Kwasy żółciowe

vs

diagnozowanie chorób

wątroby

Kwasy żółciowe

Powstają w wątrobie wyniku degradacji cholesterolu

Występują różne kwasy tłuszczowe w zależności od
gatunku zwierząt ale zawsze podstawą jest kwas
cholanowy. Zaliczamy do nich:

1.Pochodne hydroksylowe: kwsy litocholowy,

deoksycholowy, hyodeoksycholowy

2.Pochodne ketonowe: trioksycholanowy,

dioksycholanowy, hydroksy-6-oksycholanowy, 3-
hydroksy-12-oksycholanowy

Głównym substratem do produkcji jest
cholesterol, wyróżniamy jego 2 rodzaje:

1.Egzogenny który dostarczamy z:

2.Endogenny którego synteza odbywająca się w

wątrobie, jest uzależniona od ilości ch.
egzogennego.

Kwasy żółciowe powstają z ok. 80% cholesterolu

endogennego Wchodzą w skład żółci razem z
barwnikami żółciowymi, cholesterolem i
niewielkimi ilościami białka. Ze względu na
odczyn zasadowy żółci występują w postaci
połączeń z glicyną lub tauryną.

Kwasy żółciowe powodują:

Stymulację wydzielania żółci, która jest dotąd

wydzielana dopóki kwasy są wchłaniane z jelita
powodują aktywacje lipazy trzustkowej
emulgują tłuszcze
biorą udział we wchłanianiu kwasów

tłuszczowych, tłuszczów i wit. K
utrzymują cholesterol w żółci w stanie

rozpuszczonym

Kwasy żółciowe podlegają zjawisku recyrkulacji tzn.

po wydzieleniu do dwunastnicy, spełnieniu swojej

funkcji, podlegają resorbcji z jelita cienkiego a

konkretniej biodrowego przez żyłę wrotną trafiają

do wątroby skąd są ponownie wydzielane do

przewodu pokarmowego. Jednakże niewielka ilość

kwasów nie ulega wchłonięciu, przekształca się w

kw. deoksycholowy i zostaje wydalona z kałem.

Miejsce syntezy to wątroba

Hepar s.jecur największy gruczoł organizmu, u
psów stanowi 5,95% a u kotów 2,46% ciężaru
masy ciała

Zbudowana jest w kolejności topograficznej z:

płata lewego który dzieli się na boczny i

przyśrodkowy, płata ogoniastego, płata prawego
dzielącego się na przyśrodkowy i boczny oraz
płata ogoniastego

Unaczynienie wątroby

Krew do wątroby dochodzi 2 drogami:

1.Żyła wrotna vena porte s. vas publicum doprowadza

krew czynnościową czyli bogatą w substancje
odżywcze zawiera ok. 85% tlenu, zbiera krew z
żołądka, śledziony, trzustki i jelit z wyjątkiem
odbytnicy

2. Tętnica wątrobowa vas privatum doprowadza krew

odżywczą zawierająca ok. 95% tlenu. Jest ona
odgałęzieniem tętnicy trzewnej która to odchodzi od
aorty brzusznej
Krew wychodząca z wątroby zbierana jest w 6-8 żył
wątrobowych vena hepaticae

Miejsce magazynowania

Nieodłączną częścią wątroby psów i kotów jest pęcherzyk
żółciowy (nie woreczek!!!!) vesica fella. Leży na płacie
czworobocznym i na płacie przyśrodkowym prawym w
dole pęcherzyka żółciowego. Jego rzut na skórę układa się
w obszarze 8 p.m. po stronie prawej poniżej połączeń
chrząstno-żebrowych.
Przewód pęcherzyka żółciowego biegnie więzadle
wątrobowo-dwunastniczym razem z przewodem
trzustkowym. Wychodzą przez wrota wątroby znajdujące
się na jej powierzchni trzewnej
Psy-przewody te odchodzą oddzielnie na brodawce
większej dwunastnicy czyli 2,5-6 cm od odźwiernika
Koty- przewody odchodzą razem na brodawce większej
ok.3cm od odźwiernika stanowi to predyspozycje do
chorób wątroby i dróg żółciowych w następstwie chorób
trzustki

Symptomatologia schorzeń wątroby jest urozmaicona i
brak charakterystycznych objawów. O uszkodzeniu
wątroby dowiadujemy się przy badaniu
biochemicznym po wzroście aktywności enzymów
wątrobowych

Jeżeli brak innych objawów wskazujących na
uszkodzenie wątroby musimy zbadać inne narządy i
układy
Gdy nie ma nieprawidłowości w innych układach to po
3-4 tyg powtarzamy badanie enzymów wątrobowych

Dalsze podwyższenie enzymów bez oznak żółtaczki
jest podstawą do przeprowadzenia prób
czynnościowych wątroby, z których najbardziej
miarodajną jest oznaczenie kw. żółciowych.
Wzrost poziomu kw. żółciowych jest wskazaniem do
wykonania biopsji i USG

Wartości referencyjne i metody
pomiaru

Badanie poziomu kw. żółciowych to jedno z 5 badań

czynnościowych wątroby
Materiałem do badań poziomu kwasów żółciowych

jest surowica, którą można przetrzymywać do 12

godzin w Temp. 20º C lub 30 dni w -30ºC
Hemoliza krwi zmienia wynik
Pomiaru: dokonuje się przed jedzeniem po 12

godzinnej głodówce i 2 godziny po jedzeniu
Metody:
Wartości: w μmol/l

Czas wykonania psy koty
Na czczo (12h głodówka) do 30 do25
Po jedzeniu (2 h) do 50 do30

Zaburzenia rozwojowe

Wrodzone zespolenie wrotno-oboczne conexio

portocavalis congenita

Wyróżniamy wiele typów zespoleń:
1.

Przetrwały przewód żylny

2.

Bezpośrednie połączenie żyły wrotnej z żyłą
główną doogonową

3.

Bezpośrednie połączenie żyły wrotnej z żyłą
nieparzystą

4.

Połączenie żyły wrotnej, żyły głównej doogonowej i
żyły nieparzystej

5.

Przejście żyły lewej żołądkowej do żyły głównej
doogonowej (najczęstsze u kotów)

6.

Niedorozwój żyły wrotnej

7.

Zaburzenia żyły głównej doogonowej

Zaburzenia rozwojowe

Predyspozycje rasowe:

koty- himalajskie, perskie, mieszańce
Psy- sznaucery miniaturowe, yorkshire teriery,

wilczarze irlandzkie, cairn teriery, buldogi angielskie i

owczarki staroangielskie

Objawy bardzo zróżnicowane w zależności od rodzaju

zespolenia. Niespecyficzne takie jak: zwierzęta wolniej

rosną mogą gorączkować, pojawiają się biegunki i

wymioty, wzmożone pragnienie, koty-ślinienie się,

nawracające objawy neurologiczne w postaci

agresywności ślepoty, niezborności ruchowej po

spożyciu pokarmów białkowych.

Badanie lab.: nieznaczne podwyższenie AST, ALT, AP,

obniżenie stężenia mocznika we krwi; podstawowym

wskaźnikiem zespolenia jest wzrost stężenia amoniaku

i kwasów żółciowych we krwi

Zaburzenia rozwojowe

Idiopatyczne nadciśnienie wrotne hypertensio portalis

idiopatica

Zespół chorobowy występujący u młodych psów do 2 roku

życia, któremu nie towarzyszy obecność przecieku
tętniczo-żylnego, zwłóknienie ani zapalenie narządu.
Choroba występuje przede wszystkim u ras dużych i
średnich.

Przyczyny:

Przetoka tętniczo żylna- między 4-8 miesiącem u suk,
objawy encefalopatii wątrobowej
Zaburzenia związane ze zwężeniem światła naczyń- 410-19
miesięcy, suki, cocer spaniel amerykański
Zwłóknienie wątrobowo wrotne- między 4-6 miesiącem,
suki
Zwłóknienie idiopatyczne- 4miesiące-7 lat, dobermany,
wodobrzusze, encefalopatia wątrobowa
Niedorozwój żyły wrotnej- 1-18 miesięcy

Zaburzenia rozwojowe

Objawy: wodobrzusze, wzmożone pragnienie,

wielomocz, wymioty, biegunka

Badania lab.: niedokrwistość mikrocytarna,

hipoalbuminemia, obniżenie stężenia
mocznika we krwi, wzrost stężenia kw.
żółciowych we krwi

Leczenie: brak, postępowanie ditetyczne

pokarm ze zmniejszoną ilością białka

Choroby psów

Przewlekłe idiopatyczne zapalenie
wątroby u psów hepatitis chronica
idiopatica

Predyspozycje rasowe:

Bedlington terier
Cocer spaniel
Doberman
Skye terier

Choroba występuje u samców i samic, w średnim wieku 5-

6 lat.

Objawy: brak apetytu, postępujące chudnięcie, osłabienie,

wielomocz, wzmożone pragnienie, wodobrzusze,
żółtaczka, powiększony obraz jamy brzusznej.

Badanie lab.:10-krotny wzrost ALT i 5-krotny ALP,

hiperbilirubinemia, bilirubinuria, wzrost stężenia kw.
żółciowych na czczo i po posiłku

Zapalenie wątroby bedlindton terierów

Zapalenie powodowane jest odkładaniem się Cu w
hepatocytach, spowodowane zaburzeniami wydalania
tego pierwiastka z żółcią

Przyczyną choroby jest wada genetyczna, autosomalna

recesywna

3 postacie choroby
1.

Bezobjawowa

2.

Ostra- u zwierząt poniżej 6 roku życia bez względu na
płeć, brak apetytu, osowiałość, wymioty. Pomimo
leczenia śmierć w ciągu 48-72 godzin, objawy
biochemiczne typowe jak dla ostrej niewydolności
choroby: wzrost AST ALT GGT i stężenia kw. żółciowych

3.

Przewlekła- utrata masy ciała, wodobrzusze, żółtaczka,
mała niebolesna wątroba, smoliste stolce wybroczyny

Przewlekłe zapalenie wątroby west
highland white terierów

Związane z nadmiernym odkładaniem się Cu w
hepatocytach.
Nie odkłada się przez całe życie a największe
stężenie jest w 6 miesiącu
Objawy chorobowe przy stężeniu 400-3600

μg/g

tkanki

Objawy: początkowo bezobjawowo, brak łaknienia,

wymioty, biegunki, żółtaczka, wodobrzusze, choroba
może się ujawnić po przebytym stresie

Badanie lab.: początkowo wzrost ALT później dołącza się

wzrost AST AP hiperbilirubunemia i wzrost stężenia
kwasów tłuszczowych

Zwłóknienie wątroby fibrosis
hepatis

Stan po zapaleniu a poprzedzający marskość, w
początkowych stadiach odwracalny.
Jest to zastąpienie miąższu wątroby tkanką łączną
włóknistą.
Może wystąpić u wszystkich ras psów ale najczęściej
u owczarków niemieckich pomiędzy 6 miesiącem a 3
rokiem życia

Przyczyny: znacznego stopnia uszkodzenie wątroby lub

utrzymujące się działanie czynników uszkadzających

Objawy: zmniejszenie łaknienia, spadek masy ciała,

wzmożone pragnienie i wielomocz, wodobrzusze,
rozwija się encefalopatia wątrobowa

Bad lab.: wzrost ALT ASP AP i kwasów żółciowych oraz

amoniaku we krwi

Marskość wątroby cirrhosis
hepatis

Końcowe stadium chorób wątroby-nieodwracalne
Dochodzi do zahamowania syntezy białek w tym czynników

krzepnięcia krwi, wydzielania żółci
Proces polega na niszczeniu zrazików przez rozwój tkanki

łącznej włóknistej
U psów dominuje marskość wieloguzkowa

Przyczyny:

toksyczne bezpośrednie działanie substancji toksycznych
Niedotlenienie
Przewlekłe zapalenie
Zastój żółci

Objawy: żółtaczka, wodobrzusza i encefalopatia wątrobowa,

brak apetytu, spadek masy ciała, wymioty, smoliste stolce,

wielomocz i wzmożone pragnienie, zanik jąder u samców,

zaburzenia cyklu płciowego lub zanik rui

Badanie lab.: wzrost aktywności ALT i AP, hiperalbuminemia,

niedokrwistość, obniżenie stężenia mocznika, wzrost

stężenia kw. żółciowych na czczo i po posiłku

Zespolenie wrotno oboczne
nabyte
connexio portocavalis
acquisitus

Pojawia się u psów jako następstwo nadciśnienia

wrotnego

Przyczyny:

Przewlekłe zapalenie wątroby
Zrazikowe rozwarstwiające zapalenie wątroby
Zwłóknienie
Marskość
Objawy: nie swoiste, wodobrzusze, objawy

encefalopatii wątrobowej po posiłku
Badanie lab.: niedokrwistość mikrocytarna, wzrost

stężenia kwasów żółciowych na czczo i po posiłku

oraz wzrost amoniaku we krwi
Leczenie powinno dotyczyć choroby podstawowej

Choroby kotów

Zespół zapalenia wątroby i dróg
żółciowych
cholangio hepatitis complex

Cechy budowy anatomicznej sprzyjają rozwojowi tej
jednostki- połączenie przewodu trzustkowego i
żółciowego
Chorują koty w każdym wieku ale najczęściej w średnim
ok. 7 roku, nieco częściej dotyka to samic przy postaci
zapalenia ropnej, przy nie ropnej średnia wieku 8 lat.

Objawy: nie swoiste, brak apetytu, wymioty biegunka,

okresy pogorszenia zdrowia przeplatają się z okresami
poprawy. Odwodnieni, zaniki mięśniowe, ślinienie się
kota, wątroba powiększona i opór mięśniowy

Badanie lab.: brak stałych i pewnych zmian, często

niedokrwistość nieregeneratywna, bilirubinemia, wzrost
AP ALT GGT wzrost stężenia kw. żółciowych na czczo i
po posiłku

Stłuszczenie wątroby steatosis
hepatis

Najczęstsza choroba wątroby spowodowana
odkładaniem się trójacylogliceroli w hepatocytach
O stłuszczeniu mówi się gdy objawom klinicznym
towarzyszy zwyrodnienie tłuszczowe 50%
hepatocytów

Przyczyny:

Cukrzyca
Przerost flory bakteryjnej jelit
Brak apetytu
Niedobór karnityny
Zespól zapalenia wątroby i dróg żółciowych
długotrwałe pozajelitowe podawanie glukozy
Toksyczne uszkodzenie wątroby

Przypadek kliniczny

Kot perski, samiec, 4 lata
Wywiad: brak apetytu, posmutnienie, postępujące chudnięcie, kot ma
wszystkie szczepienia i jest odrobaczany regularnie, testy FeLV, FIV
ujemne
Badanie kliniczne: wychudzenie, okrywa włosowa przerzedzona,
powiększenie wątroby, powiększenie węzłów chłonnych krezkowych
Interpretacja badań laboratoryjnych:

1. badanie hematologiczne: nie wykazuje odchyleń od wartości

prawidłowych z wyjątkiem obniżenia MCV, które może być spowodowane
niedoborem żelaza i wskazuje na zmniejszenie wielkości erytrocytów

2. badanie biochemiczne: podwyższenie wartości AST i ALT wskazuje na

zaburzenia przepuszczalności błony kom hepatocytów. Wzrost ALP i GGT
wskazuje na zaburzenia odpływu żółci ale nie jest ono silnie wyrażone
czego wskaźnikiem jest prawidłowy poziom bilirubiny całkowitej. U kotów
jednak wzrost ALP jest czułym wskaźnikiem cholestazy i pojawia się
jeszcze przed wzrostem poziomu bilirubiny. Aktywność GGT jest bardziej
czułym wskaźnikiem uszkodzenia wątroby u kotów niż ALP.

Przypadek kliniczny

Stężenie kwasów żółciowych na czczo przekracza wartości

prawidłowe i jest czułym wskaźnikiem zaburzeń czynności
wątroby

3. Badanie moczu: śladowe ilości białka i odczyn lekko zasadowy,

może wskazywać na zaburzenia czynności wątroby

Rozpoznanie wstępne: w kontekście objawów klinicznych (długotrwały

słaby apetyt oraz wychudzenie) i zmian laboratoryjnych w
rozpoznaniu należy brać pod uwagę stłuszczenie wątroby. W
celu potwierdzenia rozpoznania należy wykonać biopsję.

Nowy enzym istotny w chorobach
wątroby

Naukowcy odkryli, że mały hormon występujący w jelitach

komunikuje się z wątrobą i kontroluje przez to produkcję kwasu

żółciowego. Odkrycie ma ogromne znaczenie i potencjalne

zastosowanie w leczeniu ludzi a później również i zwierząt

zagrożonych pewnymi typami chorób wątroby.

Odkrycie może odgrywać dużą rolę w rozumieniu i zapobieganiu

uszkodzeniom wątroby, które mogą powstać w wyniku chorób

takich jak pierwotna marskość żółciowa wątroby, wirusowe

zapalenie wątroby, marskość wątroby lub też podczas ciąży.

Podstawowym elementem badania są kwasy żółciowe organizmu

Wątroba produkuje kwasy żółciowe z cholesterolu i przesyła je do

woreczka żółciowego, gdzie są one magazynowane do czasu gdy

są potrzebne do trawienia pokarmu. Obecność pożywienia

stymuluje pęcherz żółciowy do uwalniania żółci do jelita cienkiego,

gdzie trawi ona jego zawartość. Kwasy żółciowe są następnie

absorbowane i wracają razem z krwią do wątroby. Ze względu na

silne działanie kwasów, gdy nie są one odpowiednio kontrolowane,

mogą uszkodzić organizm.

Dotychczas naukowcy znali mechanizmy działające wewnątrz wątroby, które

zabezpieczały przed nadprodukcją kwasów żółciowych. W normalnej sytuacji, białko

CYP7A1 stymulowało produkcję kwasów. Gdy organizm wyprodukował odpowiednią

ilość kwasów, aktywowana była seria reakcji blokujących ekspresje genu CYP7A1 i

produkcja zatrzymywała się.

W badaniu naukowcy przyjrzeli się białku myszy – czynnikowi wzrostu fibroblastów 15

(FGF15), który jest jednym ze składników kaskady reakcji chemicznych, która obniża

produkcję białka CYP7A1 i redukuje produkcję kwasów żółciowych w wątrobie.

Odkryto, że FGF15 jest produkowane w jelitach cienkich, a nie w wątrobie, co

sugeruje nową rolę jelita cienkiego w regulacji poziomu kwasów żółciowych.

Po wstrzyknięciu FGF15 do krwi, produkcja białka CYP7A1 w wątrobie była obniżana.

Odwrotnie natomiast działo się u zmutowanych myszy które nie miały FGF15,

produkowały one białka CYP7A1 w nadmiernej ilości, co wpływało także na produkcję

kwasów żółciowych w nadmiarze.

Odkrycia te wskazują, że FGF15 zachowuje się jak hormon, czyli substancja

wydzielana do krwi i działająca na odległe komórki.

Badania mogą dotyczyć chorób, w których występuje zjawisko zastoju żółci, gdzie

zablokowane są przewody żółciowe. W takim przypadku kwas żółciowy gromadzi się

w wątrobie i może to doprowadzić do jej poważnych chorób. Dolegliwość ta może

wystąpić także u pacjentów karmionych drogą dożylną, ponieważ ich woreczek

żółciowy nie otrzymuje nigdy sygnału z jelita cienkiego, aby uwolnić kwas żółciowy.

Naukowcy proponują podawanie pacjentom z zastojem żółci FGF19 – ludzkiego

odpowiednika FGF15, który może wyłączyć nadprodukcję szkodliwych w tym

przypadku kwasów żółciowych.
Odkryty hormon nie tylko nie niszczy wątroby, ale wyłącza dodatkowo produkcję

kwasów żółciowych, co może częściowo eliminować przyczynę zastoju żółci.