Prawo cywilne z umowami w administracji

Dr Wojciech M. Hrynicki

Prawa autorskie zastrzeżone. Zabrania się jakiegokolwiek publicznego wykorzystywania.

Wykład III

Podmiotowość cywilnoprawna - osoby fizyczne.

III. 1. 1. Stosunek cywilnoprawny.

• Stosunek cywilnoprawny jest stosunkiem społecznym uregulowanym przez normy prawa cywilnego, którego uczestnicy występują jako podmioty praw i obowiązków (strony stosunku cywilnoprawnego).

• W każdym stosunku cywilnoprawnym wyróżniamy ponadto przedmiot i treść stosunku prawnego.

• Cechą szczególną stosunku cywilnoprawnego jest jego majątkowy charakter (wyjątkowo niemajątkowy).

III. 1. 2. Elementy stosunku cywilnoprawnego.

Elementy stosunku cywilnoprawnego:

1. podmioty, między którymi stosunek zachodzi,

2. przedmiot stosunku prawnego,

3. treść stosunku prawnego.

• Przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest określone zachowanie się jego uczestników, oparte na normach prawa cywilnego.

• Treścią stosunku cywilnoprawnego są prawa (uprawnienia) i obowiązki jego stron (podmiotów tego stosunku).

III. 1. 3. Zdarzenia cywilnoprawne.

• Do powstania stosunku cywilnoprawnego niezbędne jest zaistnienie zdarzenia cywilnoprawnego.

• Nie każde zdarzenie jest zdarzeniem prawnym.

• Zdarzenie cywilnoprawne jest takim zdarzeniem, z którym norma prawna łączy określone skutki prawne.

• Zdarzenia niezależne i zależne od woli ludzkiej.

III. 2. Pojęcie podmiotu stosunku prawnego.

• Podmioty stosunku cywilnoprawnego są elementami tego stosunku cywilnoprawnego.

• Aby podmioty mogły być elementami stosunku cywilnoprawnego, muszą mieć do tego określoną prawem zdolność.

• Podmiotami stosunku cywilnoprawnego mogą być osoby fizyczne (osoby ludzkie) oraz osoby prawne (twory, którym prawo nadaje podmiotowość prawną).

III. 3. Zdolność prawna osoby fizycznej.

Art. 8 Kc - Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

• Zdolność prawna jest niezbędnym warunkiem bycia podmiotem stosunku cywilnoprawnego.

• Zdolność prawna odnosi się do praw i obowiązków o charakterze cywilnoprawnym i posiadanie jej jest w zasadzie bez znaczenia dla innych gałęzi prawa.

• Zdolność prawna jest zdolnością do bycia podmiotem praw i obowiązków w sferze cywilnoprawnej.

III. 4. 1. Zdolność prawna. Wiadomości ogólne.

• Art. 8. Kc - Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną (możliwość występowania w charakterze podmiotu stosunków cywilnoprawnych).

• Art. 927 § 2 Kc - Dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte (nasciturus) może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.

• Art. 75 Krio - Można uznać dziecko nawet nieurodzone, jeżeli zostało już poczęte.

III. 4. 2. Początek i koniec osoby fizycznej.

• Początkiem osoby fizycznej jest jej urodzenie a końcem śmierć.

• Art. 9 Kc - domniemanie urodzenia się żywym.

• Rola aktów stanu cywilnego.

• Uznanie za zmarłego (art. 29 - 32 Kc).

• Art. 29 § 1 - upływ 10 lat od końca roku chwili zaginięcia ( wyjątek - 70-latkowie).

• Art. 29 § 2 - zakaz uznania za zmarłego przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat 23.

• Art. 30 - zdarzenia szczególne (katastrofy morskie i powietrzne lub inne szczególne niebezpieczeństwa).

• Art. 31 - domniemanie śmierci.

• Art. 32 - równoczesność śmierci.

III. 4. 3. Indywidualizacja osoby fizycznej.

• Pojęcie stanu cywilnego oraz rola aktów stanu cywilnego. Szczególna rola imion i nazwisk.

• Inne dane osobowe.

• Dane przesłaniające (art. 42 ust. 2 Prawa asc, pseudonimy, dane świadków koronnych).

• Znaczenie numerów identyfikujących osobę fizyczną (PESEL, NIP, inne numery ewidencyjne).

• Dokumenty tożsamości.

• Ochrona dóbr osobistych - art. 23 - 24 Kc.

Art. 25 Kc - Miejsce zamieszkania osoby fizycznej. Miejsce zameldowania.

Art. 26 - Miejsce zamieszkania dziecka.

Art. 27 - Miejsce zamieszkania osoby pozostającej pod opieką (pupila).

Art. 28 - zasada domicylu.

III. 5. 1. Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej. Inf. ogólne.

• Zdolność do czynności prawnej stanowi węższą kategorię prawną zdolności do działania.

• Zdolność do czynności prawnych jest zdolnością do tego, by przez czynności prawne swym własnym działaniem nabywać lub utracać prawa oraz zaciągać zobowiązania i wywoływać określone skutki prawne.

• Jeżeli zdolność prawna jest kategoria przyrodzoną, natomiast zdolność do czynności prawnych kategorią prawną.

• Przesłankami rozstrzygającymi o istnieniu i zakresie zdolności do czynności prawnych są: wiek osoby fizycznej (wzgl. fakt zawarcia związku małżeńskiego) - pełnoletność, całkowite lub częściowe ubezwłasnowolnienie.

• Wyróżniamy 3 kategorie zdolności do czynności prawnych:

• pełną,

• ograniczoną,

• brak zdolności do czynności prawnych.

III. 5. 2. Pełnoletność i ubezwłasnowolnienie całkowite.

• Zdolność do czynności prawnych sprzężona jest z pełnoletnością i ubezwłasnowolnieniem.

• Art. 10 Kc - Uzyskanie pełnoletności.

• Art. 11 Kc - Pełna zdolność do czynności prawnych.

• Art. 12 Kc - Brak zdolności do czynności prawnych i skutki (art. 14 Kc).

• Art. 13 Kc - Ubezwłasnowolnienie całkowite.

III. 5. 3. Ograniczona zdolność do czynności prawnych.

• Art. 15 Kc - Ograniczona zdolność do czynności prawnych.

• Art. 16 Kc - Ubezwłasnowolnienie częściowe.

• Czynności prawne osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych (art. 17 - 22 Kc).

---