Temat: Nauczyciel stymulujący rozwój dziecka młodszego klas od I do III.
„Każde dziecko ma indywidualną drogę swojego rozwoju, nie można hamować rozwoju jednego dla zrównania go z innym, lub też odwrotnie, należy jedynie wspomagać dziecko w jego wysiłkach, stwarzać takie warunki, w których potencjał dziecka nie zostałby zmarnowany”. Przytoczone słowa Ryszarda Więckowskiego idealnie ukazują istotę procesu stymulacji podczas ich rozwoju. Rozwój ów oznacza nieustający ciąg zmian, przemian, przekształceń, które zmierzają w określonym , celowym kierunku. W rozwoju chodzi o ciągłe, występujące przez całe życie realizowanie siebie. To dzięki realizacji odkrywamy siebie, możemy pełniej funkcjonować w środowisku, w którym żyjemy. Człowiek, który przechodzi proces samorealizacji może pełniej i skuteczniej przeprowadzać proces wychowawczy i dzięki temu staje się wiarygodny dla swoich podopiecznych.
Stymulowanie dzieci do działania to proces wspierania, którego podstawowym warunkiem jest jego dobrowolność i równoważna pozycja między osobami biorącymi w nim aktywny udział. Jedna osoba (wychowanek) chce być wspierany, a druga osoba (wychowawca) jest gotowa takiego wsparcia użyczyć.
Nauczyciel, tuż obok rodziców dziecka to następna, ważna pod względem wychowawczym i opiekuńczym osoba, która w sposób kompetentny i świadomy ma za zadanie kształtować i wspomagać rozwój dziecka. Należy pomóc młodemu człowiekowi stopniowo odkrywać siebie, aby móc poznać swoje właściwości, zdolności, upodobania i dążyć do ich realizowania oraz wykorzystywania. Jeśli nauczyciel zauważy, że dziecko ładnie maluje czy śpiewa i zakomunikuje to swojemu wychowankowi, i pozwoli na kształtowanie się tej umiejętności dziecko będzie chętnie doskonalić swoją umiejętność.
W całym procesie dydaktycznym podstawą do właściwego działania jest umiejętność komunikacji z drugim człowiekiem, w tym przypadku z dzieckiem, a co za tym idzie słuchania oraz umiejętność empatii, co jednak nie należy do najprostszych umiejętności. Kiedy młody uczeń rozpoczyna swoja edukację, wkracza w zupełnie nowy świat obowiązków. Szkoła to zupełnie nowe środowisko, do którego przedszkole jako instytucja ma za zadanie wstępnie przygotować. Ważnym zadaniem, jakie stoi przed każdym nauczycielem, w nowej sytuacji jest zapewnienie swoim młodym podopiecznym poczucia bezpieczeństwa. Potrzeba samorealizacji pojawia się dopiero po zaspokojeniu tzw. potrzeb niższych, ale nie mniej istotnych, jak potrzeba bezpieczeństwa, przynależności, miłości. Dziecko musi czuć się bezpieczne w nowym środowisku, wśród nowych kolegów i koleżanek, wobec nowych obowiązków i zadań jakie będą przed nim stawiane. Zaspokojenie potrzeb niedoboru objawia się u dzieci poczuciem pogody, radości, spokoju, szczęścia, a właśnie takie dziecko ma ochotę na wszelkie działanie i aktywne uczestniczenie w zajęciach oraz nawiązywanie nowych znajomości.
Rola wychowawcy powinna polegać na pobudzaniu rozwoju dziecka poprzez właściwe ukierunkowanie jego aktywności. Aby jednak do tego doszło należy najpierw zdiagnozować grupę uczniów pod względem umiejętności i możliwości. Istotną sprawą jest umiejętność podejścia do każdego dziecka w sposób indywidualny, co często jest bardzo trudne w licznej grupie uczniów klas początkujących. Takie zadanie to prawdziwe wyzwanie dla nauczycieli, szczególnie tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją pracę z grupą. Z upływem czasu jednak nauczyciel poznaje swoich wychowanków, odkrywa ich możliwości oraz potrzeby. Wtedy ważnym staje się dostarczenie odpowiednich do wieku wrażeń i bodźców, które mobilizowały je do twórczego działania, a co za tym idzie chętnie uczestniczyłyby w stawianych przed nimi zadaniami. Ważną rzeczą jest także umiejętność podtrzymywania zapału poznawczego dzieci. Nie należy jednak przyspieszać rozwoju. Można jednak mylić te dwa pojęcia gdyż słowo stymulacja oznacza pobudzanie, popędzanie. Należy jednak termin stymulacji wiązać z procesem doskonalenia rozwoju. Wiąże się to ze stwarzaniem sytuacji i zachęcanie do działania prowadzących do samorealizacji.
Nauczyciel, który ma na uwadze dobro i prawidłowy rozwój dziecka potrafi także stworzyć w grupie przyjazną i ciepła atmosferę. To podstawa aby uczeń nie czuł się zagubiony i bezradny, a proces adaptacji przebiegał sprawnie i szybko. Dziecko wtedy będzie chętnie przychodziło na zajęcia, bez uczucia lęku i zniechęcenia. Nauczyciel poprzez swoja postawę musi wzbudzić w dzieciach zaufanie, musi być on otwarty na potrzeby swoich uczniów, dostrzegać konflikty i wszelkiego rodzaju trudności. W tych pierwszych latach nauki jest on swego rodzaju opiekunem. Pod żadnym pozorem nie może ośmieszać i upokarzać uczniów. Każde dziecko ma swoja godność oraz prawo do suwerenności. Nauczyciel powinien umieć pozwolić dziecku być sobą, a więc mieć własne zainteresowania i upodobania. Należy traktować dziecko jako autonomiczną jednostkę z przysługującymi jej cechami wieku.
Kolejnym ważnym aspektem w wspieraniu dziecka w rozwoju jest rozbudzanie jego ciekawości poznawczej, która przybiera najróżniejsze formy. Maria Kielar-Turska zwraca uwagę na to, iż należy dziecku dostarczyć wielu ciekawych informacji i materiałów, zachęcających do samodzielnego poszukiwania odpowiedzi na problemy pojawiające się w czasie zdobywania nowych doświadczeń i umiejętności. Dzieci są bardzo ciekawe wszystkiego tego, co dla nich nowe. Poprzez dobór odpowiednich do wieku i możliwości dzieci sytuacji wychowawczych należy pobudzać aktywność poznawczą. Tworzenie sytuacji wychowawczych rozpoczyna się od organizowania wspólnie z dzieckiem najbliższej przestrzeni, która w danym momencie ich otacza. Dzieci nabywają dzięki temu nowych doświadczeń, a poprzez doświadczenia rozwijają się. Należy pamiętać o tym, że bez sytuacji wychowawczych nie ma doświadczeń, a bez doświadczania człowiek nie rozwija się, a nawet w swym rozwoju może się cofać.
Poprzez ruch można w ciekawy i niekonwencjonalny sposób poznać otoczenie, najbliższe przedmioty. Dziecko najpełniej wyraża się poprzez ekspresję. Zadaniem nauczyciela jest ułatwienie dziecku możliwości wyrażania siebie w działaniu oraz swojego zdania. Dorosły, w tym przypadku nauczyciel, wspomaga rozwój dziecka poprzez tworzenie obrazu świata za pomocą wielu form aktywności, ruch, muzykę, słowo, prace manualne itp. Zabawa może być także formą nauki, dzięki której dziecko doświadcza nowych wrażeń, a zarazem poznaje coś nowego. Zabawa to ogromna przyjemność, a gdy dziecko odczuwa radość jest wtedy bardziej chętne do przyswajania nowej wiedzy. Ważne jest także to, aby nauczyciel brał czynny udział w przeprowadzanych zajęciach, by własną aktywnością zachęcał dzieci do działania i włączania się do zajęć. Taki nauczyciel jest określany mianem nauczyciela dynamicznego, gdyż w sensie fizycznym przemieszcza się on razem z dzieckiem, a w sensie psychicznym jest on otwarty na pomysły dzieci, potrafi je przyjmować i umiejętnie modyfikować. Taka postawa nauczyciela jest silnie związana z podmiotowym traktowaniem ucznia, co w procesie edukacji i stymulacji jest bardzo ważnym elementem wychowawczym. Dzięki podmiotowym traktowaniu dziecka proces wychowawczy jest rozumiany jako interakcja dwu podmiotów: nauczyciela i dziecka. Podmiot to człowiek poznający, działający i przeżywający. Nauczyciel musi wspomóc swego ucznia w poczuciu własnej podmiotowości, aby dzięki temu mógł on sprawować kontrolę poznawczą nad otoczeniem i sobą oraz aby był świadomy swojego osobistego systemu wartości. Dzieci potrzebują mieć poczucie sprawstwa. Potrzeba poczucia kontroli nad zadaniem jest dla dziecka bardzo ważna, stawia go w odmiennym, wyróżnionym świetle. Dzieci traktowane podmiotowo traktują większość sytuacji życiowych jako zadanie, które muszą rozwiązać. Chcą stawiać im czoła, uczą się pokonywać trudności.
Nauczyciel, który pragnie w aktywny i twórczy sposób stymulować swoich uczniów do działania nie może przybierać biernej postawy nauczyciela pytającego. Jego zadaniem jest czynne uczestnictwo w dialogu. Musi on występować w roli pytającego, udzielającego odpowiedzi, akceptującego, oponującego, a także zalecającego i proszącego. Nauczyciel musi zdobyć orientację w różnych sposobach komunikacji z dziećmi, zarówno werbalnych jak i niewerbalnych. Powinien nauczyć się rozumieć nie tylko słowne komunikaty wysyłane przez wychowanka, ale i jego gesty, spojrzenia, wyraz twarzy. Nieumiejętność komunikowania się prowadzi do powstawania luk w komunikacji interpersonalnej oraz wielu nieporozumień. Nauczyciel, który przyjmuje bierną postawę w procesie edukacyjnym jest nieatrakcyjny dla swoich wychowanków, nie rozbudza ich ciekawości i nie zachęca do działania i odkrywania. Taka postawa nie rozwija lecz hamuje rozwój dzieci. Nauczyciel stymulujący rozwój pełni w procesie dydaktycznym rolę przekaziciela wartości. Ma on za zadanie rozwijanie wrażliwości na innych ludzi i ich potrzeby, kształtuje postawy wobec naszej planety, życia, otoczenia; zwraca uwagę na wartości duchowe (wiedza, wyjaśnianie, porządkowanie), moralne (współczucie, sprawiedliwość, szacunek), estetyczne (wzniosłość, piękno, harmonia) oraz ontyczne (pokora, nadzieja, wiara, sens, zgoda na los).
Te wszystkie elementy kształtują w dziecku poczucie własnego „ja”, zgodę na to kim są, odwagę na pokonywanie trudności. Rozwój ten powinien przebiegać w sposób harmonijny i zmierzać do wyznaczonego celu jakim jest usamodzielnienie jednostki i zdobywanie jak najwięcej umiejętności i kompetencji życiowych. Nauczyciel stymulujący rozwój dziecka powinien postępować zgodnie ze słowami: „ Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól mi działać, a zrozumiem.”