Unia w Krewie

W XIV wieku Liwie i Polsce zagrażał wspólny wroga - Zakon Krzyżacki. Mimo wcześniejszych wojen pomiędzy tymi dwoma krajami (o Ruś Halicką), a także wyprawami łupieskimi organizowanymi przez Litwę zaczęto myśleć o przymierzu. Z propozycją przymierza wystąpił wielki książę litewski Jagiełło. W tym czasie w Polsce, w imieniu małoletniej Jadwigi rządzą możni panowie. Sytuację tą spowodowało wygaśnięcie dynastii Piastów i objęcie panowania przez Ludwika Węgierskiego, który pragnąc zdobyć koronę Polski dla swoich córek nadaje szlachcie przywilej koszycki. Po śmierci Ludwika następuje w Polsce okres bezkrólewia 1382-84.

W wyniku rozmów i podjętych w związku z nimi działaniami w 1384 następuje (po zerwaniu narzeczeństwa z Wilhelmem Habsburgiem) koronacja Jadwigi. Po tym wydarzeniu następuje małżeństwo jej z Jagiełłą.

W 1385 r. między Polską i Litwą został zawarty układ w Krewie, na mocy którego Jagiełło miał poślubić Jadwigę i zostać królem Polski oraz przyjąć wraz całą Litwą religię chrześcijańską. Litwa miała połączona z Polską. W ten sposób doszło do zawarcia unii polsko-litewskiej. Część możnych panów litewskich była niechętna całkowitemu włączeniu Litwy do Polski. Dlatego przywrócono pełną odrębność Litwie i ustanowiono tam osobnego wielkiego księcia, którym został Witold, stryjeczny brat Jagiełły. Ścisły związek dwóch państw został jednak utrzymany, ponieważ wielki książę litewski uznawał zwierzchnią władz króla polskiego.

Unia wzmocniła siły Polski i Litwy, co miało wielkie znaczenie dla oczekującej oba kraje walki z Zakonem

POSTANOWIENIA

- małżeństwo Jagiełły z Jadwiga

- Jagiełło został królem Polski

- król został zobowiązany do odzyskania ziem polskich i potwierdzenia przywilejów stanowych

- chrzest Litwy

- włączenie Litwy do Polski( punkt ten stanowił w późniejszym czasie przedmiot zatarg)

- istnienie dwóch państw połączonych osobą króla

- przyjęcie 50 rodów bojarskich do herbów polskich i rozciągnięcie na nie przywilejów szlachty polskiej.

ZNACZENIE UNII

- państwo polsko-litewskie zostało mocarstwem

- nowe zagrożenia dla Polski(konflikty z Moskwą, Tatarami)

- synkretyzm kulturowo-religijny( wpływ chrześcijańskiej kultury zachodu na ziemie litewskie i ruskie oraz jednoczesne przyjęcie elementów wschodnich przez kulturę polską)

Unia w Horodle

Unia horodelska została zawarta między polską a Litwą w 1413 roku. Dokument ten był rozwinięciem wcześniejszego związku zawartego w 1385 roku w Krewie. Unia ta wprowadziła instytucję odrębnego wielkiego księcia na Litwie, wybieranego przy udziale panów polskich. Dzięki tej unii rody bojarskie uzyskały wiele nowych przywilejów.

Unia lubelska

W 1569 została zawarta unia lubelska. było to związane z dążeniami szlachty polskiej oraz litewskiej i Zygmunta Augusta, który nie posiadał dziedzica. Cele szlachty były zróżnicowane; dążeniami magnaterii polskiej do ekspansji gospodarczej na słabo zaludnione, a żyzne tereny wschodnie(Ukraina, Wołyń); stronnictwo egzekucyjne było przeciwne unii ponieważ widziało w tym możliwość odbudowania potęg magnackich; szlachta litewska dążyła do wyrwania się spod kurateli magnaterii i uzyskania takich samych przywilejów co szlachta polska. Jedną z ważnych przyczyn podpisania unii była obawa Litwinów przed konfrontacją z szybko rosnącym w siłę państwem moskiewskim.

Król natomiast obawiał się, że po jego bezpotomnej śmierci Litwa i Polska wybiorą sobie osobnych władców do czego nie chciał dopuścić.

Przeciwnikami unii była magnateria litewska , która obawiała się, że utraci swoją pozycję i nie będzie miała jak dotychczas możliwości decydowania o losach Litwy.

Sejm lubelski

Warunki podpisania unii a także jej postanowienia i cele zostały ustalone na sejmie w Lublinie, który trwał od stycznia do lipca 1569 r. Sejm ten w trzecim miesiącu obrad próbowali zerwać magnaci litewscy, którzy ni chcieli się zgodzić na przyłączenie do Polski Podlasia, Wołynia i Ukrainy. Sądzili oni, że z chwilą opuszczenia przez nich obrad, posłowie litewscy w ślad za nimi uczynią to samo. Jednak tak się ni stało, a posłowie i senatorowie podczas ich nieobecności uchwalili, że ziemie Ukrainy, Wołynia, Podola, Podlasia a w późniejszym czasie także Kijowszczyzny zostają wcielone do Korony. Tym samym Litwa została pozbawiona połowy swojego terytorium. Decyzje te oraz nalegania szlachty litewskiej spowodowały powrót panów litewskich na obrady. W czasie sejmu zostały skonstruowane akty unijne. Akty te zostały wystawione przez sejm 1 lipca 1569r a potwierdzone przez króla 4 lipca. W czasie trwania obrad sejmu król Zygmunt August przeniósł dziedziczne prawa Jagiellonów do tronu litewskiego na Koronę. Sukcesem tego sejmu było uchwalenie unii.

POSTANOWIENIA

Akty unijne mówiły o połączeniu dwóch suwerennych państw(Polski i Litwy) w jeden organizm polityczny. Organizmem tym była Rzeczpospolita Obojga Narodów. Elementami jedności Rzeczpospolitej były: - wspólny monarcha(po śmierci Zygmunta miała nastąpić wspólna elekcja jego następcy - wspólny sejm, w którym zasiadałyby oba narody.

- jeden naród szlachecki

- wspólna polityka międzynarodowa

Unia mówiła także o tym, że oba państwa zachowają osobną władzę wykonawczą(wyjątkiem był król), wojsko oraz skarb.

ZNACZENIE I SKUTKI

1. Uzyskanie ziem na wschodzi spowodowało odrodzenie się potęgi magnaterii. Rody magnackie osłabione przez ruch egzekucyjny szybko wzrosły w siłę. Powstała tzw. nowa magnateria, która zdobyła swą pozycję dzięki koligacją z magnaterią województw ukraińskich oraz nadaniom ziem w przyłączonych prowincjach.

2.Rozszerzeni granic spowodowało wplątanie się Polski w wewnętrzne konflikty religijno-narodowe(sprawa kozacka) oraz w konflikty o charakterze międzynarodowym(Rosja, Turcja).

3.Dalsze przesunięcie polityki na tereny wschodnie (pierwsze przesunięcie - unia w Krewie). Odsunięcie spraw zachodnich(Śląsk, Prusy Książęce, Pomorze Zachodnie) na dalszy plan polityki państwa.

4. Rzeczpospolita stała się krajem o wielonarodowej strukturze społecznej. W granicach terytorium Rzeczpospolitej zamieszkiwało wiele różnych narodowości (naród polski, litewski, ruski, kozacy...). Narody te miały odrębne zwyczaje, język i religię(katolicyzm, prawosławie, grekokatolicyzm, kalwinizm, luteranizm, muzułmanizm...).

5. Rzeczpospolita stała się pomostem pomiędzy Zachodem (Europa-chrześcijanie) a Wschodem (Rosja-prawosławie, Turcja-muzułmanie). W późniejszym okresie wobec zagrożenia ze strony Imperium Tureckiego, Rzeczpospolita zostanie tzw. przedmurzem chrześcijaństwa.

---