Prawo cywilne 1 (1)

ZARYS PRAWA CYWILNEGO Z UMOWAMI W ADMINISTRACJI


Wykład I 02.10.2014r.

EGZAMIN:

Podręczniki:

  1. Katner –Prawo cywilne i handlowe w zarysie,

  2. Nazar, Mojak – Prawo cywilne i rodzinne.

Iuscyvile – prawo obywateli (każdego); prawo, które miałoby mieć znaczenie w stosunkach pomiędzy obywatelami, to prawo prywatne, nie publiczne – nie występuje władza; nie chodzi o zwierzchnictwo, tylko o regulowanie tego, co się dzieje między zwykłymi osobami.

Teza: przepisy prawa cywilnego regulują stosunki cywilno-prawne.

STOSUNKI CYWILNO-PRAWNE:

  1. Mająna ogółcharakter majątkowy – byłyby one mierzalne za pomocą kategorii ekonomicznych np. pieniądza; można ustalić ich wartość np. sprzedaż; są też takie stosunki cywilno-prawne, które nie mają charakteru majątkowego – np. stosunki prawno-rodzinne, stosunki dotyczące dóbr osobistych (nazwiska, mienia), gdy zadośćuczynieniem mają być przeprosiny.

Ochrona według przepisów prawa cywilnego – głównie ochrona środkami niematerialnymi.

  1. Dotyczą one równorzędnych osób (partnerstwo) – nie ma nadrzędności, hierarchicznego podporządkowania. Jest to związane z autonomią woli stron.

  2. W istocie swej wynikają z woli osób, które mogą swobodnie postępować (nie musi to oznaczać dowolności), każda ze stron stosunku cywilno-prawnego będzie go kształtowała; swobodę najdobitniej wyraża swoboda umów:

    • Swoboda w podjęciu decyzji o zawarciu umowy, czyli wstąpieniu w stosunek cywilno-prawny;nie ma obowiązku przystępowania do stosunku.

    • Swoboda w wyborze kontrahenta (reguły wolnego rynku)

    • Swoboda w kształtowaniu treści stosunku cywilno-prawnego. Nie ma zamkniętego katalogu umów;

  3. Powstają na ogółbez ingerencji władzy (państwa), choć może dojść i niekiedy dochodzi do takiej ingerencji. Taka ingerencja będzie miała miejsce tylko wtedy, kiedy chce tego którakolwiek z osób pozostających w takim stosunku. Np. zwrócenie się do sądu o rozstrzygnięcie sporu między stronami stosunku cywilno-prawnego.

Prawo cywilne to prawo ludzi wolnych, którzy mogą swobodnie postępować.

Przepisy iusdyspositivi- mogą, ale nie muszą być stosowane (względnie wiążące).

ZASADNICZE ELEMENTY STOSUNKU CYWILNO-PRAWNEGO:

Osoby w nim występujące:

Przedmiot stosunku cywilno-prawnego:przedmiotem stosunków cywilno-prawnych będą świadczenia – stosunki te mogą dotyczyć różnorodnych dóbr -często będą to rzeczy (art. 46), świadczeń – powinnychzachowań dłużnika, papierów wartościowych – dokument inkorporujący prawo, wyrażone treścią odpowiedniego dokumentu np. weksel (prawo do żądania zapłaty).

Treść stosunku cywilno-prawnego:uprawnienia i obowiązki. To co jest uprawnieniem jednej ze stron będzie obowiązkiem dla drugiej. Najczęściej uprawnienia pozostają w ścisłym powiązaniu z obowiązkami. Uprawnienia będą stanowiły o tzw. prawie podmiotowym. Ogół uprawnień stron stosunku cywilno-prawnego jest ich prawem podmiotowym – to suma uprawnień spiętych klamrą określonego stanu prawnego.

ŹRÓDŁA STOSUNKU CYWILNO-PRAWNEGO (z czego wynikają):

Wynikają ze zdarzeń prawnych:

  1. FAKTY– zdarzenia prawne niezależne od woli stron; np. śmierć

  2. DZIAŁANIA – zdarzenia prawne, które zależą od woli osoby

    1. Czynności zmierzające do wywołania skutków prawnych

      • Czynności prawne – zdarzenia prawne, które obejmują co najmniej jedno oświadczenie woli – np. umowa, czyli zgodne oświadczenie woli co najmniej dwóch osób

      • Decyzje administracyjne – niekiedy tylko decyzje administracyjne rodzą skutki cywilno-prawne, wywołuje skutki administracyjno-prawne, ale np. decyzja o wywłaszczeniu wpływa na stosunki cywilno-prawne.

      • Konstytutywne orzeczenia sądu – czasami orzeczenie sądu ma wpływ na powstanie, ustanie lub zmianę stosunku cywilno-prawnego np. orzeczenie rozwodu (ustanie małżeństwa), na ogół jednak nie mają takiego wpływu.

    2. Czyny– to takie zdarzenia prawne, które rodzą skutki cywilno-prawne niezależnie od woli osób; działanie nieukierunkowane na powstanie skutku prawnego;

      • Czyny niedozwolone – to różnorodne stany faktyczne, z którymi ustawodawca łączy obowiązek naprawienia szkody; to nie przestępstwa

Ogół przepisów prawa cywilnego można podzielić na działy.

Podział pandektowy– zbiera reguły prawa rzymskiego tak zmodyfikowane, aby można było zastosować je ówcześnie. Istnieje na gruncie prawa polskiego.

DZIAŁY PRAWA CYWILNEGO:

  1. CZĘŚĆ OGÓLNA PRAWA CYWILNEGO– takie przepisy, które miałyby dotyczyć wszelkich stosunków cywilno-prawnych (w szczególności przepisy o osobach, czynnościach prawnych)

  2. PRAWO RZECZOWE– przepisy określające prawa względem rzeczy (prawa bardzo silne bo skuteczne względem każdego erga omnes; bo na każdym innym niż ten kto ma prawo rzeczowe spoczywa obowiązek nieprzeszkadzania w wykonywaniu prawa rzeczowego). Zamknięta jest lista praw rzeczowych:

    1. Własność – najszersze prawo jakie można mieć względem rzeczy;

    2. Użytkowanie wieczyste

    3. Prawa rzeczowe ograniczone (art.244 K.C.) – prawo na rzeczy cudzej:

      • Użytkowanie,

      • Służebność,

      • Współdzielcze własnościowe prawo do lokalu;

      • Hipoteka,

      • Zastaw,

  4. ZOBOWIĄZANIA–to przepisy o takim szczególnym stosunku cywilno-prawnym, który zachodzi pomiędzy:

    1. Wierzycielem – osoba uprawniona, bo może żądać świadczenia od dłużnika; wierzyciel ma wierzytelność – prawo do żądania świadczenia;

    2. Dłużnikiem – osoba zobowiązana do spełnienia świadczenia; dłużnika obciąża dług.

Wierzytelności wynikają z:

  1. SPADKI – przepisy o przejściu praw i obowiązków zmarłego na spadkobierców, na inne osoby. Przepisy o dziedziczeniu testamentowym, o dziedziczeniu ustawowym,

  2. PRZEPISY PRAWA RODZINNEGO – regulują nie tylko zawarcie związku małżeńskiego, ale również stosunki majątkowe między małżonkami, stosunki między rodzicami i dziećmi, ustalenie ojcostwa, przysposobienie oraz opiekę.

  3. PRAWO HANDLOWE – przepisy, które określają:

    • ustrój przedsiębiorstw

    • czynności handlowe (czynności prawne przedsiębiorstw – zwłaszcza umowy zawierane przez przedsiębiorstwa (zwykło się je nazywać gospodarczymi np. sprzedaż hurtowa, komis

Prawu polskiemu znana jest zasada jedności prawa cywilnego – oznacza ona, że przepisy tego prawa mają mieć zastosowanie nie tylko na poziomie powszechnym, ale również gospodarczym.

  1. PRAWO AUTORSKIE i prawa pokrewne, czyli prawa na dobrach niematerialnych – chodzi o prawa twórczy niekoniecznie dzieła literackiego.

  2. PRAWO PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH – zbiór przepisów określających postacie papierów wartościowych (weksel, akcje, certyfikaty inwestycyjne) i obrót papierami wartościowymi ( w jaki sposób dokonuje się ich zbycia i nabycia) – przepisy o giełdzie papierów wartościowych i nie tylko.

  3. PRAWO SPÓŁDZIELCZE

  4. Itd.

Wiele jest dziedzin prawa cywilnego.

PIERWSZYCH PIĘĆ BĘDZIE PRZEDMIOTEM TEGO WYKŁADU!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO - w jakich aktach prawnych są przepisy tego prawa:

  1. Kodeks cywilny z 1964r.(czasy socjalistyczne – gospodarka była regulowana głównie przepisami administracyjnymi) Kodeks cywilny składa się z 4 ksiąg, które odpowiadają 4 pierwszym działom prawa cywilnego:

  1. Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 1964r.

  2. Kodeks postępowania cywilnego (zbiór przepisów, które dotyczą sposobów dziania np. sądów)

  3. Ustawa z dn. 24 czerwca 1994r. o własności lokalnej

  4. Ustawa z dn. 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece

Wykład II 09.10.2014r.

Podmioty prawa cywilnego(strony stosunku cywilno-prawnego):

OSOBA FIZYCZNA:Są to ludzie. Każdy z nas jest osobą fizyczną.

Spoglądamy na nie poprzez dwie kwalifikacje:

  1. zdolność prawna– możliwość zdobywania praw i zaciągania obowiązków poprzez którekolwiek ze zdarzeń prawnych. Tylko ten, kto ma zdolność prawną może mieć prawo, ale i obowiązek. Istotne jest ustalenie od kiedy człowiek ma zdolność prawną.

Art. 8 K.C. -„Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną”.

Ochrona prawna dziecka nienarodzonego w prawie cywilnym:

Ustawodawca w wielu przepisach chroni nasciturusa(dziecko nienarodzone, z łac.nascitio – początek) nadając mu status równy z dzieckiem już narodzonym.

Art. 927§2 - dziecko nienarodzone powinno być tak samo traktowane jak dziecko nienarodzone.

***Domniemanieto fikcja prawna, ale bardzo znacząca. Przenosi ona ciężar dowodu. Nie trzeba udowadniać tego co jest domniemaniem. To osoba, która twierdzi przeciw domniemaniu musi udowodnić swoje racje.

Tak więc można uznać, że zdolność prawna wchodzi w rachubę już od chwili poczęcia. Jednak przez okres życia płodowego mówimy o zdolności prawnej:

  1. ograniczonej→ zdolność do nabywania praw w zakresie korzyści, a nie obowiązków

  2. warunkowej → zależy od żywego urodzenia. Nasciturus będzie mógł skorzystać z tej zdolności jeśli urodzi się żywy.

Zdolność prawna wygasa:

  1. Z chwilą śmierci.Śmierć, to zdarzenie, które na ogół jest udokumentowane kartą zgonu przez osobę kompetentną (lekarz, koroner). W oparciu o tę kartę sporządzany jest akt zgonu w Urzędzie Stanu Cywilnego. Dowodem są zwłoki. Inaczej jest w przypadku gdy chodzi o zaginięcie osoby, wtedy pojawiają się dwie następne instytucje.

  2. Uznanie za zmarłego(art. 29 i następne K.C.).

O uznaniu za zmarłego będzie orzekał sąd w trybie postępowania sądowego.

Przesłanki uznania za zmarłego (ziszczenie się 2 przesłanek):

Skutki prawne uznania za zmarłego:

SYTUACJA 1.Osoba, co do której sąd zajął stanowisko, że jest uznana za zmarłą, może żyć. Wtedy sąd z urzędu jest obowiązanym uchylić orzeczenie, w którym uznała tą osobę za zmarłą. Tym samym ustaną skutki uznania za zmarłego, co oznacza, że majątek tej osoby, jej prawa i długi winne być zwróconymi przez spadkobierców.

Ustają skutki prawne. Może domagać się zwrotu majątku od spadkobierców na podstawie przepisów o wzbogaceniu się.

SYTUACJA 2.Współmałżonek osoby zaginionej wstąpił ponownie w związek małżeński. Po odnalezieniu osoby zaginionej nasuwa się pytanie, które z małżeństw uznane będzie za istniejące?

Z X Według art. 55 K.R.O. drugie małżeństwo uważane jest za skuteczne.

Wcześniejsze małżeństwo należy ocenić jako nieistniejące.

Y

Odstępstwo → Drugie małżeństwo podlega unieważnieniu (zachowanie zostaje pierwsze małżeństwo) „jeżeli było zawarte w złej wierze” przez dwojga nowych małżonków. Oznacza to, że wiedzieli w chwili zawierania związku małżeńskiego, że osoba uznana za zmarłą żyje.

  1. Sądowe stwierdzenie zgonu.O uznaniu za zmarłego orzeka sąd, w treści tego orzeczenia sąd, miałby również określić chwilę śmierci osoby zaginionej – art.31§2.K.C.chwila najbardziej prawdopodobna,

W przypadku zaginięcia w związku z katastrofą lotniczą: sąd może stwierdzić zgon osoby zaginionej już wtedy kiedy będzie wchodziła w rachubę jedna okoliczność -niewątpliwa śmierć osoby zaginionej (bardzo wysoki stopień prawdopodobieństwa śmierci osoby zaginionej graniczący z pewnością), chwila śmierci.W przypadku zbyt skąpego materiału dowodowego, sąd jako chwilę śmierci wpisuje 1 dzień terminu, z upływem którego uznanie za zmarłego stało się możliwe (art. 535 i następne K.P.C.).

Skutki prawne sądowego stwierdzenia zgonu osoby zaginionej:

W przypadku gdy dojdzie do odnalezienia osoby zaginionej w stosunku, do której sąd wydał orzeczenie o sądowym stwierdzeniu zgody, sąd zobowiązany jest uchylić orzeczenie o sądowym stwierdzeniu zgonu. W kwestii spadku i małżeństwa jest analogicznie jak w przypadku, uznania za zmarłego.

  1. Zdolność do czynności prawnychto możliwość nabycia prawa, zaciągnięcia obowiązku poprzez własne działalnie, które miałoby polegać na dokonaniu czynności prawnej – złożeniu oświadczenia woli.

Trzy zakresy zdolności do czynności prawnych:

Na zakres zdolności do czynności prawnych wpływa:

  1. wiek

  2. ubezwłasnowolnienie – orzeka o nim sąd (w I instancji jest to sąd okręgowy w składzie 3 sędziów zawodowych z koniecznym udziałem prokuratora i przeprowadzeniem dowodów postaci opinii biegłego).art. 544 K.P.C

Wniosek o ubezwłasnowolnienie osoby może wnieść:

Wniosek o ubezwłasnowolnienie składa się w prokuraturze. To prokurator rozpoczyna całe postępowanie. Ubezwłasnowolnienie może być uczynione tylko w interesie osoby ubezwłasnowolnionej (ma jej służyć).

Istnieją 2 zasadnicze rodzaje ubezwłasnowolnienia:

  1. Całkowite –art. 13

    • Ustalenie niedorozwoju umysłowego - może to polegać na chorobie psychicznej, niedorozwoju umysłowym, źródłem takiego stanu może być narkomania, mają być to zaburzenia o charakterze psychicznym

    • Osoba, która ukończyła 13 rok życia

    • Ustalenie niemożliwości kierowania swoim zachowaniem przez osobę, która ma być ubezwłasnowolniona (intensywność, dogłębność zaburzeń psychicznych)

  2. Częściowe –art.15

    • Trzeba ustalenia niedorozwoju umysłowego od zaburzeń psychicznych (choroba psychiczna)

    • Trzeba ukończenia 18 roku życia

    • Trzeba ustalenia, że takiej osobie potrzebna jest pomoc w prowadzeniu jej spraw

Skutki całkowitego ubezwłasnowolnienia:

Skutki częściowego ubezwłasnowolnienia:

Brak zdolności do czynności prawnych dotyczy:

Art. 14§1 K.C. – nie ważne są czynności prawne dokonane przez te osoby. Taka jest reguła co do sytuacji tych osób. Osoby te nie mogą dokonywać w sposób skuteczny czynności prawnych.

Art. 14§2 K.C. – osoby te mogą zawierać pewne umowy. Ważne będą umowy zawarte przez osoby, które nie mają zdolności do czynności prawnych jeżeli:

  1. Są to umowy powszechnie zawierane w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, np. kupno gazety.

  2. Umowy takie będą ważnymi, kiedy będą wykonane. Wykonanie tych umów jest przesłanką ich ważności. Trzeba ustalenia, że umowa została wykonana.

  3. Ustalenie, że umowa nie jest rażąco krzywdząca dla osoby nie posiadającej zdolności do czynności prawnych.

OGRANICZENIE ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ:

Kto jest w takiej sytuacji?

Trzy kategorie czynności prawnych:

  1. Osoby te mogą dokonać czynności prawnej (oświadczenie woli rodzące skutki prawne) za zgodą przedstawiciela ustawowego (np. rodzic, opiekun, kurator) – chodzi o czynności prawne o charakterze zobowiązującym lub rozporządzającym. Art. 63 K.C. zgoda osoby trzeciej, tj. przedstawiciela ustawowego wyrażona w każdym czasie – przed dokonaniem tej umowy, jednocześnie z jej dokonywaniem, a także po zawarciu tej umowy (potwierdzenie).

Osoba ograniczona----------------kontrahent

Zgoda skuteczna kiedy przedstawiciel ustawowy wyrazi akceptację

(wyrażona w każdym czasie)

Art. 18§3 K.C. – wskazuje upoważnienie kontrahenta do wyznaczenia przedstawicielowi ustawowemu terminu potwierdzenia umowy. Dopiero po upływie tego terminu i nie wyrażeniu zgody przez przedstawiciela ustawowego, kontrahent staje się wolnym od umowy. Tylko w takiej sytuacji umowę zawartą z osobą ograniczoną trzeba ocenić jako nieskuteczną.

  1. Czynności prawne wyodrębnione ze względu na położenie osób. Pewne czynności mogą być samodzielnie wykonywanymi również przez osoby, które mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 20,21,22 K.C.) Art. 20 K.C.(zobacz 14§2) – osoba ograniczona może zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego. Art. 22 K.C. – dokonywanie czynności prawnych, które za przedmiot miałyby rzeczy (przedmioty majątkowe) oddane do powszechnego użytku przez przedstawiciela ustawowego.

  2. Są pewne czynności, które nie mogą być dokonanymi przez osoby ograniczone. Czynności, których nie mogą dokonywać osoby ograniczone nawet za zgodą przedstawiciela ustawowego. Są to czynności prawne, dla których ustawodawca zastrzega posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych. Art. 944 K.C. – sporządzenie i odwołanie testamentu.

Osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych:

  1. Osoby pełnoletnie

  2. Niebędące ubezwłasnowolnione.

Wykład III 16.10.2014r.

OSOBY PRAWNE– podmioty prawa cywilnego; [33 art. i następne K.C.]; jednostki organizacyjne, ale tylko takie, którym mocą przepisu prawa przyznano osobowość prawną. Atrybutem osoby prawnej jest osobowość prawna.

To ustawodawca decyduje, które spośród jednostek administracyjnych są organizacyjnymi poprzez przepisy prawa. Niezbędnym jest zidentyfikowanie przepisu, aby możliwe było ustalenie, czy dana jednostka organizacyjna ma osobowość prawnąnp. w ustawie o szkołach wyższych jest postanowienie, że szkoły wyższe mają osobowość prawną, w prawie o stowarzyszeniach też tak postanawia się względem stowarzyszeń, w prawie spółdzielczych o spółdzielniach.

Modelepowstawaniaosóbprawnych:

  1. system aktów organów władzy – tak powstają państwowe osoby prawne(decyzja organu państwowego, np. Sejm→ ustawa→ powstanie uniwersytetów państwowych, przedsiębiorstwa państwowe powstają mocą rozporządzenia Rady Ministrów).

  2. System koncesyjny – za zezwoleniem odpowiedniej władzy miałoby dojść do powstania osoby prawnej z inicjatywy jej założycieli. W przypadku tego modelu założyciele osoby prawnej mieliby się zwrócić do odpowiedniej władzy np. do komisji nadzoru finansowego o pozwolenie na utworzenie banku. Założyciele firmy inwestycyjnej muszę zwrócić się o pozwolenie do Komisji Papierów Wartościowych i Gier.Nie wystarczy sama inicjatywa założycieli ale potrzebne jest również zezwolenie władzy czyli tzw. Koncesja

  3. System normatywny - występuje najczęściej. W obrębie tego modelu wystarczającą jest inicjatywa założycieli osoby prawnej, którzy mieliby za zadanie wypełnić wszystkie warunki określone przez ustawodawcę dla powstania danej osoby prawnej. Te warunki powstania danej osoby prawnej są określone w akcie normatywnym pod przepisami prawa i wystarczającym jest w tym wypadku, aby Ci którzy tworzą osobę prawną zachowali się zgodnie z postanowieniami określonego aktu normatywnego np. tak powstają spółki handlowe-kapitałowe (akt prawny z 2000r.; art. 301 Kodeks Spółek Handlowych).

Spółka akcyjna wymaga statutu, który jest podstawowym instrumentem tworzącym osobę prawną (są wyposażane w statut przez założycieli, w formie aktu notarialnego). Osoby, które podpisują statut są uważane za założycieli spółki akcyjnej.

Trzeba zebrać kapitał (przede wszystkim zakładowy, który jest tworzony poprzez wkłady do tej spółki – odpowiedni majątek adekwatny do celu). Spółki akcyjne na ogół mają przedsiębiorstwa.

Spółkę trzeba zgłosić do rejestru. Osoby prawne podlegają na ogół ewidencji. Ona jest przede wszystkim dokonywaną w obrębie Krajowego Rejestru Sądowego – prowadzony przez sądy rejonowe w systemie informatycznym, a więc nieważne gdzie dokonany będzie wpis, bo wszędzie gdzie dostęp jest do rejestru będzie on widoczny.

W obrębie KRSu są prowadzone trzy rejestry:

a. rejestr przedsiębiorców – obejmujący osoby prawne prowadzone działalność gospodarczą, czyli przedsiębiorców tj. np. spółka akcyjna, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe etc.

b. rejestr organizacji społecznych – tym rejestrem objęte byłyby te osoby prawne, które powstają nie dla osiągnięcia celu gospodarczego, ale ze szlachetniejszych pobudek np. stowarzyszenia, związki zawodowe itp.

c. rejestr niewypłacalnych dłużników – osoby, które nie spełniają swoich powinności, nie dochodzi do spełnienia świadczenia obciążającego dłużnika.

Oprócz powyższych rejestrów istnieje wiele więcej np. rejestr domów maklerskich

Wpis do tych rejestrów z reguły ma charakter konstytutywny. Osoba prawna powstaje dopiero z chwilą wpisu do rejestru! Ten wpis będzie dobrą sposobnością do sprawdzenia, czy są spełnione wszystkie wymagania wynikające z przepisów prawa dla utworzenia osoby prawnej.

W przypadku osób prawnych najważniejszym jest pytanie poprzez kogo działają:art. 38 K.C

To jakie organy będzie posiadać osoba prawna będzie zleżało od przepisów, które dotyczą danego typu osób prawnych i od statutu osoby prawnej.

W spółce akcyjnej taki organami są:

Każdy z tych organów ma odmienne kompetencje, różnymi są zadania poszczególnych organów.

Są organy:

*rada nadzorcza, rada pracownicza, komisja rewizyjna w sp. z o.o. itd.

Do określonych kompetencji należy również reprezentowanie osoby prawnej, na ogół to możliwość należy do organu wykonawczego – zarząd reprezentuje spółkę.

Jeżeli oświadczenie woli ma być złożone przez sp. akcyjną to wymagane w tym zakresie oświadczenia woli będą pochodziły od zarządu.

W przypadku organu kolegialnego – czyje działania miałyby złożyć się na oświadczenie woli takiej spółki gdzie zarząd jest 3 osobowy? Ustalenie tego jak jest reprezentowaną osoba prawna w przypadku wieloosobowego organu rozstrzygają postanowienia statutu, a jeśli w nim o tym nie postanowiono, trzeba sięgnąć po przepisy powszechnie obowiązujące (przepisy dot. określonego rodzaju osób prawnych – spółka akcyjna: art. 373 Kodeksu Spółek handlowych).

Rodzaje osób prawnych ze względu na charakter mienia:art. 44:

***mienie to ogół praw majątkowych (prawo własności, akcje).

  1. państwowe osoby prawne – mają mienie państwowe (prawa majątkowe należące do państwa)

    1. skarb państwa – szczególna osoba prawna, o jej odrębności stanowią przepisy K.C. to jedyna osoba prawna, o której decydują przepisy K.C art. 33.

To samo państwo wyodrębniane nie ze względu na władzę (imperium), ale ze względu na to co to państwo ma (dominium); z uwagi na prawa majątkowe - mienie, które należałoby do państwa.

To samo państwo występujące w stosunkach cywilno-prawnych (występujące między równorzędnymi stronami, gdzie nie ma pozycji dominującej). Państwo może być stroną stosunków cywilno-prawnych.

Skarb państwa jest również wykorzystywany w szerszym zakresie niż udział w stosunkach cywilno-prawnych, jest wykorzystywany również do tego, aby realizować obowiązek podatkowy, występuje w obrębie zobowiązań publiczno-prawnych.

Skarb państwa charakteryzuje brak typowych organów; działa poprzez organy władzy państwowej. Organy, które powstają w swej istocie dla wypełnienia tego władczego zadania państwa (sprawowania władzy), te organy są również wyposażane w kompetencje w zakresie mienia państwowego i w takim zakresie organ ten działa jako skarb państwa. 1996r. 8 sierpnia – ustawa o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących skarbowi państwa. Art. 17 i następne – bliżej postanowiono jak wygląda reprezentowanie skarbu państwa w przypadku wspomnianych organów władzy państwowej.

Skarb państwaart. 40 K.C nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych państwowych osób prawnych np. zobowiązania UŁ. Inne państwowe osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania skarbu państwa. Każda osoba prawna ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania. Mają majątek, którym mogą ponosić odpowiedzialność.

Zasada jedności własności państwowej (obowiązywała do 1990r.) oznaczała, że mienie państwowe niepodzielnie przysługiwało skarbowi państwa. Państwowe osoby prawne nie miały własnego mienia, przedsiębiorstwo państwowe nie było właścicielem tego czym zarządzało.

  1. pozostałe państwowe osoby prawne: Państwowe Szkoły Wyższe, Przedsiębiorstwa Państwowe, Spółki Skarbu Państwa, rozliczne agencje tworzone przez państwo itd.

  1. Samorządowe osoby prawne:

  1. jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa) – dla wypełnienia powierzonego jej zadania tworzy specjalne instytucje. W ich obrębie są organy, które reprezentuje (składa oświadczenia woli – oświadczenia samej gminy) wójt, burmistrz, prezydent miasta. Wójt składając oświadczenie woli robi to w imieniu całej gminy, a nie swoim, ponieważ to gmina będzie zaciągała zobowiązania i nabywała prawa.

  2. jednostki utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego (dla wypełnienia określonego zadania) – wyspecjalizowana jednostka np. MPK (Sp. z o.o.)

  1. Prywatne osoby prawne – takie, które nie mają mienia państwowego ani samorządowego, a prywatne. (Spółki handlowe kapitałowe powstające dla prowadzenia działalności gospodarczej, stowarzyszenia, kościoły i związki wyznaniowe, partie polityczne, spółdzielnie.

UŁOMNE OSOBY PRAWNE:to jednostki organizacyjne względem, których jest możliwe negatywne (brak osobowości prawnej) i pozytywne ustalenie (zdolność prawna). Nie mają osobowości prawnej, ale mają zdolność prawną – czyli pewną właściwość normatywną, bo jest przyznawana mocą przepisu prawa. Możliwość bycia podmiotem w stosunkach cywilno-prawnych.

PRZYKŁADY: Spółki handlowe osobowe: spółka jawna, komandytowa, partnerska, komandytowo-akcyjna. Wspólnota mieszkaniowa (tworzona przez właścicieli lokali danego budynku, czy też zespołu budynku).

Ułomne osoby prawne posiadają zdolność sądową – to możliwość występowania przed sądem, służy do ochrony praw, można dochodzić jej przed sądem.

Ułomne osoby prawne są również na ogół objęte ewidencją (rejestrem) – spółki handlowe osobowe – objęte ewidencją rejestru przedsiębiorców w obrębie KRSu. Łatwym jest zidentyfikowanie tych jednostek.

Ułomne osoby prawne posiadają nazwy, pod którymi występują w obrocie (mają firmy-nazwy). Spółka jawna ma szczególną firmę, bo w swej nazwie musi użyć przynajmniej jednego nazwiska ze wspólników.Oznaczenie przedmiotu działalności takiej spółki.

Względem ułomnych osób prawnych odpowiednio należy stosować (analogicznie) przepisy o osobach prawnych, w takich sytuacjach kiedy nie znajdziemy regulacji mówiącej wprost o ułomnej osobie prawnej.

Ułomne osoby prawne powstają z chwilą wpisu do rejestru.

Za zobowiązania ułomnych osób prawnych ponosi odpowiedzialność:

  1. onasama,

  2. członkowie ułomnej osoby prawnej, czyli osoby, której ją tworzą, czyli np. wspólnicy jawni, czy też właściciele lokali, którzy są członkami określonej wspólnoty mieszkaniowej.

Poprzez kogo działa ułomna osoba prawna: co do zasady ułomne osoby prawne działają poprzez swoich członków, oni kierują/zarządzają i reprezentują ułomną osobę prawną – daleko idące kompetencje. Nie ma organów co do zasady. Wspólnik jawny kieruje spółką, ale też ponosi odpowiedzialność za zobowiązania tej spółki.

Wykład IV 23.10.2014r.

Możliwy jest niedychotomiczny podział jednostek organizacyjnych poprzez wyodrębnienie osób prawnych i ułomnych osób prawnych, ale istnieje także trzecia grupa jednostek organizacyjnych:

  1. nie mają osobowości prawnej

  2. nie mają zdolności prawnej

Np. Spółka cywilna, Szkoła Podstawowa – nie ma przepisu nadającego zdolność i osobowość prawną. Takie jednostki organizacyjne nie są osobami prawa cywilnego (to nie są podmioty).

Spółka cywilna nie może nabywa praw i zaciągać zobowiązań, tylko jej wspólnicy. Wspólnicy będą zawierali umowy.

Nie każda jednostka organizacyjna może być kontrahentem/jest podmiotem prawa cywilnego.

PRAWO PODMIOTOWE:

Prawo cywilne może być dostrzegane z 2 perspektyw:

  1. Zbiór przepisów kształtujący stosunki cywilno-prawne. Ogół tych przepisów nie ma przeszkody, by nazwać prawem cywilnym ale w ujęciu przedmiotowym

  2. Prawo cywilne w ujęciu podmiotowym bo wskazującym na sytuacje prawną podmiotu prawa cywilnego, czyli na jej prawa, uprawnienia.

Prawo podmiotowe to wiązka uprawnień, które miałyby służyć określonej osobie.

Niektórzy uważali, że prawo podmiotowe to interes prawny czyli przepisy miałby służyć ochronie prawa podmiotowych, jak np. interes. [Ihering]

Prawo podmiotowe to moc woli, bo chodziłoby o takie mocne uszanowanie osoby, aby chronić jej wole. [Windsheid]

Prawo podmiotowe to możliwość postępowania w określony sposób, która byłaby przyznaną i chronioną przepisami prawa oraz wynikającą z określonego stosunku prawnego. Chodziłoby o jakąś sferę możliwych zachowań określonej osoby, która miałaby wynikać z przepisów prawa. Sfera wyodrębniana przepisami prawa. Zachowania podjęte w obrębie tej sfery byłyby zgodnymi z przepisami prawa i łatwo o ustalenie, że zachowania, które nie byłyby w obrębie tej sfery byłyby niezgodnymi z prawem, a nawet bezprawnymi. [Wolter]

x

Zasady współżycia społecznego[ZWS] to pewne reguły, które są przyjętymi przez społeczeństwo określonego miejsca i czasu. Reguły te podlegają również fluktuacji. Społeczeństwa się zmieniają począwszy od ustalenia tego co możliwe, co dopuszczalne, co zasługuje na uwzględnienie. Normy o których mowa miałyby pochodzić nie od ustawodawcy tylko być akceptowane/wypracowane przez społeczeństwo (normy etyczne, obyczajowe)

Prawo podmiotowe, które miałoby być kojarzone z możliwym zachowaniem byłoby bliżej dookreślanym nie tylko przepisami prawa, ale także zasadami współżycia społecznego.

Bezprawnym jest zachowanie nie tylko uchybiające przepisom prawa, ale także takie, które narusza zasady współżycia społecznego. Osoba, która postępuje bezprawnie (wykracza poza prawo podmiotowe) musi się liczyć także z tym, że będzie zobowiązaną do wynagrodzenia szkody, która powstanie u innej, dalszej osoby. Prawo podmiotowe miałoby prowadzić do ustalenia jak możliwym jest zachowanie określonej osoby. Art. 140 K.C właściciel może korzystać z rzeczy.Tylko takie zachowanie, które jest zgodne z tymi zasadami zasługuje na ochronę i jest sensem prawa podmiotowego.

Prawo podmiotowe – wiązka uprawnień które ma określona osoba , ma uprawnienie no to może postępować zgodnie z nim , ma zez wonie ustawodawcy aby w określony sposób się zachowywać

Przy ustaleniu prawa podmiotowego nie można poprzestać tylko na samym brzmieniu przepisu prawa, bo o tym możliwym postępowaniu decydują również normy pozaprawne – inne niż wynikające z przepisów prawa – zasady współżycia społecznego.

Nadużycie prawa podmiotowego miałoby oznaczać takie zachowanie, które formalnie mieści się w obrębie tego co wynika z przepisu prawa, lecz byłoby ono sprzecznym z wspomnianymi zasadami współżycia społecznego. Takie zachowanie jest dobitnie określone w art.5 K.C – wspomniane reguły życia społecznego niewynikające z przepisów prawa muszą być brane pod uwagę przy wykonywaniu jakiegokolwiek uprawnienia, a sankcją uchybienia tych pozaprawnych reguł jest brak ochrony - wtedy powstanie obowiązek odszkodowawczy w związku z naruszeniem tych zasad (dojdzie do naruszenie szkody )

PRZYKŁAD: Syn wraz ze swoją rodziną wprowadza się do domu rodziców, którzy nie są z tego zadowoleni. Pytanie: Czy rodzice zachowaliby się zgodnie z zasadą współżycia społecznego, gdyby wyprosili syna i jego rodzinę?

NORMATYWNE POSTACIE PRAW PODMIOTOWYCH:

  1. Roszczenie jest możliwością żądania określonego zachowania. Osoba, która ma roszczenie może zwrócić się do innej osoby, aby zachowała się w określony sposób. Np. Właściciel, który utraci rzecz może żądać zwrotu tej rzeczy.

Art. 222§1 K.C.→ roszczenie windykacyjne.

  1. Uprawnienie kształtujące (prawa podmiotowe kształtujące) – osoba uprawniona, która ma takie uprawnienie kształtujące może poprzez własne działanie na ogół polegające na złożeniu oświadczenia woli spowodować powstanie, zmianę lub ustanie stosunku cywilno-prawnego bez udziały drugiej osoby. Osoba uprawniona samodzielnie doprowadzi do zrealizowania przysługującego jej prawa (rzadko nasz ustawodawca przyznaje takie uprawnienia). Np. prawo odstąpienia od umowy.

Art. 88§1 K.C. – błądzący będzie mógł uchylić się od swojego oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu poprzez złożenie oświadczenia bo ma uprawnienie kształtujące.

Art. 560§1 K.C.→ kupujący może odstąpić od umowy bądź zażądać obniżenia ceny.

  1. Zarzut – w tym wypadku chodzi o uprawnienie, które ma polegać na możliwości przeciwstawienia się osobie uprawnionej. Czyli miałyby zderzyć się różne uprawnienia, przy czym jedna osoba przeciwstawia się drugiej i uniemożliwia realizację uprawnienia. Np. zarzut przedawnienia – na skutek upływu czasu, osoba, która ma roszczenie musi się liczyć z tym, że jeżeli za późno z tego skorzysta to osoba, przeciwko której jest kierowane takie roszczenie może podnieść zarzut przedawnienia.

Art. 498 i następne K.C.→ zarzut potrącenia

Art. 117 i następne K.C.→ zarzut przedawnienia

Nabycie prawa podmiotowego:

  1. Nabycie pierwotne – miałoby się w szczególności charakteryzować tym, iż dochodzi do nabycia prawa bez względu na to, czy ono (to prawo) przysługiwało innej osobie. Np. zasiedzenie – nabycie prawa własności w wyniku długotrwałego, samoistnego posiadania rzeczy.

  2. Pochodne nabycie prawa – miałoby polegać na przeniesieniu prawa, nabyciu prawa, które służyło innej osobie, ale która to osoba postanowiła o jego zbyciu – przeniesieniu na inną osobę. Np. dochodzi do tego w wyniku umowy sprzedaży. Sprzedawca jako właściciel rzeczy przenosi na rzecz kupującego własność rzeczy i to kupujący staje się właścicielem w wyniku tej umowy.

Poprzez różnorodne zdarzenia może dojść do tego, że dana osoba ma prawo.

OCHRONA DÓBR OSOBISTYCH:

Dobro osobiste – art. 23 – ustawodawca wylicza wiele przykładów dóbr osobistych.

→ „Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.”.

W rachubę wchodzą również inne dobra niż wskazane, które odpowiadają odpowiedniej definicji.

Dobro osobiste – wartości świata uczuć, przeżyć psychicznych człowieka[Stefan Grzybowski]

Dobro osobiste – chodzi o wartości ściśle związane z osobą, tak ściśle z nią związane, że powstające i wygasające wraz z tą osobą. Dobra osobiste miałyby służyć człowiekowi od chwili urodzenia do chwili śmierci. Byłyby to wartości w istocie swej o charakterze niemajątkowym, mało tego niezbywalne – nie podlegają obrotowi (nazwisko). Dobra osobiste mają nie tylko osoby fizyczne, ale służą one również i tym innym podmiotom prawa cywilnego – również osoby prawne art. 43 [Adam Sztuner]

Wykład V 30.10.2014r.

***Dobra osobiste – niezbywalne, o charakterze niemajątkowym, przede wszystkim ściśle związane z osobą wartości – cześć, zdrowie itd.

Art. 23.

OCHRONA DÓBR OSOBISTYCH – szczególny przypadek kiedy dochodzi do naruszenia dobra osobistego, bądź następuje zagrożenie naruszenia.

Jakie naruszenie będzie rodziło skutki prawne?

  1. Trzeba będzie dociekać ustalenia, czy miało miejsce naruszenie, czy też jedynie powstała obawa naruszenia (oba stany podlegają ochronie). Ustawodawca przyjął, iż od bezprawności naruszenia dobra osobistego miałaby zależeć ta ochrona.

BEZPRAWNOŚĆ:

  1. Na gruncie prawa cywilnego jest szeroko ujmowana – nie tylko uchybienie przepisom prawa, ale również gdy następuje uchybienia zasadom współżycia społecznego, regułom pozaprawnym, etycznym, obyczajowym.

  2. Bezprawność może być wyłączona - choć określone zachowanie będzie odpowiadało np. takiemu, które jest zakazane przepisem prawa – formalnie byłoby zakazane, ale biorąc pod uwagę okoliczności będzie traktowane inaczej

    1. Wyłączenie ze względu na zgodę pokrzywdzonego – bo pacjent np. wyrazi zgodę na to, żeby chirurg go pokroił. Ring- bokser przystępujący do walki, będzie ją prowadził zgodnie z regulaminem (możliwe uszkodzenie ciała)

    2. Dozwolona krytyka (prasowa, czy w innych mediach) na ogół ze względu na interes społeczny.

Z bezprawnością jest związana inna kwestia jeszcze – art. 24

DOMNIEMANIE BEZPRAWNOŚCI: domniemanie jest zawsze pewną fikcją prawną, która w istocie swej służy do jednego – przesuwa ciężar dowodu. NA ogół ciężar dowodu obciąża osobę, która na fakt się powołuje art. 6 Pokrzywdzony nie jest obciążony dowodem co do bezprawnego działania naruszyciela; pokrzywdzony nie musi udowadniać, że działanie naruszyciela było bezprawnym. Wręcz naruszyciela będzie obciążało to, aby wykazać, że jego zachowanie nie jest bezprawnym.

Pokrzywdzony – powód; Zadaniem powoda jest to, aby udowadniać przed sądem fakty, na które się powołuje; pozwany nie ma takiego obowiązku – jemu trzeba udowodnić. Pokrzywdzony powinien wskazać dobro osobiste, a także jego naruszenie (2 okoliczności). Rolą pozwanego będzie wykazanie tego, że choć z jego zachowaniem jest związane naruszenie dobra osobistego innej osoby, to zachowanie pozwanego nie było bezprawnym (np. powoła się na zgodę pokrzywdzonego).

Bezprawność jest okolicznością ważącą dóbr osobistych, ale pokrzywdzony nie ma jej udowadniać.

Środki ochrony – art. 24 i nie tylko:

  1. Żądanie zaniechania działania, które narusza dobro osobiste – to zaniechanie miałoby np. polegać na powstrzymaniu się od publikacji, która już jest przygotowana, a komuś by uchybiała.

  2. Żądanie usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego – wymaga aktualnego ustalenia względem naruszonego dobra – ustawodawca podał przykład takiego żądania, które miałoby się wyczerpywać w złożeniu oświadczenia w odpowiedniej formie i treści (np. przeprosiny)

  3. Żądanie odszkodowania – wynagrodzenia szkody majątkowej, która powstała w wyniku naruszenia dobra osobistego

  4. Żądanie wynagrodzenia szkody niemajątkowej, czyli zadośćuczynienie; takiej szkody, której w istocie swej nie można ustalić za pomocą pieniądza, ale paradoksem zadośćuczynienia jest to, iż polega na żądaniu zapłaty określonej kwoty, jest wynagrodzeniem krzywdy (chodzi o ból, którego doświadcza pokrzywdzony)

Zadośćuczynienie może być żądane tylko w pewnych przypadkach 448,444,445

  1. Uszkodzenie ciała (prowadzi do rozstroju zdrowia)

  2. Rozstroju zdrowia (niekoniecznie musi być związane z uszkodzeniem ciała)

  3. Pozbawienie wolności

  4. Kwalifikowane uwiedzenie

  5. Art. 448 (PRZEPISAĆ ZE SKRYPTU) – wykładnia systemowa i historyczna miejsce tego przepisu – CZYNY NIEDOZWOLONE; niezbędne jest ustalenie zawinienia (winy po stronie naruszyciela)

Zadośćuczynienie powinno być zachowane. Jest potrzebne pokrzywdzonemu.

  1. Żądanie zapłaty określonej kwoty na cel społeczny, publiczny.

  2. Powództwo ustalające art. 189 KPC, podstawa żądania ustalenia przez sąd naruszenia dobra osobistego.

Do oskarżonego zależy wybór środka ochrony. Mało tego te środki mogą być stosowane kumulatywnie.

SZEROKĄ JEST OCHRONA DÓBR OSOSBITYCH W OBRĘBIE PRAWA CYWILNEGO!!!!!!!!!! Art.. 23 – ochrona przewidziana także przez inne gałęzie prawa np. prawa karnego (możliwość żądania określonej kary dla naruszyciela dobra osobistego).

CZYNNOŚCI PRAWNE:

Czynności prawne to te różnorodne stany faktyczne, które obejmują co najmniej 1 oświadczenie woli. Nie ma czynności prawnej bez oświadczenia woli, ale niekiedy w obrębie czynności prawnej można zidentyfikować inne elementy niż oświadczenie woli:

  1. wydanie rzeczy

  2. wpis do odpowiedniego rejestru (np. Księgi Wieczystej)

Nie dokona się czynności prawnej bez złożenie oświadczenia woli (art. 60 K.C.) - ujawnienie/uzewnętrznienie/przejaw woli.

Oświadczenie woli przewiduje dwa elementy:

  1. element wewnętrzny jakim w istocie swej jest decyzja osoby składającej oświadczenie woli, ona wie czego chce

  2. uzewnętrznienie tej decyzji, czyli ujawnienie woli, zakomunikowanie otoczeniu

Pomiędzy tymi elementami mogą wystąpić różnego rodzaju zakłócenia. Np. decyzja była na tak, ale zostało zakomunikowane nie. Tego typu rozbieżności zwykło się nazywać WADAMI OŚWIADCZENIA WOLI.

W jaki sposób może być złożone oświadczenie woli? w jakikolwiek sposób może dojść do złożenia oświadczenia woli (art.60). Nie musi być wypowiedzianym, czy zapisanym.

Z jaką chwilą jest złożone oświadczenie woli? ART 61 Z chwilą doręczenia, które ma stwarzać możliwość zapoznania się. (kiedy adresat będzie mógł je poznać, a nie zapozna się).

ODWOŁANIE OŚWIADCZENIA WOLI – oświadczenie woli w istocie swej nie może być odwołane. Ustawodawca pozwala tylko na to, że osoba, która złożyła oświadczenie woli może się od niego uchylić, jeśli do adresata tego oświadczenia odwołanie dojdzie szybciej niż samo oświadczenie woli.

Oświadczenie woli jest składane np. przez oferenta (nie ma przeszkody, żeby je odwołał, ale jeśli odwołanie dojdzie wcześniej niż sama oferta).

RODZAJE CZYNNOŚCI PRAWNYCH:

  1. Ze względu na to co obejmuje czynność prawna:

  1. czynności prawne konsensualne – wyczerpują się samymi oświadczeniami woli

  2. czynności prawne realne –czynność prawna będzie obejmowała nie tylko oświadczenie woli, ale również coś więcej, np. wydanie rzeczy. Art. 396

Dominują czynności prawne konsensualne, realne niekiedy wchodzą w rachubę.

  1. ze względów statystycznych (ile oświadczeń woli tkwi w czynności prawnej)

  1. jednostronne – obejmują jedno oświadczenie woli np. testament, oferta, przyrzeczenie publiczne etc.

  2. dwustronne – obejmujące oświadczenia co najmniej dwóch osób (umowy)

  3. uchwały – oświadczenia woli osób tworzących kolegialny organ.

  1. Z punktu widzenia przysporzenia (uzyskania korzyści)

  1. Czynności prawne nieodpłatne – prowadzące do przysporzenia tylko jednej ze stron np. darowizna

  2. Czynności prawne odpłatne – prowadzące do przysporzenia po obu stronach, na ogół takie czynności wchodzą w rachubę np. sprzedaż

  1. Z punktu widzenia wpływu przyczyny na ważność czynności prawnej:

  1. Czynności przyczynowe (kauzalne) – nasz ustawodawca przyjął, że na ogół dla ustalenia skuteczności/ważności czynności prawnej niezbędnym jest dokonanie ustalenia istnienia ważnej przyczyny. Przyczyna w postaci chęci zwolnienia się z obowiązku, chęci uzyskania korzyści – nabycia prawa, z chęci dania satysfakcji innej osobie poprzez jej obdarowanie.

Obok różnych okoliczności o charakterze na ogół formalnym dla ustalenia ważności czynność prawnej trzeba brać pod uwagę to czym kierowały się osoby będące stroną czynności prawnej. Np. umowa jest ważną jeśli strony mają zdolność do czynności prawnej.

  1. Czynności oderwane (abstrakcyjne) – nie ma znaczenia istnienie przyczyny dla jej ważności. NA gruncie prawa Polskiego ważnymi czynnościami oderwanymi będą tylko takie czynności, które zostały uznane przez ustawodawcę za czynności oderwane.

Wykład VI 06.11.2014r.

Wady oświadczenia woli:

Mają one normatywny charakter woli - określił je ustawodawca.

Art. 62 → wady oświadczenia woli.

W księdze 3 w art. 388 ustawodawca ustalił,że wyzysk jest kolejną wadą oświadczenia woli, chociaż nie jest wyliczony w Art.62.

Element zewnętrzny – może dojść do rozbieżności; wadliwym może być oświadczenie woli bo nie odpowiada decyzji, gdyż nie została ona podjęta przez osobę składającą wolę, np. wynika z choroby psychicznej.

Inne miejsce unormowanie wyzysku naprowadza na to, że wyzyski nie jest zaliczony do wad (to mylne). Wyzysk dotyczy tylko umów wzajemnych (art.487§2 K.C.) każda z jej stron spełnia świadczenie ekwiwalentne, np. umowa sprzedaży. Umowy wzajemne mają swoje miejsce w III księdze K.C.

Dwa rodzaje wad oświadczenia woli, ze względu na skutki prawne, które rodzą:

Do pierwszej grupy należą (powodują nieważność):

→ brak świadomości lub swobody w powzięciu decyzji i wyrażeniu woli (Art. 82),

→ pozorność (Art.83),

Do drugiej grupy należą :

→Wzruszalność i Błąd (Art. 84),

→ Podstęp (Art. 86),

→ Groźba (Art. 87),

→ Wyzysk (Art.388)

Art 82. →brak jest świadomości, nie jest ona ograniczona (wchodząca w rachubę). Takim Stanem jest stan upojenia alkoholowego, odurzenia narkotycznego, ale tak dogłębny, że wyłączający świadomość, a nie ją ograniczający.

Skutek oświadczenia woli w tym braku świadomości to jest nieważność z mocy prawa. Na to mogą się powołać wszyscy, ta czynność prawa nigdy nie będzie skuteczna, jest bezwzględnie nieważna (np.: umowa kupna- sprzedaży w stanie upojenia alkoholowego, można się na to powołać sprzedający, jak i kupujący , jak i osoby trzecie nawet po 50 latach).

Art.83 → POZORNOŚĆ - Kłamstwo.

Są trzy przesłanki tej postaci wady oświadczenia woli:

  1. Strony nie chcą żadnych skutków prawnych (czynność pozorna).

  2. Strony chcą wywołania skutków prawnych, ale innych niż wynikające ze złożonego oświadczenia woli (czynność ukryta)

Art. 83§1 K.C.→ czynność prawna ukryta może być ważna. Czynność ta będzie ważna tylko wtedy kiedy przy sposobności dokonywania czynności pozornej (tej ujawnionej) , strony zachowały wszelkie wymagania przewidziane dla czynności ukrytej.

Ochrona osób trzecich przed skutkami czynności pozornej (art. 83§2 K.C.)Przesłanki prowadzące do ochrony osoby trzeciej:

Te przesłanki muszą występować łącznie!!!!!!

Art. 84 → Błąd– to mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie albo brak takiego wyobrażenia.

Przesłanki błędu prawnie skutecznego:

W przypadku czynności prawnych odpłatnych trzeba wziąć pod uwagę jeszcze trzecią przesłankę.

Skutki prawne błędu:

Błąd powoduje wzruszalność, względną nieważność.

W wyniku błędu błądzący będzie miał uprawnienie kształtujące – własnym zachowaniem będzie je mógł zrealizować bez udziału osób trzecich – uprawnienie błądzącego do uchylenia się od skutków prawnych swego oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu - art.88K.C.

Realizacja uprawnienia. Które jest kształtujące będzie polegała na złożeniu oświadczenia woli przez błądzącego, że uchyla się od tego oświadczenia, które złożył pod wpływem błędu. Miałby to oświadczenie złożyć na piśmie dla celów dowodowych i miałby na to rok od dnia wykrycia błędu.

Art. 86 → PODSTĘP.

Podstęp to w istocie swej kwalifikowana postać błędu. Będzie to błąd wręcz wywołany przez drugą stronę albo może i osobę trzecią, ale ta druga strona miałaby o tym wiedzieć i świadomie z tego skorzystać. Kontrahent świadomie wywołuje błąd.

W przypadku podstępu będzie wchodziło w grę wielce naganne zachowanie drugiej strony. Nie ma szczególnych wymagań przy powołaniu się na podstęp.

Skutki prawne podstępu:są takie jak błędu.

Osobie, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem podstępu będzie przysługiwała możliwość uchylenia się od swego oświadczenia woli poprzez złożenie oświadczenia w ciągu roku, na piśmie, w celach dowodowych.

Art. 87 → GROŹBA.

Groźba jest wadą oświadczenia woli polegającą na stanie obawy co do osoby lub mienia (niekoniecznie obawy co do własnej osoby lub własnego mienia). Będzie miała znaczenie gdy będzie w rachubę wchodził stan obawy co do osoby trzeciej, innej niż strony dotkniętej groźbą.

Przesłanki groźby prawnie skutecznej:

Skutki prawne groźby:

Osobie, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem groźby przysługuje uprawnienie kształtujące, polegające na możliwości uchylenia się od swego oświadczenia woli poprzez złożenie w ciągu roku od dnia ustania stanu obawy oświadczenia na piśmie, w celach dowodowych.

Art 388 → WYZYSK.

Przesłanki wyzysku prawnie skutecznego:

  1. Przesłanka obiektywna – rażąca dysproporcja świadczeń:

a) wyzysk może dotyczyć tylko umów wzajemnych ( Art. 487), które charakteryzują się tym, że:

b) nie jakakolwiek dysproporcja ma wystąpić, tylko taka, którą ustawodawca uznał za ważną (rzucającą się w oczy).

  1. Przesłanka subiektywna po stronie osoby wyzyskującej – wiedza o tym, że jest rażąca dysproporcja w świadczeniu oraz przymusowe położenie osoby wyzyskiwanej , jej niedołęstwo lub niedoświadczenie.

  2. Przesłanka subiektywna po stronie wyzyskiwanego – przymusowe położenie osoby, jej niedoświadczenie, albo niedołęstwo.

Przesłanki te muszą być spełnione łącznie.

Skutki prawne wyzysku:

Wyzyskany ma 2 uprawnienia, które występują w postaci roszczenia – będą oznaczały żądania, z którymi może wystąpić wskazany wobec drugiej strony – wyzyskującego.

  1. Roszczenie o wyrównanie świadczeń może polegać na:

    1. Zmniejszeniuświadczenia osoby wyzyskanej.

    2. Zmniejszeniuświadczenia osoby wyzyskującej.

  2. Podważenie roszczenia – tylko wtedy gdy pierwsze rozwiązanie nie może wejść w rachubę. Polega na żądaniu unieważnienia umowy – wystąpienie do sądu, aby ten mocą swego orzeczenia rozstrzygnął o unieważnieniu umowy.

Na oba uprawnienia wyzyskany ma 2 lata. Po tym terminie uprawnienia te wygasają.

Wykład VII 13.11.2014r.

Kontynuacja poprzedniego tematu – WYZYSK

Dotyczy on umów wzajemnych, każda ze stron jest zobowiązana do spełnienia świadczenia, jest zarazem dłużnikiem, jak i wierzycielem. Świadczenie to jest odpowiadającym świadczeniom drugiej strony. Ekwiwalencja jest podstawą świadczenia tych umów.

Przykładami mogą być: umowa o dzieło, świadczenia woli.

Trzy przesłanki wyzysku:

  1. obiektywna - polega ona na rażącej dysproporcji świadczeń. Miałyby one być sobie nieodpowiadającymi. Przesłanka ta musi być łatwo zauważalna.

  2. subiektywna po stronie osoby wyzyskanej - odnosząca sie do określonej osoby. Niezbędnym jest ustalenie przymusowego położenia tej osoby, a więc wskazania tego, że ona nie działała w pełni swobodnie, miałaby być w przymusowym położeniu. Chodzi o to, że wyzyskany działa pod pewnym przymusem, jego decyzje nie są w pełni swobodnymi, nie przez ułomności umysłowe, lecz działanie pod presją. Może to być również niedołęstwo czy niedoświadczenie tej osoby.

  3. subiektywna po stronie osoby wyzyskującej - trzeba tu ustalić czy osoba miała świadomość wyzysku. Musiała ona wiedzieć o niedołęstwie czy niedoświadczeniu drugiej strony. Działa świadomie i z pełną premedytacją.

Mamy do czynienia z dwoma rodzajami roszczeń:

1) o wyrównanie świadczeń - żądanie tego, że by były sobie one równymi.

Może być ono osiągnięte na dwa sposoby:

2) żądanie unieważnienia umowy - co będzie wynikało z roszczenia, które podniesie wyzyskany, a nie z mocy prawa. Unieważnienia może on dochodzić wtedy, kiedy nie będzie możliwym wyrównanie świadczeń.

Forma czynności prawnej:Art. 60 KC

Oświadczenie woli można złożyć przez jakiekolwiek zachowanie nawet bez pomocy słów. Słowa mogą być wypowiadane, jak i zapisane. Ważnym elementem jest swoboda umów. Brak swobody, co do wykonania czynności prawnej może wynikać z zachowania stron. Mogą one zastrzegaćformę szczególna.

Forma szczególna i jej rodzaje:

  1. forma pisemna zwykła (art. 78 KC) - musi być spisany dokument, jego treścią będzie oświadczenie lub oświadczenia woli. Musi być również podpis osób od których pochodzą oświadczenia woli. Podpis ten musi odpowiadać brzmieniu nazwiska.

  2. forma pisemna z podpisem urzędowym poświadczającym (art. 75 par1 KC) – najczęściej pochodzi od notariusza.

  3. forma pisemna z datą pewną (art. 81 par 2 KC) - data jest pewna wtedy, kiedy na dokumencie znajduje się urzędowa wzmianka.

  4. 4) akt notarialny - forma aktu polega na sporządzeniu dokumentu przez notariusza. Podpisaniu przez tego notariusza i osoby, których oświadczenia woli zostały wyrażone tym dokumentem.

Rygor zastrzeżenia formy szczególnej:

  1. nieważności- oznaczający bezskuteczności czynności prawnej, będzie ona nieważna ze względu na uchybienie wymaganiom co do formy.

  2. dla celów dowodowych - czynność prawna jest ważna, mimo uchybienie wymaganiom, co do formy. Umowa będzie wywoływała skutki prawne, mimo uchybień. Rygor ten ma oznaczać,że w razie sporu, co do treści złożonych oświadczeń woli, nie będzie możliwym skorzystanie z dwóch zasadniczych środków dowodowych, którymi są: zeznania świadków i wyjaśnienia stron.

  3. niewywołania określonych skutków prawnych - nie spowoduje to nieważności, ani też ograniczenia środków dowodowych, ale powstanie pytanie, jakich to skutków strony nie osiągną.

art. 660 – umowa najmu zawieranego na oznaczony czas (dłuższy niż rok) winna być na piśmie (podpisy stron). Jeśli poprzestanie się na ustnym oświadczeniu (pomijamy wymaganie co do formy) umowa jest uznawaną za ważną, zawartą na czas nieoznaczony (można ją wypowiedzieć).

Wykład VIII 20.11.2014r.

Kiedy wchodzi w rachubę rygor nieważności? W dwóch grupach przypadków:

Art. 876 par. 2(poręczenie) – umowa między poręczycielem, a wierzycielem. Poręczyciel ponosi odpowiedzialność za zawartą umowę. Oświadczenie poręczyciela ma być złożone na piśmie pod rygorem nieważności.

Art. 99 par. 2 pełnomocnictwo ogólne pod rygorem nieważności ma być złożone na piśmie

Art. 158umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości (np. umowa sprzedaży nieruchomości) powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Jeśli nie ma aktu notarialnego umowa jest pod rygorem nieważności.

Kiedy wchodzi w rachubę rygor dla celów dowodowych?

Art. 860 par. 2 umowa spółki cywilnej powinna być na piśmie

Art. 74 par. 1 Jeśli poprzestanie się na ustnym uzgodnieniu takiej umowy jest ona ważna i rodzi wszelkie skutki prawne, ale kiedy powstaje spór co do treści zawartej umowy, nie będą dostępne dwa środki dowodowe: zeznania świadków i wyjaśnienia stron.

Kiedy wchodzi w rachubę rygor wywoływania określonych skutków prawnych?

PRZEDSTAWICIELSTWO:

Czynności prawne nie muszą być dokonywanymi osobiście. Można posłużyć się inną osobą dla dokonania czynności prawnej, czyli dla złożenia oświadczenia woli. Taką możliwość stwarza w szczególności przedstawicielstwo.

Przedstawicielstwo polega na dokonywaniu czynności prawnych (np. zawieranie umów) przez przedstawiciela w imieniu reprezentowanego i na jego rzecz. Przedstawiciel zawsze wskaże osobę, którą reprezentuje.

Art. 95 par 2 Skutki prawne czynności dokonanej przez przedstawiciela będą wprost (bezpośrednio) powstawały u reprezentowanego.

Dwaźródła umocowania przedstawiciela:

Art. 866 w przypadku spółki cywilnej – nie może mieć swojego przedstawiciela bo nie ma osobowości i zdolności prawnej – to nie spółkę się reprezentuje, lecz jej wspólników. Łatwo ustalić, ze każdy ze wspólników może zaciągać zobowiązanie, nabywać prawo imieniem pozostałych wspólników. Każdy ze wspólników jest przedstawicielem pozostałych wspólników.

Art.98 KriO – przedstawicielem ustawowym dzieci są rodzice

W jaki sposób jest udzielane pełnomocnictwo? Na gruncie prawa polskiego wybrano najprostszą drogę dla udzielenia pełnomocnictwa bo wystarczającym jest oświadczenie woli mocodawcy. Pełnomocnik jest ustanawiany na drodze jednostronnej czynności prawnej. Nie jest potrzebnym oświadczenie pełnomocnika.

Ta jednostronna czynność prawna nie jest zobowiązująca. Tak ustanowiony pełnomocnik nie jest zobowiązanym do dokonywania czynności dla mocodawcy. Jest to czynność prawna upoważniająca.

Mocodawca nie przenosi na pełnomocnika żadnych swoich praw.

Niejednokrotnie mocodawcy będzie zależało na tym, żeby jego pełnomocnik działał/dokonywał dla niego czynności prawnych. To się osiągnie poprzez tzw. stosunek podstawowy, którym najczęściej będzie odpowiednia umowa zawierana przez mocodawcę z pełnomocnikiem

PRZYKŁAD: umowa zlecenie - mocodawca – zleceniodawca i pełnomocnik – zleceniobiorca

Art. 734 i następne: Umowa zlecenie jest zawerana poprzez udzielającego zlecenie - zleceniodawcę i przyjmującego zlecenie, czyli zleceniobiorcę. Mocą tej umowy zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej nie dla siebie tylko dla zleceniodawcy.

Art. 734 par. 2: z samego faktu zawarcia umowy zlecenia wynika umocowanie zleceniobiorcy, czyli udzielenie mu pełnomocnictwa.

Zleceniobiorca jest domniemanym pełnomocnikiem zleceniodawcy.

Stosunek podstawy zachodzi także jeśli chodzi o umowę o pracę zawieraną przez pracodawcę z pracownikiem. Wypełnienie obowiązków pracowniczych często polega na dokonywaniu czynności prawnych np. umowa o pracę w sklepie. Zawarcie takiej umowy jednocześnie oznacza udzielenie pełnomocnictwa i obowiązek działania przez tego pełnomocnika.

Udzielenie pełnomocnictwa jest jednostronną czynnością prawną, ale nie ma przeszkody, by pomiędzy tymi osobami była zawarta umowa, z której wyniknie obowiązek działania pełnomocnika.

RODZAJE PEŁNOMOCNICTW:

  1. Wyodrębnienie pełnomocnictw ze względu na zakres umocowania pełnomocnika:

    1. Pełnomocnictwo ogólne:

Art. 98 – pełnomocnik ogólny jest upoważnionym do dokonywania czynności prawnych zwykłego zarządu.

*** czynności zwykłego zarządu – zwykło się przyjmować, że są to czynności, które zmierzają do zachowania dotychczasowego stanu (zazwyczaj względem majątku mocodawcy), na ogół są to drobne czynności (nie jest to sprzedaż mercedesa 600, lecz jego posprzątanie).

Bardzo rzadko jest udzielane to pełnomocnictwo.

Art. 99 par. 2 Ma być udzielone na piśmie i to pod rygorem nieważności.

  1. Pełnomocnictwo rodzajowe – upoważnienie do dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju/typu.

Np. ma je ekspedient/ekspedientka.

  1. Pełnomocnictwo szczególne/szczegółowe – polega na umocowaniu do dokonania ściśle określonej czynności.

Pełnomocnictwo rodzajowe i szczególne powinno być udzielone w takiej formie prawnej jaka jest wymaganą dla ważności czynności prawnej, dokonywanej przez pełnomocnika.

  1. Prokura – szczególne pełnomocnictwo handlowe. Mocodawcą w tym wypadku nie może być każdy. Udzielić prokury może tylko przedsiębiorca, względem którego zastrzeżono, iż ma być to przedsiębiorca podlegający obowiązkowi rejestracji.

Art. 109 znaczek 1 i następne – nakierowany na przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do rejestru, a przecież Ci, którzy podlegają ewidencji też mogą ustanowić prokurenta.

Drugą kwestią jest zakres prokury: do czego prokurent jest umocowany?

Art. 109 znaczek 1 par 1 – prokurent może dokonywać czynności prawnych dotyczących jakiegokolwiek z przedsiębiorstw mocodawcy. Prokurent to w istocie swej takie drugie „ja” przedsiębiorcy – może tyle co sam przedsiębiorca.

Art. 109 znaczek 1 par 2 – nie można ograniczyć prokury ze skutkiem dla osób trzecich, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Nie chodzi w rachubę zastrzeżenie dokonane przez przedsiębiorcę w zakresie prokury.

INFORMACJE O PRAKTYKACH:

Joanna Mikołajczyk – opiekun praktyk:ROLNICTWO – mail na stronie zakładu.

Po I ewentualnie II semestrze tego roku należy odbyć praktyki

Dwatryby:

Instytucje:

DYŻURY DLA PRAKTYK: wtorek 16.30- 17.15 pokój 3.66 III piętro beczka C - inne dyżury na stronie

Zwolnienie z praktyk na odstawie określonych przesłanek:

Wykład IX 27.11.2014r.

Zastępstwo pośrednie – zastępca pośredni, choć działa na cudzy rachunek, to czyni to we własnym imieniu.

Tak jest w szczególności w przypadku komisu – stosunek prawny regulowany art 755 i następne KC. Umowa zawierana przez komitenta z komisantem. W umowie tej komisant zobowiązuje się wobec komitanta do zawierania umów sprzedaży.

Wyróżniamy więc:

  1. Komis sprzedaży - komisant wobec komitenta zobowiązuje się do zbywania rzeczy komitenta osobom trzecim.

  2. Komis kupna - nabywaniu rzeczy przez komisanta dla komitenta

Skutki prawne mają powstawać nie u komisanta, lecz u komitenta, ale tenże komisant miałby zawierać umowy sprzedaży nie w imieniu komitenta, tylko we własnym.

Sensem komisu jest zawieranie umów sprzedaży przez komisanta.

Komisantem nie może być ktokolwiek, lecz przedsiębiorca działający w zakresie swojego przedsiębiorstwa. Natomiast komitentem może być każdy.

Komisant wstępuje w obrocie z rzeczami komitenta – sprzedaje je lub nabywa dla komitenta.

Odczepiamy się od przedstawicielstwa.

TREŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ:

Czynności prawne dwustronne (umowy) mogą być w istocie swej dowolnie kształtowanymi przez strony, co w szczególności miałoby znaczyć, że strony umowy mogą co do zasady dowolnie ustalić treść zawieranej umowy.

Nie ma zamkniętego katalogu umów.

W przypadku czynności prawnych jednostronnych trzeba się liczyć z tym, że takiej swobody jak przy umowach nie ma. Wręcz jest zamknięta lista tych czynności.

To jakie czynności prawne jednostronne mogą być dokonanymi zależy od ustawodawcy. On wskazuje te możliwości, a tym samym determinuje również treść takiej jednostronnej czynności prawnej.

np. zatrzega, że testament może być sporządzony przez jedną osobę. Nawet małżonkowie nie mogą wspólnie sporządzić testamentu.

W przypadku tych czynności osoby ich dokonujące mają jednak pewną swobodę ze względu na dwa szczególne zastrzeżenia w treści czynności prawnej

Nie ma przeszkody, aby doszło do zastrzeżenia, że postanie lub ustanie skutków dokonanej czynności prawnej będzie zależało od:

  1. zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek)

  2. zdarzenia przyszłego i pewnego (termin)

WARUNEKart 89 i następne KC.

Z przepisów tych będzie wynikało m.in. to, że termin warunek występuje w różnych znaczeniach:

  1. chodzi o określonego rodzaju zastrzeżenia

  2. warunek oznacza również zdarzenie przyszłe i niepewne – chodzi o warunek w znaczeniu technicznym, bo chodzi o zdarzenie, które ma te dwie właściwości (przyszłość i niepewność).

Warunkiem miałoby być zdarzenie przyszłe i niepewne, czyli takie zdarzenie, które jeszcze nie nastąpiło i wcale nie jest jeszcze przesądzonym to, że to zdarzenie będzie miało miejsce.

Warunki mogą być w różnej postaci – mogą nawet zależeć od woli strony czynności prawnej (warunek potestatywny).

W tym podstawowym znaczeniu warunek miałby wpływać na postanie lub ustanie skutków dokonanej czynności prawnej i wyróżnić należy:

a) warunek zawieszający polegający na tym iż skutki dokonanej czynności prawnej powstaną dopiero wtedy, kiedy ziści się warunek, cyzli dojdzie do zdarzenia przyszłego i niepewnego, od którego strony uzależniły skutki dokonananej czynności prawnej.

b) warunek rozwiązujący – oznaczający ustanie skutków prawnych ze względu ma ziszczenie się warunku, czyli nastąpienie zdarzenia przyszłego i niepewnego.

  1. warunkiem są również nazywane wymagania stawiane przez ustawodawcę dokonującym czynności prawnych. To są tzw. warunki prawne condicio iuris. Wymaganie co do formy czynności prawnej

  2. warunek rozumiany jako jakiekolwiek zastrzeżenie w treści czynności prawnej – jako synonim postanowienia.

TERMIN to w istocie też pojęcie występujące w dwóch zastrzeżeniach:

Termin to w istocie swej pewnien okres, czas, w obrębie któego można wyodrębnić dzień poczatkowy i końcowy (zamykający określony termin). Ten dzień końcowy będzie ważącym dla ustalnia powstania, czy też ustania skutków dokonanej czynności. Skutki prawne miałby powstać dopiero wtedy, kiedy nadejdzie odpowiedni termin.

Możliwym jest to, że strony wporwadzą zastrzeżenie co do ustania skutków dokonanej czynności prawnej z chwilą nadejścia określonego terminu.

Warunek i termin – przepaść jeśli chodzi o znaczenie techniczne :)

SKUTKI CZYNNOŚCI PRAWNYCH:

Czynność prawna rodzi nie tylko skutki prawne przewidziane z jej treści, ale także takie wynikające z przepisów prawa, zasad współżycia społecznego, a nawet zwyczajów.

Względem skutków określonych przepisami prawa trzeba przypomnieć to, że ze względu na zakres obowiązywani wyodrębnia się dwa rodzaje przepisów prawnych:

  1. bezwzględnie obowiązujące iuscogens – wywołają one skutki prawne niezależnie od tego, czy storny dokonujące czynności prawnej ich chciały, czy też nie. Te skutki wejdą w rachubę choćby nie były one uświadomione przez stronę. Wynika to z przepisów bezwględnie obowiązujących względem czynności, których one dokonały.

Przepisy, któe stanowią oformie szczególnej, takiej któa jest zastrzegana do wykonania czynności.

  1. względnie obowiązująeiusdispositivum– wejdą w rachubę, będą rodziły skutki prawne o tyle, o ile strony czynności prawnej inaczej nie postanowią. Te przepisy iusdispositivum miałyby w istocie swej uzupełniać treść czynności prawnej w zakresie pominiętym przez strony tej czynności.

W prawie cywilnym dominują przepisy iusdispositivum.

WADLIWOŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ:

W tym wypadku miałoby chodzić nie tylko o wady oświadczenia woli. Z różnorodnych podowódczynnoć prawna może być wadliwą, umłomną.

[?] Podmiotowe wady czynności prawnej: brak zdolności do czynności prawnej

Przedmiotowe wadliwości czynności prawnej - np. związane choćby z formą czynności prawnej.

a) nieważność – czynność prawna nie rodzi żadnych skutków prawnych od początku.

Czynność prawna nieistniejąca – te przypadki, kiedy jest podejmowaną określona czynność prawna, lecz nie wszystkie okoliczności ecydujące o jej powstaniu występują. Taki stan, który nie odpowiada w pełni wymaganom przewidzianym do dokonania czynności prawnej.

Możliwym jest wyprowadzenie oceny co do nieważności części danej czynności prawnej.

Art. 58 par. 3 może być nieważnością dotknięta jedynie część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy jeśli chodzi o część dalszą.

b) wzruszalność – czynność prawna dotknięta wadliwością będzie rodziła skutki prawne, chyba, że określona osoba je podważy.

Np. uprawnienie błądzącego do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu.

Niezbędnym jest zidentyfikowanie osoby, która może wpłynąć na skuteczność wadliwej czynności prawnej bo tylko oznaczona osoba będzie mogła to uczynić.

Taka możliwość jest określona czasem – termin, po upływie którego nie będzie można dokonać wzruszenia wadliwej czynności prawnej.

W przypadku wyzysku możliwe jest unieważnienie umowy dotkniętej wyzyskiem przez sąd (na wniosek osoby pokrzywdzonej)

c) bezskuteczność zawieszona – strony nie dochowały wszelkich warunków ważności (skuteczności) czynności prawnej.

Jeszcze nie w pełni jest zrealizowany ten stan, który jest wymaganym dla dokonania określonej czynności. Przedstawiciel ustawowy ograniczonego w zdolności do czynności prawnych nie potwierdził jeszcze czynności dokonanej przez tego ograniczonego. Czynność jest zawieszoną do czasu dopełnienia czynności prawnej o brakujący element – powodujący wadliwość tej czynności.

d) bezskuteczność względna – bezskuteczność pośrednia, która miałaby oznaczać, że czynność prawna może być uznaną za nieskuteczną wzgledem oznaczonej osoby.

Weszłaby w rachubę tego typu sytuacja, że czynność prawna rodzi skutki dla niej pzewidziane, ale nie względem wszystkich bo ściśle oznaczona osoba może dochodzić przed sądem ustalenia, że dokonana czynność nie jest względem niej skuteczną.

Art. 59; Art. 527 i następne KC tzw. akcja pauliańska – wynalazek Rzymian, służący ochronie wieżycieli w razie niewypłacalności dłużnika. W tym wypadku chodzi o dłużnika tak paskudnie postępującego, iż wpływającego na swoją niewypłacalność poprzez dokonanie czynności prawnej polegającej na rozporządzeniu swoim majątkiem. Np. dokonuje darowizny, specjalnie uszczupla swój majątek (na rzecz osób tzrecich) krzywdząc wierzyciela. Wierzyciel może podważyć skuteczność czynności prawnej, w której on nie uczestniczył, ale go krzywdziła. Taka czynność będzie nieskuteczna wobec wierzyciela.

Nie tylko są różnorodne przyczyny wadliwości czynności prawnej, ale też i skutki :)

Wykład X 04.12.2014r.

Instytucje podobne do przedstawicielstwa (dodać do wykładu z 20.11.2014r.)

  1. zastępstwa pośrednie – komisant

  2. organy osoby prawnej – 38 KC – osoba prawna działa przez swoje organy, co oznacza, że osoba prawna musi mieć organy, a nie musi mieć przedstawiciela w szczególności takiego jakim jest pełnomocnik. Osoba prawna może posługiwać się również pomocnikiem, który byłby ustanowiony przez odpowiedni organ osoby prawnej (Zarząd Spółki Akcyjnej – może udzielić pełnomocnictwa). Pełnomocnik może być powołąny, ale nie musi, a organ jest koniecznym elementem osoby prawnej. Choć w przypadku organu możemy dostrzec rzeczy charaktersytyczne dla przedstawicielstwa – działanie na cudzy rachunek i w cudzym imieniu.

POSŁANIEC – osoba, któa przenosi cudze oświadczenie woli. Posłaniec nie skłąda żadnego oświadczenia woli, on służy do tego, by gotowe oświadczenie woli dotarło do innej osoby.

NP. Poczta Polska

KONIEC Z PRZEDSTWICIELSTWEM!

Dawności:

  1. przedawnienie – art. 117 i następne KC. Prowadzi do tego, iż osoba, której przysługuje roszczenie nie będzie mogła w określonych ustawą arunkach korzystać z przymusu państwowego.

Co ulega przedawnieniu?

Art. 117 par. 1 Przedawnienieu ulegają roszczenia majątkowe, a więc niewszelkie uprawnienia są objęte przedawnieniem, lecz roszczenia – możliwość żądania określonego zachowania się przez osobą drugą. Ten kto ma roszczenie może wpływać na to jak ma postąpić inna osoba. Przedawnieniu nie podlegają ani uprawnienia kształtujące, ani też zarzuty. Przedawnieniu nie podlegają roszczenia niemajątkowe, czyli takie, których wartości nie można ustalić za pomocą pieniądza, czy innej wartości ekonomicznej.

Np. roszczenie sprzedawcy o zapłatę ceny względem kupującego, kupujący ma roszczenie o przenoszeniu własności na niego.

Art. 117 par. 1zastrzega wyjątki przestrzegane w ustawie co do roszczeń majątkowych, które NIE ulegają przedawnieniu!

Art. 220 – żądanie współwłaściciela co do zniesienia współwłasności nie ulega przedawnieniu

Art. 343 par. 2 – roszczenie (posesoryjne – ma posiadacz rzeczy) wygasa jeśli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia

Art. 223 – wyłączenie przedawnienia – roszczenie windykacyjne i … (?) dotyczące nieruchomości

Jak biegnie termin przedawnienia?

Przedawnienie następuje po upływie określonego czasu – ten czas (termin) przedawnienia jest bliżej określony przez ustawodawcę.

Art. 119 – terminy przedawnienia nie mogą być skaracane, ani wydłużane przez strony stosunku cywilno-prawnego, z którego to stosunku wynikają roszczenia. Sprzedawca i kupujący nie mogą się umówić, że termin przedawnienia będzie inny niż określony ustawy

Art. 118 – na ogół termin przedawnienia wynosi lat 10, musimy się liczyć, że z przepisów mogą wynikać terminy krótsze (n. 3 letnie – w przypadku świadczeń okresowych i roszczeń, które służą przedsiębiorcy, powstają w związku prowadzeniem działalności gospodarczej) lub dłuższe niż 10 lat

Art. 442 i 442 par 2 – przedawnienia z tytułu czynu niedozwolonego (III część KC); roszczenia, które przysługują pokrzywdzonemu względem osoby, która szkodę wywoła – jeśli było to przestepstwo to 20 lat

Od kiedy biegnie termin przedawnienia? Ważne jest ustalenie początku terminu!

Art. 120 – wymagalność miałaby zdecydować o rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia. Trzeba byłoby ustalenia chwili, kiedy osoba, której służy roszczenie będzie mogła zwrócić się do tej osoby, wzgledem której ma roszczenie. Zazwyczaj rodzi się roszczenie i zaczyna się bieg terminu przedawnienia.

Nie zawsze roszczenie jest wymagalnym od chwili jego powstania. Jeżeli wymagalność roszczenia miałaby nastąpić później to łatwo byłoby to określić wnikając w treść stosunku cywilno-prawnego, z którego wynika roszczenie.

Jeżeli powstaną wątpliwości co do wymagalności to trzeba sięgnąć po przepis i w nim znaleźć wypadki szczególne (np. rozpoczęcie terminu przedawnienia od dnia, w którym uprawniony mógł najwcześniej rozpocząć działania dotyczące roszczeń!). .Nie zawsze roszczenie jest wymagalne, może istnieć roszczenie wymagalne w przyszłości (możliwość zwrócenia się do sądu o uwzględnieniu roszczenia – często polega na określeniu świadczenia).

Jakie są podstawy zawieszenia terminu przedawnienia i skutki prawne tego zawieszenia?

Art. 121

Tego czasu przez, któy trwało zawieszenie nie uzwględnia się przy obliczeniu terminu przedawnienia.

Skutkiem zawieszenia terminu przedawnienia będzie nie uwzględnienie tego czasu, kiedy trwało zawieszenie, co oznacza, że dla oblicznia terminu przedawnienia trzeba byłoby brać pod uwagę zarowno czas, który upłynął przed zawieszeniem, jak i czas, który upływa po ustaniu zawieszenia.

Przerwa w biegu terminu zawieszenia?

Art. 123 – wskazujący na trzy okoliczności powodujące przerwę w biegu terminu przedawnienia

Odróżnijmy od siebie dwie przyczyny:

  1. określone zachowanie się osoby, która ma roszczenie (któej służy roszczenie) Art.123 par 1 pkt 1 – tylko takie zachowanie się osoby uprawnionej spowodje przerwę w biegu terminu przedawnienia, któe polega na dochodzeniu (ustaleniu) tego roszczenia przed odpowiednim organem. Osoba, która ma roszczenie miałaby się zwrócić np. do sądu z żądaniem jego zasądzenia.

Art. 123par 1 pkt 3 – aktywność polegająca na zwróceniu się o mediację

  1. zachowanie się osoby, względem której służy roszczenie – często jest nią dłużnik (osoba, która ma spełnić świadczenie). Sam dłużnik może zdecydować wbrew jego interesom o przerwie w bigu terminu przedawnienia, a miałoby to polegać na uznaniu długo przez tegoż dłużnika. Miałoby z jego zachowania wyjść to, iż on przyznaje, że jest dłużnikiem.

NA cyzm miałoby polegać uznanie? O jakie zachowanie chodzi? To zachowanie może polegać nie tylko na złożeniu oświadczenia woli.

W wyniku przerwy w biegu terminu przedawnienia, termin przedawnienia zaczyna biec od nowa. Nie liczy się więc czas, który upłynął przed przerwą. Będzie branym pod uwagę tylko ten czas, który upływa po przerwie. To powoduje, że skutki przerwy są dalej idące niż w przypadku zawieszenia.

Jakie skutki prawne wywołuje przedawnienie?

Art. 123 Paragraf 2 – skutkiem przedawnienia jest możliwość uchylenia się przez osobę wobec której kierowane jest roszczenie od zadośćuczynienia roszczeniom. Ta możliwość oznacza, że osoba wzgledem której służy roszczenie może po terminie przedawnienia podnieść zarzut przedawnienia (uprawnienie do przeciwstawienia się osobie uprawnionej). Poprzez zarzut przedawnienia osoba względem której kierowane było przedawnienie będzie mogła odmówić zadośćuczynienia roszczeniu.

Dłużnik ma trzy wybory:

a) może zadośćuczynić żądaniu (zachować się w sposób odpowiadający treści roszczenia)

b) może zrzec się zarzutu przedawnienia – dłużnik nie spełnia jeszcze tego czego od niego się żąda, ale robi ten pierwszy krok względem zadośćuczynieniu żądaniu. Niemożliwym jest wcześniejesze zrzeczenie się zarzutu przedawnienia niż po upływie terminu przedawnienia.

  1. nie ma przeszkody, żeby ta osoba względem której kierowane jest roszczenie podniosła zarzut roszczenia, a tym samym uchyliła się od zadośćuczynienia roszczeniu.

Skutki przedawnienia w postaci zarzutu będą powstawały tylko wtedy, kiedy dłużnik podniesie ten zarzut. Przedawnienie nie jest uwzględniane z URZĘDU! Przedawnienie nie jest brane pod uwagę przez sąd ani inny organ właściwy do rozpoznawania roszczeń tak długo jak osoba względem której kierowane jest roszczenie nie podniesie zarzutu przedawnienia. Mimo upływu przedawnienia wierzyciel może dochodzić należnego mu roszczenia choćby przed sądem, ale musi się liczyć z tym, że jego dłużnik może podnieść zarzut przedawnienia, a tym samym uczynić się nieodpowiedzialnym za dług.

  1. terminy zawite

Twórcy KC stwierdzili, że w KC będą tylko przepisy o przedawnieniu. Nie ma więc w nim przepisów ogólnych o terminach zawitych. W wielu przepisach szczególnych zastrzeżono terminy zawite.

Czego dotyczą terminy zawite?

Terminy zawite mogą dotyczyć jakichkolwiek uprawnień, a więc nie tylko roszczeń. Tymi terminami zawitymi mogą być objęte i inne uprawnienia np. uprawnienia kształtujące (które nie są objęte przedawnieniem) – uprawnienie błądzącego art. 88 KC – wyraźnie wskazano, że z tego uprawnienia może skorzystać błądzący w przeciągu roku od dnia wykrycia błędu. Spektrum zastosowania terminów zawitych jest zdecydowanie szersze niż przedawnienia!

Jakie to są terminy zawite?

Te terminy są określone przez ustawodawcę. Niektórzy chcą je odróżnić od przedawnienia poprzez wskazania na ich długość, gdyż najczęściej terminy zawite są krótkie (pół roku, rok) – jednak nie jest to właściwe!

Czy terminy zawite ulegają zawieszeniu oraz przerwie?

Skoro nie ma przepisów, które wyraźnie by o tym stanowiły to jest pokusa, aby w drodze analogii stosować przepisy o zawieszeniu, czy przerwie w biegu terminu przedawnienia.

Jaki jest skutek upływu terminu zawitego?

W wyniku upływu terminu zawitego uprawnienie wygasa (przestaje istnieć). Jest to skutek dalej idący niż w przypadku przedawnienia (uprawnienie istnieje tylko nie ma odpowiedzialności osoby, która miałaby zadośćuczynić roszczeniu).

Art. 88

Art. 344 par 2 – roszczenie posesoryjne

  1. zasiedzenie – ściśle związane z prawem rzeczowym! (II księga KC)

KSIĘGA II KODEKSU CYWILNEGO – PRAWO RZECZOWE

Prawo rzeczowe charakteryzuje się tym, że:

  1. to prawa bezwzględnie skuteczne, bo skuteczne wobec każdego. Te prawa są tak ukształtowanymi, że na wszystkich innych niż uprawniony spoczywa obowiązek nieprzeszkadzania w ich wykonywaniu.

  2. Prawa te są bliżej określonymi przez ustawodawcę. Sama postać prawa zależy od ustawodawcy, a nie od kogoś innego. Samodzielnie nie możemy ustalać treści prawa rzeczowego.

  3. Zamknięta jest lista postaci praw rzecozwych. Jakie prawa rzeczowe wchodzą w rachubę określił sam ustawoadawca.

Prawami rzeczowymi są:

  1. własność

  2. użytkowanie wieczyste

  3. prawa rzeczowe ograniczone – czyli te, które zostały wymienionymi w art 244

    • użytkowanie

    • służebność

    • współdzielcze wsłasnościowe prawo do lokalu

    • hipoetka

    • zastaw

  1. prawa rzeczowe dotyczą rzeczy. Rzecz jest przedmiotek stosunku prawno-rzeczowego. Niekiedy przedmiotem praw rzeczowych są prawa – zastaw na prawie. Przedmiotem użytkowania może być nie tylko rzecz, ale i prawa. Należy mieć jednak świadomość, że prawa rzeczowe przede wszystkim stanowią względem rzeczy, niekiedy tylko o prawach!

OD rzeczy powinniśmy zacząć następny wykład!

Wykład XI 11.12.2014r.

PRAWO RZECZOWE c.d.Przedmiot praw rzeczowych: rzecz

Art. 45 KC – rzeczami są tylko przedmioty materialne, czyli wyodrębnione części przyrody. Takie, które mają charakter samoistny. Nieistotne, czy są w stanie pierwotnym, czy przetworzonym (pień drzewa, deska z tego drzewa). To wszystko co jest mierzalne za pomocą fizyki nie jest rzeczą w tym rozumieniu.

Rzeczą jest tylko to co jest mierzalne fizycznie, ale jest samoistne (wyodrębnione) – woda w butelce, powietrze w balonie.

Nie wszystkie rzeczy są przedmiotem obrotu np. ciało człowieka, jego tkanki, krew itd. Są wyłączonymi z obrotu.

Po wielu latach dyskusji ustalono również, że zwierzę nie jest rzeczą. Zarówno to, które jest „udomowione”, jak i to, które żyje w stanie wolnym (dzikim).

W ustawie o ochronie zwierząt dobitnie ustanowiono, że do zwierząt są stosowane przepisy o rzeczach, choć rzeczami nie są (np. przepisy o sprzedaży)!

Uwzględnienie wobec rzeczy części składowych rzeczy i przynależności:

Art. 47 par. 2 KC – części składowe są tak ze sobą zintegrowane, że odłączenie którejś z nich wpłynęłoby na istotną zmianę rzeczy (np. silnik w samochodzie). Części składowe należy traktować tak, jakby dzieliły los rzeczy.

Przynależność – Art. 51 par 1 przynależność ma tylko służyć, umożliwiać korzystanie z określonej rzeczy. Nie jest tak integralnie z nią związana jak część składowa (pompka to przynależność koła, a nie jego część składowa, bo da się z niego skorzystać bez pompki, chyba, że zejdzie z niego powietrze).

Przynależności mają mniej istotne znaczenie niż części składowe.

Zasadniczy podział rzeczy: prowadzi do wyodrębnienia:

  1. Nieruchomości:

Art. 46 – są trzy postacie nieruchomości:

  1. Gruntowe – podstawowe znaczenie. Nieruchomość gruntowa to wyodrębniona część powierzchni ziemskiej (grunty). To nieruchomość, w obrębie której z łatwością wyodrębnimy różnorodne części składowe.

Art. 48 – budynki i inne urządzenia trwałe, drzewa, rośliny, czyli to wszystko co jest na trwałe z gruntem związane

Art. 191 – zasada supercidius solo tedis (?) części składowe gruntu należą do właściciela gruntu, bo stanowią integralną całość. Stąd budynek, a nawet lokal, który się w nim znajduje będą częściami składowymi gruntu i tak jest na ogół (art. 46).

  1. Budynkowe

Budynek może być odrębną nieruchomością, ale tylko wtedy kiedy to wynika z przepisów prawa, a więc niekiedy, bo trzeba znaleźć przepis mocą którego będzie możliwym traktowanie budynku nie jako części składowej wyodrębnionej powierzchni ziemskiej, lecz jako odrębną nieruchomość (niewiele przepisów).

art. 225 – użytkowanie wieczyste – budynki, które znajdują się na gruntach oddanych w użytkowanie wieczyste (stanowiące własność skarbu państwa, lub jednostki samorządu terytorialnego np. gminy).

Użytkownik wieczysty (budujący budynek na terenie skarbu państwa) jest właściciele budynku, który wzniósł. To ustalenie jest możliwe dlatego, że budynek w tym wypadku traktowany jest jako odrębna nieruchomość. Jeśli budynek byłby tylko częścią składową gruntu to należałby do skarbu państwa. W tym wypadku grunt jest własnością innej jednostki, niż budynek.

  1. Lokalowe

Tak też niekiedy jest z częścią budynku, czyli z lokalem. Na gruncie prawa polskiego nie jakakolwiek część budynku może być odrębną nieruchomością tylko lokal (a nie np. całe pierwsze piętro). Taka możliwość wynika z ustawy z 24.06.1994r o własności lokali.

W tej ustawie dobitnie postanowiono kiedy to lokal jest odrębną nieruchomością, a więc nie jest częścią składową nieruchomości gruntowej, czy też budynku.

Na ogół grunt budynek i lokal stanowią jedną nieruchomość.

  1. Ruchomości – rzeczy ruchome; ruchomością są wszelkie inne rzeczy niż nieruchomości – mercedes 600 itd.

Jest zamknięta lista praw rzeczowych.

Możliwym jest również określanie praw względem rzeczy przez właściciela i inne osoby (niż ustawodawca).

Prawa względem rzeczy mogą również wynikać ze stosunków zobowiązaniowych (zobowiązań/umów – najmu, dzierżawy, użyczenia). Z umów zawsze wynikają prawa, które są względnie skuteczne (nie wobec każdego, a jednej ze stron umowy). Prawo rzeczowe nakłada na wszystkich obowiązek nieprzeszkadzania w realizacji prawa rzeczowego.

Na razie interesują nas prawa względem rzeczy, które są bezwzględnie skutecznymi (II księga KC). Inne prawa względem rzeczy wynikające z zobowiązań, umów odsuwamy na razie na bok.

POSIADANIE – nie jest prawem, jest stanem faktycznym. Polega na władaniu rzeczą z odpowiednim wyobrażeniem. Innymi słowy posiadanie to fakt w obrębie którego niezbędnym jest dostrzeżenie:

  1. tego, że rzecz jest we władaniu; że określoną rzecz ma określona osoba;

  2. potrzebne jest odpowiednie nastawienie osoby, która ma rzecz (włada nią). Inaczej koniecznym jest również dociekanie jaką jest wola osoby, która ma rzecz (za kogo się ona uważa).

Bo można mieć rzecz z wyobrażeniem, że jest się jej właścicielem, ale można mieć rzecz z wyobrażeniem przysługiwania innego niż własność prawa.

Z tym rozróżnieniem związany jest podział posiadania na:

  1. samoistne – miałoby polegać na władaniu rzeczą jak właściciel. Czyli posiadacz samoistny to osoba, która ma rzecz i postępuje z nią tak jak z rzeczą postępuje jej właściciel. Wyobrażenie tej osoby w której rękach pozostaje rzecz jest tak dalekosiężnym, że utożsamiamy je z prawem własności. Pozostajemy przy tej ocenie w sferze faktów, a nie oznaczenia prawa, bo posiadacz samoistny ma zachowywać się jak właściciel, a nie, że on nim jest!

  2. zależne – miałoby polegać na władaniu rzeczą, ale nie jak właściciel tylko w sposób odpowiadający innemu prawu. Korzystanie jak użytkownik, najemca itd.

Art. 336 i następne – posiadanie jest najprościej ustalić, ale ustalenie tytułu prawnego niejednokrotnie przysparza daleko idące trudności.

Od posiadania trzeba odróżnić dzierżenie:

Art. 338 – dzierżenie polega na władaniu rzeczą, ale nie dla siebie. Dzierżyciel to osoba, która włada rzeczą za kogoś innego. Typowym dzierżycielem jest pracownik, choćby ten, któremu pracodawca wręcza kluczyki do mercedesa 600 (kierowca).

Posiadacz to osoba, która włada rzeczą dla siebie!

Wracając do posiadania - (stan faktyczny) podlega dogłębnej ochronie prawej.

Domniemanie jest pewną fikcją prawną służącą temu, aby doszło do przesunięcia ciężaru dowodu. Osoba względem której służy domniemanie nie musi wykazywać (udowadniać) tego co wynika z treści domniemania. To na wszystkich, tych którzy uważają że jest inaczej ciąży obowiązek przeprowadzenia dowodu.

Domniemania ochrony prawnej dotyczące posiadania:

  1. ten kto włada rzeczą (czyli ją ma) jest posiadaczem, a nie dzierżycielem;

  2. posiadacz jest posiadaczem samoistnym art. 339

  3. domniemanie zgodność posiadania z prawem art. 341

  4. domniemanie ciągłości posiadania art. 340

  5. domniemanie dobrej wiary posiadacza art. 7 [?]

Ochrona posiadania faktycznie polega jeszcze na czymś innym. W ścisłym tego słowa znaczeniu jest odróżniana na:

  1. ochronę własną – możliwość samodzielnego działania posiadacza dla zachowania posiadania

    • obrona konieczna

art. 343 par 1 – obrona konieczna miałaby polegać na odparciu naruszenia posiadania (chodzi o taką sytuację kiedy trwa naruszenie, a nie kiedy zostało dokonane)

art. 423–obrona konieczna polega na odparciu (przeciwstawieniu się) bezprawnego, bezpośredniego ataku na rzecz

Czy możliwe jest również przeciwstawienie fizyczne/użycie przemocy jako obrony koniecznej? Tak.

art. 343 par 2 – samopomoc – mamy do czynienia już z dokonanym naruszeniem posiadania

zakres środków w obrębie samopomocy do przywrócenia w istocie swej stanu poprzedniego. W tym przypadku ustawodawca wyraźnie ustalił, że przemoc i przymus fizyczny nie wchodzą w rachubę. Jest istotne odstępstwo. Można użyć przemocy, ale zależy to od ustalenia dwóch okoliczności:

- samopomoc miałaby być podjętą bezpośrednio po naruszeniu (natychmiast!),

- ustalenie poniesienia niepowetowanej szkody

  1. ochronę sądową – miałaby polegać na powództwie posesoryjnym

art. 344 – kto jest legitymowany czynnie (może korzystać z tego roszczenia posesoryjnego)? Każdy posiadacz, którego posiadanie zostało naruszone (nawet złodziej, bo i ten posiadacz, którego posiadanie jest niezgodne z prawem, w złej wierze – dochodzi do obalenia domniemania!).

Przeciwko komu to roszczenie miałoby być kierowane? Kto jest legitymizowany biernie? Roszczenie to będzie kierowane wobec osoby, która dokonała naruszenia, bo np. pozbawiła posiadacza jego rzeczy. Będzie ono również skuteczne przeciwko temu, na czyją korzyść to naruszenie nastąpiło.

NA czym polega roszczenie posesoryjne? Osoba korzystająca z tego roszczenia może żądać przywrócenia stanu poprzedniego (nie mówimy tu o stanie zgodnym z prawem).

Czy osoba względem, której to roszczenie jest kierowanie może się bronić? Ma jedną szansę: wykazanie w odrębnym postępowaniu przed sądem tego, że stan powstały w wyniku naruszenia jest zgodny z prawem.

Innym roszczeniem, które ma samoistny posiadacz to roszczenie o wstrzymanie budowy - art. 347

Wykład XII 17.12.2014r.

Posiadanie jest przedmiotem obrotu. Możliwym jest przeniesienie posiadania przez zawarcie umowy posiadacza z tą osobą, którą miałaby stać się posiadaczem. Taka umowa dochodzi do skutku poprzez wydanie/wręczenie rzeczy.

Art. 348 – przeniesienie posiadania polegające na wydaniu rzeczy przez zbywcę nabywcy może przybrać szczególną postać jaką byłoby nie wydanie rzeczy, tylko wydanie środków, które umożliwiają korzystanie z rzeczy (używanie rzeczy), może to być również wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą (zbycie) np. taką właściwość mają niektóre postacie papierów wartościowych – dowód składowy. Wydanie tego dokumentu przez osobę, która go ma, innej m.in. wpływa na to, że ten, w którego ręce trafia ten dokument będzie mógł podjąć tą rzecz ze składu, na którym znajduje się ta rzecz.

Art. 349,350,351 – przeniesienie posiadania bez wydania rzeczy, bo może rzecz już jest w rękach nabywcy (ma ją np. jako dzierżyciel, posiadacz zależny), a przedmiotem przeniesienia miałoby być posiadanie samoistne.

Określone postacie prawa rzeczowego:

  1. własność – art. 140 i następne

Art. 140 – są dwa zasadnicze uprawnienia właściciela:

  1. uprawnienie do korzystania z rzeczy:

    • korzystanie będzie polegało na władaniu rzeczą, a więc na jej posiadaniu; nie ma wątpliwości, by to ustalić, że właściciel ma rzecz i włada nią;

    • korzystanie to też uprawnienie do używania rzeczy – skoro właściciel ma rzecz no to używa jej

    • Właściciel może nie tylko mieć rzecz i używać ją, ale także pobierać pożytki art. 153 – pożytki mogą być naturalne (jabłka), a także cywilne

  1. Uprawnienie do rozporządzania rzeczą:

    • zbycie rzeczy – przeniesienie prawa własności na inną osobę w drodze czynności płatnej (sprzedaż), nieodpłatnej (darowizna);

    • obciążenie rzeczy – ma postać ustanowienia na rzecz osoby trzeciej określonego uprawnienia względem rzeczy np. ustanowienie prawa rzeczowego – hipoteka – prawo własności określonej nieruchomości nie zostało przeniesionym na kogokolwiek, tylko inna osoba (wierzyciel hipoteczny) miałaby mieć względem tej nieruchomości określone uprawnienia; może to również polegać na obligacyjnym prawie – zawarcie umowy najmu, z którego to najmu dla najemcy będą wynikały określone uprawnienia względem rzeczy najmującego;

Prawo własności nie jest prawem absolutnym. To jest bez wątpienia najdalej idące prawo względem rzeczy, ale to wcale nie znaczy, że właściciel choćby może korzystać z niej w jakikolwiek sposób. Właściciel musi się liczyć z tym co jest oznaczone jako granice prawa własności (w jakich granicach właściciel może realizować te uprawnienia).

Art. 140 – Trzy granice prawa własności – oddziałują na nie:

  1. ustawy (przepisy prawa) np. ustawy o ochronie zabytków

  2. zasady życia społecznego

  3. właściciel musi się liczyć ze społeczno-gospodarczym przeznaczenie swojego prawa; zaspokojenie potrzeb mieszkańców określonej gminy poprzez prawo własności przysługujące gminie;

W przypadku nieruchomości trzeba się liczyć z tym, że nie chodzi o samą powierzchnię, ale także o to co nad nią i pod nią.

Nabycie własności:

  1. nabycie pochodne – bo polegające na przeniesieniu prawa własności przez osobę, która ma to prawo (zbywca), na inną (nabywca);

  2. nabycie pierwotne – do nabycie miałoby dojść niezależnie od tego, czy prawo własności służyło komukolwiek (innej osobie); w tym wypadku właściciel nie ma znaczenia. Np. zasiedzenie.

Przeniesienie własności:

Art. 155 i następne: Przeniesienie własności będzie dokonywane w drodze umowy i może to być:

  1. umowa zobowiązująca do przeniesienia własności (najczęściej wchodzi w rachubę) – na gruncie prawa polskiego rodzi dwa skutki prawne:

    1. skutek obligacyjny polegający na powstaniu obowiązku przeniesienia własności; zbywca zobowiązuje się wobec nabywcy, że na niego przeniesie własność rzeczy; ciężar po stronie sprzedawcy;

    2. skutek rozporządzający (rzeczowy) polegający na przeniesieniu własności na nabywcę;

Taką umową zobowiązującą do przeniesienia własności jest np. umowa sprzedaży – sprzedawca (zbywca) i kupujący (nabywca).

Powstanie skutku obligacyjnego: sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia własności rzeczy – uczyni drugą stronę umowy właścicielem.

Powstanie skutku rozporządzającego: przejście własności ze sprzedawcy na kupującego; z samego faktu zawarcia takiej umowy miałoby wyjść to, że kupujący staje się właścicielem rzeczy;

Art. 155 par.1 – umowa zobowiązująca do przeniesienia własności przenosi własność;

Może być tak, że umowa będzie się wyczerpywała jednym skutkiem prawnym (obligacyjnym) – tylko zobowiąże, a nie przeniesie własności; (warunek, termin)

Art. 157 – zbycie nieruchomości – został wprowadzony warunek (zdarzenie przyszłe, niepewne); gminie służy prawo pierwokupu nieruchomości, co nie znaczy, że właściciel nie może jej sprzedać, lecz w umowie sprzedaży zawieranej z kimkolwiek musi być zastrzeżony warunek, że ta umowa sprzedaży dojedzie do skutku o tyle, o ile gmina nie skorzysta z możliwości pierwokupu.

Z tej umowy nie wynika, że kupujący staje się od razu właścicielem, ani wtedy, gdy będzie jasnym, że gmina nie dokona pierwokupu. Drugi skutek osiąga się poprzez zawarcie odrębnej umowy – umowy przenoszącej własność musi być zawartą, aby osiągnąć to co było zamiarem stron od początku – przejście własności na nabywcę;

Art. 157 par 2 – postanowiono o dodatkowym porozumieniu, które strony miałyby zawierać; w tym paragrafie postanowiono o umowie przenoszącej własność.

  1. umowa przenosząca własność – wchodzi w rachubę wtedy kiedy umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nie będzie rodziła skutku rzeczowego i w innych przypadkach.

Np. Jeżeli posiadacz buduje dom na działce, i wartość tego domu jest większa od wartości działki to posiadacz ma wręcz roszczenie względem właściciela do sporządzenia umowy przenoszącej własność.

Rozróżnienie kiedy podmiotem przeniesienia są:

  1. rzeczy oznaczone co do gatunku – przeniesienie własności wymaga przeniesienia posiadania; są to takie rzeczy, które mają właściwości pewnej grupy rzeczy, np. rzeczy nowo wyprodukowane; tak samo dzieje się w przypadku rzeczy przyszłych (jeszcze nie istnieją w chwili zawierania umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, bo miałyby one dopiero powstać później).

  2. rzeczy oznaczone co do tożsamości – nie jest potrzebne przeniesienie posiadania dla przejścia własności; najczęściej są to rzeczy używane; już w z chwilą zawarcia umowy np. sprzedaży dochodzi do przejścia własności na kupującego (samochód – nieistotne jest, że sprzedający dalej ma kluczyki w kieszeni);

Szczególna właściwość umowy przenoszącej własność – kauzalność: dobitnie wskazanie przez ustawodawcę przyczyn, które przesądzą/zdecydują o wartości tej umowy.

Art. 156 – ważność umowę przenoszącą własność miałaby zależeć od takich przyczyn:

  1. umowa zobowiązująca do przeniesienia własności – jeśli ogranicza się do skutku obligacyjnego (wynika to z przepisu prawa, lub tak chciały strony), nie wywoła skutku rzeczowego;

  2. zwykły zapis – Art.968 – pomiędzy spadkobiercami, a spadkobiorcą miałaby zostać zawarta umowa przenosząca własność;

  3. bezpodstawne wzbogacenie Art. 405 i następne;

  4. inne zdarzenie np. to co wynika z Art.231 – wzniesienie budynku na cudzym gruncie, bo wznoszący ma roszczenie o zawarcie umowy przenoszącej własność;

Art. 158 - Kauzalność ma jeszcze aspekt formalny – causa w przypadku umów dotyczących nieruchomości musi być wyrażona w ich treści – w treści aktu notarialnego.

Wykład XIII 08.01.2015r.

NABYCIE WŁASNOŚCI:

Pierwotne nabycie własności, a więc niezależnie od tego, czy prawo to służyło komukolwiek:

NABYCIE WŁASNOŚCI W DRODZE ZASIEDZENIA– art. 172 i następne KC

  1. Nabycie własności w drodze zasiedzenia rzeczy ruchomej: trzy przesłanki

    • Samoistne posiadanie rzeczy ruchomej – ma oznaczać władanie rzeczą ruchomą jak właściciel. Osoba, która ma rzecz miałaby postępować z nią tak jak byłaby jej właścicielem, choć właścicielem nie jest.

    • Upływ czasu - trzy lata samoistnego posiadania

    • Dobra wiara posiadacza

Te trzy przesłanki muszą być spełnione kumulatywnie (łącznie).Zasiedzenie następuje z mocy prawa poprzez wypełnienie wyżej wymienionych okoliczności.

Zła wiara posiadacza rzeczy ruchomej wyklucza nabycie własności rzeczy ruchomej w drodze zasiedzenia. Np. złodziej jest samoistnym posiadaczem, ale nigdy nie stanie się właścicielem bo występuje zła wiara.

  1. Nabycie własności w drodze zasiedzenia nieruchomości: dwie przesłanki

    • Samoistne posiadanie tejże nieruchomości – ma polegać na władaniu nieruchomością jak właściciel. Trzeba zidentyfikować taką sytuację, że określona osoba ma nieruchomości i postępuje z nią tak jak byłaby jej właścicielem. Ta osoba nie jest właścicielem!

    • Upływ czasu – trzeba 20 lub nawet 30 lat takiego władania, czyli samoistnego posiadania nieruchomości.

Kiedy wystarczy lat 20? Wtedy posiadacz jest w dobrej wierze. To może być podważone przez wykazanie braku tej dobrej wiary.

Dobra wiara – nie określona bliżej przez ustawodawcę. Sąd najwyższy po różnym przyjmowaniu rozumienia dobrej wiary wrócił do klasycznej definicji dobrej wiary, która miałaby oznaczać mylne wyobrażenie o przysługującym tytule prawnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami danego przypadku.

To pytanie jest stawiane najczęściej w przypadku tzw. nieformalnego nabycia nieruchomości np. sprzedaż nieruchomości na tzw. gębę - nabywca i zbywca nie idą do notariusza, by sporządzono akt notarialny. Właścicielem nieruchomości pozostaje zbywca, a nabywca wchodzi w jej posiadanie. To nabycie nie jest w dobrej wierze!

Zasiedzenie po upływie 30 lat następuje nawet jeśli jest zła wiara. Nabywca staje się właścicielem nieruchomości po upływie 30 lat!

Orzeczenie sądu stwierdzające nabycie rzeczy w drodze zasiedzenia nie ma charakteru konstytutywnego, lecz jedynie charakter deklaratywny (potwierdzający to co już nastąpiło). Taki orzeczenie będzie potrzebne osobie, która nabywa własność w drodze zasiedzenia. O takie stwierdzenie mogą wystąpić choćby spadkobiercy tej osoby, która stała się właścicielem za jej życia.

OCHRONA WŁASNOŚCI– Art. 222 i następne – właścicielowi służy:

  1. Roszczenie windykacyjne łac. reindywicatio(roszczenie o zwrot rzeczy). Z tego roszczenia właściciel będzie korzystał wtedy, gdy jego rzecz znajdzie się w rękach innej osoby, która do tego nie jest uprawnioną, aby mieć tą rzecz.

Legitymacja czynna (komu służy to roszczenie): roszczenie właściciela, więc legitymacja ta służy właścicielowi. Z roszczenia tego może również korzystać współwłaściciel, bo on może podejmować wszelkie roszczenia zachowawcze względem wspólnej rzeczy, a także użytkownik wieczysty.

Legitymacja bierna (wobec kogo może być podniesionym to roszczenie?): wobec osoby, która ma rzecz (włada nią) np. złodziej, pożyczkobiorca, który nie dokonał zwrotu rzeczy w określonym terminie. To roszczenie idzie za rzeczą. Miałoby służyć względem tej osoby, która aktualnie ma rzecz!

Treść tego roszczenia: roszczenie tylko o zwrot rzeczy (nic więcej – nie można dochodzić odszkodowania).

  1. Art. 222 par 2roszczenie negatoryjne (łac. actionnegatoria) to roszczenie służy tym osobą co wyżej(legitymacja bierna) wobec tego, który dokonał naruszenia prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie właściciela rzeczy.

Art. 144 – zakaz imisji ponadprzeciętną miarę miejscowych stosunków, w obrębie osiedla, domów mieszkalnych znalazł się taki co uruchomił zakład lakierniczy, smrodzi truje dookoła i oddziałuje niekorzystnie na inne nieruchomości i osoby, które z nich korzystają. Nie ma przeszkody, aby właściciele sąsiednich nieruchomości (podtruwanie przez blacharza) podnieśli roszczenie negatoryjne.

Treść roszczenia: żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem np. tu powstrzymanie się od imisji ponad miarę miejscowych stosunków. Tu mogą wejść w rachubę już najróżnorodniejsze przypadki.

To roszczenie zależy w istocie swej od postaci naruszenia własności (inne niż utrata rzeczy przez właściciela).

Roszczenia pkt. 1 i 2podlegają przedawnieniu tylko wtedy, gdy dotyczą rzeczy ruchomej. Art. 223. W przypadku nieruchomości roszczenia nie podlegają przedawnieniu.

  1. Roszczenia uzupełniające – art. 224 i następne. Są to roszczenia, które służą do rozliczenia pomiędzy właścicielem, a osobą, która korzystała z rzeczy (zapłata).

Co w sytuacji, gdy osoba posiadająca rzecz poczyniła pewne nakłady na nie? – PRZECZYTAĆ PRZEPISY!

WSPÓŁWŁASNOŚĆ:

Sytuacja kiedy jedna rzecz staje się przedmiotem własności kilu osób wcale nie jest odosobnionym przypadkiem. To zdarza się często. Ci właściciele są współwłaścicielami.

Może to wynikać np. z dziedziczenia, a także i z tego (co jest częstym udziałem państwa), że kilka osób nabywa jedną rzecz choćby w drodze sprzedaży.

Rodzaje współwłasności:

  1. Współwłasność łączna:

    1. Nie ma ona charakteru samoistnego. Ta współwłasność obejmuje osoby, które pozostają jednocześnie w innym stosunku prawnym. Współwłaścicielem łącznym będzie tylko taka osoba, która tkwi w stosunku osobistym z pozostałymi współwłaścicielami łącznymi.

Np. wspólnicy spółki cywilnej – wspólnicy cywilni mają zdolność prawną, a nawet mogą mieć osobowość prawną jeżeli są to osoby prawne.

Małżonkowie są przykładem współwłasności łącznej – jeżeli współmałżonkowie mają wspólny majątek.

  1. Uczestnictwo w tej współwłasności nie jest w żaden sposób oznaczone tzn. nie jest oznaczone ani ułamkiem, ani procentowo, ani w żaden inny sposób. Niektórzy nazywają uczestnictwo w tej współwłasności uczestnictwem bezudziałowym.

  2. Nie można rozporządzić uczestnictwem w tej współwłasności. Nie można zbyć udziału, który jest nieokreślonym. Wspólnik spółki cywilnej nie może rozporządzić udziałem. Art. 863

  3. Trwa tak długo jak stosunek osobisty, w którym pozostają Ci współwłaściciele.

  1. Współwłasność w częściach ułamkowych:

    1. Ma charakter samoistny – Ci współwłaściciele nie muszą pozostawać w żadnym stosunku osobistym

    2. Udział w tej współwłasności (co wynika z samego jej oznaczenia) jest określony za pomocą ułamka (zwykłego/dziesiętnego).

    3. Udział w tej współwłasności jest zbywalny – zbycie tego udziału nie wymaga zgody pozostałych współwłaścicieli;

    4. Ta współwłasność trwa tak długo jak tego chcą współwłaściciele. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności w części ułamkowej i to w dowolnej chwili i czasie. Mniejsza z tym, czy jego udział jest dominującym, czy mizernym. Roszczenia tego nie może zrzec się współwłaściciel. On może jedynie w porozumieniu z innymi współwłaścicielami, że nie będzie korzystał z tego prawa do żądania zniesienia współwłasności przez pewien czas art. 210 – czas nie dłuższy niż pięć lat, choć można w czasie tych pięciu lat umówić się na kolejne 5 lat itd.

ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI:może nastąpić w dwojakim trybie:

  1. W drodze umowy – wtedy kiedy jest porozumienie (zgoda) między współwłaścicielami co do zniesienia współwłasności

  2. Na drodze sądowej – wtedy, kiedy nie będzie możliwym porozumienie między współwłaścicielami co do zniesienia współwłasności

Jak może być dokonane zniesienie współwłasności? Trzy sposoby:

  1. Podział fizyczny rzeczy jeżeli jest możliwy (np. nieruchomość gruntowa – podział nieruchomości na mniejsze działki)

  2. Podział cywilny – polegający na zbyciu rzeczy wspólnej i podziale między współwłaścicieli zapłaty ceny. Podzielą się kwotą uzyskaną ze sprzedaży rzeczy wspólnej

  3. Rzecz wspólna zostanie objętą przez jednego współwłaściciela z obowiązkiem spłaty wobec pozostałych

Ustanowienie odrębnej własności lokalu (szczególny rodzaj zniesienia współwłasności)

UPRAWNIENIA WSPÓŁWŁAŚCICIELA:

  1. Uprawnienia do współposiadania i do współkorzystania z rzeczy wspólnej w takim zakresie w jakim to da się pogodzić z posiadaniem i korzystaniem rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Np. na podstawie umowy.

  2. Każdy ze współwłaścicieli może pobierać pożytki (art.. 53 i następne), które daje rzecz wspólna adekwatnie w stosunku do udziału jakie posiada.

  3. Każdy ze współwłaścicieli będzie mógł podejmować czynności zachowawcze względem rzeczy, a więc np. podnosić roszczenie windykacyjne (ukradziono rzecz, występuje o zwrot rzeczy).

  4. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawnionym do zarządu rzeczą wspólna (art.200 – ustawodawca nakłada taki obowiązek). Zarząd może polegać:

    1. Na czynnościach zwykłego zarządu – miałyby polegać na zachowaniu dotychczasowego stanu rzeczy wspólnej; w zakresie tych czynności potrzebna jest zgoda połowy współwłaścicieli; mieliby oni mieć wolę dokonania takiej czynności. Np. remont rzeczy wspólnej – pomalowanie mercedesa, bo porysowany . Jeżeli nie można tego osiągnąć to każdy ze współwłaścicieli może zwrócić się do sądu, żeby on pozwolił na dokonanie takiej czynności

    2. Na czynnościach przekraczających zwykły zarząd - kiedy chodzi np. o zbycie wspólnej rzeczy (rozporządzenie nią) potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli (jednomyślne działanie z ich strony). Jeżeli nie ma tej zgody to większość może wystąpić do sądu o wyrażenie zgody na dokonanie takiej czynności (a nie każdy!) Punktem wyjścia w tym przypadku jest jednomyślność.

UŻYTKOWANIE WIECZYSTE:

Użytkowanie uregulowane nie tylko w kodeksie ale też w ustawie z 1997r o gospodarce nieruchomościami

Nie jest to własność, ale nie jest też to jakiekolwiek prawo na rzeczy cudzej. O użytkowaniu wieczystym ustanowiono w KC w przepisach innych niż własność i ograniczone prawa rzeczowe. Jest to więc swoiste prawo rzeczowe

Czym się charakteryzuje?

  1. Szczególny sposób powstania:

  2. Szczególna treść:

Jakie uprawnienia ma użytkownik wieczysty? On podobnie jak właściciel ma dwa uprawnienia

  1. Korzystanie z nieruchomości gruntowej z wyłączeniem wszystkich osób nawet właściciela tegoż gruntu, jest uprawniony do korzystania z rzeczy

  2. Rozporządzanie swoim prawem, czyli użytkowaniem wieczystym, a nie rzeczą! Właściciel jest uprawnionym do rozporządzania rzeczą, wiec może np. zbyć rzecz. Użytkownik wieczysty nie może dokonać zbycia gruntu, ale może zbyć użytkowanie wieczyste.

TA ustawa na zajęcia, i ustawa z 1994 r. o własności lokali.

Wykład XIV 15.01.2015r.

prawo to może być obiektem obrotu; również ma charakter realny bo również wymaga wpisu do księgi wieczystej;

Zasoby- nieruchomości, ustawa z 1997 dotyczy tylko nieruchomości, nie byle jaka ale tylko nieruchomość gruntowa (inne budynkowa jak i lokalowa nie mogą być obiektem użytkowania wieczystego); grunt zabudowany z budynkiem, to budynek w tej sprawie staje się odrębną nieruchomością od gruntu na którym stoi; nieruchomość ta podlega innemu oporządzeniu. Wieczysty użytkownik gruntu, a właściciel budynku; ten kto stawia budynek jest właścicielem, a nie użytkownik wieczysty gruntu; Jak powstaje:- w drodze umowy- umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, wtedy kiedy oddawanym jest zabudowany grunt to wraz z tą umową jest jednocześnie zawieraną umowa przenosząca własność budynku który na tym gruncie się znajduje; umowa może dotyczyć tylko gruntu; stronami są: właściciel gruntu i osoba która staje się użytkownikiem wieczystym (może nią być każdy: os fiz, os. prawna, przeciwwskazań do ułomnej os prawnej też nie ma); Ustalenie celu oddania w użytkowanie wieczyste gruntu: wskazanie na zabudowę gruntu określonym budynkiem, cel będzie wszakże określony w umowie; na to wychodzi że właściciel gruntu ma wpływ na to co ta osoba z nią w przyszłości zrobi; nowy użytkownik nie będzie mógł korzystać z tego gruntu w jaki sposób mu się podoba, wszelkie uchybienia grożą rozwiązaniem umowy przez właściciela; mowa także będzie o wynagrodzeniu właściciela od nowego użytkownika wieczystego; samo zawarcie tej umowy nie decyduje jeszcze o jego powstaniu, prawo to powstaje poprzez wpis w księdze wieczystej (ma charakter konstytutywny); umowa jest na ogół zawieraną w trybie przetargu ;- z mocy prawa (w drodze przepisów prawa)- takich przepisów wydano w Polsce dość dużo; pierwsze z nich tkwiły w ustawie nowelizującej z 1989 roku i czyniąca użytkownikami wieczystymi państwowe osoby prawne które posiadały grunty państwowe, miały je w zarządzie; kiedyś skarb państwa był właścicielem wszystkiego co państwowe; stąd wydano decyzję z której te osoby prawne stały się użytkownikami wieczystymi; później o swoje prawa wystąpiły także inne osoby prawne jak :partie polityczne, czy fundacje; doszło do wydania przepisów, które uczyniły te organizacje również użytkownikami wieczystymi; stały się nimi także spółdzielnie mieszkaniowe; użytkowanie może być wykorzystywanie nie tylko przez osoby które zawarły stosowniejszą umowę, ale również osoby które uzyskały to prawo z mocy prawa;Własność lokali (ustawa z ’94)Lokal może być odrębną nieruchomością od gruntu jak i budynku, tylko mocą przepisów szczególnych, które znajdujemy w tej właśnie ustawie; w niej to określono jaki to lokal może być przedmiotem odrębnej nieruchomości (art.2) ma to być samodzielny lokal; w takim razie lokalem jest izba albo zespół izb które są wyodrębnionymi w sposób trwały; odrębnym lokalem nie będzie byle która część budynku, tylko zespół izb; tak rozumiany lokal może stać się przedmiotem odrębnej własności, co doprowadzi do ustalenia, że ta własność to obejmuje określoną przestrzeń, która jest wyodrębnioną ścianami, podłoga, czy sufitem. Wszystko to co jest wspólne jest inną nieruchomością, inną niż lokalowa, jest to nieruchomość wspólna (grunt, lokale, klatka schodowa, dach, poddasze, instalacje) jest przedmiotem współwłasności właścicieli lokali, który ma 2 prawa:- ma prawo własności lokali;- jest współwłaścicielem nieruchomości wspólnej;W takim razie niemożliwym jest sprzedaż tylko lokalu bez sprzedaży współwłaścicielstwa; Jak można stać się właścicielem:• Może powstać w drodze umowy- różne mogą być to umowy; to może być:- umowa właściciela zabudowanej nieruchomości z osobami, które stają się właścicielami lokali czy budynków, które działały jako własność osoby prawnej-umowa współwłaścicieli zabudowanej nieruchomości o zniesieniu współwłasności poprzez ustanowienie własności lokali; -oświadczeniem woli właściciela zabudowanej własności gruntowej- nie ma przeszkody aby on zdecydował o powstaniu własności lokalu ( w tym że on będzie właścicielem nie jednej a wszystkich lokali)• Możliwym jest to również na drodze jednostronnej umowy oprawnej;• Mocą orzeczenia sądu (2)- orzeczenie o zniesienie współwłasności w częściach ułamkowych (kiedy między współwłaścicieli nie dojdzie do porozumienia o zniesieniu współwłasności poprzez ustanowienie własności lokali)- może być to w drodze podziału spadku (działu spadku), kiedy nieruchomość wchodziłaby w skład spadku; w drodze umowy, albo właśnie na mocy wyroku sądu;Wpis do księgi wieczystej ma charakter konstytutywny; ogół właścicieli są wspólnotą mieszkaniową i są ułomną osoba prawną; art. 17 jest to odpowiedzialność ograniczona, bo właściciel ponosi odpowiedzialność nie za całe zobowiązanie wspólnoty, ale ponosi odpowiedzialność w zakresie swojego udziałuodpowiedzialność właścicieli; odpowiedzialność jest osobista (odpowiedzialny jest za to co ma)Odpowiedzialność subsydiarna (art. 33 ust 1)Ograniczone prawa rzeczowe- art. 244Prawa te charakteryzują się że są to prawa na rzeczy cudzej (trzeba odróżnić właściciela od osoby która ma ograniczone prawo rzeczowe, jest użytkownikiem, czy zastawnikiem); są to prawa skuteczne wobec wszystkich innych osób, wobec każdego erga omnes, spoczywa obowiązek nieprzeszkadzania w wykonywaniu tego prawa, dotyczą rzeczy ruchomych i nieruchomych, a niektóre nieruchomości (służebność, hipoteka); powstają w drodze umowy; Użytkowanie Przedmiotem użytkowania może być jakakolwiek rzecz, mogą to być rzeczy oznaczone co do gatunku (zamienne np. tona węgla), jeżeli są oznaczone tylko co do gatunku to będzie oznaczone użytkowanie niewłaściwe (art.264); użytkownik takich rzeczy staje się ich właścicielem (może postępować z rzeczą jak właściciel, może doprowadzić do zużycia czy unicestwienia takiej rzeczy); użytkownik jest zobowiązany do zwrotu rzeczy zgodnie z przepisami o pożyczce, ma dokonać zwrotu nie tej rzeczy która została mu oddaną w użytkowanie ale takiej samej rzeczy, co do jakości, ilości jak rzecz oddana mu w użytkowanie; użytkownik tej tony węgla; użytkowanie nieprawidłowejak i rzeczy oznaczone co do tożsamości- użytkownik nie staje się właścicielem tej rzeczy; jego uprawnieniami są:- do używania rzeczy- jest uprawnionym do pobierania pożytków z rzeczy ( to 2 może być wyłączone);Prawo to jest niezbywalne, nie można rozporządzić użytkowaniem; Alimentacyjny charakter tego prawa: zostało wydzielone jako prawo dające środki do życia użytkownikowi; często prawo to właśnie z takich pobudek powstaje; użytkowanie może być określone na czas oznaczony albo nieoznaczony; prawodawca umożliwił również stosowanie tego prawa względem środków produkcji, ale użytkownik nie może zbyć tego prawa komuś innemu; SłużebnośćSłuży do wzmocnienia jednej nieruchomości kosztem innej; art.298Dotyczy tylko nieruchomości stąd wyodrębnia się:- nieruchomość władnącą- nieruchomość obciążoną • Służebność czynna- możliwym jest korzystanie w oznaczonym zakresie przez właściciela nieruchomości władnącej z n. obciążonej;• Służebność bierna- polega na zobowiązaniu właściciela nieruchomości obciążonej co do powstrzymywania się od pewnych działań na własnej nieruchomości, nie mógłby on wykonywać określonych działań na własnej nieruchomości; np. zakaz sadzenia drzewek które zasłoniłyby dostęp światła; właściciel nie będzie mógł wykonywać określonych uprawnień które ma względem nieruchomości władnącej


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo cywilne notatki z wykładów prof Ziemianin
Prawo cywilne 22 02 2014
Prawo 06.12.11 - prawo cywilne, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna (KUL) I stopień, Rok 1, semes
SEPARACJA1, Prawo pracy(4), Prawo cywilne
Prawo cywilne wyk.13 2010-02-16, Prawo Cywilne
Zagadnienia na egzamin prawo cywilne ogólne i zobowiązania - P41 i P31, STUDIA-Administracja
Prawo cywilne wyk.7 2010-12-01, Prawo Cywilne
prawo cywilne (5 str), Prawo Administracyjne, Gospodarcze i ogólna wiedza prawnicza
PRAWO CYWILNE CK. 4, SZKOŁA, PRAWO CYWILNE
Prawo cywilne ćw.16 2011-05-23, Prawo Cywilne
Prawo Cywilne, Studia
Prawo cywilne- ściąga, Prawo
Prawo+cywilne.Część+ogólna, Prawo, [ Prawo cywilne ]
prawo1, WSB, MGR, prawo cywilne

więcej podobnych podstron