Podmioty postępowania podatkowego.
Klasyfikacja podmiotów postępowania podatkowego:
Podmioty obligatoryjne:
Organ podatkowy
Strona postępowania podatkowego.
Podmioty fakultatywne:
Podmioty na prawach strony
Pozostali uczestnicy postępowania
Organ podatkowy.
Pojęcie organu - art. 13 OP (ujęcie konkretne - ścisłe wyliczenie organów podatkowych).
Zdolność prawna organu - to zespół przesłanek decydujących o zdolności do podejmowania czynności procesowych w postępowaniu podatkowym. Może być ona zdolnością ogólną (do załatwienia spraw podatkowych w danym układzie postępowania - zdolność potencjalna) lub szczególną (do załatwienia konkretnej sprawy podatkowej w określonym układzie postępowania).
Zdolność (kompetencję) szczególną określają dwie grupy przepisów:
wyznaczające właściwość organu (rzeczową, miejscową i instancyjną).
regulujące instytucje wyłączeń w postępowaniu podatkowym:
-wyłączenie pracownika od udziału w postępowaniu,
-wyłączenie organu od załatwienia sprawy,
-wyłączenie członka organu kolegialnego.
Instytucje wyłączeń w postępowaniu podatkowym.
Wyłączenie pracownika od udziału w postępowaniu podatkowym (art.130 OP).
OP wprowadza dwa tryby wyłączenia pracownika:
wyłączenie z mocy samego prawa (§1).
wyłączenie przez bezpośredniego przełożonego pracownika w formie postanowienia (§3).
Wyłączenie z mocy prawa.
przesłanki wyłączenia pracownika określa art. 130 § 1 w sposób wyczerpujący.
wskazują one na bliskość pracownika wobec strony postępowania (np. sprawa małżonka).
przesłanki z k.p.a.
Wyłączenie organu podatkowego od załatwienia sprawy (art. 131 i art. 132 OP ).
Przesłanki wyłączenia organu (Naczelnika US, wójta, starosty, marszałka).
Przesłanka przedmiotowa: postępowanie toczy się w sprawie dotyczącej zobowiązania podatkowego lub innej normowanej przepisami prawa podatkowego.
Przesłanka podmiotowa: sprawa dotyczy:
- Naczelnika US, Dyrektora Izby Skarbowej i ich zastępców
- wójta, starosty, marszałka i ich zastępców, skarbnika jednostki samorządu terytorialnego a także: ich małżonków, krewnych, powinowatych do I stopnia, osób związanych z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli.
Skutki wyłączenia organu.
Wyłączony organ traci właściwość do załatwienia sprawy.
Co do zasady, sprawę załatwia wówczas Naczelnik US wyznaczony bądź przez Dyrektora Izby Skarbowej bądź przez ministra (zależy od podmiotowej przyczyny wyłączenia) wyznaczenie następuje w formie postanowienia.
W przypadku wyłączenia samorządowego organu podatkowego, organ właściwy jest wyznaczony w formie postanowienia przez SKO.
Wyłączenie członka SKO (art. 130 § 5).
Przyczyny wyłączenia - takie same jak przyczyny wyłączenia pracownika.
Osobę uprawnioną do zastąpienia osoby wyłączonej wyznacza Prezes SKO.
W przypadku wyłączenia tylu członków SKO, która powoduje niemożność załatwienia sprawy z braku pełnego składu orzekającego - Prezes RM w formie postanowienia wyznacza inne SKO.
Strona postępowania podatkowego.
Pojęcie strony (art. 133 OP) podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, a także określone osoby trzecie, (art.110 - 117a), które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego, do której czynność organu podatkowego się odnosi lub, której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy.
Przepis wprowadza dwa pojęcia strony zależne od trybu wszczęcia postępowania:
osoba, „do której czynność organu podatkowego się odnosi lub, której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy” (wszczęcie z urzędu).
osoba, która „z uwagi na swój interes prawny żąda czynności organu podatkowego”-(wszczęcie na żądanie strony).
Strona postępowania podatkowego - cd. (wspólna z k.p.a.).
Zasadnicze znaczenie dla konstrukcji prawnej strony postępowania ma pojęcie „interes prawny”.
„Interes prawny” - to przyznanie przez przepis prawa jednostce konkretnych korzyści, które może ona realizować w postępowaniu podatkowym ze względu na rozstrzygnięcie w formie decyzji.
„Interes prawny” musi być:
osobisty, własny,
indywidualny,
aktualny (a nie przyszły),
bezpośredni,
zaspokajany poprzez wydanie decyzji administracyjnej.
Legitymacja procesowa strony postępowania.
Pojęcie legitymacji - uprawnienie określonego podmiotu do żądania wszczęcia postępowania podatkowego (legitymacja czynna) lub uczestniczenia w postępowaniu jako strona (legitymacja bierna) ze względu na dysponowanie interesem prawnym.
Dwie koncepcje legitymacji procesowej strony:
-koncepcja subiektywna (formalna),
-koncepcja obiektywna (materialna).
3. OP - ze względu na formę odmowy wszczęcia postępowania podatkowego przyjęła koncepcję obiektywną legitymacji tzn. organ podatkowy w ramach czynności przedprocesowych ocenia istnienie interesu prawnego określonej osoby.
Podmioty na prawach strony.
Uczestniczą w postępowaniu w sprawie dotyczącej innej osoby (w „cudzej sprawie”).
Pojęcie „ praw strony ” obejmuje wyłącznie uprawnienia procesowe.
Z katalogu uprawnień procesowych wyłączeniu podlegają te z nich, które są oparte na zasadzie dyspozycyjności (rozporządzalności) postępowania np. prawo cofnięcia odwołania wniesionego przez stronę postępowania.
Podstawowe podmioty na prawach strony: organizacja społeczna, prokurator, RPO.
Postacie inicjatywy procesowej organizacji społecznej jako podmiotu na prawach strony.
Trzy postacie inicjatywy procesowej:
Żądanie (tylko) wszczęcia postępowania.
Żądanie wszczęcia postępowania oraz dopuszczenie do udziału w nim.
Żądanie dopuszczenia do udziału w postępowaniu.
W celu realizacji tych inicjatyw organ ocenia trzy przesłanki:
-czy jest to uzasadnione celami statutowymi,
-czy przemawia za tym interes publiczny,
-czy strona wyraziła zgodę.
Rozstrzygnięcie przybiera postać postanowienia. Na postanowienie negatywne przysługuje zażalenie.
Prokurator, RPO, pozostali uczestnicy postępowania:
osoby zainteresowane art. 162 (faktycznie zainteresowane sprawą, brak interesu prawnego) OP nie uregulowała w sposób ogólny ich pozycji, sporadycznie ….. zainteresowanym,
osoby uczestniczące w określonych czynnościach procesowych ze względu na swoje właściwości (świadek, biegły),
podmioty uczestniczące w określonych czynnościach procesowych ze względu na swoje zadania ustawowe (organ egzekucyjny art. 215 § 2 OP).