5.03.2003 r.
KONWERSATORIUM 2: EKOPOLITYKA GLOBALNA.
Rewolucja agrarna (ok. 8000 r. p.n.e.) przyniosła rewolucyjną zmianę gospodarczą, związaną z wprowadzeniem upraw roślin i hodowli zwierząt, wpłynęła na poprawę wyżywienia, zwiększyła zasoby energii i umożliwiła gromadzenia znaczniejszych zapasów żywności niż w gospodarce łowieckiej i zbierackiej. Wcześniej uprawiano gospodarkę żarową (głównie w Europie), poprzez wypalanie lasów uzyskiwano użyźnioną glebę i wprowadzano działalność rolniczą, jednak była ona efektywna tylko do jakiegoś czasu. W momencie kiedy ludy zaczęły prowadzić osiadły tryb życia trzeba było poszukać lepszych sposobów. W momencie, gdy w działalności występowała nadwyżka to następowała specjalizacja, dzięki czemu inni mogli specjalizować się w prowadzeniu wojen. Dlatego rewolucja ta doprowadziła do powstania imperiów i umożliwiła prowadzenie wojen.
PROBLEM WYŻYWIENIA
Problem stanowią:
nierównomierne rozłożenia żywności,
marnowanie żywności w krajach wysoko uprzemysłowionych,
brak technologii w krajach Trzeciego Świata;
degradacja gleb - zbyt intensywne nawadnianie, nieodpowiednie nawożenie, zasolenie gleby, jałowieniem, stepowienie, na skutek zmian klimatycznych, tereny, które mogły by być wykorzystane pod produkcję żywności przeznaczane są na budowę;
brak wody - około 70% pobieranej wody używa się do nawadniania, 20% na potrzeby przemysłu i 10% na potrzeby gospodarstw domowych, w skutek braku wody pojawia się problem wyboru między tymi dziedzinami;
nadmierna eksploatacja podstawowych systemów dostarczania żywności - wykorzystanie łowisk oceanicznych i pastwisk naturalnych znajduje się w kresu możliwości
W XX wieku nastąpił znaczny postęp w rolnictwie, związany przede wszystkim ze wzrostem wydajności ziemi uprawnej. Przyczyną zwiększenia plonów było m.in. intensywne nawadnianie, które z czasem jednak prowadzi do wyjałowienia gleby (zasolenia). Kolejnym z elementem było stosowanie nawozów sztucznych, które jednak z czasem (od pewnego poziomu) nie mają już wpływu na wzrost roślin. Kolejną metodą wzrostu wydajności była genetyka, jednak tu też pojawia się bariera, bowiem z czasem nawet możliwości genetyki się kończą (z czasem roślina nie jest już w stanie - nie ma z czego - produkować więcej ziaren). Największym wyzwaniem inżynierii genetycznej wydaje się teraz wyhodowanie odmian odpornych na choroby i insekty oraz odporniejszych na suszę i bardziej tolerujących zasolenie gleby.
Kiedyś głód pojawiał się na określonym obszarze geograficznym, wskutek niskich zbiorów, dziś spowodowany jest także czynnikami ekonomicznymi, niską wydajnością rolnictwa (głównie ze względu na brak wody do nawadniania) i zbyt niskimi dochodami.
Rzeczywiste zapotrzebowanie na żywność staje się popytem, gdy głodni ludzie mają pieniądze na zakup żywności (w przeciwnym wypadku ich potrzeby nie są uwzględniane na rynku). Wprowadzenie nowych technologii do wzrostu produkcji uzależniło ją od źródeł energii, ceny żywności wzrastają ze wzrostem cen energii, a kryzys energetyczny staje się kryzysem w produkcji żywności.
Dzisiaj panuje imperializm żywnościowy - na wolnym rynku nie ma ochrony dla biednych i nie ma gwarancji, że kraj, zanim wyeksportuje płody rolne za granicę, nakarmi najpierw swoich obywateli. Żywność wykorzystywana jest również jako broń lub środek nacisku w s.m.
EKSPLOZJA LUDNOŚCIOWA
Po 1650 r. nastąpił nagły wzrost liczby ludności. Przyczyną był postęp wiedzy medycznej i podniesienie poziomu cywilizacyjnego, dzięki czemu nastąpiło obniżenie śmiertelności noworodków i podwyższenie długości życia.
Jedną z pesymistycznych i skrajnych prognoz jest prognoza Simmons`a. Przyrost liczby ludności o 2% rocznie nie jest uznawany za wysoki, jednak jak wynika z danych statystycznych czas potrzebny na podwojenie liczby ludności to 35 lat. Przy tym wskaźniku przyrostu z liczby 3 mld ludzi w 1960 r. dojdziemy w 2600 r. do liczby 1 1015. na jedną osobę przypadałoby 0,5 m2, moment ten Simmons nazwał Dniem Miejsc Tylko Stojących.
Jedną z dróg rozwiązania tego problemu jest edukacja młodych kobiet i programy ograniczające przyrost naturalny. Jednak edukacja kobiet w krajach islamskich jest zakazana. Obecnie małżeństwa nie mają takiej ilości dzieci jak wcześniej, jest to „mało opłacalne”. Nastąpiła zmiana w świadomości, dzisiaj kobiety coraz częściej stawiają na karierę. Kiedyś panował model rodziny pokoleniowej, posiadano dużo dzieci, aby było więcej rąk do pracy.
PROBLEMY Z WODĄ.
Spośród zasobów wodnych kuli ziemskiej 97% to woda słona mórz i oceanów. Tylko 3% stanowi woda słodka, ale ¾ z niej to lodowce i pokrywy lodowe. ¼ to wody gruntowe. Woda słodka na powierzchni ziemi skupia tylko 0,33% całej wody słodkiej, atmosfera 0,035%.
Problemem jest marnotrawienie wody. Dzienne zapotrzebowanie organizmu ludzkiego na wodę wynosi 2,5 l. Znaczną część wody pochłaniają higiena osobista, przygotowanie posiłków. Ilość ta wynosi np. w USA 635 l.
Wyczerpywanie zasobów wód podziemnych następuje dwukrotnie szybciej niż ponowne napełnianie warstw wodonośnych.
Perspektywa wyczerpywania się wody skłania do poszukiwania i doskonalenia technologii pozyskiwania wody słodkiej z wody slonej mórz i oceanów. Odsalanie na większą skalę jest jednak bardzo kosztowne. Jednym z pomysłów jest też wykorzystanie wody lodowców na Grenlandii i Antarktydzie.
Z powyższej perspektywy coraz częstsze stają się konflikty o wodę (arabsko-izraelski, Australia).
2/2