrza do których prowadzi zakręcona ścieżka

- wydłużamy oś wizualną: stopniowo zwężamy ścieżkę

Układ nawierzchni (podjazdy, ścieżki, drogi, tarasy, place)

- decyduje o funkcjonalności obiektu

- nie może utrudniać poruszania się

- łączymy ze sobą punkty najbardziej uczęszczane

- zakręty powinny być łagodne

- rozmieszczenie ścieżek zależy od rozmieszczenia elementów ogrodu

- narożniki na skrzyżowaniach ścięte lub łagodnie zaokrąglone co zapobiega wydeptywaniu poboczy

- nigdy dobrze nie wygląda użycie wielu różnych budulców. Musza pasować do elewacji domu

- ścieżki powinny mieć lekką konstrukcję

Czynniki wpływające na wybór nawierzchni:

- intensywność i sposób użytkowania

- ukształtowanie terenu

- wielkość i charakter ogrodu

- dostępność materiałów

- względy ekonomiczne

Normy do szerokości dróg:

- ruch pieszy: 75cm/ 1 osobę

- ruch kołowy: 2,5-3m/1 pojazd

- promienie skrętów dla ruchu powolnego: 6m

- droga na zakręcie powinna mieć spadek w kierunku środka łuku drogi dla przeciwdziałania sile odśrodkowej

- spadki poprzeczne dróg: 1-2% (dla spływu wody)

Budowa dróg:

- spadki poprzeczne dróg- wielkość zależy od rodzaju nawierzchni

- spadki podłużne dla ruchu pieszego 20% (powyżej stosujemy schody)

- dla ruchu pieszego stosujemy krawężniki

- od jezdni trawnik oddzielamy pasem 0,5m najczęściej płyt betonowych zwany pasem bezpieczeństwa

Nawierzchnie twarde nie ulepszone:

- żwirowe

- żużlowe

- tłuczniowe

Podłożem może być:

- grunt naturalny

- warstwa innego materiału

Nawierzchnie żwirowe:

-ścieżki ogrodowe

- Podjazy

- drogi mało uczęszczane, dojazdowe do posesji

- bezpieczna i dość tania nawierzchnia

Nawierzchnie z płyt kamiennych:

- drogi ogrodowe, podjazdy, tarasy

- klasyczny najtrwalszy materiał

- ziemiste naturalne kolory współgrają z zielenią

- o ich wyglądzie decyduje sposób obróbki i ułożenia

Najpopularniejsze rodzaje kamienia: granit, piaskowiec, bazalt i diabaz, marmur

Nawierzchnie z kostki kamiennej:

Stosuje się na:

- drogach i ścieżkach

- placach

- dojazdach

- prze niezbyt intensywnych ruchu to trwała nawierzchnia

- mniej śliska zima jak asfalt

- łatwa do zdjęcia

Kostka i płyty betowe:

- popularne i tanie dzięki rozwojowi nowych technologii - można ją układać maszynowo, łatwa i szybka do układania

- duża różnorodność kształtów, kolorów i rodzajów powierzchni

- dokładne wymiary

- masowo stosowana w miejscach publicznych, nadaje techniczny, czasami chłodny charakter

- można ją łączyć ze wszystkimi materiałami

Cegła klinkierowa:

- ciepłe tonacje kolorystyczne

- różne układy i kompozycje w połączeniu z innymi materiałami

- można go stosować również w pomieszczeniach

Łączenie różnych nawierzchni:

- nawierzchnie w układzie rzędowym z jednolitych materiałów wyglądają monotonnie i mało naturalnie

- zastosowanie materiałów różnokolorowych pozwala zwiększyć bezpieczeństwo i urozmaicić nawierzchnię

- roślinność integruje nawierzchnię z ogrodem, można więc zamiast fug z cementu, piasku, zastąpić zieloną trawą "zielone fugi"

Wykonanie ścieżki

1.Wykonanie wykopu i warstwy nośnej:

- wytyczamy drogę

- wykop poszerzamy o planowany krawężnik

- warstwą nośną wyrównujemy i zagęszczamy

2. Umacnianie krawędzi (robimy krawężniki)

3. Wykonanie warstwy podsypki pod bruk

4. Fugowanie

5. Poziomica służy do sprawdzania równego ułożenia kostek. Zachowania spadku:

- 1 % podłużnego

- 2,5% poprzecznego

- nawierzchnie ze starych płyt kamiennych muszą mieć 3%, z kostki brukowej 2% spadek

6. Rynny, korytka i kratki odpływowe odprowadzają wodę opadową:

- u podnóża wjazdu do garażu

- przy drodze prowadzącej do domu

- na tarasie dachowym

- wewnętrznym dziedzińcu

- nie można odprowadzać wody deszczowej na ulicę, ani do kanalizacji

Najczęściej popełniane błędy przy budowie nawierzchni w ogrodach:

- krojenie ścieżkami i drogami powierzchni ogrodu na wiele małych kawałków

- budowanie zbyt dużej ilości utwardzonej nawierzchni, dublowanie ścieżek

- zbyt przesadne zdobienie - nawierzchnia nie powinna konkurować z zielenią

- budowanie ścieżek kanciastych, ostrych załamań

- wypełnianie nawierzchnią wąskich przestrzeni od ściany do ściany (np. od budynku do ogrodzenia) - lepiej posadzić pnącze

- zapominanie o pozostawieniu pod nawierzchnią przepustów dla systemu nawadniania, instalacji elektrycznej.

Funkcje schodów w ogrodzie:

- ułatwienie komunikacji pomiędzy różnymi poziomami

- prowadzą do wejść

- poprawiają estetykę lub stanowią główny element kompozycji ogrodu

- stanowią wspaniały akcent architektoniczny

Kiedy projektujemy schody w ogrodzie?

- Schody są koniecznym rozwiązaniem - kiedy pokonujemy duże różnice wysokości (powyżej 12%), dla niepełnosprawnych stosuje się pochylnie

- Schody świadomie wprowadzamy jako ozdobny element ogrodowy - około 7% i mniej pochyłości terenu

Projektowanie schodów:

1. Obliczamy wysokość do głębokości stopni:

2 x wysokość stopnia + głębokość stopnia = 64cm

2. Nieparzysta liczba stopni w biegu

3. Monotonię długich schodów przerywają podesty, zmiana kierunku albo stopnie różnej długości

4. Przy schodach budowanych na skarpie o nachyleniu większym niż 5% niezbędne jest wykonanie balustrady.

Optymalna wysokość stopnia: 14-15cm

Optymalna głębokość stopnia: 35-40cm

Minimalna szerokość: 65-70cm

Długość wygodnych schodów: 120-150cm

Wybór miejsca pod schody w ogrodzie:

- Wybierając miejsce na schody, trzeba wziąć pod uwagę to, w jakim stylu chcemy urządzić ogród, w którym kierunku będziemy się najczęściej poruszać i na co chcemy patrzeć.

Schody na łagodnym stoku:

- Przy łagodnym spadku drogi - pojedyncze, rozległe stopnie w równych odstępach.

Spady na krótkich stromych skarpach:

- Nie mogą być za wąskie, np. w stosunku do powierzchni tarasu

- Dobry efekt daje zróżnicowanie stopni

Wielostopniowe schody na stromym stoku:

- Przerywamy podestami (spocznikami) by nie były męczące i nużące

- Spoczniki pozwalają na zmianę kierunku

Schody terenowe:

- wygodne na profilu wklęsłym

- niewygodne o profilu wypukłym

OGRODY SKALNE

Rośliny skalne:

- jedne z najpiękniejszych roślin ogrodowych, pochodzą z dzikich górskich rejonów

- przystosowały się w sposób szczególny do różnych i bardzo surowych warunków siedliskowych

- rosną na wysoko położonych terenach

- gatunki skalne to formy dzikie, nie ulepszane przez prace hodowlane

- mają zastosowanie: byliny, rośliny cebulowe, bulwiaste, paprocie, trawy i turzyce, karłowe i płożące się iglaki i krzewy liściaste

Charakterystyka roślin górskich:

- w naturze rosną z reguły na glebach ubogich i przepuszczalnych, zawierających niewielką ilość materii organicznej

- poddawane są działaniu ekstremalnych warunków - silnego słońca, wiatrów, zmian temperatur

- są to gatunki wolnorosnące

- osiągają niewielkie rozmiary, które swą wielkością odpowiadają skali założenia ogrodu skalnego

- wiele roślin wysokogórskich ze względu na krótki okres wegetacji kwitnie wiosną i na początku lata

- intensywne kolory roślin i silny zapach przywabiają owady

Przystosowanie roślin wysokogórskich do surowych warunków siedliskowych

- poduszkowaty lub dywanowy pokrój

- drobne, mięsiste, kutnerowate lub skórzaste liście chronią je przed utratą wody i wysuszeniem przez słońce

- rozległy, płytki system korzeniowy ułatwia zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe

Dobierając gatunki do ogrodu skalnego warto zwrócić uwagę na kilka aspektów:

- warto posadzić tutaj rośliny, które będą ozdobne w różnych porach roku

- zakładamy skalnik z różnych grup roślin

- zestawienie roślin pod względem kontrastu

- atrakcyjne ulistnienie w okresie, gdy nie kwitną

- dopasowanie rośliny do rozmiarów obszaru i umiejscowienia

- należy zapewnić im dobrą ekspozycję, odczyn i wilgotność gleby

Alpinarium - ogród skalny z roślinami górskimi urządzony dla celów naukowych i dydaktycznych. W alpinarium należy dbać o naturalny wygląd wszystkich elementów, murków z kamienia łupanego, żwirowisk płaskich, niewielkich polanek

Regularne ogrody skalne:

- jest to specjalny typ ogrodu bylinowego

- pełni funkcje dekoracyjne, może również rozwijać zainteresowanie roślinami skalnymi

- ogrody skalne mogą przybierać różne formy (rabaty żwirowe, skarpy, murki, podwyższone zagony, ogród w pojemnikach, strumienie górskie i kaskady

Dobór roślin do ogrodów skalnych

- Większość stosowanych roślin to gatunki górskie

- Sadzić można też gatunki pochodzące z innych zespołów roślinnych: prerii, stepów, wrzosowisk

Planowanie i wybór gatunków do ogrodu skalnego:

- należy przewidzieć jakie rozmiary osiągną w przyszłości

- preferuje się gatunki kwitnące obficie długowieczne

- rezygnuje się z gatunków obficie obsiewających się

- w szczeliny murków i między kamieniami umieszczamy byliny niskie i poduszkowe

- na tarasach można stosować byliny średniej wysokości

- sadzimy rośliny grupowo by tworzyć większe plamy o ile pozwala na to wielkość założonego ogródka

Należy zachować charakter naturalnych zespołów roślinnych. Należy sadzić:

- paprocie (Asplenium trichomanes, A. viride)

- w towarzystwie ramonda - Ramonda

- haberla - Haberlea

- kokorycz pusta - Corydalis lutea

- horminum pirenejskie - Horminum pyrenaicum

Na równi z paprociami należy stosować trawy i turzyce w towarzystwie goryczek, skalnicy gronkowej (Saxifraga paniculata), pierwiosnków i dzwonków.

Miejsca cieniste: zarzcka górska - Cortusa mathioli (Primula matthioli) oraz urdzik karpacki (Saldanella montana).

Rośliny drobno cebulowe i bulwiaste:

szafirki, psiząb, zimowit, krokusy, rannik zimowy, iris żyłkowany, czosnki

Gatunki na miejsca słoneczne w ogródkach skalnych:
- Naradka rojnikowata - Androsace sempervivoides

- Rozchodnik - Sedum

- Gipsówka rozesłana - Gypsophila repens

- Rojnik - Sempervivum

- Skalnica arendsa - Saxifraga arendsii

- Szarotka alpejska - Leontopodium alpinum

- Zawciąg nadmorski - Armeria maritima

Rośliny na krawędzie murków i kamienie - masą liści kwiatów zwieszają się dywanowo:

- Smagliczka skalna

- Gęsiówka kaukaska

- Żagwin ogrodowy

- Goździk siny

- Łyszczec rozesłany

- Rogownica kutnerowata

- Dzwonek gargoński

- Dzwonek dalmatyński

- Ubiorek wiecznie zielony

- Macierzanka

- Floks szyblasty

- Wiesiołek miruryjski

Rośliny do sadzenia w szczelinach murków i chodnikach - bryłka korzeniowa nie może ze szczeliny wypadać ani wystawać.

- Lewisia zagłębiona - Lewisia cotyledon

- Haberlea

- Erynus alpejski - Erinus alpinus

Gatunki na piargi:

- Acantholimon glumaceum

- Aetionema

- Alyssum montanum

- Androsace

- Dianthus alpinus

- Erinus alpinus

- Linaria alpina

- Sempervivum

- Viola cornuta

- Skyrzdlinka wielkokwiatowa - Aethionema grandiflora

Gatunki na miejsca cieniste - wilgotna gleba:

- Primula auricula

- Cymbalaria pallida - Cymbalaria blada

- Globularia cordifolia - kulnik sercolistny

- Dicentra formosa

- Dicentra eximia

- Orlik wachlarzowaty - Aquilegia flabellata

- Chiastphyllum oppositifolium - chiastofil naprzeciwlistny

- Arenaria montana - piaskowiec górski

- Minuartia graminifolia - mokrzyca trawolistna

Wymagania glebowe roślin górskich

W zależności od pochodzenia można wyodrębnić następujące grupy roślin:

1. Wyjątkowo przepuszczalne gleby, dobry drenaż zabezpieczający je przed nadmiarem wilgoci. Miejsca ciepłe, ale korzenie powinny pozostawać w chłodzie, np. Androsace

2. Gatunki leśne - wolą cień i wilgotną, kwaśną glebę, przepuszczalne żwirowe podłoże, np. urdzik

3. Gatunki żyjące w zagłębieniach miedzy kamieniami wymagają przepuszczalnej, zdrenowanej gleby, np. Lewisia, Saxifraga

Rośliny na gleby kwaśne:

- Saldanella vilosa

- Karłowe rózaneczniki

- Antennaria

- Epigaea repens

- Primula gracilipes

- Vaccinium myrtillus

Rośliny na gleby o wysokim odczynie podłoża:

- Aetionema

- Alyssum

- Aubrieta

- Draba

- Gypsophila repens

- Helianthemum

- Leontopodium alpinum

- Linaria alpina

Jak prawidłowo zrobić ogród skalny:

Ogródek skalny jest tym piękniejszy, im bardziej przypomina naturalne górskie środowisko. Pod ogród skalny warto wykorzystać naturalne ukształtowanie terenu (wzniesienia, pagórki). Obniża to koszty budowy i nadaje mu naturalny charakter

- Najlepsze są zbocza zwrócone na wchód i południowy wschód. Mogą na nich rosnąć rośliny o rozmaitych wymaganiach.

- Całość założenia powinna być harmonijnie związana z otoczeniem

- Układ kamieni należy stopniowo rozluźniać ku granicom dzikiego parowu.

Zakładanie ogrodu skalnego - podłoże

- dobry drenaż i przepuszczalną glebę. Zapewni to podniesienie terenu powyżej gruntu i wykonanie pod niego wykopu i wypełnienie go żwirem.

- Skalniak zbyt wysoki w stosunku do rozmiarów swojej podstawy wygląda sztucznie, a nawet wręcz razi swoją nienaturalnością.

- Pamiętajmy, aby duże kamienie leżały u podstawy, a małe na szczycie

Pora zakładania rabat skalnych:

- Rośliny najlepiej wysadzać wczesną wiosną lub wczesną jesienią, aby zdążyły dobrze ukorzenić się przed zimą

- Ze względów praktycznych trzeba wysadzać obok siebie rośliny o podobnych wymaganiach.

Podłoże w ogrodach skalnych - kamień

- Ogród skalny wygląda naturalnie na podkładzie z kamienia

- Najlepiej jest używać kamieni miejscowych

- nie należy stosować kamieni miękkich, podatnych na erozję jak: kreda, iły, lub bardzo twardych jak bazalt, czy granit - jest trudny w użyciu.

_ Najlepsza jest gleba przepuszczalna, piaszczysta, uboga w składniki pokarmowe. Powinna składać się z piasku i odłamków skalnych (1/2 do 3/4) oraz ziemi darniowej z ewentualnym dodatkiem torfu (1/4 do 1/2)

- Do gleby ciężkiej dodajemy drenaż - żwir, małe kamienie itp. Natomiast do gleby luźnej należy domieszać glinę.

- Kamienie powinny posiadać ten sam kolor. Nie mieszajmy np. piaskowca z kamieniem polnym

- Wybieramy takie kamienie, które długo były wystawione na działanie warunków atmosferycznych, popękane, porysowane, zmurszałe, pokryte mchem i porostami

- Ważne jest również zachowanie umiaru w wysokości naszej 'góry'.

Rodzaje kamienia:

- Piaskowiec - najlepsze są o budowie warstwowej

- Wapień - nie należy kupować świeżej skały

- Tuf wapienny - porowata skała, łatwy w obróbce, jest rzadki i drogi

Układanie kamieni:

- Układamy je tarasowo, by zapewnić skarpie stateczność i zatrzymać wodę opadową oraz pochodzącą z podlewania

- Największe kamienie umieszczamy u podstawy zbocza lub na krawędziach głównych tarasów.

- Najbardziej pożądany jest układ składający się z kamieni różnej wielkości, dzięki czemu unikniemy monotonii i zwiększymy możliwości ekspozycyjne.

- Zaczynając od największych, wokół których kolejno rozmieszczamy egzemplarze mniejsze.

- Jeżeli w sąsiedztwie układamy skały warstwowe, ich odłamki układajmy w taki sposób, aby warstwy biegły w tym samym kierunku i pod tym samym kątem

- Kamienie zakopujemy na około 1/3 ich objętości i lekko odchylamy do tyłu. Zapewni to stabilność i pozwoli wodzie ściekać na podsypkę, a nie bezpośrednio na rośliny rosnące poniżej.

WODA W OGRODZIE:

Zbiorniki i elementy wodne w ogrodzie:

- Zwiększają atrakcyjność ogrodu

- Podkreślają styl i charakter kompozycji ogrodowej

- Wpływają na mikroklimat ogrodu (jonizacja powietrza, podnoszą wilgotność powietrza, przyjemny szum wody)

- elementy drogie

- Trwałe

- Wymagają systematycznej pielęgnacji i konserwacji

- Ze względu na przystosowanie ich do celów wypoczynkowych konieczne jest spełnienie wymagań projektowo - wykonawczych

Rodzaje elementów wodnych w ogrodach:

- cieki wodne płynące (wykorzystuje się ukształtowanie terenu- kanały, strumienie)

- zbiorniki wodne (naturalne, regularne)

- pojemniki z wodą (naczynia z wodą, pudełka)

- fontanny (woda w ruchu)

Wymagania stawiane zbiornikom ogrodowym:

- Lokalizacja (rodzaj i właściwości podłoża, otoczenie, powiązanie z układem komunikacyjnym, konieczność zapewnienia dopływu wody i opróżniania zbiornika)

- Kształt zbiornika (dopasowany do ukształtowania terenu, powiązany z założeniami widokowymi projektu, zgodny z charakterem obiektu, rodzajem zastosowanych elementów)

- Głębokość zbiornika (strefa przybrzeżna nie powinna przekraczać 40cm - bezpieczeństwo dzieci)

- Wymagania wobec elementów zbiornika

Wymagania wobec elementów zbiornika:

1. Materiały użyte do budowy oczka (oczka naturalne, folie, beton, laminaty) - zależą od rodzaju zbiornika:

- zbiorniki naturalne: dno tworzone jest przez materiały ilaste-gliniaste. Powinno być pokryte materiałami umacniającymi jak gruby żwir, kamień, maty

- zbiorniki sztuczne: szczelne, trwałe, uwzględniające obciążenia wody oraz skutki działania niskich temperatur po opróżnieniu zbiornika lub jego zmarznięciu; elastyczność dna (grunty niestabilne), ułatwiające utrzymanie czystości i spuszczanie wody

2. Umocnienia i zabezpieczenie brzegów (naturalne, zbiorniki wyniesione ponad poziom gruntu) - w celu uniknięcia ich rozmiękania i osuwania oraz spłyceniu strefy przybrzeżnej. Spadek brzegów powinien wynosić od 1:4 lub 1:5 min. 1:3. Właściwy kąt nachylenia wpływa na kształt sadzawki (1m głębokości przy 4m odległości - 8m szerokości)

- brzegi sztucznych zbiorników należy odpowiednio zamaskować (obsadzać roślinnością)

- darń lub inna roślinność, faszyna, kamienie, kołki drewniane (najlepiej drewno dębowe impregnowane), elementy prefabrykowane

3. Sposób i jakość wykonania instalacji doprowadzającej i odprowadzającej wodę

- zasilanie wodą z cieków z terenów otaczających za pomocą przewodów okresowo stosowanych zamykanych lub stałych.

- Źródła wody to: strumienie, rowy, studnie, cieki otwarte z terenów wyżej położonych, woda wodociągowa

- Ważna jest czystość wód- nie powinny mieć szkodliwych zanieczyszczeń dla organizmów

- znaczenie ma tu utrzymanie flory i fauny niezastąpionej przy utrzymaniu czystości wody w zbiorniku

Projekt instalacji zasilającej zbiorniki wodne powinien uwzględniać:

- pojemność zbiornika

- sposób wypływania lub wtryskiwania wody

- przekroje i spadki przewodów odprowadzających wodę - powinny być łatwo dostępne

- przewody przelewowe - zabezpieczone przed podniesionym stanem wody - wielkość przekroju przewodów uwzględnia wielkość opadów burzowych. Są one otwarte (zabezpieczone syfonami) połączone z siecią kanalizacyjną ściekową lub opadową.

Zbiorniki uszczelniane za pomocą gliny lub iłu:

- warstwa 20-30cm gliny lub iłu, wyprofilowana i zagęszczona ułożona na ok.5cm warstwie żwiru lub piasku.

- można stosować na dostatecznie zwięzłym podłożu i w wypadku spodziewanego osadzania się gruntu np. nasypach, przy powierzchni powyżej 40m2

- tani sposób

Zbiorniki budowane przy zastosowaniu materiałów bentonitowych lub z hydrosilu

- połączenie foli, geowłókniny z warstwą bentonitu sodowego

- matę należy przycisnąć warstwą ziemi, żwiru, piasku (wówczas tylko jest szczelna)

Zbiorniki wodne z dnem uszczelnianym folią:

-tani sposób

- zaleca się folie trwałe PCV, a najlepiej EPDM o grubości 0,4 - 1mm

- ten rodzaj uszczelnienia można stosować na gruntach przepuszczalnych i ustabilizowanych

- układa sie ją na 5-10 cm podsypce piasku drobnoziarnistego

- stosujemy możliwie jednolitą powłokę, łączymy przez zgrzewanie na ciepło

Planowanie lokalizacji zbiorników wodnych w ogrodzie:

1. Wybór zbiornika

2. Sposób zagospodarowania ziemi z wykopu

3. Najlepiej wybrać miejsce najniżej położone w terenie

4. Powierzchnia zbiornika min. ok. 15m2 pozwala utrzymać równowagę biologiczną i odpowiednią głębokość do uprawy roślin i hodowli ryb

5. Zalecana szerokość strumieni to 50cm i 8m długości

6. Częściowe ocienienie powierzchni zbiornika w godzinach południowych ogranicza nadmierne ogrzewanie wody

7. Uważajmy na umieszczenie drzew i krzewów w pobliżu zbiornika (opadanie liści jesienią, uszkadzanie folii silnie rosnącymi krzewami)

Drzewa przy sadzawce:

- Dostarczają cienia

- Opadające liście, płatki kwiatów, pyłek i owoce zanieczyszczają wodę, gnijąc zużywają tlen

- Korzenie drzew mogą uszkodzić warstwy uszczelniające

- Odległość optymalna drzewa od oczka wynosi 5m, na południowy wschód lub zachód

- Poleca sie sadzić: Wierzby (Salix), Klony japońskie, Dereń jadalny, Dereń kwiecisty, Różaneczniki, Cisy

- Przednią cześć strefy brzegowej najlepiej obsadzać niższymi roślinami. Z tyłu sadzimy wysokie gatunki

Strefa bagienna:

- powinna zajmować 1/3 całej powierzchni, znajdując się w tyle sadzawki jest dobrze widoczna

- rośliny bagienne oczyszczają wodę i dają schronienie zwierzętom wodnym i ptakom

- słońce powinno się mieć za plecami

- wąska strefa bagienna 0 zbyt szybko zarasta i staje się mało widoczna

Rozmiary oczka:

- Minimalna powierzchnia oczka wodnego to 10m2, a głębokość ok. 100cm (jeżeli chcemy hodować ryby)

Gotowe zbiorniki

Zalety:

- duża trwałość (kilkanaście lat)

- dość łatwy i szybki montaż

- możliwość usytuowania zbiornika ponad poziomem gruntu (konieczne jest wykonanie fundamentu i obudowy)

- niska cena wykonania oczka wodnego - dotyczy małych oczek

Wady:

- niewygodny transport zwłaszcza większych form

- ograniczona głębokość wytłoczek

- mają niezmienne kształty

- konieczność maskowania obrzeży

- możliwość pękania niefachowo ułożonego lub zbytnio obciążonego zbiornika

- konieczność odławiania ryb na zimę

Wykonywanie prac związanych z budową zbiorników wodnych:

1. Wyznaczanie punktów sytuacyjno - wysokościowych

2. Wykonanie robót ziemnych

3. Ułożenie przewodów do doprowadzania i odprowadzania wody

4. Wykonanie umocnień brzegów

5. Umocnienie i uszczelnienie dna

6. Wykonanie stanowiska dla roślin

Utrzymanie stałego poziomu wody

Dopuszczalne różnice poziomu wody:

- małe zbiorniki - 5cm

- duże płytsze zbiorniki - 20cm

- duże głębokie zbiorniki - 150cm

Negatywne skutki obniżania wody to:

- obnażanie liści

- łamanie pędów

- wysychanie pędów

Hydromorfizm - hydrofity

- Pędy nie mają tkanki usztywniającej, są wiotkie, poddają sie ruchom wody bez groźby niebezpieczeństwa o łamanie

- U roślin o pędach zanurzonych w wodzie brak szparek oddechowych i wiązek przewodzących

- chloroplasty występują tylko w górnej części pływających liści

- w tkankach liści znajdują się komory powietrzne (aerenchyma)

- kwiaty przystosowane są do zapylania przez faunę wodną (ryby, ślimaki, wodne owady)

- łatwo rozmnażają się wegetatywnie, zwykle przez naturalny podział

- wyróżniają sie zdolnością wytwarzania turionów - pąków zimujących na dnie po rozłożeniu innych tkanek zgniecionych przez lód

Kolejność obsadzania zbiornika wodnego

1. Dobieramy rośliny pod względem ekologicznym

2. Wybór roślin pod względem ich walorów dekoracyjnych (uwzględniamy barwy, pory kwitnienia)

3. Projekt wykonawczy:

- należy określić liczbę roślin (ocenić szybkość rozrastania, warunki świetlne)

- możliwości pielęgnacji, nakłady pracy - im więcej gatunków tym więcej pracy

Otoczenie sadzawki

- brzeg cienisty (skrzyp, paprocie, przywrotnik, knieć błotna, hosty)

- brzeg słoneczny (pałki, przywrotniki, pragnia, dąbrówki, tojeść rozesłana, łączeń baldaszkowaty, kosaciec gładki, tojeść pospolita i kropkowana)

Brzegi sadzawki powinny być tak wykonane, by woda się nie przelewała przez nie.

Jakość wody w zbiorniku a rośliny:

- w stawie naturalnym utrzymanie czystości wody jest prostsze

- w sztucznych zbiornikach wodnych najczęściej przyczyną zmętnienia wody jest brak równowagi biologicznej

Optymalna jakość:

- pH 6,8 -7,5

- twardość: 5-15

- temperatura > 28st.

-zawartość tlenu

Przyczyny zaburzenia równowagi biologicznej w zbiornikach wodnych (nadmierny rozwój bakterii i glonów)

- zbyt dużo ryb

- nadmiar pokarmu dla ryb i nawiane liście

- złe podłoże użyte do sadzenia roślin na dnie

- nawozy używane w ogrodzie

- twarda woda

- zbyt wysoka temperatura

Profilaktyka polega na:

- wymiana 25% wody

- natlenianiu wody

- stosowaniu filtrów i pomp w zbiornikach

- zapobieganie nagrzewaniu wody (cieniowanie)

- zasilanie deszczówką, zakwaszanie wody

- oczyszczanie z obumarłych części roślin, liści

- ostatecznością jest stosowanie środków chemicznych, tzw. algicydy

Naturalne oczyszczanie zbiornika

- przeprowadzanie strumienia

- obsadzanie roślinami natleniającymi 5szt/m2 (pałka, kosaciec żółty, trzcina)

Strefa płytka - rośliny rosnące w stawie na półkach i nie tylko.

- strefa bagienna - rośliny rosnące w bardzo wilgotnym podłożu

- strefa brzegowa - rośliny rosnące w wilgotnym podłożu.

Słoneczny brzeg - rośliny rosnące w pełnym słońcu

Cienisty brzeg - rośliny rosnące w zacienionych miejscach

Rośliny strefy płytkiej - pas oczertów

- radzą sobie ze zmiennym poziomem wody

- liście pływające po powierzchni wody i pokrywających nimi część zbiornika

- to rośliny sadzone bezpośrednio do zbiornika lub w kosze (trzcina, pałka, tatarak)

- rośliny napowietrzające - wywłócznik - Myriophyllum, przęstka pospolita - Hippuris vulgaris, jaskier krążkolistny - Ranunculus circinatus (sadzimy je w grupach po 10-20szt.)

Gatunki:

- Jeżogłówka gałęzista - Sparganium erectum

- Bobrek trójlistkowy - Menyanthes trifoliata

- Mięta wodna - Mentha aquatica

- Pierwiosnki: japoński - primula, sikkimski - sikkimensis

Rośliny wody płytkiej:

- Żabiniec babka wodna

- Łączeń baldaszkowaty

- Strzałka wodna

Gatunki należące do oczeretu jeziornego - tworzący gęsty pas przy brzegach stojących zbiorników wodnych i wolno płynących drzew:

- Oczeret jeziorny - Schoenoplectus lacustris

Gatunki zanurzone w wodzie natleniająco - oczyszczające wodę:

- Ceratophyllum demersum (Rogatek sztywny)

- Potamogeton lucens (Rdestnica połyskująca)

- Potamogeton natans (Rdestnica pływająca)

- Hippuris vulgaris (Przęstka pospolita)

- Myriophyllum verticillatum (Wywłócznik okółkowy)

Rośliny przybrzeżne - oczyszczająco - natleniające

- Kosaciec gładki - Iris laevigiata

- Knieć błotna - Caltha palustris

- Jaskier wodny - Ranunculus lingua

Roślina submersyjna, która nie wytwarza korzeni. W środowisku naturalnym zakopuje się w podłożu typu od piaszczystego do mulistego, gdzie przyczepia się poprzez zmodyfikowane liście. Roślina ta przeważnie pływa swobodnie na powierzchni (Rogatek sztywny - Ceratophyllum demersum)

Strefa bagienna:

- sitowie leśne - Scirpus sylvaticus

- tatarak zwyczajny - Acorus calamus

- pałka drobna - Typha minima

- sit mieczolistny - Juncus ensifolius

- przetacznik bobowniczek - Veronica beccabunga

- wełnianka czerwonawa - Eriophorum russcolum

Rośliny wód głębokich:

- Grzybieńczuk wodny - Nymphoides peltata

- Grążel wodny - Nuphar lutea

- Żabiściek pływający - Hydrocharsis morsus - ranae

Rośliny pływające:

- Azolla karoliniana

- Stratiotes aloides

- Nymphaea - Grzybień wodny - lilia wodna

Sadzenie roślin wodnych w zbiorniku:

- w koszach

- w gruncie

Pielęgnacja oczka wodnego:

- rośliny w strefie brzegowej wymagają nawadniania (w przypadku suszy)

- chwasty oraz siewki drzew należy natychmiast usuwać

- nie powinno się silnie nawozić trawników wokół ani stosować środków ochrony roślin

- wiosną przerzedzamy całą roślinność lub przegrupowujemy

- wykopane części składujemy po 24h na brzegu sadzawki przed wyrzuceniem

- odławiamy rośliny pływające (60% powierzchni powinna być odsłonięta)

PNĄCZA

Pnącza nazwane lianami - są to rośliny, których pędy są silnie wydłużone, cienkie i elastyczne, a dla osiągnięcia pewnej wysokości wymagają one odpowiednich podpór, po których wspinają się w różny sposób.

Pnącza:

1. zawsze wspomagające się podporami

a. wijące sie pędy- owijają się pędami, wąsami lub ogonkami liściowymi. Pnącza wijące się:

- prawoskrętnie: aktinidia, akebia, kokornak, wisteria chińska, chmiel

- lewoskrętnym (wiciokrzewy, rdestówka, wisteria kwiecista)

b. czepiające się pędy

- wąsoczepne: winobluszcz zaroślowy, winorośl

- ogonkoczepne: powojniki

c. prymitywne - rośliny o długich, wiotkich pędach, ale pozbawione organów czepnych, np.: róże pnące, jaśmin nagokwiatowy, forsycja zwykła

2. samoczepne (szlachetne) - wspinają się na podpory za pomocą wąsów z przylgami lub korzonków czepnych. Nie wymagają pomocy ze strony człowieka, przylegają bardzo ściśle do powierzchni kory drzew, ścian i murów.

a. przylgi: winobluszcz pięciolistkowy, winobluszcz trójklapowy

b. korzenie przybyszowe: milin amerykański, bluszcz pospolity, hortensja pnąca

Zasady doboru gatunków:

1. Sposób wspinania się

2. Wystawa

3. Wielkość i ciężar pnącza

4. Wymagania siedliskowe, głównie glebowe

5. Tolerancję na niskie temperatury.

6. Walory estetyczne

Funkcje pnączy na ścianach budynków:

- pnącza izolują i redukują niekorzystne wpływy klimatu miejskiego

- wydłużają żywotność ścian

Funkcje architektoniczne pnączy:

- uatrakcyjniają budynki

- indywidualizują miejsce zamieszkania w osiedlach złożonych z podobnych budynków

- pozwalają wykorzystać przestrzeń na małych podwórkach

- dopełniają konstrukcje pergoli, altan, bramek ogrodowych, trejaży

- tworzą mikroklimat tarasy wprowadzone na dachy i pergole

Funkcje ekologiczne pnączy:

- zwiększają powierzchnię biologicznie czynną

- skuteczność pnączy porastających gęsto ścianę dużego budynku jest porównywalna z oddziaływaniem dużych drzew

Wady pnączy:

- pnącza w miejscach, gdzie elewacje są zniszczone tynki popękane lub rośliny źle posadzone, mogą spowodować zniszczenia.

Należy przestrzegać następujących zasad:

- projektować elewacje przystosowane do obsadzenia , najlepiej z zmontowanymi na nich konstrukcjami podporowymi

- przed posadzeniem pnączy przy starych nie odnowionych tynkach, murach należy je odnowić, dotyczy to głównie pnączy korzenioczepnych

- nie należy sadzić silnie rosnących pnączy w pobliżu zewnętrznych urządzeń budynków, np. rynien, piorunochronów.

Pnącza jako rośliny okrywowe:

- Mogą zastąpić trawniki, tworzyć obwódki, porosnąć i umocnić skarpy lub przykryć ziemie pod drzewami czy krzewami

- ułatwiają bardzo pielęgnację terenów zieleni obniżając potrzebny na to czas i koszty, a także podnosząc ich estetykę

- rośliny należy prawidłowo dobrać do stanowiska, wielkości miejsca oraz do siły wzrostu sąsiadujących roślin

Najczęściej stosowane pnącza jako rośliny okrywowe:

- bluszcz pospolity

- winobluszcz pięciolistkowy

- winobluszcz zaroślowy

- winobluszcz trójklapowy

- trzmielina Fortunego

- powojniki