CHARAKTERYSTYKA RYNKÓW FINANSOWYCH
Rynek finansowy –rynek przepływów pieniężnych, podmioty to wszyscy uczestnicy transakcji finansowych, a przedmioty to transakcje finansowe oraz całokształt powiązań jakie zachodzą pomiędzy podmiotami w procesie kojarzenia popytu i podaży funduszy w skali gospodarki danego kraju lub świata.
Podmioty rozróżniamy ze względu na występowanie od strony popytu i podaży pieniądza. Podmioty, które dostarczają środki na rynek nazywamy podmiotami nadwyżkowymi – gospodarstwa domowe, które dokonują oszczędności (próbują ulokować swoje oszczędności), czasowe nadwyżki podmiotów gospodarczych (działając racjonalnie chcą je ulokować), państwo (chiny, emiraty arabskie – bardzo mało jest takich państw). Podmioty deficytowe to podmioty, które wykazują zapotrzebowanie na te oszczędności czy czasowe nadwyżki. Podmioty pośrednie pomiędzy deficytowymi a nadwyżkowymi to pośrednicy finansowi – podstawowym źródłem ich dochodów jest utrzymywanie i obrót instrumentami finansowymi (różne formy pieniądza).
Podział od strony instytucjonalnej:
Instytucje finansowe, a wśród nich instytucje monetarne te, które mają zdolność kreacji pieniądza i instytucje, które takiej zdolności nie posiadają – niemonetarne.
Instytucje monetarne – banki komercyjne, banki centralne, kasy oszczędnościowo-pożyczkowe, banki inwestycyjne.
Instytucje niemonetarne – pośrednicy finansowi (brokerzy – instytucje finansowe pośredniczące w zawieraniu transakcji na zlecenie i ryzyko podmiotów niefinansowych, jest to pośrednictwo bierne, nie tworzą oni własnych instrumentów finansowych; dealerzy – podmioty pośredniczące, operujące samodzielnie i na własny rachunek, angażując swoje środki, tworzą własne instrumenty finansowe; towarzystwa ubezpieczeniowe – ubezpieczenia są wypłacane warunkowo; fundusze inwestycyjne – otwarte – w każdej chwili, każdy może wejść i wyjść z funduszu, i zamknięte – dla określonej liczby uczestników na określony okres, nie można przed wyznaczonym okresem wyjść z funduszu chyba, że znajdziesz kogoś kto odkupi od ciebie jednostki uczestnictwa gdy regulamin funduszu na to zezwala; fundusze emerytalne – obowiązkowe składki, ubezpieczenia obowiązkowe; fundusze venture capital – inwestowanie w firmy zewnętrzne, odbudowywanie ich i sprzedawanie po cenie większej niż wyniosła inwestycja; firmy leasingowe; firmy factoringowe; instytucje forfaiting; kasy budowlane); podmioty niefinansowe – podmioty gospodarcze, instytucje finansowe; osoby fizyczne – gospodarstwa domowe)
Transakcja finansowa – wymiana pieniądza (gotówkowego) na mniej płynny lecz bardziej dochodowy instrument finansowe o charakterze wierzycielskim (dłużnym - obligacje) lub własnościowym (akcje).
Instrument finansowy – kontrakt między stronami regulujące zależność finansową stron kontraktu.
Papier wartościowy – instrument finansowy, który jest zabezpieczony na aktywach emitenta, ale zobowiązania lub należności są związane nierozerwalnie z papierem wartościowym (weksel).
Funkcje rynku finansowego:
współudział w kreowaniu siły nabywczej (kreacja pieniądza) oraz umożliwienie jej przepływu między niefinansowymi podmiotami ekonomicznymi
obniżanie kosztów transakcji np. kosztów zdobycia informacji potrzebnych do przeniesienia praw własności
zapewnienie płynności przeprowadzania transakcji
ograniczaniu ryzyka tych transakcji
Funkcje:
pieniężne
rozliczeniowe
kapitałowe
akumulacji
transformacji ryzyka
kontrolna
świadczenie usług ubezpieczeniowych i zabezpieczających (hedgingowe)
Transakcje na instrumentach finansowych:
rzeczywiste – wymagające fizycznej dostawy instrumentu
nierzeczywiste