Pomieszczenie spawalni:

 

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40, poz. 470):

 

a) w spawalni powinno przypadać na każdego pracownika najliczniejszej zmiany co najmniej 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia nie zajętej przez urządzenia i sprzęt.

b) wysokość pomieszczenia spawalni powinna wynosić co najmniej 3,75 m(nie stosuje się przy pracach spawalniczych wykonywanych na statkach morskich i śródlądowych)

c) na każde stanowisko spawalnicze powinny przypadać co najmniej 2 m² wolnej powierzchni podłogi, nie zajętej przez urządzenia i sprzęt.

Spawalnia powinna być wykonana zgodnie z obowiązującymi ogólnymi przepisami
techniczno-budowlanymi, ochrony przeciwpożarowej, BHP:
ściany i strop spawalni oraz wnętrza kabiny spawalniczej powinny być pomalowane farbami matowymi.
ścianki lub parawany kabiny spawalniczej powinny być wykonane z materiału niepalnego lub trudno 
zapalnego, tłumiącego szkodliwe promieniowanie optyczne. Powinny one mieć wysokość co najmniej 2 m, 
z zachowaniem przy podłodze szczeliny wentylacyjnej.
wysokość pomieszczenia spawalni powinna wynosić co najmniej 3,75 m.
w spawalni powinno przypadać na każdego pracownika najliczniejszej zmiany co najmniej 15 m3 wolnej 
objętości pomieszczenia nie zajętej przez urządzenia i sprzęt.
na każde stanowisko spawalnicze powinny przypadać co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi, nie 
zajętej przez urządzenia i sprzęt.
podłoga w spawalni i na stanowisku spawalniczym powinna być wykonana z materiałów niepalnych.
pomieszczenia spawalni powinny być wyposażone w wentylację zapewniającą skuteczne usuwanie 
zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia.
stałe stanowisko spawalnicze, na którym istnieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów, pracodawca 
powinien wyposażyć w instalację wentylacji stanowiskowej.
stałe stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone w stół spawalniczy i odpowiednie 
oprzyrządowanie, umożliwiające bezpieczne wykonanie prac spawalniczych.
stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne palniki gazowe, powinno być wyposażone w:
- osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawieszenie palnika,
- naczynie z wodą do okresowego lub awaryjnego schładzania palnika.
stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne uchwyty spawalnicze, powinno być wyposażone 
w osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawieszenie uchwytu.
stanowisko spawalnicze do spawania łukowego elektrodami otulonymi powinno być wyposażone w 
pojemnik na resztki elektrod.
stanowiska, na których są wykonywane prace spawalnicze powodujące rozprysk iskier, żużla lub gorących 
cząstek stałych, powinny być zabezpieczone przed możliwością wywołania pożaru w strefie rozprysku, z 
uwzględnieniem przestrzeni poniżej stanowiska spawalniczego.
rozmieszczenie wyposażenia oraz obrabianych przedmiotów powinno umożliwiać szybkie i bezpieczne 
opuszczenie stanowiska spawalniczego przez pracowników.

Pracownik powinien posiadać wymagane uprawnienia do wykonywania pracy na tym 
stanowisku. 

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI  z dnia 27 kwietnia 2000 r.  w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych.  (Dz. U. Nr 40, poz. 470) Na podstawie art. 237^15 § 2 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:  Rozdział 1 Przepisy ogólne § 1. Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych obejmujących spawanie, napawanie, lutowanie, zgrzewanie i cięcie termiczne metali i tworzyw termoplastycznych.  § 2. Rozporządzenie nie dotyczy zgrzewania wybuchowego oraz prac spawalniczych prowadzonych pod wodą, w górnictwie pod powierzchnią ziemi, w górnictwie naftowym, podczas akcji ratowniczych prowadzonych przez specjalistyczne służby ratownicze i prac naukowo-badawczych, których wykonanie jest uzależnione od zastosowania metod lub warunków odmiennych niż określone w rozporządzeniu.  § 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) stanowisku spawalniczym - należy przez to rozumieć stanowisko pracy, na którym są wykonywane prace przy zastosowaniu procesów wymienionych w § 1,  2) stałym stanowisku spawalniczym - należy przez to rozumieć stanowisko pracy przeznaczone do powtarzalnego wykonywania prac spawalniczych, którego wyposażenie techniczne i instalacje zasilające mają charakter stały,  3) ruchomym stanowisku spawalniczym - należy przez to rozumieć stanowisko pracy przeznaczone do okresowego wykonywania prac spawalniczych, którego wyposażenie techniczne i instalacje zasilające są kompletowane doraĽnie, tylko na czas wykonywania określonej pracy,  4) spawalni - należy przez to rozumieć odpowiednio przystosowane pomieszczenie lub wydzieloną część pomieszczenia, w którym są zlokalizowane stałe stanowiska spawalnicze,  5) kabinie spawalniczej - należy przez to rozumieć część spawalni zawierającą stanowisko spawalnicze, osłoniętą ściankami o lekkiej konstrukcji lub parawanem,  6) bezpieczniku - należy przez to rozumieć urządzenie zawierające w sobie co najmniej element chroniący przed wstecznym przepływem gazu oraz element powodujący wygaszenie płomienia,  7) butli - należy przez to rozumieć naczynie metalowe do przechowywania i transportowania gazów sprężonych, skroplonych (ciekłych) lub rozpuszczonych,  8) baterii (zbieraczu) butli - należy przez to rozumieć zespół butli przyłączonych do kolektora i jednocześnie opróżnianych,  9) wiązkach butli - należy przez to rozumieć zespół butli trwale połączonych z kolektorem i tworzących zbiornik wielonaczyniowy,  10) materiałach dodatkowych - należy przez to rozumieć materiały do wykonania spoiny lub lutowiny, takie jak spoiwo, topnik, gaz,  11) kwalifikacjach spawalniczych - należy przez to rozumieć ukończenie odpowiedniego przeszkolenia teoretycznego i praktycznego w zakresie spawalnictwa, potwierdzone egzaminem oraz dokumentem upoważniającym do wykonywania prac spawalniczych. Rozdział 2 Spawalnie i stanowiska spawalnicze § 4. Spawalnia powinna być wykonana zgodnie z obowiązującymi ogólnymi przepisami techniczno-budowlanymi, ochrony przeciwpożarowej, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisami niniejszego rozporządzenia.  § 5. ściany i strop spawalni oraz wnętrza kabiny spawalniczej powinny być pomalowane farbami matowymi.  § 6. ścianki lub parawany kabiny spawalniczej powinny być wykonane z materiału niepalnego lub trudno zapalnego, tłumiącego szkodliwe promieniowanie optyczne. Powinny one mieć wysokość co najmniej 2 m, z zachowaniem przy podłodze szczeliny wentylacyjnej.  § 7. 1. W spawalni powinno przypadać na każdego pracownika najliczniejszej zmiany co najmniej 15 m^3 wolnej objętości pomieszczenia nie zajętej przez urządzenia i sprzęt.  2. Wysokość pomieszczenia spawalni powinna wynosić co najmniej 3,75 m.  3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się przy pracach spawalniczych wykonywanych na statkach morskich i śródlądowych.  4. Na każde stanowisko spawalnicze powinny przypadać co najmniej 2 m^2 wolnej powierzchni podłogi, nie zajętej przez urządzenia i sprzęt.  5. Podłoga w spawalni i na stanowisku spawalniczym powinna być wykonana z materiałów niepalnych.  § 8. 1. Pomieszczenia spawalni powinny być wyposażone w wentylację zapewniającą skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia.  2. Wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach spawalni określają odrębne przepisy i Polskie Normy.  § 9. Stałe stanowisko spawalnicze, na którym istnieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów, pracodawca powinien wyposażyć w instalację wentylacji stanowiskowej.  § 10. 1. Stosowanie w spawalni stacjonarnych urządzeń do podgrzewania przedmiotów przed lub po poddaniu ich procesom spawalniczym jest dopuszczalne pod warunkiem, że urządzenia te będą wyposażone w wentylację miejscową.  2. Przy podgrzewaniu, o którym mowa w ust. 1, należy stosować osłony ochraniające pracowników przed promieniowaniem cieplnym.  § 11. 1. Stałe stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone w stół spawalniczy i (lub) odpowiednie oprzyrządowanie, umożliwiające bezpieczne wykonanie prac spawalniczych.  2. Na stałym stanowisku spawalniczym przedmioty o dużych wymiarach lub o masie ponad 25 kg powinny być przemieszczane za pomocą urządzeń do transportu pionowego lub poziomego.  § 12. 1. Stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne palniki gazowe, powinno być wyposażone w: 1) osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawieszenie palnika,  2) naczynie z wodą do okresowego lub awaryjnego schładzania palnika. 2. Stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne uchwyty spawalnicze, powinny być wyposażone w osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawieszenie uchwytu.  3. Stanowisko spawalnicze do spawalnia łukowego elektrodami otulonymi powinno być wyposażone w pojemnik na resztki (ogarki) elektrod.  § 13. 1. Stanowisko spawalnicze zlokalizowane na otwartej przestrzeni powinno być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych, a jego otoczenie chronione przed promieniowaniem łuku elektrycznego lub płomienia.  2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się przy pracach spawalniczych wykonywanych na statkach morskich i śródlądowych oraz przy pracach budowlano-montażowych wykonywanych na dużych wysokościach lub w wykopach.  § 14. 1. W spawalni i na stanowisku spawalniczym nie powinny być przechowywane materiały łatwo palne.  2. Stanowiska, na których są wykonywane prace spawalnicze powodujące rozprysk iskier, żużla lub gorących cząstek stałych, powinny być zabezpieczone przed możliwością wywołania pożaru w strefie rozprysku, z uwzględnieniem przestrzeni poniżej stanowiska spawalniczego.  3. Rozmieszczenie wyposażenia oraz obrabianych przedmiotów powinno umożliwiać szybkie i bezpieczne opuszczenie stanowiska spawalniczego przez pracowników.  Rozdział 3 Wyposażenie i materiały technologiczne § 15. Urządzenia i osprzęt stanowiące wyposażenie stanowisk spawalniczych powinny mieć udokumentowane potwierdzenie spełniania przez nie wymagań bezpieczeństwa określonych w przepisach i (lub) w Polskich Normach. Rodzaje dokumentów potwierdzających spełnienie tych wymagań dla poszczególnych urządzeń i osprzętu określają odrębne przepisy.  § 16. Zasilanie stanowiska spawalniczego w gazy może następować z generatorów gazów, przenośnych wytwornic acetylenu, butli, baterii bądĽ wiązek butli, rurociągów gazowych, z zastrzeżeniem § 17.  § 17. Na stałym stanowisku spawalniczym niedopuszczalne jest stosowanie przenośnych wytwornic acetylenu.  § 18. 1. Odległość pomiędzy dwiema przenośnymi wytwornicami acetylenu, eksploatowanymi w tym samym pomieszczeniu, powinna wynosić co najmniej 6 m.  2. Prace z karbidem służącym do napełniania wytwornic acetylenu należy wykonywać zgodnie z odrębnymi przepisami.  3. Przenośne wytwornice acetylenu nie powinny być eksploatowane w odległości mniejszej niż 4 m od otwartych Ľródeł ognia, w tym również od płomienia palnika spawalniczego.  § 19. Butle do gazów stosowanych w spawalnictwie powinny odpowiadać w zakresie budowy, stanu technicznego, barwy, zezwoleń na eksploatację, składowania i transportu wymaganiom określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach.  § 20. 1. W spawalni mającej nie więcej niż 10 stanowisk spawalniczych, na których są stosowane gazy palne, dopuszcza się indywidualne wyposażenie każdego stanowiska w butle niezbędne dla prowadzenia procesu technologicznego oraz w jedną zapasową butlę każdego rodzaju gazu stosowanego na tym stanowisku.  2. Butle zapasowe, o których mowa w ust. 1, powinny być przechowywane w wyodrębnionych pomieszczeniach wykonanych z materiałów niepalnych bądĽ w wydzielonych miejscach spawalni, wyraĽnie oznakowanych i zabezpieczonych.  3. W spawalni mającej ponad 10 stanowisk spawalniczych, na których są stosowane gazy palne, zaopatrzenie w te gazy powinno odbywać się z instalacji centralnego zasilania.  § 21. W każdym przypadku zasilania urządzenia spawalniczego gazem pobieranym ze Ľródła, w którym ciśnienie gazu jest zmienne lub większe niż znamionowe ciśnienie zasilania odbiornika, w punkcie poboru należy stosować reduktor ciśnienia. § 22. 1. Węże do gazów powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, rodzajem gazu i ciśnieniem znamionowym. W przypadku mieszanek gazowych należy stosować wąż odpowiedni do gazu dominującego w mieszance.  2. Minimalna długość węży spawalniczych powinna wynosić co najmniej 5 m, a maksymalna, mierzona od punktu pomiaru ciśnienia do punktu odbioru gazu (palnika), nie powinna przekraczać 20 m. W razie potrzeby zastosowania dłuższych węży ciśnienie zasilania powinno być skorygowane o spadki ciśnienia występujące w wężu.  3. Dopuszczalne jest przedłużanie węży, pod warunkiem zastosowania znormalizowanych dwuzłączek metalowych o średnicy zgodnej ze średnicą znamionową węża. Minimalna długość każdego z łączonych odcinków węży powinna wynosić co najmniej 4 m.  4. Szczelność i wytrzymałość eksploatowanych węży powinny być kontrolowane w okresach ustalonych stosownie do warunków eksploatacji, lecz nie rzadziej niż jeden raz na kwartał.  § 23. 1. W przypadku zasilania urządzenia spawalniczego gazem palnym pobieranym z baterii butli, z wiązki butli, z generatora gazu lub z rurociągu, w każdym punkcie poboru gazu powinien być stosowany bezpiecznik.  2. W przypadku zasilania palników tlenowo-gazowych gazami pobieranymi z butli powinny być stosowane bezpieczniki usytuowane na wlocie lub wewnątrz palnika. Wymaganie to nie dotyczy przewodów tlenu tnącego w palnikach przeznaczonych do cięcia.  § 24. Bezpieczniki powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, rodzajem gazu oraz znamionowymi wartościami ciśnień i przepływów.  § 25. 1. Naprawy urządzeń i osprzętu spawalniczego powinny być wykonywane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach, natomiast użytkownicy urządzeń spawalniczych i osprzętu mogą wykonywać tylko bieżące czynności konserwacyjne, określone w instrukcjach eksploatacyjnych wydanych przez producenta.  2. Urządzenia i osprzęt spawalniczy powinny być po naprawie sprawdzone pod względem spełniania przez nie wymagań bezpieczeństwa określonych w przepisach lub w Polskich Normach. Wynik sprawdzenia powinien być udokumentowany.  § 26. Materiały dodatkowe do spawalnia, napawania i lutowania, zawierające lub wydzielające substancje chemiczne stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników, powinny być klasyfikowane i znakowane oraz posiadać karty charakterystyk, zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach.  Rozdział 4 Kwalifikacje spawalnicze § 27. Prace spawalnicze powinny być wykonywane przez osoby posiadające "Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia" albo "¦wiadectwo egzaminu spawacza" lub "Książkę spawacza", wystawiane w trybie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach, z uwzględnieniem przepisu § 28.  § 28. Osoby wykonujące: 1) ręczne cięcie termiczne,  2) zgrzewanie,  3) ręczne lutowanie,  4) zmechanizowane i automatyczne wykonywanie prac spawalniczych  - powinny wykazać się co najmniej zaświadczeniem o ukończeniu szkolenia w zakresie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach. § 29. Przepisów § 27 i 28 nie stosuje się do słuchaczy kursów spawalniczych i uczniów szkół w trakcie praktycznej nauki zawodu, jeśli wykonują prace spawalnicze objęte programem nauczania i pod nadzorem osób wykwalifikowanych. Rozdział 5 Wykonywanie prac spawalniczych § 30. Przy użytkowaniu elektrycznych urządzeń spawalniczych i osprzętu należy w szczególności przestrzegać następujących wymagań bezpieczeństwa: 1) prace związane z instalowaniem, demontażem, naprawami i przeglądami elektrycznych urządzeń spawalniczych powinni wykonywać pracownicy mający uprawnienia określone w odrębnych przepisach,  2) połączenie kilku spawalniczych Ľródeł energii nie powinno powodować przekroczenia, w stanie bez obciążenia, dopuszczalnego napięcia między obwodami wyjściowymi połączonych Ľródeł energii,  3) obwód prądu spawalnia nie powinien być uziemiony, z wyjątkiem przypadków, gdy przedmioty spawane są połączone z ziemią,  4) przewody spawalnicze łączące przedmiot spawany ze Ľródłem energii powinny być połączone bezpośrednio z tym przedmiotem lub oprzyrządowaniem, jak najbliżej miejsca spawalnia,  5) prace spawalnicze wykonywane wewnątrz pomieszczeń, w których występuje zagrożenie porażenia prądem elektrycznym, powinny być wykonywane z zastosowaniem spawalniczych Ľródeł energii spełniających wymagania dotyczące dopuszczalnej wartości napięcia bez obciążenia i oznakowanych przez producenta zgodnie z Polską Normą; przy wykonywaniu prac spawalniczych Ľródła energii powinny być usytuowane na zewnątrz pomieszczenia; w pomieszczeniach tych należy stosować trudno zapalne izolacyjne środki ochronne, jak chodniki i maty izolacyjne. § 31. Przy użytkowaniu gazowych urządzeń spawalniczych i osprzętu należy w szczególności przestrzegać następujących wymagań bezpieczeństwa: 1) urządzenia i osprzęt powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem i zasilane gazami o właściwościach oraz ciśnieniach określonych w instrukcji eksploatacyjnej dostarczonej przez producenta,  2) palniki o niezidentyfikowanych dyszach i elementach układu mieszanki palnej, o nieznanych ciśnieniach zasilania oraz o nieznanych rodzajach gazów, do jakich są przeznaczone, nie powinny być użytkowane,  3) niedopuszczalne jest dokonywanie zamiany podobnych konstrukcyjnie elementów urządzeń różnych typów lub wielkości,  4) wąż spawalniczy powinien mieć średnicę znamionową zgodną ze średnicą znamionową przyłączy zastosowanych w Ľródle i odbiorniku gazu; końce węża nasunięte na końcówki przyłączy powinny być zaciśnięte za pomocą opasek nie powodujących uszkodzenia węża,  5) poziom cieczy w bezpieczniku wodnym powinien być sprawdzany każdorazowo przed rozpoczęciem pracy i po każdym cofnięciu się płomienia do palnika, a w ruchu ciągłym - co najmniej raz na zmianę,  6) niedopuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek zmian w określonych przez producenta ustawieniach układów regulacji ciśnienia i zaworów bezpieczeństwa. § 32. Przy użytkowaniu butli z gazami należy w szczególności przestrzegać następujących wymagań bezpieczeństwa: 1) transport i magazynowanie butli powinno odbywać się zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach,  2) ręczne przetaczanie butli jest dopuszczalne tylko w obrębie stanowiska spawalniczego,  3) butle powinny być ustawiane w pozycji pionowej lub zbliżonej do pionowej, zaworem do góry, i zabezpieczone przed przewróceniem się,  4) butle powinny być chronione przed nagrzaniem do temperatury przekraczającej 35°C oraz przed bezpośrednim oddziaływaniem płomienia, iskier i gorących cząstek stałych,  5) butle z gazami palnymi cięższymi od powietrza nie powinny być użytkowane i przechowywane w miejscach usytuowanych poniżej poziomu terenu, a zwłaszcza w pobliżu kanałów i studzienek; ograniczenia te nie odnoszą się do butli zintegrowanych z palnikiem,  6) zawory butli z pokrętłami powinny być otwierane bez użycia narzędzi; do otwierania i zamykania zaworu butli bez pokrętła powinien być stosowany odpowiedni klucz,  7) naprawy butli, w tym naprawa zaworów, powinny być wykonywane przez osoby posiadające uprawnienia określone w odrębnych przepisach. § 33. Podczas wykonywania prac spawalniczych niedopuszczalne jest zawieszanie przewodów i węży spawalniczych na ramionach lub kolanach oraz prowadzenie ich bezpośrednio przy innych częściach ciała.  § 34. 1. Prace spawalnicze na zbiornikach i rurociągach po środkach chemicznych i innych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi i środowiska, z wyjątkiem robót gazoniebezpiecznych na czynnych gazociągach przesyłowych pod ciśnieniem, mogą być podjęte wyłącznie po dokładnym oczyszczeniu zbiorników i rurociągów z tych środków.  2. Prace spawalnicze prowadzone w ramach robót gazoniebezpiecznych lub niebezpiecznych oraz prac szczególnie niebezpiecznych powinny być wykonywane zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach.  3. Podczas prowadzenia prac spawalniczych, o których mowa w ust. 2, urządzenia zasilające, w tym butle z gazami technicznymi, powinny być usytuowane na zewnątrz wykopów, pomieszczeń lub urządzeń, w których prace te są wykonywane. Rozdział 6 Przepisy końcowe § 35. Traci moc rozporządzenie Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia z dnia 2 listopada 1954 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy spawaniu i cięciu metali (Dz. U. Nr 51, poz. 259).  § 36. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisu § 23, który wchodzi w życie po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia.  Minister Gospodarki: J. Steinhoff

Zanieczyszczenie powietrza na stanowiskach spawalniczych

Spawanie, napawanie, natryskiwanie, cięcie termiczne oraz procesy towarzyszące jak szlifowanie, cięcie itp. są źródłem wielu zagrożeń na stanowiskach pracy. Spawacze należą do osób szczególnie narażonych na choroby zawodowe.  Zanieczyszczenia tworzone podczas spawania i procesów pokrewnych występują w postaci gazów oraz pyłów. Najbardziej niebezpieczne cząsteczki mają rozmiar poniżej 1 mikrona i mogą poprzez pęcherzyki płucne dostawać się do krwioobiegu. Najczęściej są to tlenki żelaza, kadmu, cynku, magnezu, niklu, chromu, miedzi itp. Długotrwałe wdychanie dymów spawalniczych wywołuje pylicę płuc, astmę, bronchit i inne choroby układu oddechowego. Równocześnie mogą występować inne schorzenia, np. choroby układu nerwowego, pokarmowego i układu krążenia. W składzie pyłu spawalniczego mogą znajdować się również związki o udowodnionym działaniu toksycznym, wywołujące procesy zwłóknienia tkanek, działające alergizująco i rakotwórczo.

Rodzaj zanieczyszczeń, stężenie i wielkość cząstek dymu spawalniczego powstających przy spawaniu zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od metody spawania i od rodzaju zastosowanych materiałów dodatkowych (typu elektrody i składu jej otuliny, rodzaju drutu, gazu osłonowego itp.), natężenia prądu spawania, średnicy elektrody lub drutu. Ważny jest również stan powierzchni spawanego przedmiotu - jeżeli jest zaolejony i zanieczyszczony to parowanie i spalanie będzie dodatkowo zanieczyszczać powietrze.

 

Wentylacja miejscowa (stanowiskowa) - odciągi spawalnicze

Wentylacja miejscowa w postaci odciągów spawalniczych to najskuteczniejszy sposób na zapewnienie czystego powietrza na stanowiskach spawalniczych i pokrewnych. Kluczem do skuteczności jest wyłapanie zanieczyszczeń jak najbliżej miejsca ich powstawania, tak aby zanieczyszczone powietrze nie docierało do twarzy pracownika oraz nie rozchodziło się po całym pomieszczeniu. Wentylacja miejscowa (odciągi spawalnicze) nie zastępuje wentylacji ogólnej pomieszczenia, lecz jest jej uzupełnieniem.

 

Wentylacja spawalni - wymagania prawne

Konieczność zapewnienia skutecznej wentylacji w pomieszczeniach spawalni oraz na innych stanowiskach, na których może dochodzić do zanieczyszczenia powietrza szkodliwymi substancjami wynika z przepisów prawnych:

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz.U. z 2000r. Nr 40 poz. 470), które postanawia w paragrafach:
  - § 8.1. Pomieszczenia spawalni powinny być wyposażone w wentylację zapewniającą skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia.
  - § 9. Stałe stanowisko spawalnicze, na którym istnieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów, pracodawca powinien wyposażyć w instalację wentylacji stanowiskowej.
  - § 10.1. Stosowanie w spawalni stacjonarnych urządzeń do podgrzewania przedmiotów przed lub po poddaniu ich procesom spawalniczym jest dopuszczalne pod warunkiem, że urządzenia te będą wyposażone w wentylację miejscową.

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2002r. Nr 217 poz. 1833 z późn. zm.).

 

Dobór urządzeń filtrowentylacyjnych do stanowisk spawalniczych

Podstawowym warunkiem, jaki musi spełniać system wentylacji miejscowej jest skuteczność odciągu dymów spawalniczych (i ich filtracji w przypadku recyrkulacji powietrza). Aby zapewniona była skuteczność wentylacji wymagane jest urządzenie filtrowentylacyjne o prawidłowo dobranych parametrach i przede wszystkim ergonomiczne w zastosowaniu. Tylko ergonomiczne rozwiązanie, a więc maksymalnie bezobsługowe, łatwe do dopasowania i nie przeszkadzające w procesie spawania jest akceptowalne przez spawacza a więc używane!

Kluczem do skutecznego odciągu dymów spawalniczych jest prawidłowo dobrany system filtrowentylacyjny uwzględniający specyfikę danego stanowiska spawalniczego. Poniżej przedstawiamy najczęściej spotykane rozwiązania wentylacji miejscowej stanowisk spawalniczych.

 

Ramiona odciągowe

Stosowanie ruchomych ramion odciągowych zakończonych ssawką i zawieszonych nad stanowiskiem spawalniczym to najczęściej spotykane rozwiązanie. Ramiona posiadają mechanizm (najczęściej cierno - sprężynowy) umożliwiający łatwe manewrowanie położeniem ssawki w obrębie całego stanowiska, tak aby umieścić ją blisko łuku spawalniczego. Praktyka pokazuje, że tylko ramiona o wysokiej jakości wykonania, lekkie, prawidłowo zbalansowane i systematycznie czyszczone są prawidłowo używane przez spawaczy, gdyż zapewniają lekkość manewrowania. Ramiona ssące są dostępne o zasięgu zwykle w zakresie od 2m do 8m i należy je dobrać w zależności od wielkości stanowiska spawalniczego. Opisane rozwiązanie stosuje się do stałych stanowisk spawalniczych.
 
Ramiona odciągowe muszą być wyposażone w odpowiedni wentylator. Powietrze odciągane za pomocą ramion może być wyrzucane na zewnątrz pomieszczenia spawalni lub być filtrowane i pozostawać nadal w pomieszczeniu. Stosowanie filtra i recyrkulacja powietrza jest rozwiązaniem zalecanym - nie dochodzi do zanieczyszczania środowiska i co ważne ograniczamy straty ciepła oszczędzając tym samym na ogrzewaniu pomieszczenia.

Ramię ssące z wentylatorem - KEMPER	Ramię ssące z filtrem - KEMPER

 

 

Filtry mobilne

Urządzenia filtrowentylacyjne mobilne (przejezdne) to świetne rozwiązanie wentylacji miejscowej ruchomych stanowisk spawalniczych. Urządzenie składa się z filtra powietrza i wentylatora oraz ruchomego ramienia odciągowego zakończonego ssawką identycznego konstrukcyjnie jak opisane ramiona w wersji stacjonarnej. Filtry mobilne wyposażone są zwykle w ramiona ssące o zasięgu 2m, 3m lub 4m. Większe urządzenia mogą posiadać zamontowane więcej niż jedno ramię ssące.

Filtr mobilny z jednym ramieniem - PLYMOVENT	Filtr mobilny z dwoma ramionami - KLIMAWENT

 

 

Wentylowane stoły spawalnicze

Zaletą takiego rozwiązania jest otrzymanie zintegrowanego stanowiska spawalniczego. Dymy spawalnicze mogą być zasysane poprzez ruchome ramię ze ssawką lub od dołu poprzez ruszt lub też jeszcze w inny sposób w zależności od konstrukcji stołu. Konstrukcja niektórych stołów umożliwia również skuteczne odpylanie podczas szlifowania.
Stoły spawalnicze mogą być wyposażone w wentylator odciągowy i filtr powietrza.

Stół spawalniczy z ramieniem ssącym i odciągiem dolnym - KLIMAWENT	Stół spawalniczo-szlifierski z odciągiem dolnym i bocznym - PLYMOVENT

 

 

Uchwyty spawalnicze z odciągiem

Rozwiązanie to stosuje się do uchwytów MIG/MAG. Na końcu uchwytu znajdują się otwory przez które zasysane są dymy spawalnicze i transportowane elastycznym przewodem do wysokociśnieniowego urządzenia filtracyjnego. Zaletą tego rozwiązania jest nieprzerwane działanie odciągu, lecz okupione jest to jego większą masą i zmniejszeniem manualności, przez co nie jest to system popularny.

Uchwyt spawalniczy z odciągiem - ABICOR BINZEL

 

 

Przyłbice spawalnicze z aparatem nadmuchowym

Zastosowanie środków ochrony indywidualnej w postaci przyłbicy spawalniczej z podłączonym aparatem nadmuchowym jest celowe w przypadku, gdy inne metody odciągu dymów spawalniczych nie są skuteczne, np. przy spawaniu dużych konstrukcji przestrzennych lub w ciasnych przestrzeniach. Aparat nadmuchowy składający się z filtra powietrza, wentylatora i baterii jest mocowany przy pasie i za pomocą elestycznego przewodu podaje czyste powietrze pod przyłbicę spawalniczą. Dzięki coraz lżejszym i skuteczniejszym rozwiązaniom aparaty nadmuchowe są coraz częściej i chętniej stosowane przez spawaczy.

Aparat nadmuchowy SPERIAN / OPTREL	Aparat nadmuchowy SPEEDGLAS

 

 

Dobór filtrów powietrza

Stosowanie filtra powietrza zapobiega wyrzucaniu zanieczyszczonego powietrza na zewnątrz pomieszczenia. Ogranicza to straty ciepła przyczyniając się do oszczędności na ogrzewaniu. Największe niebezpieczeństwo dla spawaczy wynika z obecności cząsteczek o rozmiarach poniżej 1 mikrona. Stawia to bardzo duże wymagania przed filtrami, które powinny zapewniać dużą skuteczność filtracji w tym zakresie. Ważne jest korzystanie z filtrów renomowanych producentów i stosowanie oryginalnych wkładów filtracyjnych.
W urządzeniach filtrowentylacyjnych dla stanowisk spawalniczych najczęściej wykorzystywane są:

• filtry mechaniczne - cząsteczki stałe osiadają na wewnętrznej stronie wkładu filtracyjnego. W miarę upływu czasu pracy wzrastają opory przepływu powietrza i zmniejsza się jego przepływ. Po zapełnieniu wkład filtracyjny jest wymieniany na nowy. Filtry tego typu stosuje się do stanowisk spawalniczych o małym i średnim obciążeniu.

• filtry mechaniczne z funkcją oczyszczania - filtry te posiadają możliwość oczyszczenia wkładu filtracyjnego w momencie jego zapełnienia i wzrostu oporów przepływu. Oczyszczanie wkładów może następować mechanicznie lub za pomocą sprężonego powietrza. Zanieczyszczenia są strzepywane z powierzchni materiału filtracyjnego do odpowiedniego pojemnika. Wkłady filtracyjne mogą być użytkowane przez stosunkowo długi czas. Filtry z funkcją oczyszczania określane są jako nabojowe lub samooczyszczające. Przeznaczone są do stanowisk spawalniczych o dużym obciążeniu pracą i o dużym zapyleniu, np. podczas szlifowania.

• filtry elektrostatyczne - generują napięcie rzędu kilku tysięcy volt, które elektryzuje cząsteczki stałe występujące w przepływającym powietrzu. Następnie cząsteczki są przyciągane siłą elektrostatyczną do powierzchni płytek filtra. Zaletą filtrów elektrostatycznych jest wyłapywanie cząstek stałych nawet o rozmiarach do 0,005 mikrona, co jest nieosiągalne w przypadku filtrów mechanicznych, oraz stały opór przepływu powietrza niezależnie od stopnia zanieczyszczenia filtra. Filtry elektrostatyczne nie mogą być stosowane do filtracji cząstek przewodzących, np. pyłów szlifierskich. Wadą filtrów elektrostatycznych jest konieczność częstego i kłopotliwego mycia wkładów filtracyjnych.

Ogólne wymagania dla stanowiska pracy spawacza

Ważne

Uwaga! Stanowisko spawalnicze metodą TIG powinno spełniać te same wymagania jak stanowisko, na którym wykonywane są prace spawalnicze każdą inną metodą spawania.

Fakt, że podczas spawania metodą TIG występuje mniej zagrożeń niż przy spawaniu, np. elektrodami otulonymi, nie powoduje odmiennych wymagań dla tego rodzaju stanowiska pracy.

Spawalnia – wymagania 

Spawalnia jest to wydzielona część warsztatu, w której są zlokalizowane stałe stanowiska spawalnicze – nie ma przy tym żadnego znaczenia, czy będzie to jedno, czy kilka stanowisk.

Wymagania dla pomieszczeń spawalni i samego stanowiska spawalniczego wynikają z rozporządzeń:

• MPiPS z 26.9 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.) oraz

• MG z 27.4.2000 w sprawie bhp przy pracach spawalniczych (Dz.U. Nr 40, poz. 470).

Jeżeli stanowisko spawalnicze zlokalizowane jest w warsztacie, wówczas cały warsztat lub jego wydzielona część (ze stanowiskiem spawalniczym) musi spełniać poniższe wymagania:

• pomieszczenie spawalni powinno być oddzielone od innych stanowisk pracy;

• na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia, tzn. niezajętej przez jakiekolwiek urządzenia, sprzęt i materiały;

• wysokość to minimum 3,75 m dla całego warsztatu albo wydzielonej części na stanowisko spawalnicze;

• na stanowisko spawalnicze powinny przypadać co najmniej 2 m² wolnej powierzchni podłogi niezajętej przez urządzenia i sprzęt (w tym: butle z gazami, pojemniki, stojaki, regały, szafki, materiały itp.), przy czym wymiary wolnej powierzchni stanowiska pracy powinny zapewnić pracownikowi swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii;

• ściany i strop powinny:

  • być pomalowane farbami matowymi,

  • mieć pokrycie ochronne zabezpieczające przed adsorpcją i gromadzeniem się pyłu oraz

  • być przystosowane do łatwego czyszczenia lub zmywania;

•  podłoga powinna być:

  • wykonana z materiałów niepalnych,

  • stabilna, równa, nieśliska,

  • niepyląca i odporna na ścieranie oraz nacisk, a także

  • łatwa do utrzymania w czystości;

•  szerokość przejść musi umożliwiać transport sprzętu, materiałów i gotowych wyrobów oraz bezpieczny przejazd środków transportu (jeżeli są używane) obsługujących stanowisko spawalnicze:

  • przejścia między urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m,

  • przejścia, w których odbywa się ruch dwukierunkowy, powinny mieć szerokość co najmniej 1 m.

Wejście do pomieszczeń spawalni

Pomiędzy stanowiskiem spawalniczym a pozostałą częścią pomieszczenia nie powinno być progów, chyba że warunki techniczne wymagają ich zastosowania. W takich przypadkach należy je oznaczyć w sposób widoczny.

Pomieszczenie spawalni nie może być zamykane w sposób uniemożliwiający wyjście z pomieszczenia. Jeżeli istnieją względy wymagające zamykania pomieszczenia w czasie pracy przed osobami nieupoważnionymi, należy stosować przy drzwiach zamki uniemożliwiające wejście z zewnątrz, a jednocześnie umożliwiające wyjście z pomieszczenia bez użycia klucza. W takiej sytuacji należy przewidzieć możliwość powiadamiania pracowników znajdujących się w takich pomieszczeniach o niebezpieczeństwie grożącym z zewnątrz.

Oświetlenie spawalni

W spawalni należy zapewnić oświetlenie dzienne i sztuczne elektryczne, którego minimalna wartość natężenia nie powinna być mniejsza niż 300 lx, zgodnie z Polską Normą PN-EN 12464-1:2004 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.

Szyby w oknach i świetlikach spawalni, jeżeli są narażone na uszkodzenia w związku z rodzajem prowadzonych prac, powinny być od strony, po której mogą znajdować się ludzie, osłonięte siatką zabezpieczającą przed odłamkami szkła.

Szyby powinny być czyste oraz przepuszczać dostateczną ilość światła. Do mycia okien i świetlików powinien być zapewniony dogodny i bezpieczny dostęp.

Jeżeli zachodzi taka konieczność, okna i świetliki powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowisko pracy. 

Okna i świetliki, przeznaczone do wietrzenia pomieszczenia, należy wyposażyć w urządzenia pozwalające na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz ustawienie części otwieranych w pożądanym położeniu.

Wentylacja spawalni

Temperatura w pomieszczeniu spawalni powinna być odpowiednia do rodzaju wykonywanej pracy, jednak nie niższa niż 14°C. 

Temperatura taka powinna być gwarantowana pracownikom bez względu na warunki atmosferyczne panujące na zewnątrz. Jeżeli w wyniku procesów spawalniczych na stanowisku spawalniczym następuje wydzielanie się ciepła przez promieniowanie w ilości przekraczającej na stanowiskach pracy, należy zastosować nawiewną wentylację miejscową. 

Wentylacja powinna zapewniać skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia, wydzielających się przy spawaniu i cięciu metali, oraz zapewniać dopływ świeżego powietrza. W spawalni powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych dla zdrowia.

Przy zastosowaniu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powietrze doprowadzane z zewnątrz powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. 

Klimatyzacja lub wentylacja nie może powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczenia pracy. 

Ważne

Uwaga! Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.

Maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać 70°C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy i 45°C (318 K) – w pozostałych przypadkach.

Drogi ewakuacyjne

Istotną sprawą jest zapewnienie w spawalni dróg ewakuacyjnych, których minimalna szerokość nie może być mniejsza niż 1,4 m. Drogi ewakuacyjne powinny być oznakowane i nie mogą być zastawiane. 

Rozmieszczenie wyposażenia oraz materiałów do spawania i po spawaniu powinno umożliwiać szybkie i bezpieczne opuszczenie stanowiska spawalniczego przez pracowników (§ 14 rozporządzenia w sprawie bhp przy pracach spawalniczych).

Kabiny spawalnicze

Dla stanowiska spawalniczego zlokalizowanego w warsztacie najwygodniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie kabiny spawalniczej, którą może stanowić wydzielona część warsztatu ze zlokalizowanym w niej stanowiskiem spawalniczym, osłonięta ściankami o lekkiej konstrukcji lub parawanami. 

Kabina spawalnicza powinna spełniać następujące wymagania:

• wysokość ścianki lub parawanu – nie może być mniejsza niż 2 m, z zachowaniem przy podłodze szczeliny wentylacyjnej,

• materiał użyty do budowy – musi być niepalny lub trudno zapalny oraz posiadać właściwości tłumiące szkodliwe promieniowanie optyczne,

• wnętrze kabiny musi być pomalowane farbami matowymi.

Stałe stanowisko spawalnicze

Stałe stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone w:

• instalację wentylacji stanowiskowej, jeżeli istnieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów,

• stół spawalniczy i (lub) odpowiednie oprzyrządowanie, umożliwiające bezpieczne wykonanie prac spawalniczych, np. blat w postaci kraty, przez który spadają wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia,

• ekrany chroniące osoby postronne i pracujących na stanowiskach sąsiednich przed oddziaływaniem łuku elektrycznego, w tym promieniowania optycznego oraz nadfioletowego i podczerwonego (wymagania takie, jak dla kabiny spawalniczej),

• narzędzia pomocnicze, takie jak: młotek spawalniczy, szczotkę drucianą (ręczną lub mechaniczną), szlifierkę kątową, kleszcze,

• osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawieszenie uchwytu,

• urządzenia do transportu pionowego lub poziomego (np.: suwnicę, żurawik, wózek podnośnikowy) do przemieszczania przedmiotów spawanych o masie ponad 25 kg,

• miejsce do siedzenia (zydel albo stołek wykonany z materiału niepalnego) dające możliwość siedzenia podczas spawania, a także do odpoczynku przy pracy w jednej, wymuszonej pozycji ciała.

Szkodliwe substancje chemiczne przy spawaniu

Występujące przy spawaniu metodą TIG zagrożenia szkodliwymi substancjami chemicznymi są typowe dla prac spawalniczych i należą do nich:

• tlenki azotu – mające właściwości drażniące szczególnie błon śluzowych (w bezpośrednim kontakcie powodują zapalenie skóry lub błon śluzowych),

• ozon – powodujący wysuszanie błon śluzowych, drapanie w gardle i złe samopoczucie, a w dłuższych okresach narażenia – kaszel, bóle głowy i klatki piersiowej,

• ditlenek węgla (CO2) wypiera tlen z powietrza, powodując niedotlenienie organizmu,

• tlenek węgla (CO) – ograniczający dostępność lub możliwość przyswajania tlenu,

• chrom (VI), nikiel, aluminium i jego tlenki, beryl, kadm, aerozole tlenków żelaza i aluminium (w zależności od spawanych materiałów) – mające działania drażniące, uczulające (powodować mogą alergie), a chrom, nikiel, beryl, kadm mają właściwości rakotwórcze,

• opary substancji chemicznych pochodzące od środków chemicznych stosowanych do oczyszczania powierzchni spawanych – szkodliwe właściwości zależą od składu chemicznego środka czyszczącego.

Przykład

Powyższa lista pokazuje, że zagrożenia substancjami chemicznymi zależeć będą od składu chemicznego spawanych materiałów i stosowanych spoiw. Dla przykładu, przy spawaniu:
–    aluminium i jego stopów powstają tlenki glinu i ogólne zapylenie,
–    stali niskostopowych powstają tlenki Fe, Mn, Cu, Zn, Pb, a także SiO2 i ogólne zapylenie,
–    wysokostopowych stali NiCr powstają tlenki Cr, Ni, Fe, Mn, F i ogólne zapylenie.

Jeżeli proces spawania metodą TIG przebiega prawidłowo, wówczas stężenia poszczególnych szkodliwych substancji chemicznych w powietrzu nie powinny przekroczyć wartości NDS określonych dla poszczególnych substancji.

Zagrożenia typowe dla prac spawalniczych

 

Zagrożenie	Źródło zagrożenia	Skutki zdrowotne
1	2	3
Wymuszona pozycja ciała.    żylaki podudzi.	Praca najczęściej stojąca z pochyloną pozycją ciała.	Zmęczenie, dolegliwości bólowe wynikające z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego, a nawet choroby układu mięśniowo-szkieletowego, żylaki podudzi.
Przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego lub szkodliwy ruch.	Podnoszenie, obracanie spawanych elementów, przesuwanie pojemników, przenoszenie butli ze sprężonymi gazami osłonowymi.	Schorzenia, urazy układu mięśniowo-szkieletowego, przepuklina.
Narażenie na kontakt z przedmiotem będącym pod napięciem do 1 kV.	Instalacja i urządzenia elektryczne.	Porażenie prądem elektrycznym – śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała, poparzenia.
Kontakt z gorącą powierzchnią.	Elementy spawane, uchwyt spawalniczy i elektroda, spoiwo.	Poparzenia ciała, szczególnie dłoni, twarzy, nóg.
Pożar.	Łuk elektryczny – przy kontakcie z materiałem łatwopalnym, przewody spawalnicze, urządzenia i instalacja elektryczna w wypadku uszkodzenia – zwarcia elektrycznego.	Ciężkie uszkodzenie ciała, poparzenia, zatrucia ­dymami pożarowymi.
Odpryski metalu, pył.	Przygotowywania elementów do spawania – praca szlifierką.	Urazy ciała ze szczególnie groźnymi urazami oka do utraty widzenia włącznie.
Spadające przedmioty – uderzenie, przygniecenie.	Nieprawidłowo ustawione oprzyrządowanie lub elementy do spawania czy po spawaniu.	Urazy kończyn dolnych i górnych.
Poślizgnięcie, upadek na tej samej płaszczyźnie.	Nierówne posadzki, bałagan na stanowisku pracy.    Złamania, zwichnięcia kończyn, stłuczenia ciała, urazy głowy.	Złamania, zwichnięcia kończyn, stłuczenia ciała, urazy głowy.
Uderzenie o stałe elementy.	Elementy wyposażenia stanowiska pracy lub wyposażenia spawalni.	Niebezpieczne urazy głowy ze wstrząśnieniem mózgu włącznie.
Kontakt z ruchomymi elementami.	Zawiesie i hak żurawika, suwnicy czy wózka podnośnikowego, transportowane elementy, pojemniki.	Urazy ciała – szczególnie kończyn górnych i bardzo groźne urazy głowy.
Hałas.	Przygotowywania elementów do spawania, z użyciem ręcznej szlifierki z napędem mechanicznym.	Uszkodzenie słuchu.
Promieniowanie nadfioletowe.	Łuk elektryczny.	Dolegliwości i choroby oczu, np. zapalenie rogówki i spojówki, aż do zaćmy, uszkodzenia rogówki; zagrożenie fotochemiczne siatkówki oczu; podrażnienia skóry, szczególnie twarzy i rąk aż do nowotworów skóry włącznie.
Promieniowanie podczerwone.	Łuk elektryczny.    Oparzenia skóry rąk, choroby oczu.	Oparzenia skóry rąk, choroby oczu.
Promieniowanie widzialne.	Łuk elektryczny.	Zagrożenie fotochemiczne siatkówki, zapalenie spojówek.

Pomiary wykonywane w środowisku pracy powinny uwzględniać:

• zakres prac na stanowisku spawalniczym,

• skład chemiczny spawanych materiałów i używanych spoiw oraz

• czynniki fizyczne substancji, jakie będą powstawały w procesie spawania.

Podstawowe pomiary, jakie należy wykonać, dotyczą:

• promieniowania optycznego (widzialnego, nadfioletowego i podczerwonego),

• składu powietrza na wysokości twarzy spawacza, z uwzględnieniem związków chemicznych występujących w postaci aerozoli czy gazów powstałych w procesie topienia spoiwa i spawanych metali,

• pyłów spawalniczych oraz pyłów powstających podczas pracy szlifierką,

• hałasu powstającego przy pracy szlifierką.

Jeżeli wyniki pomiarów wskażą występowanie w powietrzu stanowiska spawalniczego substancji chemicznych o wartościach zagrażających zdrowiu, wówczas pomiary tych czynników należy wykonać również na stanowiskach pracy sąsiadujących ze stanowiskiem spawalniczym. 

Środki ochrony przy pracach spawalniczych

Wymagane środki ochrony zbiorowej to:

• wentylacja chroniąca spawacza i zapewniająca nieprzedostawanie się szkodliwych substancji na stanowiska sąsiednie oraz zapobiegająca wzrostowi temperatury powietrza w ich otoczeniu,

• ekrany chroniące pracowników na stanowiskach sąsiednich przed promieniowaniem łuku elektrycznego i innymi zagrożenia pochodzącymi ze stanowiska spawalniczego.

Wymagane środki ochrony indywidualnej to:

• ubranie lub kombinezon spawalniczy – z tkanin impregnowanych przeciwpalnie,

• obuwie robocze dla spawaczy – skórzane z podnoskami,

• beret,

• skórzane rękawice spawalnicze oraz robocze,

• przyłbica spawalnicza z filtrami chroniącymi przed promieniowaniem widzialnym podczerwonym i nadfioletowym (wskazane filtry o dwu stopniach ochrony – jaśniejszy filtr obserwacyjny oraz właściwy filtr ciemny, albo z filtrem samoczynnie się ściemniającym), o stopniu ochrony zależnym od wartości prądu spawania,

• sprzęt ochronny układu oddechowego w formie półmaski filtrującej z filtrami dobranymi w zależności od składu chemicznego powietrza na stanowisku – stosowanie i dobór filtrów po wykonaniu pomiarów składu powietrza,

• okulary, gogle lub przyłbica ochronna – przy pracy szlifierką,

• ochronniki słuchu – przy pracy szlifierką,

• półmaska filtrująca – przy pracy szlifierką.

Roboty spawalnicze

Roboty spawalnicze wykonuje się w ramach realizacji stanu surowego, robót zbrojarskich i robót wykończeniowych. Najbardziej rozpowszechnionymi rodzajami spawania są: spawanie gazowe z użyciem acetylenu – gazu palnego i tlenu oraz spawanie elektryczne. 

Główne zagrożenia przy wykonywaniu prac spawalniczych wynikają z użytkowania palników gazowych i spawarek. Są to m.in.: 

• zagrożenie poparzeniem

• szkodliwe działanie dymów spawalniczych (zagrożenia chemiczne i pyłowe)

• zagrożenie odpryskami spawalniczymi

• uszkodzenia wzroku i skóry na skutek promieniowania nadfioletowego i podczerwonego

• zagrożenie pożarem lub wybuchem

• zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym przy spawaniu elektrycznym, związane z użytkowaniem spawarek i ich wyposażenia

Przy wykonywaniu robót spawalniczych należy przestrzegać wymagań bhp zawartych w obowiązujących aktach normatywnych, do których należą m. in.: 

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. 2003, Nr 47, poz. 401) - Rozdział 16

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych. (Dz. U. z 2000 r. Nr 40, poz. 470)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. 2004 nr 7 poz. 59)

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719).

Pracownik zatrudniony przy robotach spawalniczych powinien posiadać odpowiednie uprawnienia. 

Stanowiska spawalnicze na budowie 

• Stałe stanowiska spawalnicze, zlokalizowane na otwartej przestrzeni powinny być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych

• Stałe stanowisko spawalnicze w pomieszczeniu powinno być wyposażone w miejscową wentylację wyciągową i ekrany izolujące przed promieniowaniem optycznym

• W czasie opadów atmosferycznych spawanie lub cięcie metali jest dozwolone wyłącznie po osłonięciu stanowiska

• Stanowisko spawacza powinno być wydzielone i wyposażone w sposób zabezpieczający  jego i inne osoby przed szkodliwym działaniem promieniowania na wzrok

• Spawacze gazowi powinni pracować w obuwiu skórzanym, fartuchu ochronnym, w okularach ochronnych, zaś spawacze elektryczni - używać tarcz spawalniczych.

Spawanie gazowe 

• Przy wykonywaniu robót spawalniczych na budowach można używać wyłącznie butli do gazów technicznych, posiadających ważną cechę organu dozoru technicznego.

• Przewody do przeprowadzania tlenu i acetylenu powinny różnić się między sobą barwą, barwy te są ściśle określone - przewody tlenowe - w kolorze niebieskim, acetylenowe - w czerwonym

• Długość przewodów powinna wynosić co najmniej 5 m

• Nie stosuje się przewodów używanych uprzednio do innych gazów

• Zamocowanie przewodów na nasadkach reduktorów, bezpieczników wodnych, palników i łączników wykonuje się wyłącznie za pomocą płaskich zacisków

Sposoby postępowania ze sprzętem: 

• Przewody do gazów technicznych należy zawieszać i przechowywać w sposób zabezpieczający przed powstaniem ostrych załamań.

• Ręczne przemieszczanie butli o pojemności ponad 10 l powinno być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.

• Na budowach i w czasie transportu chroni się butle przed zanieczyszczeniem tłuszczem, ogrzaniem do temperatury +23^oC oraz działaniem: promieni słonecznych, deszczu i śniegu.

• Butle napełnione gazami przechowuje się w pomieszczeniach do tego celu przeznaczonych. Gdy ustawia się je w pomieszczeniach z nie osłoniętymi grzejnikami c.o., butle powinny być oddalone od nich na odległość co najmniej 1,0 m, gdy zaś posiadają grzejniki osłonięte – odległość tę można zmniejszyć do 0,1 m.

• Przechowywanie w tym samym pomieszczeniu butli z tlenem i materiałów lub gazów tworzących w połączeniu z nim mieszaninę wybuchową jest zabronione.

Postępowanie podczas prac spawalniczych: 

• W czasie pobierania gazów technicznych do spawania, butle ustawia się w pozycji pionowej lub nachylonej pod kątem nie mniejszym niż 45 stopni do poziomu.

• Odległość płomienia palnika od butli powinna wynosić co najmniej 1,0 m.

• Palniki do cięcia i spawania powinny być utrzymywane w stanie technicznej sprawności i czystości.

• Z palnikiem należy się obchodzić w taki sposób, by unikać jego zanieczyszczenia: wodą, wapnem, smarami itp. lub uszkodzenia mechanicznego.

Przy pracach spawalniczych na wysokości należy zapewnić: 

• Stabilność rusztowań i pomostów

• Zadaszenie lub wygrodzenie strefy spawania, zabezpieczające pracowników znajdujących się poniżej przed odpryskami spawalniczymi

• Pewne podwieszenie przewodów gazowych, uniemożliwiające ich upadek

• Środki zabezpieczające przed upadkiem z wysokości

Zabronione jest: 

• Stosowanie do tlenu i acetylenu przewodów igielitowych, z tworzyw sztucznych lub o podobnych właściwościach

• Podłączania przewodów za pomocą drutu

• Używanie palników uszkodzonych.

• Smarowanie części palnika smarem lub oliwą.

• Przewracanie lub toczenie butli z gazami poziomo

• Ustawianie butli na rusztowaniach

Przy spawaniu lub cięciu przedmiotów znajdujących się na metalowych podstawach lub kozłach nogi spawacza należy ochraniać przed oparzeniem przez odpowiednie ustawienie blach ochronnych. 

Spawanie elektryczne 

W zakresie spawania elektrycznego wymagania bezpieczeństwa dotyczą: spawarek, kabli i osprzętu. 

• Spawarki prostownikowe i transformatorowe podlegają obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i powinny być oznakowane tym znakiem.

• Na obudowach powinny być umieszczone oznaczenia zacisków ochronnych i końcówek uzwojeń zgodne z dokumentacją techniczno-ruchową.

• Urządzenia spawalnicze podlegają okresowym kontrolom stanu ochrony przeciwpożarowej, stanu izolacji oraz wielkości napięcia biegu jałowego po stronie wtórnej, a także połączeń stałych oraz wyłączników i przełączników

• Do wyposażenia zabezpieczającego kable elektryczne przed uszkodzeniami mechanicznymi należą stojaki przenośne do podwieszania i osłony

• Uziemienie przedmiotu spawanego powinno być zaopatrzone w zaciski zapewniające pewne połączenie ze sobą części przewodzących

• Rękojeść uchwytu elektrodowego powinna być wykonana z materiału izolacyjnego i niepalnego, bez pęknięć.

• Każda instalacja do spawania i cięcia łukiem elektrycznych powinna być zaopatrzona w schemat i instrukcję, dokładnie obrazującą przeznaczenie każdego urządzenia i zasady jego działania.

Przed przystąpieniem do pracy spawacz powinien upewnić się, czy przedmiot przeznaczony do spawania lub cięcia znajduje się w trwałej równowadze i nie ma zagrożenia upadkiem lub obsunięciem się tego przedmiotu (zwłaszcza przy cięciu), gdy zaś praca będzie odbywała się na rusztowaniach stałych lub wiszących, spawacz powinien sprawdzić stan tych rusztowań. 

Giętkie przewody elektryczne należy umieszczać w przewodach gumowych i ochraniać je przed uszkodzeniami mechanicznymi. 

Spawanie wewnątrz zbiorników i innych przestrzeni ograniczonych wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności i może być wykonywane wyłącznie przy asekuracji osób przebywających na zewnątrz zbiornika, z zachowaniem wzajemnej łączności oraz z możliwością udzielenia natychmiastowej pomocy. Dodatkowo należy spełnić następujące warunki: 

• Spawanie zbiorników lub naczyń, w których byty przechowywane ciecze lub gazy łatwo zapalne bądź trujące, jest dozwolone wyłącznie po uprzednim ich oczyszczeniu z resztek gazów, cieczy i ich par oraz po starannym wymyciu lub napełnieniu wodą albo gazem obojętnym.

• Konieczne jest zapewnienie pracownikom niezbędnych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej (szelki i linka ochronna, hełm ochronny, odzież ochronna oraz sprzęt ochronny układu oddechowego)

• Osoby znajdujące się wewnątrz zbiornika powinny być wyposażone w szelki bezpieczeństwa, do których należy przymocować linkę bezpieczeństwa trzymaną przez osobę ubezpieczającą znajdującą się na zewnątrz zbiornika.

• Osoby znajdujące się wewnątrz zbiornika powinny mieć zapewniony dopływ świeżego powietrza oraz oświetlenie elektryczne o bezpiecznym napięciu.