Prawo cywilne z umowami w administracji
Dr Wojciech M. Hrynicki
Prawa autorskie zastrzeżone. Zabrania się jakiegokolwiek publicznego wykorzystywania.
Wykład III
Podmiotowość cywilnoprawna - osoby fizyczne.
III. 1. 1. Stosunek cywilnoprawny.
Stosunek cywilnoprawny jest stosunkiem społecznym uregulowanym przez normy prawa cywilnego, którego uczestnicy występują jako podmioty praw i obowiązków (strony stosunku cywilnoprawnego).
W każdym stosunku cywilnoprawnym wyróżniamy ponadto przedmiot i treść stosunku prawnego.
Cechą szczególną stosunku cywilnoprawnego jest jego majątkowy charakter (wyjątkowo niemajątkowy).
III. 1. 2. Elementy stosunku cywilnoprawnego.
Elementy stosunku cywilnoprawnego:
podmioty, między którymi stosunek zachodzi,
przedmiot stosunku prawnego,
treść stosunku prawnego.
Przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest określone zachowanie się jego uczestników, oparte na normach prawa cywilnego.
Treścią stosunku cywilnoprawnego są prawa (uprawnienia) i obowiązki jego stron (podmiotów tego stosunku).
III. 1. 3. Zdarzenia cywilnoprawne.
Do powstania stosunku cywilnoprawnego niezbędne jest zaistnienie zdarzenia cywilnoprawnego.
Nie każde zdarzenie jest zdarzeniem prawnym.
Zdarzenie cywilnoprawne jest takim zdarzeniem, z którym norma prawna łączy określone skutki prawne.
Zdarzenia niezależne i zależne od woli ludzkiej.
III. 2. Pojęcie podmiotu stosunku prawnego.
Podmioty stosunku cywilnoprawnego są elementami tego stosunku cywilnoprawnego.
Aby podmioty mogły być elementami stosunku cywilnoprawnego, muszą mieć do tego określoną prawem zdolność.
Podmiotami stosunku cywilnoprawnego mogą być osoby fizyczne (osoby ludzkie) oraz osoby prawne (twory, którym prawo nadaje podmiotowość prawną).
III. 3. Zdolność prawna osoby fizycznej.
Art. 8 Kc - Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.
Zdolność prawna jest niezbędnym warunkiem bycia podmiotem stosunku cywilnoprawnego.
Zdolność prawna odnosi się do praw i obowiązków o charakterze cywilnoprawnym i posiadanie jej jest w zasadzie bez znaczenia dla innych gałęzi prawa.
Zdolność prawna jest zdolnością do bycia podmiotem praw i obowiązków w sferze cywilnoprawnej.
III. 4. 1. Zdolność prawna. Wiadomości ogólne.
Art. 8. Kc - Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną (możliwość występowania w charakterze podmiotu stosunków cywilnoprawnych).
Art. 927 § 2 Kc - Dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte (nasciturus) może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
Art. 75 Krio - Można uznać dziecko nawet nieurodzone, jeżeli zostało już poczęte.
III. 4. 2. Początek i koniec osoby fizycznej.
Początkiem osoby fizycznej jest jej urodzenie a końcem śmierć.
Art. 9 Kc - domniemanie urodzenia się żywym.
Rola aktów stanu cywilnego.
Uznanie za zmarłego (art. 29 - 32 Kc).
Art. 29 § 1 - upływ 10 lat od końca roku chwili zaginięcia ( wyjątek - 70-latkowie).
Art. 29 § 2 - zakaz uznania za zmarłego przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat 23.
Art. 30 - zdarzenia szczególne (katastrofy morskie i powietrzne lub inne szczególne niebezpieczeństwa).
Art. 31 - domniemanie śmierci.
Art. 32 - równoczesność śmierci.
III. 4. 3. Indywidualizacja osoby fizycznej.
Pojęcie stanu cywilnego oraz rola aktów stanu cywilnego. Szczególna rola imion i nazwisk.
Inne dane osobowe.
Dane przesłaniające (art. 42 ust. 2 Prawa asc, pseudonimy, dane świadków koronnych).
Znaczenie numerów identyfikujących osobę fizyczną (PESEL, NIP, inne numery ewidencyjne).
Dokumenty tożsamości.
Ochrona dóbr osobistych - art. 23 - 24 Kc.
Art. 25 Kc - Miejsce zamieszkania osoby fizycznej. Miejsce zameldowania.
Art. 26 - Miejsce zamieszkania dziecka.
Art. 27 - Miejsce zamieszkania osoby pozostającej pod opieką (pupila).
Art. 28 - zasada domicylu.
III. 5. 1. Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej. Inf. ogólne.
Zdolność do czynności prawnej stanowi węższą kategorię prawną zdolności do działania.
Zdolność do czynności prawnych jest zdolnością do tego, by przez czynności prawne swym własnym działaniem nabywać lub utracać prawa oraz zaciągać zobowiązania i wywoływać określone skutki prawne.
Jeżeli zdolność prawna jest kategoria przyrodzoną, natomiast zdolność do czynności prawnych kategorią prawną.
Przesłankami rozstrzygającymi o istnieniu i zakresie zdolności do czynności prawnych są: wiek osoby fizycznej (wzgl. fakt zawarcia związku małżeńskiego) - pełnoletność, całkowite lub częściowe ubezwłasnowolnienie.
Wyróżniamy 3 kategorie zdolności do czynności prawnych:
pełną,
ograniczoną,
brak zdolności do czynności prawnych.
III. 5. 2. Pełnoletność i ubezwłasnowolnienie całkowite.
Zdolność do czynności prawnych sprzężona jest z pełnoletnością i ubezwłasnowolnieniem.
Art. 10 Kc - Uzyskanie pełnoletności.
Art. 11 Kc - Pełna zdolność do czynności prawnych.
Art. 12 Kc - Brak zdolności do czynności prawnych i skutki (art. 14 Kc).
Art. 13 Kc - Ubezwłasnowolnienie całkowite.
III. 5. 3. Ograniczona zdolność do czynności prawnych.
Art. 15 Kc - Ograniczona zdolność do czynności prawnych.
Art. 16 Kc - Ubezwłasnowolnienie częściowe.
Czynności prawne osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych (art. 17 - 22 Kc).