Wykład V – 1.12
NAJWAŻNIEJSZE DATY I WYDARZENIA Z HISTORII HOTELARSTWA W POLSCE
1187 r. – W Poznaniu powstaje hospicjum przy klasztorze Joannitów.
XII w. – Powstają pierwsze karczmy prowadzone początkowo przez duchowieństwo i budowane przeważnie przy kościołach dla potrzeb wiernych i podróżnych. Były ośrodkami życia towarzyskiego, podobnie jak hospicja zapewniały bezpłatnie skromne wyżywienie i nocleg. W Tyńcu istniał już wtedy browar z karczmą.
XIV w. – Biskupi zabronili duchownym prowadzenia gospód – przechodzą one w ręce świeckie. Powstają przy szlakach handlowych i drogach wjazdowych do miast. Nowe karczmy (szynki) budowane są głównie przez szlachtę posiadającą browary i gorzelnie. Udzielanie gościny zaczyna być odpłatne.
1374 r. – Pierwszy zapis z polskim prawie dotyczący miejsc gościnnych – w Statucie Wiślickim Kazimierza Wielkiego pojawia się nakaz, „aby karczmarzom gwałtu nikt czynić nie śmiał”.
1489 r. – W Toruniu powstaje „Gospoda pod Modrym Fartuszkiem”, najstarsza do dziś istniejąca gospoda w Polsce.
XVI-XVII w. – Powstają stacje pocztowo-dyliżansowe, m.in. w Krakowie, Warszawie, Lublinie, Poznaniu, Zamościu, Rzeszowie.
1695 r. – Z inicjatywy Królowej Marysieńki powstaje w Warszawie zajazd kupiecki Marywil (franc. Marie-Ville), będący nie tylko miejscem noclegowym, ale też centrum rozrywki i handlu. Marywil został zburzony w 1825 r. Obecnie na jego miejscu stoi Teatr Wielki.
XVII-XVIII w. – Pojawiają się pierwsze obiekty sanatoryjno-hotelarskie w miejscowościach o charakterze uzdrowiskowym, głównie w Sudetach (Kudowa Zdrój, Duszniki Zdrój, Jedlina Zdrój). W tym czasie zaczynają powstawać pierwsze schroniska górskie (również w Sudetach).
XVIII w. – Powstają karczmy o znacznym rozmiarach i szerszym zakresie świadczonych usług, tzw. austerie (np. w Dobrej pod Strykowem).
XVIII-XIX w. – Powstają pierwsze domy zajezdne i hotele typu miejskiego (np. hotele Pruski – późniejszy Angielski i Pod Białym Orłem w Warszawie).
1824 r. – Dyrekcja Generalna Korpusu Inżynierów Dróg i Mostów Królestwa Polskiego wydała zbiór „Wzorów na dom zajezdny przy drogach bitych”. Zbiór ten zawierał projekty zajazdów oraz charakterystykę ich lokalizacji. Przepisy uznawane są za pierwszy nowoczesny akt prawny dotyczący budownictwa hotelowego.
1826 r. – W Warszawie było już 10 hoteli (Europa, Lipski, Drezdeński, Angielski, Litewski, Polski, Podlaski, Wileński, Niemiecki, Hotel Pod Białym Orłem) oraz 25 domów zajezdnych.
XIX w. – W Łodzi istniało 11 hoteli, m.in. Grand i Savoy, w Krakowie takie hotele, jak Pod Złotą Kotwicą, Grand Hotel, hotel Francuski oraz czynny do dziś hotel Pod Różą, w Lublinie powstały hotele Wiktoria i istniejący do dziś hotel Europa, w Poznaniu hotele Berliński, Pod Trzema Krzyżami, Wiedeński, Francuski.
Koniec XIX w. – Intensywnie rozwijają się schroniska górskie w Sudetach i Karpatach (zwłaszcza w Tatrach – schroniska: nad Morskim Okiem, w Dolinie Kościeliskiej, Dolinie Pięciu Stawów, na Hali Gąsienicowej).
1918-1939 r. – Rozwija się hotelarstwo o standardzie zbliżonym do zachodnioeuropejskiego, powstają nowe luksusowe hotele (np. Patria w Krynicy należąca do Jana Kiepury), stare są poddawane modernizacji. W ówczesnych granicach Polski istniało wówczas ok. 1700 hoteli i 1200 pensjonatów. Rozwijały się również schroniska, domy wycieczkowe i kempingi.
Po 1945 r. – Najbardziej reprezentacyjne hotele weszły w skład Polskiego Biura Podróży Orbis. Większość pensjonatów, domów wycieczkowych i schronisk weszła w skład Funduszu Wczasów Pracowniczych (można było do nich przyjechać tylko ze skierowaniem z zakładu pracy).
Lata 70 XX w. – Na polskim rynku pojawiają się pierwsze zagraniczne systemy hotelowe.
1974 r. – W Warszawie zostaje otwarty hotel Forum, należący wówczas do brytyjskiego systemu Intercontinental Hotels Corp.
Druga połowa XX w. i wiek XXI – gwałtowny rozwój usług hotelarskich w bardzo różnych formach (zarówno sieciowe Holiday Inn, Marriott, Accor, Louvre, jak i indywidualne hotele) o zróżnicowanym standardzie.
ŚWIATOWE I POLSKIE OGRANIZACJE HOTELARSKIE
Organizacje hotelarskie istnieją w większości państw i mają na celu:
Obronę interesów ich członków
Ujednolicenia przepisów branży
Kalkulację cen i warunków współpracy, np. z biurami podróży
Na ziemiach polskich już pod koniec XIX w. istniały 2 organizacje restauratorów, a na początku XX w. liczba ta wzrosła. Miały ona charakter lokalny i ograniczony zakres działania.
Po wybuchu II wojny światowej w Polsce istniała założona w 1928 r. NOPPH – Naczelna Organizacja Polskiego Przemysłu Hotelarskiego z siedzibą w Warszawie. Była ona członkiem międzynarodowej organizacji hotelarskiej Aliance Internationale de Hotellerie.
W 1958 r. powołano ZH ZPiEZT – Zespół Hotelarski Zakładu Prywatnych i Ekonomicznych Zagadnień Turystyki przy Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie.
W 1962 powołano Zrzeszenie Polskich Hoteli Turystycznych – ZPHT, od 1996r. Polskie Zrzeszenie Hoteli – PZH, które jest głównym reprezentantem krajowego hotelarstwa.
PZH działa przez odziały terenowe mające charakter międzywojewódzki, wojewódzki lub zakładowy. Członkami zrzeszenia są hotelarze jak również osoby zainteresowane rozwojem hotelarstwa w Polsce. Członkami wspierającymi zrzeszenie mogą być zakłady świadczące usługi turystyczne, przedsiębiorstwa i organizacje wspierające przemysł hotelarski. PZH jest członkiem Międzynarodowego Zrzeszenia Hoteli.
Zrzeszenie posiada opracowany statut z wyraźnie określonymi celami, które realizuje podstawowe cele PZH:
Podnoszenie kultury obsługi
Podnoszenie poziomu usług
Reprezentowanie polskiego hotelarstwa w kraju i za granicą
Organizowanie konkursów
Uczestniczenie w międzynarodowych oraz krajowych targach
Promowanie hotelarstwa i organizowanie szkoleń
Rekomendowanie hoteli i restauracji
Wydawnictwem zrzeszenia jest miesięcznik „Hotelarz”. Znakiem organizacyjnym są litery „HT” w zielonym kole.
ORGANIZACJE HOTELARSKIE NA ŚWIECIE
W 1869 r. w Kolonii została założona międzynarodowa organizacja hotelarska Union Internationale l’Hotelier, a w 1921 r. w Londynie powstała druga pod nazwą Aliance International de Hotellerie. W 1946r. organizacje te połączyły się tworząc Association International de Hotellerie – AIH z siedzibą w Paryżu. W 1955 r. do AIH należało 40 branżowych zrzeszeń, organizacja liczyła około 2.800 członków i było reprezentowanych w niej około 60 państw.
W Paryżu ma siedzibę również druga międzynarodowa organizacja hotelarska International HO-RE-CA, która została założona w 1948 r., grupuje ona wyłącznie krajowe zrzeszenia branżowe reprezentująca hotele, restauracje i kawiarnie.
MIĘDZYNARODOWE SYSTEMY HOTELOWE DZIAŁAJĄCE W POLSCE
Międzynarodowy system hotelarski – jest umowną nazwą organizacji gospodarczej, operującej w zakresie hotelarstwa w skali ponadnarodowej. Funkcjonują w różnym zakresie usług hotelarskich na różnych obszarach świata, przyjmują różne formy prawne, własnościowe i organizacyjne oraz zróżnicowane nazewnictwo.
MSH funkcjonują jako jednolite organizacje bądź jako grupy (konsorcja) organizacji. Podstawą sukcesu międzynarodowych systemów hotelarskich na rynkach świata jest prowadzenie takich działań aby przynosiły korzyści gościom, hotelowi i samym systemom.
CECHY WSPÓLNE I RÓŻNICE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ORGANIZACJAMI (SYSTEMAMI)
MSH jest z zasady grupą zrzeszającą lub kontrolującą określoną, często zmienną, liczbę organizacji gospodarczych hoteli (firm, marek, przedsiębiorstw) lub bezpośrednio hoteli. Operuje w skali ponadnarodowej. Funkcjonuje w różnych formach prawnych, własnościowych i organizacyjnych oraz stosuje różne formy powiązania z hotelami. MSH wykazują stałą dbałość o utrzymanie deklarowanego poziomu usług i utrzymanie jednolitego standardu w ramach wyodrębnionych marek. Działanie systemu jest nastawione na łączenie interesów systemu, zrzeszonych hoteli i gości.
Koordynacja funkcjonowania hotelu odbywa się na różnych szczeblach, często przesuwa się na szczebel kontynentu, regionu lub kraju. W ramach wchodzących w skład systemu rodzajów obiektów (marek) są określane i ściśle egzekwowane:
Standardy wyposażenia i procedury obsługi
Zasady eksploatacji
Sposoby nadzoru-kontroli i jakości usług
KIERUNKI ROZWOJU M.S.H.
Globalizacja przemysłu hotelarskiego
Umacnianie pozycji w obsłudze ruchu turystycznego
Ekspansja
Terytorialna – nowe rynki
Programowa – dostosowanie ofert do potrzeb i możliwości gości i organizatorów ruchu turystycznego
Poszukiwanie nowych segmentów
Specjalizacja w ramach marek
Koncentracja pozioma i pionowa
Wykorzystanie postępu technicznego i organizacyjnego
Osiąganie dominacji nad tradycyjnymi firmami
W Polsce pierwszy hotel systemowy powstał w 1974 r. (Forum). W ramach importu dewizowego, realizowanego przez Centralę Turystyczną Orbis w latach 1974-80, wybudowano w Polsce 24 hotele w tym 10 włączono do systemu Orbis.
ETAP I – 1974-1985r. – monopol Orbisu na budowę hoteli systemowych
ETAP II – 1985 – 1990r. – pojawiły się w Polsce spółki z kapitałem zagranicznym (Marriott, Mercury, Sobieski i Radisson)
ETAP III – po 1990r. – coraz więcej hoteli budowano przez grupy nie związane z hotelarstwem.
W Polsce reprezentowanych jest większość spośród największych w świecie grup kapitałowych działających w branży :
1. InterContinental Hotels Groups
InterContinental
Ok. 200 Hoteli w 75 państwach, 1 w Polsce
Holiday Inn
Ok. 1300 hoteli, 6 w Polsce (Kraków, Warszawa, Warszawa Józefów, Łódź, Bydgoszcz oraz Express by Holiday Inn – Kraków)
2. Accor (4300 hoteli w 91 państwach)
Sofitel
Ponad 160 hoteli 4-5* w 53 krajach, w Polsce 3 (Sofitel Victoria Warszawa, Sofitel Wrocław, Sofitel Grand Sopot – Grand Hotel)
Novotel
Ponad 400 hoteli w 60 krajach, w Polsce 12 (m.in. Poznań, Warszawa)
Mercure
700 hoteli, w Polsce 13 (m.in. Poznań, Opole, Mercure „Fryderyk Chopin” Warszawa, Mercure Toruń Helios, Gdańsk
Ibis
800 hoteli w 40 krajach, w Polsce 10 plus kilka planowanych.
Etap
Ponad 300 obiektów w 11 krajach Europy oraz w Izraelu, w Polsce jest 7 hoteli Etap, w tym w Toruniu, w miejscu dawanego hotelu „Kosmos”, docelowo w Polsce mają być 23 hotele Etap.
W port folio grupy Accor hotele Etap zajmują drugi miejsce „od dołu” pod względem standardu zakwaterowania i ceny, sytuując się powyżej sieci Formule 1, ale poniżej sieci Ibis.