Ciąża a choroby skóry.
W przebiegu ciąży mogą występować różnorodne zmiany zlokalizowane w obrębie skóry i jej przydatków. Możemy jej podzielić na trzy grupy w zależności od ich specyfiki:
1. Typowe zmiany skórne w przebiegu fizjologicznej ciąży nie zagrażające życiu
2. Specyficzne choroby spowodowane ciążą
3. Dermatozy występujące w ciąży przypadkowo
Typowe zmiany skórne w przebiegu fizjologicznej ciąży nie zagrażające życiu
1. Nieprawidłowe zabarwienie skóry (przebarwienia w pewnych okolicach ciała) powstaje na skutek zwiększonego wytwarzania hormonów stymulujących melanocyty.
2. U 75% kobiet w ciąży występuje chloazma (ostuda- plamiste przebarwienia w obrębie twarzy), która najczęściej ustępuje w okresie połogu. Nasłonecznienie pogarsza objawy.
3. Anomalie naczyniowe występują w postaci znamion gwieździstych na twarzy i tułowiu.Charakterystyczny jest również rumień na dłoniach.
4. Anomalie przydatków skóry związane są ze zwiększonym wydzielaniem gruczołów apokrynowych i ekrynowych na skutek stymulacji progesteronu. Rozrost gruczołów łojowych może powodować trądzik ciężarnych o przebiegu ostrym, który rozpoczyna się w trzecim miesiącu ciąży a ustępuje po porodzie.
5. Włosy ulegają poprawie; stwierdza się dużą ilość włosów anagenowych.
6. Paznokcie wykazują przyśpieszony wzrost.
7. Rozstępy występują w drugiej połowie ciąży a ich przyczyna jest mechaniczna i hormonalna.
Najczęstsze specyficzne choroby spowodowane ciążą
1. Świąd zlokalizowany i uogólniony
2. Opryszczki ciężarnych występują w drugiej połowie ciąży. Ustępują po porodzie. Są to zmiany rumieniowo-obrzękowo-pęcherzykowe bez objawów zatrucia ciążowego. Z objawów podmiotowych należy wymienić bardzo silny świąd i pieczenie. Stan ogólny pacjentek jest dobry. Opryszczka nawraca w każdej ciąży. Schorzenie może być związane z zaburzeniami hormonalnymi, za czym przemawia możliwość sprowokowania zmian u kobiet nieciężarnych pigułkami antykoncepcyjnymi. Ma bliski patogenetyczny związek z pemfigoidem. Badania immunologiczne wykazują złogi dopełniacza, rzadziej również immunoglobuliny klasy G wzdłuż błony podstawnej naskórka.
3. Świerzbiączka ciężarnych objawia się licznymi rozdrapywanymi grudkami połączona ze świądem około piątego miesiąca ciąży i ustępuje po rozwiązaniu. W ciężkich przypadkach jest wskazanie do przerwania ciąży. W kolejnych ciążach nawraca.
4. Dermo-epidermitis toxicoalegica gestacionis - występuje bardzo rzadko, najczęściej pod koniec ciąży. Są to ogniska grudkowe zlokalizowane na tułowiu i kończynach. Etiologia jest toksyczno-alergiczna na leki.
5. Liszajec opryszczkowaty to najczęstsza dermatoza. Zmiany na podłożu rumieniowym występują w postaci wykwitów grudkowych i krostkowych w fałdach skóry a następnie rozprzestrzeniają się. Skłonność do nawrotów jest bardzo duża. W ciężkich przypadkach istnieją wskazania do usunięcia ciąży. Liszajec opryszczkowaty jest uważany za szczególną postać uogólnionej łuszczycy krostkowej, za czym przemawia przebieg kliniczny i często współistnienie typowej łuszczycy. Osobliwością schorzenia jest stałe występowanie niskiego poziomu wapnia. Najczęstsza lokalizacja to fałdy skórne, okolice pachwinowe i zagięcia stawowe. Stan ogólny jest ciężki, może wystąpić wysoka gorączka oraz nudności, wymioty i biegunka.
Dermatozy występujące w ciąży przypadkowo
1. Znamiona barwikowe - nie obserwuje się przejścia zmian łagodnych w złośliwe.
2. Kłykciny kończyste.
Co to jest kriochirurgia?
Kriochirurgia jest metodą terapeutyczną, która polega na miejscowym zamrożeniu tkanek przy użyciu specjalnej aparatury. Istotą działania kriochirurgii na tkankę jest przejście wody komórkowej i pozakomórkowej ze stanu ciekłego w stan stały. Aby zamrozić żywą tkankę temperatura tkanek musi być obniżona do -20° C. Ważną rolę odgrywa rodzaj komórek, bowiem istnieje znaczna różnica między wrażliwością różnych tkanek na niską temperaturę. Szczególnie wrażliwe są melanocyty, a tkanka łączna wykazuje znaczną oporność. Skuteczność destrukcji zależy także od szybkości zamrożenia i rozmrażania tkanki.
Podstawowym celem kriochirurgii jest zamrożenie takiej objętości tkanki, jaka musiałaby być wycięta podczas tradycyjnego wycięcia chirurgicznego. Istnieją trzy metody zamrażania tkanek:
1) zamrażanie przy pomocy wacików nawiniętych na drewniane pałeczki zanurzanych w ciekłym azocie. Jest często stosowanym zabiegiem, głównie w zmianach łagodnych i płytkich.
2) metoda natryskowa - urządzenia kriochirurgiczne wyposażone są w odpowiednie końcówki do zamrażania natryskiem. Natrysku dokonuje się zwykle z odległości około 1 cm od powierzchni skóry.
3) metoda kontaktowa - zastosowanie krioaplikantów zamkniętych pozwala na leczenie zamian punktowych do średnicy kilku centymetrów.
Kriochirurgia jest metodą bezpieczną, bezkrwawą, mało bolesną, nietoksyczną i nie wymaga specjalnego przygotowania pacjenta. Można ją stosować u dzieci oraz u osób w złym stanie ogólnym i w podeszłym wieku. Charakteryzuje się niskim wskaźnikiem objawów ubocznych. Powikłania i objawy uboczne po leczeniu kriochirurgicznym występują rzadko i zależą od wielkości ogniska chorobowego, lokalizacji i głębokości zamrożenia.
Zawsze przed zabiegiem powinniśmy poinformować pacjenta o przebiegu leczenia i możliwych powikłaniach, ponieważ niekorzystne objawy jak ból i obrzęk mogą wystąpić i nasilać się gwałtownie w kilka godzin po zabiegu.
W ostatnich latach kriochirurgia znalazła zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny a coraz większe ma także dla dermatologii. Poza nowotworami skóry ma zastosowanie w leczeniu nienowotworowych schorzeń skóry takich jak:
1) choroby wirusowe
2) zmiany naczyniowe
3) bliznowce
Kriochorurgia w zakażeniach wirusowych
a) Brodawki wirusowe - wirusy brodawczaka ludzkiego najczęściej wywołują brodawki zwykłe, brodawki stóp, brodawki płaskie oraz zmiany w obrębie narządów płciowych i odbytu. Wśród metod leczenia nie ma dotąd zalecanej i skutecznej we wszystkich przypadkach, ponadto niektóre z nich mają tendencję do samoistnego ustępowania. Kriochirurgia jest najczęściej zalecaną metodą terapii. Celem leczenia jest uformowanie się pęcherza rozdzielającego skórę i naskórek. Niezależnie od metody zamrożenia brodawek powinniśmy je spłaszczyć i rozmiękczyć stosując maści keratolityczne przez okres około 2 tygodni przed zabiegiem. Czas zamrożenia zależy od wielkości i kształtu brodawki i wynosi od 5 do 60 sekund. W razie konieczności zabieg powtarzamy po tygodniu. Nawroty brodawek pospolitych po leczeniu zamrożeniem obserwuje się często.
b) Kłykciny kończyste- kriochirurgia jest obecnie najczęściej stosowaną metodą w ich leczeniu. Jest łatwa i nie wymaga znieczulenia ogólnego.
Kriochirurgia w zmianach naczyniowych
Wskazaniem do kriochirurgicznego usunięcia są naczyniaki jamiste na błonach śluzowych policzków i warg a także języka. Zalecana jest metoda kontaktowa a czas zabiegu jest różny i waha się od 30 d0 60 sekund. W zmianach na błonach śluzowych jamy ustnej większe guzy leczy się etapami w odstępach kilkutygodniowych.
W naczyniaku starczym kriochorurgia jest także bardzo dobrą metodą terapeutyczną. Wystarczy jeden zabieg, który trwa od 30 do 60 sekund w zależności do wielkości zmian chorobowych.
Kriochirurgia w keloidach i bliznach przerosłych
Przerośnięte blizny rozwijają się po lub w czasie pierwotnego gojenia się rany lub mogą tworzyć się bliznowce u osób predysponowanych po pewnym czasie od zagojenia rany. Bliznowce powstają w miejscu urazu lub pojawiają się bez uchwytnej przyczyny. Kriochirurgia jest szczególnie skuteczna w leczeniu świeżych kleoidów. Średnio przeprowadza się od 5 do 12 zabiegów. Czas zamrożenia jest uzależniony od objętości guzów i wynosi od 15 do 60 sekund. Leczenie blizn przerośniętych i keloidów jest ważne ze względów kosmetyczno-estetycznych jak i również funkcjonalnych ( szczególnie w przypadku umiejscowienia w obrębie zgięć stawowych).
Kriochirurgię można stosować jeszcze w wielu różnych dermatozach jak: trądzik pospolity, różowaty, liszaj twardzinowy i zanikowy,łysienie plackowate oraz często zalecana jest jako wspomagająca metoda terapii.