Prawo finansowe Wykład 2 22.10.2009

Zakres prawa finansowego w socjalizmie i kapitalizmie

1. Socjalizm:

1. Prawo budżetowe

2. Prawo bankowe

3. Prawo ubezpieczeń gospodarczych i społecznych

4. Prawo finansowe przedsiębiorstw uspołecznionych (państwowych i spółdzielczych)

2. Prawo finansowe cechuje to, że:

1. Gospodarka budżetowa jest bardzo scentralizowana (budżety zbiorcze) i samodzielność finansowa jednostek terytorialnych jest bardzo ograniczona

2. Regulacja prawa bankowego obejmuje nie tylko strukturę i organizację bankowości jak w kapitalizmie, lecz także stosunki z klientami, które w kapitalizmie oparte są na normach cywilnoprawnych (finanse bankowości włączone są w system finansów państwa przez kredytowanie budżetu z jednej strony i zaciąganie w nim pożyczek z drugiej

3. Obecnie prawo finansowe - bankowe interesuje się tylko organizacją i strukturą bankowości

4. System finansowy ubezpieczeń społecznych i gospodarczych w socjalizmie jest regulowany przez przepisy prawa publicznego, a finanse ubezpieczeń połączone są z budżetem

5. Istnieje regulacja prawna działalności finansowej przedsiębiorstw uspołecznionych (finanse przedsiębiorstw państwowych są hierarchizowane i centralizowane)

1. Regulacja prawna sięgała do każdej komórki działalności przedsiębiorstw, np. dział postępu był limitowany przez fundusz postępu technicznego do wysokości zapisanych środków

2. Przepisy prawa regulowały podział gospodarki finansowej przedsiębiorstwa

6. Obecnie prawo finansowe ogranicza się do:

1. Prawa budżetowego

2. Prawa celnego

3. I inne

7. Stosunki prawne (metody finansowania) prawa finansowego

1. Metoda bezzwrotna - budżetowa

• Jednostka budżetowa - rozlicza się z budżetem nadwyżką albo niedoborem,

• jej środki finansowe są widoczne w budżecie,

• brak samodzielności finansowej

• Charakter nieodpłatny środków finansowych

• Metoda kredytowa

• Budżet pożycza,

• Metoda ubezpieczeniowa

• Państwo wycofało się z tej metody - działalność ubezpieczeniowa została powierzona podmiotom prywatnym

• Państwo zajmuje się nadzorem nad funkcjonowaniem systemu ubezpieczeniowego

• Wyjątkiem jest system zabezpieczenia społecznego

• Powiązania wielorakie przedsiębiorstw z budżetem

• Przepływy środków finansowych

• Odprowadzanie podatków i opłat do budżetu

• Dotacje od budżetu, dotacje unijne

• Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa jest zamknięta (niewidoczna) dla budżetu

• Zaciąganie i spłacanie kredytów bankowych

• Ubezpieczenia

Prawo podatkowe

Odrębna sfera regulacji prawnej niż pozostałe części prawa finansowego

1. Pojęcie podatku

1. Świadczenie pieniężne

• Określane, wymierzane i uiszczane w jednostkach pieniężnych występujących w danym państwie.

• W przeszłości również wymierzane w jednostkach naturalnych (np. dostawy obowiązkowe)

• Na rzecz związku publicznoprawnego

• Na rzecz państwa, albo związku publicznoprawnego (j.s.t., stan, republika)

• O charakterze obowiązkowym - przymusowym

• Niewykonanie obowiązku podatkowego powoduje włączenie się aparatu państwowego - egzekucja zobowiązań

• Ustalanym jednostronnie

• Państwo posiada tzw. władztwo finansowe, a w tym podatkowe

• Nieodpłatnym

• Stronie świadczącej (podatnikowi) nie przysługuje świadczenie ekwiwalentne, nie istnieje prawny obowiązek świadczenia wzajemnego świadczeniobiorcy

• Podobną instytucją do podatku jest opłata, ale brak jest ekwiwalentności, opłata nie jest ceną za usługę, brak jest mechanizmów rynkowych dla jej ustalenia

• Bezzwrotnym

• Ma charakter definitywny, w odróżnieniu od kredytu bankowego czy pożyczki, jest operacją bezzwrotną

• Charakteru tego nie przełamują instytucje nadpłaty podatku i zwrotu nadpłaconego podatku

• Generalnym (cechuje je przewłaszczenie)

• Normy podatkowe mają charakter norm generalnych

• Cechuje je charakter ogólny ze względu na adresata, dotyczy pewnej kategorii podmiotów

• Charakter abstrakcyjny ze względu na zachowanie się

• Są normami wielokrotnego stosowania

• Definicja ustawowa podatku - art. 6 Ordynacji podatkowej

Naleciałości ekonomiczne - nauka o finansach to nauka ekonomiczna

Normy indywidualne są skierowane do indywidualnie określonego adresata i określają zachowanie w konkretnej pojedynczej sytuacji

---