Turystyka – wg WTO (powstało 1975r) WTO bada przepływ ruchu turystycznego na świecie. określa ramy statystyczne turystyki (czynności osób związane z podróżą i pobytem w różnych celach np. wypoczynkowym, służbowym; wyłączając cel zarobkowy.
Definicja W. Aleziak zgodna z ustawą o turystyce; nie dłużej niż 1 rok i nie krócej niż doba. (przynajmniej z 1 noclegiem ale do 1 roku)
Turystyka – ogół zjawisk związanych z podróżą i pobytem osób przebywających czasowo i dobrowolnie poza swoim codziennym środowiskiem, w tym zwłaszcza ekonomiczne i społeczne interakcje zachodzące pomiędzy organizmami najważniejszymi na rynku usług turystycznych (Turysta organizatorzy biura turystyczne miejscowa ludność usługodawcy) o ile głównym celem wyjazdu nie jest działalność zarobkowa.
Etymologia – Turystyka pochodzi od łac. ,,tourus” co oznacza ruch obrotowy, okrężny i odnosi się do zmiany miejsca pobytu. Pierwsi byli Rzymianie, potem Francuzi ,,tour” i Anglicy ,,grand tour”.
,,memoire d’un touriste” pamiętniki pewnego turysty – 1838r – pierwszy raz użyte słowo turystyka.
1847r – Ksawery Łukaszewski w j.polskim użył 1 raz słowa turystyka.
Czynniki : religijny (religie monoteistyczne, patrzeć przez pryzmat atrakcji turystycznych), transportowy( od wynalazku koła, tur.kosmiczna itd; szlaki handlowe; ), czynnik zdrowotno-uzdrowiskowy (Vischy –Francja itd.; wyspa Koss (urodzony tam Hipokrates – Grecja ) ;
BIURA TURYSTYCZNE – geneza ich rozwoju itd.
James Cook –1841r pierwsze biuro turystyczne na świecie, w Anglii; stworzył pierwszy przewodnik turystyczny; autor pierwszej wycieczki w 1841 r na terenie Anglii , przeprowadzonej za pomocą kolei. W czasie wojny z Ślemieniami Burów, rząd zlecił Cook’owi transport ludzi, broni na inny kontynent – nietypowe zlecenie dla biura turystyczne (wojsko przetransportowane do Afryki przez biuro James’a Cook’a )
W Polsce biuro ORBIS – w 1923 roku powstało około. We Lwowie powstało. W 2010 przestało istnieć
GROMADA – 1927 r kolejne polskie biuro , jedno ze starszych.
W Polsce działało coś na kształt biura – przed Orbis , w 1903-1906 w. w Oświęcimie. Założone przez osobę prywatną – Zofia Biesiadecka . Biuro wysyłało ,,turystów” tylko w jedną stronę. Biuro wysyłało polskich emigrantów do Stanów Zjednoczonych z powodu biedy
TURYSTYCZNY KODEKS ETYCZNY
1999 r – z inicjatywy WTO w Santiago de Chile uchwalono Turystyczny Kodeks Etyczny w Ameryce Południowej , propagowało go 138 państw , m.in. Polska , które zobowiązały się do przestrzegania tego prawa w Turystyce.
Najważniejsze elementy :
Ochrona środowiska naturalnego;
Ochrona społeczności lokalnej ( wykorzystanie ludności np. w Azji, Afryce)
Ochrona turystów
HOTELARSTWO
Historia :
Infrastruktura turystyczna (noclegowa i gastronomiczna) wynalazek , który miał swoje początki w państwie Sumerów , około 30 wieków p.n.e. , powstawały pierwsze gospody.
Potem rozkwit w starożytnej Grecji ( VII-VIII w p.n.e Grecy wprowadzili ,,pokój: na czas igrzysk (zawieszano działania wojenne) był to tzn ,,święty pokój powszechny” lub ,,boży” . Można było bezpiecznie podróżować.
Potem Rzymianie tworzyli drogi, obok dróg oberże, gdzie można było spokojnie zjeść, przespać się.
Papieski sobór nicejski 325 r w Nicei– władze uchwaliły, ze każde miasto musiało mieć przynajmniej jedną gospodę, gdzie turysta mógł spędzić bezpiecznie noc, wypocząć itd. początek współczesnego hotelarstwa.
Pierwsze systemy hotelowe, Łańcuchy hotelowe , Cezary Ritz – najsłynniejszy hotelarz; potem powstają inne słynne sieci hotelowe.
Potem powstają hotele Bufalo
W Stanach Zjednoczonych powstały łańcuchy hotelowe jak Szeraton i Hilton podczas II wojny światowej, w 1940r ,,Holliday” – też w Stanach Zjednoczonych.
ADMINISTRACJA TURYSTYCZNA
Ministerstwo Sportu i Turystyki - jego komórką jest DEPARTAMENT INFRASTRUKTURY SPORTOWEJ odpowiada za realizację zadań związanych z rozwojem infrastruktury sportowej. Do zakresu działania departamentu należą w szczególności następujące zadania:
1. Opracowywanie ogólnokrajowego planu dofinansowywania inwestycji sportowych oraz monitorowanie realizacji planu.
2. Prowadzenie spraw związanych z zadaniami inwestycyjnymi obiektów sportowych dofinansowanymi ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej i budżetu państwa, ujętych w ramach programów inwestycyjnych, tj.:
1) Programu inwestycji o szczególnym znaczeniu dla sportu;
2) wojewódzkich wieloletnich programów rozwoju bazy sportowej;
3) Programubudowy nowoczesnych kompleksów sportowych„Moje Boisko – Orlik 2012”;
4) innych programów inwestycyjnych wdrożonych w Ministerstwie;
w tym: planowaniem, dofinansowaniem, zawieraniem umów, wypłatami dotacji, monitoringiem i rozliczeniem oraz kontrolą.
3. Koordynacjaprac nad opracowaniem warunków technicznych dla obiektów sportowych.
4. Współpraca z komórkami organizacyjnymi Ministerstwa w zakresie prac koncepcyjnych dotyczących opracowywania i wdrażania nowych programów mających na celu zwiększenie dostępności do sportu i aktywności fizycznej dzieci i młodzieży poprzez rozwój infrastruktury sportowej.
Początki administracji – Mieczysław Orłowicz doktor praw, polski geograf, z zamiłowania krajoznawca i popularyzator turystyki. Absolwent Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (ukończył prawo i historię sztuki). Gimnazjum ukończył w kolegium jezuickim w Chyrowie. Był współzałożycielem Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie (1906), oraz organizował pierwszy Komitet Olimpijski w Polsce. Był autorem ponad stu przewodników turystycznych. Orłowicz propagował także turystykę w Bieszczadach Wschodnich, na terenach obecnej Ukrainy, zaprojektował też przebieg wschodniej części Głównego Szlaku Beskidzkiego. W uznaniu zasług jego imieniem nazwano przełęcz w Bieszczadach Zachodnich (przełęcz M. Orłowicza) i Główny Szlak Sudecki.
Wydany we Lwowie w 1923 r. Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii był wznowiony w 1991 r. w ramach Biblioteki Borussii - seria wydawnicza Wspólnoty Kulturowej Borussii w Olsztynie.
Jak napisał wcześniej o pierwszym wydaniu przewodnika Tadeusz Oracki, autor biografii Orłowicza: "Wymieniony przewodnik wobec braku odpowiedniego syntetycznego opracowania dziejów Warmii i Mazur, był przez wiele lat namiastką popularnej encyklopedii poświęconej tym regionom." Opracowanie wznowionego wydania przez Grzegorza Jasińskiego, Andrzeja Rzempołucha i Roberta Trabę sprawiło, że przewodnik ten taką podręczną encyklopedią pozostaje. Pochowano go w Alei Zasłużonych Cmentarza Powązkowskiego.
Ministerstwo wyznań religijnych i oświecenia publicznego ???
Usługa turystyczna jest produktem w turystyce . Każdy produkt podlega określonemu łańcuchowy dystrybucji (przechodzi określoną drogę)
Biuro turystyczne NIE JEST PRODUCENTEM !
Ale np. linie lotnicze bo zapewniają przejazd turystów, przewodnicy, piloci wycieczek to PRODUCENCI.
TOUROPERATOR - 2 ogniwo w łańcuchu – jest to hurtownik (ktoś, kto tworzy pakiety usług turystycznych – zapewnia transport, zakwaterowanie, wyżywienie + dodatkowe atrakcje w formie pakietów)
Potem AGETN TURYSTYCZNY czyli detalista - jest to biuro turystyczne . Wyjątkiem są biura i touroperatorzy w jednym którzy zajmują się hurtem i detalem w jednym.
Ostatnim ogniwem jest TURYSTA.
POCZĄTKI TURYSTYKI ZORGANIZOWANEJ
Kryteria i epoki (podział dziejów turystyki)
Epoka starożytność ( w przypadku turystyki to okres antyczny) –
Średniowiecze (w przypadku turystyki to okres uniwersytecki ) – wiele ludzi studiowało poza granicami swojego kraju np. Kopernik i potem opublikował swoją książkę o obrotach sfer niebieskich.
Renesans ( okres wielkich odkryć geograficznych)
Czasy nowożytne (epoka industrialna) – okres wielkich przemian gospodarczych i wynalazków – epoka przemysłowa
Czasy współczesne (epoka globalno-informatyczna)
Turystyka niezorganizowana – wszystko to co funkcjonowało poza organizacjami turystycznymi
EPOKA TURYSTYKI ZORGANIZOWANEJ
Zaczęła się w Anglii od powstania Alpin Clubu w 1857 r w Londynie pierwsza organizacja turystyczna powstała na świecie
W 1862r podobna organizacja powstaje w Wiedniu . Rok później w 1863 r w Monachium
1873r – 2 państwa tworzą swoje organizacje turystyczne : Węgierskie Towarzystwo Karpackie i
Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie. Jego inicjatorem, pomysłodawcą – Felix Pławicki .
+ Tytus Chałubiński ( traktowany jako ,,odkrywca” Zakopanego dla świata- był lekarzem medycyny i leczył chorych na gruźlicę , w Zakopanym stworzył pierwsze sanatorium dla chorych na gruźlicę – tam zaczęli przyjeżdżać chorzy z Polski i innych krajów) Poparł on inicjatywę Pławickiego i przyczynił się do rozwoju Towarzystwa Tatrzańskiego .
+ Ksiądz Józef Stolarczyk – pierwszy proboszcz Zakopanego , czynny członek Towarzystwa Tatrzańskiego
+ Eugeniusz Janota – pierwszy polski przewodnik ;
+Józef Szalaj – bardzo zamożny , wyłożył pieniądze na tą organizację , był właścicielem Szczawnicy .
Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie – po roku, w 1874 r zmieniono nazwę na Towarzystwo Tatrzańskie; na nazwa funkcjonowała aż do roku 1920r. Potem utworzono typowo polską organizację i zaczyna funkcjonować po odzyskaniu niepodległości Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Funkcjonuje do 1950r.
Ociągnięcia Towarzystwa Tatrzańskiego:
Wytyczanie szlaków turystycznych
Stworzono sieć kolejową która połączyła Kraków z Habówką – można dotrzeć do Tatr i w rejon Zakopanego. Ma to duże znaczenie dla turystyki
Rozwój narciarstwa, mimo, że nie ma jeszcze wyciągów
Powstały pierwsze przewodniki
Pierwsza stacja meteorologiczna
Pierwsze schronisko nad Morskim Okiem
Wydzielono Tatrzański Park Narodowy w 1958r
Pojawiło się pierwsze czasopismo turystyczne ,,Wierchy”
NURT KRAJOZNAWSTWA:
- w 1906 r powstało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (Janowski, Hoffman, Kulwieć)
- w 1950 r powstaje PTTK, w wyniku fuzji turystyki i krajoznawstwa w Polsce
RATOWNICTWO
Działalność 2 polskich taterników – Mariusz Zaruski i Mieczysław Karłowicz starali się stworzyć organizację ratowniczą w Tatrach . Zeszła lawina i Karłowicz zginął niosąc pomoc – po tych wydarzeniach władze zgodziły się i powstał TOPR – 1909r . w 1952 powstaje GOPR – Tadeusz Pawłowski i Zygmunt Wójcik .
Geografia – szczyny poszczególnych pasm górskich na danym kontynencie itd. Najważniejsze rzeki itd.
ATRAKCJE TURYSTYCZNE
7 cudów świata :
Starożytnego – stworzone w II w p.n.e –Antypater z Sydonu, stworzył listę najatrakcyjniejszych miejsc na świecie.
Nowożytnego
7 cudów świata starożytnego:
W Grecji – Posąg Zeusa (dłuta Fidiasza )
W Grecji – Kolos Rodyjski (na wyspie Rodos)
W Egipcie – piramida Heopsa
W Egipcie – Latarnia Morska na wyspie Faros
W Babiloni – wiszące ogrody Semiramidy (dzisiaj teren Iraku)
W Efezie – świątynia Artemidy ( Turcja)
W Helikarnasie – Mauzoleum (Turcja)
Poza piramidą Heopsa, reszta jest zniszczona głównie przez trzęsienia ziemi. Posąg Zeusa spłonął. Świątynia Artemidy zniszczona przez barbarzyńców.
W 2000- 2001 r Bernard Weder - Kanadyjczyk zainicjował akcje ,,wybieramy nowe 7 cudów świata”. Dużo ludzi poparło tą akcję, bo ciężko zobaczyć atrakcje, które nie istnieją. Trzeba Sworzyc atrakcje, które można zobaczyć. Głosowali internauci. 8 cud świata to piramida …… w Egipcie.
7 nowych cudów świata:
Wielki Mur Chiński w Chinach
Pomnik Jezusa Chrystusa w Rio de Janeiro (głównym architektem tego pomniku jest człowiek polskiego pochodzenia, powstał w 1931 r. , powstał w Europie i przewieziono go do Rio)
Koloseum Rzymskie
W Indiach - Tadż Machal (powstała na prośbę kobity, która zmarła przy porodzie)
Petra w Jordanii – słynne miasto umarłych, wykute w skale
W Meksyku, na półwyspie Jukatan – miasto Majów – Chichen Itza
Maczupikczu – miasto stworzone przez Inków na terytorium Peru – Ameryka Południowa. ( miasto trudnodostępne, za wysokości 2000-2400 m n.p.m , odkryte w 1911 r, miasto wykute w skale)
Szczyt | Wys. n.p.m | Góry | Kontynent | Kraj | Pierwsze wejście |
---|---|---|---|---|---|
Mount Everest | 8850m | Himalaje | Azja | Nepal/Chiny | Hillary, Tenzing; 1953 |
Aconcagua | 6960m | Andy | Ameryka Pd. | Argentyna | Vienes, Zurbriggen; 1897 |
Denali (McKinley) | 6194m | Kordyliery | Ameryka Pn. | USA | wyprawa Stucka; 1913 |
Kibo (Uhuru) | 5895m | Kilimandżaro | Afryka | Tanzania | Meyer, Purtscheller; 1889 |
Vinson | 4897m | Ellswortha | Antarktyda | ------ | wyprawa amerykańska; 1967 |
Mont Blanc | 4807 m | Alpy | Europa | Francja/Włochy | Balmat, Paccard; 1786 |
Puncak Jaya | 5029m | Śnieżne | Austr. I Oc. | Indonezja | Wyprawa austriacka; 1962 |
Pozostałe szczyty o wysokości powyżej 8000 m
|
|
|
Azja |
|
|
---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|||
|
|
||||
|
|
||||
|
|
|
|||
|
|
|
|||
|
|
||||
|
|
||||
|
|
||||
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
Najwyższe szczyty wybranych pasm górskich
|
---|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Najdłuższe rzeki świata