Hetka

Najwcześniejsza forma- opieka i pomoc wzajemna świadczona w tzw. „wielkich rodzinach” czyli wspólnych gospodarkach obejmujących wszystkie generacje i tych, którzy odeszli z gospodarstwa. Obowiązywało opiekę nad (chorym, inwalidą, sierotą czy po dotknięciu klęsk żywiołową ) członkiem rodziny. Wszystkim którzy pragnęli się „rozwijać” należało pomagać.

Idea rodzinno podobnych form opieki nad dzieckiem zaczęła się rozwijać i wzbogacać o kolejne doświadczenia ( Pastelozzi, Jeżewski)

Pierwsze formy opieki
- szpitalne- starożytne Chiny, nocleg, wyżywienie, odzież dla kalek, zdemoralizowanych dorosłych i młodzieży.
-zakonne- opieka nad ciężarnymi i podrzutkami.

Działanie filantropijne, czyli sposób utrzymania tych przytułków, były dobrowolne, ochotnicze, „moralny obowiązek” – (zapoczątkowały żony fabrykantów.)

W Polsce – dobroczynność- głównie utożsamiana z tradycją chrześcijańską.

Na przełomie XVII i XVIII wieku zaczyna panować chaos. W szpitalach brud, chaos, zaniedbanie- zaczynają one podupadać.

W 2 połowie XVIII świeckie ustawodawstwo zaczyna sprawować władzę nad opieką szpitalną.

W zaborze rosyjskim- nieletni do lat 18 miał pozostać pod opieką w zakładach opiekuńczych lub rodzinach obcych. Do zapewnienia im opieki zobowiązane były gminy.

Podczas I wojny światowej opieka skupiła się głównie nad ochroną przed głodem i chłodem.

Dopiero po odzyskaniu Niepodległości zaczęto organizować opiekę nad dzieckiem w sposób ( w miarę) planowy i jednolity. Finansowo należało to do:
-samorządów
-towarzystw i fundacji
-skarbu państwa

Okres między wojenny to okres rozwoju różnorodnych form opieki całkowitej i otwartej oraz wielością koncepcji wychowawczych i opiekuńczych.

Jeżewski- przeciwnik dobroczynności, stworzył Stowarzyszenie Gwiazd Sierocych i Wniosek Kościuszkowskich, proponował gruntowną przebudowę zakładów dla sierot. Dzieciporzucone i pokrzywdzone miały być wychowywane w samowystarczalnych gospodarstwach rolnych wraz z dziećmi dzierżawcy.

Babicki- dążył do ograniczenia koszarowości życia dziecka w zakładach opiekuńczych. Dążył do rozbicia wielkich „gromad” i przekształcenia ich w rodzinki, w których najstarsi odgrywali by rolę matek i ojców. Sprzeciwiał się ustrojom, sztywnym rozkładom zajęć, surowej dyscyplinie w zakładach. Kształcił wychowawców.

Korczak- prowadził w Warszawie Dom Sierot dla dzieci żydowskich. Uczył jak obserwować, poznawać, rozumieć dziecko. Domagał się respektowania praw dziecka.

Poza zakładami opieki funkcjonowały również rodziny zastępcze.

Okres polski Ludowej to rola opiekuńczej funkcji państwa socjalistycznego. Upaństwowienie systemu opieki doprowadziło do ujednolicenia zasad finansowania, programowych o organizacyjnych placówek opiekuńczych.

Podkreślano zalety wychowania zespołowego.

Lata 80 to częstsze podkreślanie indywidualności dziecka oraz bezpośrednich z nim związków i relacji osób najbliższych.

Systematyzacja ewolucji form opieki i pomocy wg. Kamińskiego

-opieka i pomoc wzajemna jako najwcześniejsza forma świadczeń realizowana w tzw. Gospodarstwach (rodzinach)
- paternalizm, któ®y ujawnił się w warunkach ostrych nierówności społecznych obejmować świadczenia zamożnego właściciela na rzecz klienteli, służby, zatrudnionych pracowników.
-dobroczynność to świadczenia bogatych, przedsiębiorczych, wykształconych na rzecz biednych.
-ruchy społeczne są zinstytucjonalizowaną i wyodrębnioną organizacyjnie odmianą pomocy wzajemnej.
- policyjne formy opieki nie dotyczyły zadań w zakresie ratownictwa i opeiki (utrzymywanie porządku publicznego, dozoru nad prostytucją, ograniczenie żebractwa, włóczęg)
-etatyzacja opieki i pomocy w rozwoju – przejmowanie przez państwo zdań opiekuńczych. Zapoczątkowało to zamorządylokalne.

Koncepcja człowieka/ kamiński- funkcje pedagogiki społecznej
pedagogika społeczna - Hetka / relacyjna koncepcja człowieka

Helena Radlińska – pedagogika społeczna – 1908r.

XIX- XX wiek – pozytywizm w Polsce

Pedagogika społeczną jest nauką praktyczną rozwijającą się na skrzyżowaniu nauk biologicznych estetycznych kulturalnych. Zajmuję się człowiekiem od kolebki, aż do śmierci. Badanie wzajemnego wpływu jednostki na środowisko i środowiska na jednostkę.

Siły ludzkie- mogą być uspołecznione ale nie muszą. – my jako liderzy
Siły społeczne- sam pedagog (przodownik)

Czym jest pedagogika społeczna
specyficzny punkt widzenia pedago spl
siły ludzkie
siły społeczne

Siłami społecznymi - nazywamy zespół określonych czynników i wartości funkcjonujący w środowisku w postaci jednostkowych lub grupowych, jawnych bądź ukrytych uzdolnień wyrażających się w pozytywnym działaniu.
Siły społeczne są także uznawane za synonim wychowania – ponieważ człowiek prawidłowo wychowany będzie działał społecznie.
Źródła sił społecznych:
¬ Grupa rówieśnicza
¬ Instytucje społeczne
¬ Role społeczne odgrywane przez jednostkę
¬ Sam człowiek
¬ Sytuacje zagrożenia
Halina Radlińska wyróżnia 4 typy sił społecznych:
1. Narastające
2. Zanikające
3. Jawne
4. Ukryte
Funkcje sił społecznych:
¬ Kompensacyjna – wspieranie rozwoju wychowanków z trudnego środowiska społ., diagnoza środowiska, szukanie potencjalnych możliwości i niwelowanie braków;
¬ Animacyjna –spełniana przez jednostki i grupy szczególnie aktywne i zaangażowane w realizację pozytywnych idei;
¬ Integracyjna – to budowanie własnego zespołu wsparcia.
Według Wierzbickiego najważniejszą kwestia jest aktywizacja i rozwój społeczności lokalnej, ponieważ wszelkie zmiany w społecznościach możliwe są tylko wówczas, gdy podejmowane są przede wszystkim przez sama społeczność zamieszkującą dany obszar.
Ingrid Korner opracowała nawet Model programu takiej aktywizacji. Polega on na:
1. Aktywizacji istniejącego już w społeczności potencjału samopomocy i wsparcie dla samoinicjatywy;
2. Nakłanianiu jednostek szczególnie aktywnych (liderów społecznych) do przejmowania ról rzeczników i propagatorów wspólnych idei;
3. Przejmowania do działań społecznych funkcjonariuszy państwowych i członków władz administracyjno-samorzadowych, posiadających określone kwalifikacje zawodowe (np. policja, nauczyciele, pielęgniarki środowiskowe, kuratorzy, księża, itp)
4. Wprowadzanie wspólnych celów do działalności istniejących już instytucji społecznych : szkół, parafii, itd.
5. Upowszechnianie idei działalności społecznej poprzez programy kształcenia i wychowania w przedszkolach, szkołach itd.

Faza- okres, długiego trwania,

1. przed pedagogiką społeczną- działalność filantropijna
2. Intensywnego tworzenia dyscypliny akademickiej i jej instytucjonalizacji, studium pracy społeczno oświatowej wolnej wszechnicy Polskiej 1925r
3. Ponownej instytucjonalizacji ( 1957-1970)
4 Faza olbrzymienia instytucjo lanego i zasięgu przestronnego (1970-1980)
5. Faza zwątpienia teoretycznego i nowych wyzwań (1980-1990)
6.Faza symbolicznego powrotu do korzeni, ale i podkreślania nowych wymiarów ( od 1990).

próg- wydarzenie, coś zadecydowało że to się zaczyna
1. Próg narodzin
2. Próg zerwania- stopniowe przygotowanie programu zmian
3. Próg odbudowy
4.Próg zaniku
5. Próg współdziałania
6. Próg epistemologiczny- nowe wpływy teoretyczne, badania jakościowe, krytyka paradygmatu pozytywistycznego
7. Próg ontologiczny i aksjologiczny – nowe poszukiwania i nowe związki, otwartość teoretyczna i praktyczna

Pestalozzi, Robert Owen, Ludwik Krzywicki, Janusz Korczak, Mery Richmond, Helena Radlińska, Aleksander Kamiński, Gdzie są te wątki ludzi z pedagogiki społeczną ?

Robert Owen (1771-1858), angielski socjalista utopijny, pisarz, działacz polityczno-społeczny i pedagog. Będąc od 1800 roku kierownikiem zespołu fabryk w New Lanark skrócił robotnikom dzień pracy, poprawił warunki pracy i płacy oraz warunki życia w osiedlu; z kolei zorganizował w New-Harmony w Ameryce (1825) kolonię komunistyczną, gdzie, podobnie jak w New Lanark, otworzył, szkołę realizującą jego własne założenia wychowawcze. Miała ona zapewnić wielostronną więź wychowanków ze środowiskiem społecznym, oparcie nauczania na rozwijaniu samodzielności, powiązanie nauczania z pracą wytwórczą, odpowiednie wychowanie moralne, estetyczne i fizyczne, przysposabiające młodych do życia społecznego. Pod koniec życia Owen zajął się działalnością pisarską, przedstawiając w swoich pismach zasady organizacji społeczeństwa komunistycznego, które mogłoby zapewnić wszystkim obywatelom maksimum wolności i szczęścia. W społeczeństwie tym zarządzanie oświatą i wychowaniem miało należeć do państwa. Poglądy Owena przedstawia jego Wybór pism (1959).

Johann Heinrich Pestalozzi (urodzony 12 stycznia 1746 w Zurychu - zmarł 17 lutego 1827 w Brugg) - szwajcarski pedagog i pisarz zwany ojcem szkoły ludowej, twórca pierwszej teorii nauczania początkowego.Pestalozzi zajmował się dziećmi z ludu, to właśnie z myślą o nich sięgnął do oświeceniowej teorii ogólnego rozwoju i edukacji, która pierwotnie odnosiła się do dzieci z warstw uprzywilejowanych. Uważał, że najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia, jednak nie wąsko utylitarne, ale jako przygotowanie do rozumienia rzeczywistości i odnajdywanie w niej swego miejsca. Twierdził, że szkoła spełni to zadanie, jeśli zatroszczy się o rozwój wszystkich trzech sił ludzkich tj.:
• moralnej - na której wspiera się stosunek do ludzi i świata;
• intelektualnej - zapewniającej umiejętność poruszania się w świecie ludzkim i w świecie przyrody, dzięki właściwemu rozwinięciu zdolności poznawczych;
• fizycznej - będącej podstawą zdolności do pracy
Główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dziecka. Punkt ciężkości pracy wychowawczej znajduje się w samym dziecku, w jego naturalnych skłonnościach, zdolnościach i siłach.W teorii nauczania oparł się na nauce o rzeczach, w której zwracał uwagę na trzy czynniki: liczbę -czyli ujmowanie przedmiotu jako całości; kształt - rozmiary, proporcje; słowo - nazywanie przedmiotów. Miały to być podstawowe składniki wszelkiego nauczania. Punktem wyjścia było spostrzeganie, zadaniem nauczyciela było kierowanie tym spostrzeganiem . Liczba, kształt, słowo jako podstawa każdego poznania, dlatego od nich należy wychodzić poznając świat rzeczy.
Cztery momenty nauczania:
• spostrzeganie przedmiotów;
• kształcenie jasnych wyobrażeń postrzeganych przedmiotów;
• porównywanie przedmiotów, rozwijanie pojęć;
• nazywanie przedmiotów, rozwijanie mowy.
W programie kształcenia kładł nacisk na przedmioty związane z pracą na roli, z rzemiosłem i gospodarstwem domowym. Wprowadził rysunki do szkoły początkowej.Jego zasługą jest zwrócenie uwagi na działanie w uczeniu się dziecka (rysowanie,mierzenie, wytwarzanie przedmiotów), które odtąd stały się częścią metodyki nauczania.
Głowne prace
• Wieczór samotnika (1780)
• Lenart i Gertruda (1781)
• Jak Gertruda uczy swoje dzieci (1801)
Łabędzi śpiew (1826)

Ludwik Krzywicki (1859 – 1941) – pierwszy u nas zarysował wyraźnie i dobitnie: współzależność ideału i praktyki wychowania z przemianami w życiu zbiorowym. „Stworzył teorię wielkiego ruchu demokratyzacji wiedzy”.
Głosił postulat upowszechniania wykształcenia ogólnego jako warunku równości społecznej, propagował samokształcenie, informował o nowych formach upowszechniania kultury i kształcenia dorosłych.