Kalendarz rozwoju dziecka
MIESIĄC 1
Rozwój fizyczny:
Możesz być nieco rozczarowana wyglądem swojego maluszka zaraz po porodzie. Dziecko może mieć zniekształconą i stosunkowo dużą główkę, opuchnięte powieki, mocno zaróżowioną, pomarszczoną skórę. Niektóre noworodki mają na twarzy zaskórniaki - to skutek niedojrzałej pracy gruczołów łojowych. Nie musisz się tym przejmować. Wszystko to wkrótce zniknie. Na dłużej pozostaną na główce dziecka dwa miękkie miejsca, tzw. ciemiączka. Większe z nich, tzw. ciemię duże, całkowicie zarasta dopiero w drugim roku życia.
Rączki i nóżki noworodka są pulchne, pokryte fałdkami tłuszczu, zgięte we wszystkich stawach. Dziecko od początku bardzo energicznie nimi porusza. Oddycha również energicznie i szybko: do 45 razy na minutę. Jego oddechy są nieregularne i płytkie, a krótkie okresy bezdechów są całkowicie normalne w tym okresie. Pod koniec pierwszego miesiąca życia główka dziecka staje się kształtna, obrzęki i zaczerwienienia znikają. Maluch waży o ok. 700 g więcej i jest większy o 2 cm. Reaguje na dźwięki, odkrywa swoje ciało, zwłaszcza rączki, które chętnie wkłada do buzi. W pierwszym miesiącu dziecko umie unosić główkę leżąc na brzuchu oraz zaciskać rączkę na przedmiocie. Może nawet umieć złączyć obie rączki.
Wzrok
Wzrok noworodka jest słabo rozwinięty, maluszek wykazuje słabą wrażliwość na kontrasty i nie rozpoznaje szczegółów, ale potrafi wodzić za wolno przesuwającą się zabawką (w odległości 20-30 cm). Poza odróżnianiem różnych odcieni bieli i czerni, nie odróżnia kolorów. Jego oczy są nadwrażliwe na światło, a nadrważliwość ta, spowodowana tym, że dziecko do momentu urodzenia przebywało w mroku, utrzymuje się około miesiąca. Oko noworodka nie wydziela jeszcze łez. Dziecko zapłacze prawdziwymi łzami dopiero w drugim lub trzecim miesiącu życia. Ruchy gałek ocznych są nieskoordynowane, może się więc wydawać, że maluch ma zeza.
Słuch
Dziecko słyszy od urodzenia, a właściwie dużo wcześniej (już między 12. a 16. tygodniem życia płodowego słyszy szum krwi przepływającej przez łożysko). Słuch noworodka jest jednak przytępiony. Dopiero w drugim kwartale pierwszego roku życia usłyszy czyste i wyraźne dźwięki i będzie żywo na nie reagować. Maluszek rozpoznaje Twój głos, słysząc Cię stara się odwrócić główkę w Twoją stronę, chętnie też obserwuje Twoją twarz.
Smak
Noworodek wyczuwa cztery podstawowe smaki: słodki,kwaśny, gorzki i słony. Ten ostatni zna najlepiej, gdyż wody płodowe zawierają sporo soli.
Odruchy noworodka
Noworodek przychodzi na świat z bezwarunkowymi odruchami. Większość z nich zaniknie pod koniec czwartego miesiąca życia.
- odruch Moro: przestraszone nagłym ruchem lub hałasem dziecko gwałtownie rozprostowuje rączki i nóżki, a następnie przyciska rączki i nóżki do siebie, zaciskając piąstki.
- odruch chwytny: maluch zaciska palce na Twoim kciuku lub innym podanym przedmiocie z taką siłą, że jesteś w stanie unieść dziecko do góry.
- odruch Babińskiego: kiedy połaskoczesz dziecko po podeszwie stopy, małe palce zegną się do środka, natomiast duży palec wygnie się do góry.
- odruch Rootinga: kiedy delikatnie muśniesz dziecko w policzek, ono delikatnie odwróci główkę w tę stronę i otworzy buzię, gotowe do ssania.
- odruch kroczenia: podtrzymując dziecko w pozycji pionowej pod paszkami w taki sposób, by stópkami dotykało ziemi zobaczysz, jak stawia krok za krokiem, jakby chodziło.
Rady dla rodziców:
- Delikatnie masuj maleństwo, np. po kąpieli, kiedy nacierasz maluszka oliwką, głaskaj czule rączki, nóżki, plecki, buzię.
- Jak najczęściej zbliżaj twarz do dziecka i przemawiaj do niego czule.
- Zawieś nad łóżeczkiem czarno-białe zabawki, maleństwu łatwiej je dostrzec. Po kilku tygodniach zamień je na kolorową karuzelę.
- Już od pierwszych tygodni możesz bawić się z maluszkiem w „A kuku!”.
Rozwój intelektualny:
Noworodek nie odróżnia na razie dnia od nocy. Gdy jest głodny, po prostu budzi się i domaga piersi. Reaguje jednak na dźwięki. Na głos dzwonka zareaguje np. wstrząśnięciem ciała, płaczem lub uciszeniem się. Może też uśmiechać się, gdy się do niego śmiejesz, a nawet zapiszczeć z radości.
Maluszek potrafi skupiać wzrok na przedmiotach i osobach oraz śledzić przedmioty poruszające się w jego polu widzenia. Pod koniec pierwszego miesiąca życia dziecko rozpoznaje widziany wcześniej przedmiot, jeśli pojawi się ponownie po 2-3 sekundach.
Już teraz można zaobserwować zalążki temperamentu i osobowości Twojego dziecka. Aktywność niemowlęcia jest cechą wrodzoną i pozostaje na niezmiennym poziomie przez całe życie: dzieci ruchliwe, krzykliwe, często czuwające, pozostaną aktywne do końca życia. Dziecko spokojne, mało ruchliwe będzie miało prawdopodobnie zrównoważony temperament.
Pamiętaj, że jesteś dla dziecka najważniejszą osobą. Maluszek rozpoznaje Cię przez zapach, widok oraz głos. Lubi, jak mu śpiewasz, zwłaszcza kołysanki i łatwe melodie z powtarzającym się rytmem.
Rady dla rodziców:
- Jeśli będziesz okazywać swoje zniecierpliwienie i rozdrażnienie, dziecko szybko to wyczuje i samo stanie się drażliwe.
- Mów, przytulaj, śpiewaj (specjaliści twierdzą, że dzieci, którym śpiewano, szybciej zaczynają mówić).
- Pozwól dziecku przypatrywać się swojej twarzy, rób różne miny i obserwuj, jak reaguje.
- Pod koniec czwartego tygodnia kup dziecku proste zabawki, np. pozytywkę, pajacyki do zawieszenia nad łóżeczkiem, pluszowe. zwierzątka, nietłukące się lusterka (zadbaj o to, by były bezpieczne, bez kantów, sznurków i nitek).
Rozwój społeczny:
Twój maluszek w pierwszych tygodniach życia nie jest zbyt towarzyski. Na początku śpi nawet 20 godzin na dobę i poza snem umie wykonywać tylko podstawowe czynności - oddychać, ssać, wydalać.
Pierwszym i najważniejszym rodzajem ekspresji noworodka jest krzyk, poprzez który komunikuje się ze światem. Maluszek angażuje podczas krzyku nie tylko gardło, ale i całe ciało: rączki i nóżki. Z czasem nauczysz się rozróżniać różne rodzaje płaczu i rozumieć, co który oznacza.
Noworodek rozpoznaje twarz mamy i przestaje płakać gdy ją widzi lub słyszy jej głos. Zna go jeszcze z życia płodowego. Twój widok wywołuje u dziecka ożywienie, wprawia w dobry nastrój, przynosi spokój, ukojenie, daje poczucie bezpieczeństwa. Dlatego tak ważna jest Twoja bliskość. Niemowlęta potrzebują mamy jak powietrza. Chcą czuć jej dotyk, ciepło, zapach, dlatego im częściej będziecie przytulać się do siebie, tym lepiej. Jeśli maluch jest bardzo niespokojny, spróbuj nosić go w chuście.
W trzecim tygodniu życia maluch z wielką chęcią obserwuje ludzi, przedmioty i to, co się wokół niego dzieje. Przerwy w ssaniu nieco się wydłużają.
Pod koniec pierwszego miesiąca dziecko rozróżnia poszczególne części twarzy mamy, szczególnie interesują je jej oczy. Dziecko zaczyna się interesować zabawkami w jaskrawych kolorach, lusterkami, wiszącą nad łóżeczkiem karuzelą.
Rady dla rodziców:
- Pochylaj się nad maluszkiem jak najczęściej, mów do niego czule, rób różne miny, śpiewaj.
- Kołysz, noś, pieść dziecko.
- Wykorzystaj czas karmienia na „rozmowę” z dzieckiem, pieszczoty i nawiązywanie kontaktu wzrokowego.