JAMA GĘBOWA BUDOWA I FUNKCJE
Jama ustna stanowi początkowy narząd trawienny, służy do przyjmowania pokarmu i mechanicznej jego przeróbki. Pokarm jest zwykle pobierany za pomocą zębów, warg lub języka. Mechaniczna obróbka pokarmu polega na rozrywaniu, odgryzaniu, rozdrabnianiu(żuciu lub przeżuwaniu), nawilżaniu i naślinianiu kęsa oraz kierowaniu go do gardła. Jama ustna ma zrąb kostny, własną muskulaturę i liczne narządy specjalne, takie jak: wargi, policzki, zęby, dziąsła, język, podniebienie twarde i miękkie, gruczoły ślinowe. Rusztowanie kostne jamy ustnej stanowi głównie żuchwa i szczęka, ściany boczne utworzone są przez policzki, które ku przodowi przedłużają się w wargi górną i dolną. Między wargami znajduje się szpara ust, między zaś nasadą języka a podniebieniem miękkim cieśń gardzieli, która łączy jamę ustną z gardłem. Łuki zębowe górny i dolny dzielą jamę ustną na przedsionek jamy ustnej i jamę ustną właściwą, w której mieści się język. Wnętrze jamy ustnej pokryte jest błoną śluzową, przechodzącą w skórę na krawędzi warg,
Przedsionek jamy ustnej stanowi wąską przestrzeń w kształcie podkowy zawartą między łukami zębowymi z jednej strony a wargami z drugiej.
Wargi ust są to fałdy skórno-mięśniowe ograniczające wejście do jamy ustnej. Wyłączając psa wargi biorą udział w pobieraniu pokarmów płynnych, o u konia i małych przeżuwaczy także w przyjmowaniu pokarmów stałych, pełnią one jednocześnie rolę narządów dotykowych, kontrolujących przyjmowany pokarm.
Policzki tworzą ściany boczne przedsionka jamy ustnej, w postaci fałdów skórno-mięśniowych przechodzących ze szczęki na żuchwę tylnie od zębów trzonowych
Ślinianka przyuszna leży poniżej otworu słuchowego zewnętrznego, między żuchwą a kręgiem szczytowym. Wydzielina ślinianki ma charakter surowiczy.
Jama ustna właściwa ograniczona jest od przodu i z boków przez łuki zębowe, od jamy nosowej oddziela ją podniebienie twarde, a od gardła podniebienie miękkie. Taki stan rzeczy pozwala zwierzętom swobodnie oddychać podczas jedzenia.
Dziąsło jest to część błony śluzowej jamy ustnej okrywająca wyrostki zębodołowe szczeki i brzeg zębodołowy żuchwy od strony powierzchni wargowej, policzkowej i językowej.
Zęby są bardzo twarde narządy służące do chwytania i przytrzymywania pokarmu, do jego odgryzania i rozdrabniania. Służą one także do ataku i obrony. Dziąsło otacza szyjki zębów i przedłuża się w okostną zębodołów.
Podniebienie twarde stanowi jednocześnie sklepienie jamy ustnej i dno jamy nosowej. Rusztowaniem podniebienia twardego jest podniebienie kostne w którego skład wchodzą wyrostki podniebienne kości siekaczowych i szczęk oraz blaszki poziome kości podniebiennych.
Podniebienie miękkie zwane również żagielkiem podniebiennym, jest bezpośrednim przedłużeniem ku tyłowi podniebienia twardego. Dzięki jego obecności ssaki obdarzone są zdolnością żucia pokarmu. Podniebienie miękkie stanowi fałd błony śluzowej, otaczający mięśnie i gruczoły, wyodrębnia się w nim powierzchnię ustną i gardłową. Błona śluzowa powierzchni ustnej podniebienia miękkiego pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim i zawiera ujścia licznych ślinowych gruczołów podniebiennych, które tworzą dość gruby pokład pod błoną śluzowa.
Dno jamy ustnej prawie w całości wypełnia język i tylko między nim i dziąsłami pozostaje z boków wolna, szczelinowata przestrzeń, na której dnie znajduje się fałd podjęzykowy.
Język stanowi wał mięśniowy obdarzony wielką ruchliwością. Okrywająca go błona śluzowa wyposażona jest w liczne i różnokształtne brodawki. Język spełnia wielorakie funkcje, a mianowicie bierze udział w ocenie pokarmu pod względem dotykowym i smakowym, w przyjmowaniu płynów, a u niektórych zwierząt również pokarmów stałych, jest pomocny przy żuciu i połykaniu, a u psów uczestniczy w procesie termoregulacji. Język za pomocą mięśni przymocowuje się do kości gnykowej i do żuchwy. W jeżyku wyodrębnia się nasadę, trzon i koniec.
Ślinianki-żuchwowa, podjęzykowa.