POEZJA POLSKA 1800 – 1830
1795 – III rozbiór polski i upadek państwa polskiego. W tym roku powstały takie utwory jak Bard polski Adama Jerzego Czartoryskiego, Treny na rozbiór polski Józefa Morelowskiego. 1797 roku narodziła się Pieśń Legionów oraz Mazurek Dąbrowskiego Józefa Wybickiego.
1800 – powstaje Towarzystwo Przyjaciół Nauk, które jest symbolem istniejącego narodu.
1830 – wybuch powstania listopadowego.
W latach 1800 – 1830 krzyżują się ze sobą i przeplatają rozmaite prądy i kierunki, poezja mieni się gamą różnorodnych odcieni. Na lata 30te przypada ożywiona dyskusja literacka zwana walką romantyków z klasykami. Atmosfera sporów i polemik, znaczne ożywienie intelektualne, wzrastające napięcie polityczne w latach 20tych – sprzyja to rozwojowi twórczości literackiej i odbija się na charakterze poezji.
W historii politycznej tych trzydziestu kilku lat, jakie dzieliły wybuch powstania listopadowego od 1795 roku, wyróżniamy trzy okresy. W okresie pierwszym, który trwa do powołania Księstwa Warszawskiego, Polska rozdarta między zaborców, pozostaje w letargu umysłowym. Kiedy w 1807 powstaje Księstwo Warszawskie szkolnictwo polskie odzyskuje swoje prawa, w Warszawie powstają wyższe szkoły, w warunkach wolności politycznej inaczej wygląda życie kulturalne. Okres trzeci przypada na dzieje Królestwa Polskiego które powstało na podstawie traktatu wiedeńskiego. Królestwa Kongresowe otwiera nowy rozdział w historii kultury i literatury polskiej. Warszawa rywalizuje pod względem miejsca w kulturze z Wilnem. W 1817 powstaje w Warszawie Uniwersytet, Towarzystwo Przyjaciół Nauk przeżywa okres swojej dojrzałości, a teatr pod kierunkiem Ludwika Osińskiego rozwija działalność artystyczną. Po roku 1820 życie polityczne płynie dwoma torami: oficjalnym i podziemnym. Do 1821 działał wolnomularstwo, instytucja, która w postaci lóż masońskich wpływała na postawy intelektualne i moralne swych członków w duchu humanitaryzmu i liberalizmu. Przejawem ożywienia kulturalnego Warszawy w dobie Królestwa Kongresowego był rozwój wydawnictw periodycznych, różnego rodzaju tygodników i miesięczników. Ukazywały się: „Pamiętnik Warszawski”, „Tygodnik Polski i Zagraniczny”, „Biblioteka Polska”, „Ćwiczenia Naukowe”, „Gazeta Literacka”, „Astrea”, „Wanda”, „Dziennik Warszawski”, „Gazeta Polska”, „Kurier Polski”, w Wilnie: „Dziennik Wileński”, „Tygodnik Wileński”, „Wiadomości Brukowe”.
W salonach literackich zbierali się przedstawiciele świata kultury, starszego i młodszego pokolenia. Spotkania takie organizowali W. Krasiński, M. Wirtemberska, S. K. Potocki, S. Małachowski, J. Lipiński.
Miarą przemian jakie nastąpiły w literaturze w tym czasie, może być rozwój powieści. Powieść, której początki objawiły się w dobie stanisławowskiej, staje się jednym z popularniejszych gatunków, trafia do szerokiego kręgu odbiorców, osiąga coraz to wyższy poziom artystyczny. Rozwija się powieść sentymentalna i historyczna, która wydała takie utwory jak: Malwina M. Wirtemberskiej, Nierozsądne śluby F. Bernatowicza, Julia i Adolf L. Kropińskiego, Jan z Tęczyna J. U. Niemcewicza, Pojata, córka Lizdejki Bernatowicza. Oprócz powieści, która swoją tematyką obejmowała sprawy społeczne, obyczajowe, psychologiczne i historyczne, rozwinął się także w tym czasie dramat, a raczej tragedia klasycystyczna. W teatrze narodowym wystawiano np.: Barbarę Radziwiłłównę a. Felińskiego, Ludgardę L. Kropińskiego, Żółkiewskiego pod Cecorą I. Humnickiego, Glińskiego F. Wężyka.