Łysienia związane z różnymi chorobami ogólnoustrojowymi
Włosy rosną w sposób cykliczny. Rytmiczny proces wzrostu włosów nazywany cyklem włosowym składa się z trzech okresów: anagenu - wzrostu włosów, katagenu - okres pośredni i telogenu - faza spoczynku. W warunkach fizjologicznych na skórze głowy włosy anagenowe stanowią około 85 %, pozostały odsetek to włosy katagenowe i telogenowe. Rozróżnia się dwa zasadnicze mechanizmy utraty włosów: wypadanie telogenowe i anagenowe. Oba mechanizmy utraty włosów mogą występować równocześnie jako tzw. łysienie mieszane. Poszczególne typy łysienia można łatwo ustalić na podstawie badania wyrywanych korzeni włosów (trichogram).wiele chorób może wpływać ujemnie na stan owłosienia, powodując zaburzenia wzrostu włosów przede wszystkim na skórze głowy.
Łysienie w przebiegu cukrzycy
Łysienie u pacjentów chorych na cukrzycę ma charakter rozlany, o największym nasileniu zmian w okolicy szczytu głowy. Zasadnicza utrata włosów polega na patomechanizmie telogenowym. Zwiększona utrata włosów zawsze poprzedzona jest cukrzycą na wiele miesięcy lub lat. Chorzy otrzymujący insulinę wykazują lepszy stan owłosienia głowy i wyższy odsetek włosów anagenowych niż pacjenci leczeni innymi preparatami.
Łysienie w przypadkach zaburzeń hormonalnych
W nadczynności tarczycy włosy są cienkie, o wzmożonym połysku, liczba telogenowa jest zazwyczaj mała, a występujące łysienie może przyjmować postać rozlaną lub ograniczoną, głównie do okolicy czołowej. Stwierdza się również przerzedzenie włosów w okolicy narządów płciowych.
W niedoczynności tarczycy włosy są przerzedzone, suche, szorstkie i łamliwe. Często dochodzi do wyłysienia 1/3 zewnętrznej części brwi ( objaw hertogha).
Hypokalcemia - jako następstwo niedoczynności przytarczyc - może spowodować wypadanie włosów oraz ich odłamanie zarówno w obrębie głowy, jaki i brwi, rzęs, dołów pachowych i wzgórka łonowego.
Łysienie wywołane chorobami zakaźnymi
Zasadniczym czynnikiem powodującym łysienie, występującym po chorobach zakaźnych, jest wysokość i czas trwania gorączki. Wzmożona utrata włosów najczęściej występuje w 3 miesiące po wystąpieniu gorączki. Łysienie ma charakter rozlany, zwykle jest bardziej nasilone w okolicy czołowo-ciemieniowej. Występuje ono po przebyciu duru brzusznego, zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowych, płonicy, odry, a także gruźlicy i kiły w okresie wtórnym.
Łysienie wywołane chorobami tkanki łącznej
Toczeń rumieniowaty układowy pośród innych objawów ogólnych charakteryzuje się łysieniem rozlanym. Łysienie jest odwracalne, ale może nawracać w okresie zaostrzeń choroby.
W zapaleniu skórno-mięśniowym najczęściej występują zmiany strukturalne w obrębie łodygi włosów, które prowadzą do odłamania łodyg na różnej ich wysokości.
Do interesujących spostrzeżeń należ badania w przypadku twardziny układowej wskazujące na bardzo dobry stan owłosienia głowy, potwierdzony badaniem trichologicznym, w którym wykazano wyższy niż w warunkach fizjologicznych odsetek włosów rosnących.
Łysienie związane z innymi chorobami wewnętrznymi
W niektórych przypadkach raka narządów wewnętrznych, zwłaszcza żołądka, występują na skroniach, w obrębie łuków brwiowych i na brodzie tzw. Włosy schriddego. Są one grube, ciemnie i nie mają połysku. Nie stwierdza się ich u osób rudych..
W ciężkich chorobach wątroby występuje łysienie o charakterze rozlanym związane z zaburzeniami metabolizmu aminokwasów.często powoduje u mężczyzn kobiecy typ owłosienia łonowego, u obu płci przerzedzenie lub całkowitą utratę włosów pachowych i klatki piersiowej.
Pamiętajmy, zatem, że żaden inny przydatek skóry nie jest tak wrażliwym wskaźnikiem ogólnego stanu zdrowia, odżywienia i zatrucia jak włosy. Żadna inna tkanka ludzkiego organizmu nie może dostarczyć tak wielu informacji w stosunkowo łatwy i dostępny sposób.
Zmiany gęstości włosów, ich zabarwienia, grubości, struktury łodygi, połysku mogą wskazywać na toczący się w organizmie proces patologiczny.
Łysienie bliznowaciejące - postacie i leczenie
Łysienie bliznowaciejące jest nieodwracalnym uszkodzeniem mieszków włosowych i należy do trwałych łysień nabytych lub wrodzonych. Do wrodzonych należą: wrodzony niedorozwój skóry, znamię łojowe, rogowacenie mieszkowe kolczyste wyłysiejące, naczyniak ulegający rozpadowi. Przyczyny łysień nabytych mogą być pochodzenia egzo- i endogennego. Do czynników zewnątrzpochodnych należą: urazy mechaniczne, fizyczne, chemiczne i biologiczne. Łysienie bliznowaciejące może występować w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, takich jak: sarkoidoza, nowotwory skóry oraz przerzuty nowotworów do skóry głowy.
Wrodzone łysienie bliznowaciejące
Łysienie bliznowaciejące owłosionej skóry głowy może być efektem zmian wrodzonych, przykładem, czego jest wrodzony niedorozwój skóry. To wyjątkowo rzadkie zaburzenie rozwojowe skóry może występować w zespołach innych wad rozwojowych. Najczęściej obserwowano jednocześnie wodogłowie, rozszczep kręgosłupa i podniebienia, zajęczą wargę, defekty w przegrodzie serca. Wrodzony niedorozwój skóry może występować w każdej okolicy ciała, w szczególności jednak na szczycie głowy. Zmiany goją się z pozostawieniem blizn i tym samym trwałym wyłysieniem.
Innymi przyczynami łysienia, któremu może towarzyszyć bliznowacenie są wrodzone znamiona wychodzące z przydatków skóry: gruczołów łojowych i potowych, a także z naczyń krwionośnych.
Należą do nich:
a) znamię łojowe
b) wrodzone naczyniaki krwionośne o charakterze jamistym
c) znamię naskórkowe
Kolejną przyczyną łysienia bliznowaciejącego może być rogowacenie mieszkowe kolczyste wyłysiejące. Jest to rzadkie schorzenie, w większości przypadków o charakterze dziedzicznym. Na skórze gładkiej, szczególnie w miejscach odsłoniętych powstają ogniska rogowacenia przymieszkowego. Czopy rogowe mają postać kolców. Podobne zmiany występują w zakresie brwi i rzęs. W obrębie skóry głowy, najczęściej na potylicy, pojawiają się ogniskowe wyłysienia spowodowane zanikiem bliznowatym. Skóra wykazuje znaczną suchość.
Łysienie bliznowaciejące wywołane przez czynniki zewnątrzpochodne
Odrębną grupę nabytych zmian typu łysienia bliznowaciejącego stanowią następstwa urazów. Są to czynniki:
a) mechaniczne
Może to być długo działające i często powtarzane pociąganie włosów lub nieznaczny
ucisk ( np. czepka pielęgniarskiego), a także jednorazowy silny uraz..
b) fizyczne
Zaliczamy do nich promienie X, wysoką temperaturę ( oparzenia termiczne), niską temperaturę. Trwałe wyłysienie popromienne jest związane z przedawkowaniem promieni X lub z osobniczą wrażliwością. Blizny są nierówne, pozaciągane, skóra wykazuje nierównomierne przebarwienia i odbarwienia. Łysienie bliznowaciejące jako skutek działania niskich temperatur jest spotykane w przypadku krioterapii zastosowanej do leczenia stanów przednowotworowych i nowotworów skóry. Również oparzenia mogą być przyczyną łysienia bliznowaciejącego. Do czynników powodujących obrażenia cieplne należą: wrząca woda, para wodna, płomień i prąd elektryczny. Stopień uszkodzenia zależy od jakości czynnika.
c) chemiczne
Do czynników tych zaliczamy substancje o stężeniu lub działaniu toksycznym oraz powodujące oparzenia chemiczne.
d) biologiczne
Czynniki biologiczne to zakażenia wirusowe, bakteryjne i grzybicze. Infekcje wirusowe obejmujące owłosioną skórę głowy to ospa wietrzna i półpasiec, które powodują bliznowacenie jedynie w przypadku wtórnego zakażenia. Łysienie bliznowaciejące o etiologii bakteryjnej może występować w przebiegu czyraka, czyraka gromadnego, tradzika bliznowaciejącego i zgorzelinowego, gruźlicy toczniowej. Przykładem zmian o podłożu grzybiczym jest strupień woszczynowy.
Łysienie bliznowaciejące w przebiegu nowotworów skóry
Przyczyną łysienia bliznowaciejącego mogą być nowotwory skóry i przerzuty nowotworowe do owłosionej skóry głowy. Rozrastając się raki podstawnokomórkowe powodują bliznowacenie skóry owłosionej głowy i łysienie zajętej okolicy. Na szczycie głowy umiejscawia się rak kolczystokomórkowy, który najczęściej jest od początku zmianą wrzodziejącą. Skóra owłosiona głowy stosunkowo często jest miejscem przerzutów nowotworów narządów wewnętrznych. Mogą pochodzić z raka sutka, żołądka, jelita grubego, nerki lub czerniaka. Przerzutą tym może towarzyszyć łysienie bliznowaciejące.
Leczenie
Leczeniem z wyboru w przypadku łysienia bliznowaciejącego będącego procesem nieodwracalnym jest leczenie chirurgiczne, które zależy od rozmiarów zmiany i umiejscowienia. Można zastosować różne metody: od prostego, jednoczasowego wycięcia i zamknięcia ubytku przez zbliżenie brzegów rany do stosowania różnego rodzaju płatów, a nawet wolnych przeszczepów skóry owłosionej. U dorosłych pacjentów można zaproponować transplantację włosów, a w przypadkach rozległego wyłysienia metodę przeszczepów dziurkowanych, natomiast u dzieci i młodzieży- metodę rozciągania skóry owłosionej głowy przy pomocy specjalnych ekspanderów ( „rozszerzacze tkankowe”).
Znając przyczynę łysienia, można w początkowym okresie choroby, zahamować dalszy jej postęp poprzez włączenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego.