KWASY
Podział kwasów:
ze względu na obecność lub brak tlenu
tlenowe
beztlenowe
ze względu na zachowanie z metalami
utleniające (reagują z wydzieleniem tlenku, reagują z metalami szlachetnymi): stężony HNO3 (wydziela się brunatny gaz, rozpuszczalny w wodzie NO2), rozcieńczony HNO3 (wydziela się bezbarwny gaz, nierozpuszczalny w wodzie NO, który na powietrzu szybko brunatnieje zmieniając się w NO2), stężony H2SO4 (wydziela się bezbarwny gaz o ostrym zapachu, rozpuszczalny w wodzie SO2) np.:
Cu + 4HNO3(st) → Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O
3Cu + 8HNO3(roz) → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
Fe + 6HNO3(roz) → Fe(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O
Ag + 2HNO3(st) → AgNO3 + NO2 + H2O
3Ag + 4HNO3(roz) → 3AgNO3 + NO + 2H2O
Wyjątki:
4Zn + 10HNO3(st) → 4Zn(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O
4Mg + 10HNO3(st) → 4Mg(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O
nieutleniające (reagują z wydzieleniem wodoru, nie reagują z metalami szlachetnymi)
Najważniejsze kwasy tlenowe
WZÓR |
NAZWA |
---|---|
H3AsO3 |
kwas arsenowy(III) |
H3AsO4 |
kwas arsenowy(V) |
HNO2 |
kwas azotowy(III) |
HNO3 |
kwas azotowy(V) |
HBO2 |
kwas metaborowy |
H3BO3 |
kwas ortoborowy |
HClO |
kwas chlorowy(I) |
HClO2 |
kwas chlorowy(III) |
HClO3 |
kwas chlorowy(V) |
HClO4 | kwas chlorowy(VII) |
H2CrO4 | kwas chromowy(VI) |
H2Cr2O7 | kwas dichromowy(VI) |
HOCN | kwas cyjanowy |
HNCO |
kwas izocyjanowy |
H3PO3 | kwas fosforowy(III) |
HPO3 | kwas metafosforowy(V) |
H3PO4 | kwas ortofosforowy(V) |
H4P2O7 | kwas difosforowy(V) |
HIO4 | kwas metajodowy(VII) |
H5IO6 | kwas ortojodowy(VII) |
H2SiO3 | kwas metakrzemowy |
H4SiO4 | kwas ortokrzemowy |
H2MnO4 | kwas manganowy(VI) |
HMnO4 | kwas manganowy(VII) |
H2SO3 SO2 ∙ H2O |
kwas siarkowy(IV) |
H2SO4 | kwas siarkowy(VI) |
H2S2O7 | kwas disiarkowy(VI) |
H2S2O8 | kwas peroksodisiarkowy(VI) |
H2S2O3 | kwas tiosiarkowy(VI) |
H2CO3 CO2 ∙ H2O |
kwas węglowy |
orto – kwas uwodniony
meta – kwas powstający przez odłączenie wody od kwasu orto- np.: H3BO3 – H2O = HBO2
Najważniejsze kwasy beztlenowe
WZÓR |
NAZWA | WZÓR STRUKTURALNY |
---|---|---|
HN3 |
kwas azotowodorowy | H–N=N≡N |
HBr |
kwas bromowodorowy | H–Br |
HCl |
kwas chlorowodorowy | H–Cl |
HCN |
kwas cyjanowodorowy | H–C≡N |
HF |
kwas fluorowodorowy | H–F |
HI |
kwas jodowodorowy | H–I |
H2S |
kwas siarkowodorowy | H / \ S S |
Otrzymywanie kwasów:
tlenek kwasowy (bezwodnik) + woda → kwas tlenowy
niemetal + wodór → kwas beztlenowy
S + H2 → H2S
sól kwasu beztlenowego + wodny kwas → sól + wodorek niemetalu
gazowy wodorek niemetalu rozpuszczony w wodzie daje kwas beztlenowy
HCl(g) → HCl(aq)
Reakcje:
kwas + wodorotlenek → sól + woda
kwas + tlenek zasadowy lub amfoteryczny → sól + woda
kwas nieutleniający + metal → sól + wodór
kwas utleniający + metal nieszlachetny → sól + wodór
kwas utleniający + metal szlachetny → sól + tlenek kwasowy + woda
Porównanie mocy kwasów
reakcją → silniejszy kwas wypiera słabszy z jego soli:
doświadczeniem → reakcja z metalem (im szybciej wydziela się wodór lub im szybciej rozpuszcza się metal, tym kwas mocniejszy)
obliczeniem
w kwasach beztlenowych HE decyduje elektroujemność pierwiastka E np.
HCl (elektro. = 3,0) i HBr (elektro. = 2,8) → HCl > HBr
w kwasach tlenowych HmEOn decyduje elektroujemność pierwiastka E oraz wynik n – m (im wynik większy, tym kwas silniejszy) np.
HNO3 (elektro. = 3,0) i H2SO4 (elektro. = 2,5) → HNO3 > H2SO4
HClO4 (elektro. = 3,0; n – m = 3) i HClO3 (elektro. = 3,0; n – m = 2) → HClO4 > HClO3