KWASY

1. Podział kwasów:

1. ze względu na obecność lub brak tlenu

• tlenowe

• beztlenowe

1. ze względu na zachowanie z metalami

• utleniające (reagują z wydzieleniem tlenku, reagują z metalami szlachetnymi): stężony HNO₃ (wydziela się brunatny gaz, rozpuszczalny w wodzie NO₂), rozcieńczony HNO₃ (wydziela się bezbarwny gaz, nierozpuszczalny w wodzie NO, który na powietrzu szybko brunatnieje zmieniając się w NO₂), stężony H₂SO₄ (wydziela się bezbarwny gaz o ostrym zapachu, rozpuszczalny w wodzie SO₂) np.:

Cu + 4HNO_3(st) → Cu(NO₃)₂ + 2NO₂ + 2H₂O

3Cu + 8HNO_3(roz) → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

Fe + 6HNO_3(roz) → Fe(NO₃)₃ + 3NO₂ + 3H₂O

Ag + 2HNO_3(st) → AgNO₃ + NO₂ + H₂O

3Ag + 4HNO_3(roz) → 3AgNO₃ + NO + 2H₂O

Wyjątki:

4Zn + 10HNO_3(st) → 4Zn(NO₃)₂ + NH₄NO₃ + 3H₂O

4Mg + 10HNO_3(st) → 4Mg(NO₃)₂ + NH₄NO₃ + 3H₂O

• nieutleniające (reagują z wydzieleniem wodoru, nie reagują z metalami szlachetnymi)

1. Najważniejsze kwasy tlenowe

WZÓR	NAZWA
H3AsO3	kwas arsenowy(III)
H3AsO4	kwas arsenowy(V)
HNO2	kwas azotowy(III)
HNO3	kwas azotowy(V)
HBO2	kwas metaborowy
H3BO3	kwas ortoborowy
HClO	kwas chlorowy(I)
HClO2	kwas chlorowy(III)
HClO3	kwas chlorowy(V)
HClO4	kwas chlorowy(VII)
H2CrO4	kwas chromowy(VI)
H2Cr2O7	kwas dichromowy(VI)
HOCN	kwas cyjanowy
HNCO	kwas izocyjanowy
H3PO3	kwas fosforowy(III)
HPO3	kwas metafosforowy(V)
H3PO4	kwas ortofosforowy(V)
H4P2O7	kwas difosforowy(V)
HIO4	kwas metajodowy(VII)
H5IO6	kwas ortojodowy(VII)
H2SiO3	kwas metakrzemowy
H4SiO4	kwas ortokrzemowy
H2MnO4	kwas manganowy(VI)
HMnO4	kwas manganowy(VII)
H2SO3 SO2 ∙ H2O	kwas siarkowy(IV)
H2SO4	kwas siarkowy(VI)
H2S2O7	kwas disiarkowy(VI)
H2S2O8	kwas peroksodisiarkowy(VI)
H2S2O3	kwas tiosiarkowy(VI)
H2CO3 CO2 ∙ H2O	kwas węglowy

orto – kwas uwodniony

meta – kwas powstający przez odłączenie wody od kwasu orto- np.: H₃BO₃ – H₂O = HBO₂

1. Najważniejsze kwasy beztlenowe

WZÓR	NAZWA	WZÓR STRUKTURALNY
HN3	kwas azotowodorowy	H–N=N≡N
HBr	kwas bromowodorowy	H–Br
HCl	kwas chlorowodorowy	H–Cl
HCN	kwas cyjanowodorowy	H–C≡N
HF	kwas fluorowodorowy	H–F
HI	kwas jodowodorowy	H–I
H2S	kwas siarkowodorowy	H / \ S S

1. Otrzymywanie kwasów:

tlenek kwasowy (bezwodnik) + woda → kwas tlenowy

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

niemetal + wodór → kwas beztlenowy

S + H₂ → H₂S

sól kwasu beztlenowego + wodny kwas → sól + wodorek niemetalu

CaCl₂ + H₂SO₄ → CaSO₄ + 2HCl

gazowy wodorek niemetalu rozpuszczony w wodzie daje kwas beztlenowy

HCl_(g) → HCl_(aq)

1. Reakcje:

kwas + wodorotlenek → sól + woda

kwas + tlenek zasadowy lub amfoteryczny → sól + woda

kwas nieutleniający + metal → sól + wodór

kwas utleniający + metal nieszlachetny → sól + wodór

kwas utleniający + metal szlachetny → sól + tlenek kwasowy + woda

1. Porównanie mocy kwasów

1. reakcją → silniejszy kwas wypiera słabszy z jego soli:

HNO₃ + CaCO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂CO₃

1. doświadczeniem → reakcja z metalem (im szybciej wydziela się wodór lub im szybciej rozpuszcza się metal, tym kwas mocniejszy)

2. obliczeniem

• w kwasach beztlenowych HE decyduje elektroujemność pierwiastka E np.

HCl (elektro. = 3,0) i HBr (elektro. = 2,8) → HCl > HBr

• w kwasach tlenowych H_mEO_n decyduje elektroujemność pierwiastka E oraz wynik n – m (im wynik większy, tym kwas silniejszy) np.

HNO₃ (elektro. = 3,0) i H₂SO₄ (elektro. = 2,5) → HNO₃ > H₂SO₄

HClO₄ (elektro. = 3,0; n – m = 3) i HClO₃ (elektro. = 3,0; n – m = 2) → HClO₄ > HClO₃