Wynik finansowy to podstawowy miernik oceny działalności gospodarczej przedsiębiorstwa obliczany jako różnica między przychodami i kosztami.
Dodatni wynik finansowy nazywa się zyskiem, ujemny natomiast stratą.
Do podstawowych czynników wpływających na wynik finansowy zalicza się:
przychody ze sprzedaży netto – najważniejszy składnik wszystkich przychodów osiągniętych w danym okresie,
koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów – wydatki poniesione na zakup towarów (w przypadku przedsiębiorstw zajmujących się handlem) bądź materiałów (w przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych),
koszty operacyjne – koszty niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej (pomijając koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów): koszty sprzedaży (koszty magazynowania, koszty przygotowania do sprzedaży, koszty promocji i reklamy, koszty transportu), koszty ogólnego zarządu (koszty utrzymania biura, księgowości i kadry zarządzającej),
pozostałe przychody i koszty operacyjne – powstające przy okazji działalności operacyjnej (np. sprzedaż starych maszyn po zmianie technologii produkcji: jeżeli kwota sprzedaży jest większa od wartości księgowej mamy przychód, w przeciwnym razie koszt),
przychody finansowe – przychody z inwestycji w postaci dywidend lub odsetek, zbycie inwestycji,
koszty finansowe – koszty odsetek płacone od zaciągniętych pożyczek i kredytów, strata ze zbycia inwestycji,
zyski nadzwyczajne i straty nadzwyczajne – obejmują wszelkie zdarzenia odbiegające od normalnej działalności (zyski: darowizny, odzyskane materiały, odszkodowania z tytułu strat nadzwyczajnych, itp., straty: kary, grzywny, koszty zaniechanej produkcji, koszty zdarzeń losowych),
podatek dochodowy – podatek należny Urzędowi Skarbowemu.
Inwestycja to nakład gospodarczy na tworzenie lub zwiększanie majątku trwałego; jest to wyrzeczenie się obecnych pewnych korzyści na rzecz niepewnych korzyści w przyszłości.
Inwestycja powinna posiadać następujące cechy:
nakład (alokacja kapitału zarówno własnego, jak i obcego),
korzyść (oczekiwany efekt),
czas (okres zaangażowania kapitału oraz uzyskania korzyści),
ryzyko (możliwość nieosiągnięcia oczekiwanych efektów).
Inwestycje rzeczowe polegają na angażowaniu środków finansowych w powiększaniu zasobów rzeczowych składników majątku trwałego.
Wyróżnia się dwie grupy inwestycji rzeczowych:
inwestycje rzeczowe produkcyjne – inwestowanie kapitału w środki trwałe podmiotu gospodarczego, aby zwiększyć jego zdolności wytwórcze (np. zakup dodatkowych maszyn),
inwestycje rzeczowe lokacyjne – inwestowanie w aktywa rzeczowe o dużej wartości (np. nieruchomości takie jak grunty, budynki mieszkalne, budowle przemysłowe, lokale użytkowe czy też metale szlachetne takie jak złoto, srebro, platyna).
Inwestycje pieniężne polegają na angażowaniu środków finansowych w instrumenty finansowe.
Wyróżnia się dwie grupy inwestycji pieniężnych:
inwestycje udziałowe – polegają na uczestniczeniu w dochodach podmiotu (np. akcje, udziały w spółkach, fundusze powiernicze),
inwestycje wierzytelnościowe – polegają na udostępnieniu środków finansowych w zamian za określony procent od udostępnionego kapitału ustalonego pomiędzy obiema stronami (np. obligacje, bony, depozyty oszczędnościowe, udzielone pożyczki).
Analiza finansowa jest narzędziem rachunkowości, a jej przedmiotem jest badanie i ocena efektywności działalności przedsiębiorstwa oraz jego sytuacji majątkowo-kapitałowej. Metodologia analizy finansowej w ujęciu problemowym obejmuje następujące etapy: analizę płynności, badanie rentowności, ocenę sytuacji majątkowo-kapitałowej.
Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do terminowej spłaty zobowiązań. Można ją rozpatrywać z dwóch rożnych okresów: krótkiego i długiego.
Długookresowa ocena płynności
W długookresowej analizie płynności wykorzystywane są tzw. wskaźniki pokrycia majątku. Informują one o stopniu pokrycia aktywow trwałych przez kapitały własne oraz zobowiązania długoterminowe. W praktyce występują dwa wskaźniki oceniające stopień pokrycia:
I stopień pokrycia: (Kapitał własny / Aktywa trwałe) * 100%
z punktu widzenia wierzycieli oraz potencjalnych inwestorów wskaźnik ten powinien oscylować w okolicach 100%, dzięki czemu firma zapewnia spłatę należności, nawet w razie jej bankructwa; w praktyce nie powinien on spadać poniżej 60%;
II stopień pokrycia: [(Kapitał własny + zobowiązania długoterminowe) / Aktywa trwałe] * 100% o służy do lepszej oceny stopnia pokrycia, a jego wartość nie powinna spadać poniżej 100%, ponieważ świadczyłoby to o finansowaniu aktywów trwałych krótkoterminowym kapitałem obcym, co wielokrotnie zwiększyłoby ryzyko takiego podmiotu.
Krótkookresowa ocena płynności
W analizie krótkoterminowej poziomu płynności finansowej przedsiębiorstwa używa się wskaźników zwanych stopniami płynności. Tworzone są one przez porównywanie określonych pozycji po stronie aktywów oraz zobowiązań po stronie pasywów. W praktyce wykorzystuje się trzy wskaźniki:
płynności finansowej I stopnia: (Inwestycje krótkoterminowe / Zobowiązania krótkoterminowe) * 100%
wskaźnik płatności/wypłacalności gotówkowej (Cash ratio) określa zdolność przedsiębiorstwa do regulowania bieżących zobowiązań w bardzo krótkim okresie, najczęściej „z dnia na dzień” (w związku z tym wykorzystuje się aktywa o najwyższym stopniu płynności); jego wartość powinna oscylować w granicach 10-20% (nie powinna przekraczać tej granicy);
płynności finansowej II stopnia: [(Inwestycje krótkoterminowe + należności krótkoterminowe) / Zobowiązania krótkoterminowe] * 100%
wskaźnik płynności szybkiej (Quick ratio) świadczy o zdolności przedsiębiorstwa do pokrywania zobowiązań w terminie ich wymagalności, a jego wzorcowa wielkość mieści się w granicach 100%;
płynności finansowej III stopnia: (Aktywa obrotowe ogółem / Zobowiązania krótkoterminowe) * 100%
wskaźnik ogólnej/bieżącej płynności (Current ratio) informuje o zdolności przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań w oparciu o wszystkie aktywa obrotowe, a za jego wartość optymalną uznaje się przedział od 130% do 200%.
Rentowność określana jest jako fakt osiągania przychodów z działalności gospodarczej przewyższających koszty jej prowadzenia
.
Wyróżnia się trzy wskaźniki rentowności:
wskaźnik rentowności sprzedaży: (Zysk netto / przychody ze sprzedaży) * 100%
wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS – Return On Sales) mówi, ile zysku netto przypada na jedną złotówkę zrealizowanej sprzedaży;
wskaźnik rentowności aktywów: (Zysk netto / przeciętny stan aktywów) * 100%
wskaźnik rentowności aktywów (ROA – Return On Assets) mierzy, ile zysku netto przypada na każdą złotówkę posiadanych aktywów;
wskaźnik rentowności kapitału własnego: (Zysk netto / przeciętny poziom kapitału własnego) * 100%
wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE – Return On Equity) informuje, ile zysku generuje spółka z każdej złotówki kapitałów własnych.
Ocena struktury majątkowo-kapitałowej opiera się przede wszystkim na danych bilansowych i z tego względu określana jest jako wstępna analiza bilansu. Obejmuje ona badanie: struktury majątku (aktywów), struktury kapitałowej (pasywów) oraz relacji zachodzących między strukturą majątku i strukturą kapitału.
Odpowiednie porównanie wybranych pozycji aktywów bilansu z jego pasywami umożliwia sprawdzenie, czy struktura majątkowo-kapitałowa w firmie jest właściwa, czyli czy okres korzystania z kapitałów odpowiada okresowi zainwestowania ich w majątek produkcyjny. Sprawdzane jest m.in. czy w firmie zachowana jest złota reguła bilansowania i złota reguła bankowa.
Złota reguła bilansowania polega na tym, że całość posiadanych przez przedsiębiorstwo aktywów trwałych finansowana jest przy pomocy kapitałów własnych.
POKRYCIE MAJĄTKU TRWAŁEGO KAPITAŁEM WŁASNYM = Kapitał własny / Aktywa trwałe
Złota reguła bankowa polega na tym, że całość posiadanych przez przedsiębiorstwo aktywów trwałych finansowana jest przy pomocy kapitałów stałych
POKRYCIE MAJĄTKU TRWAŁEGO KAPITAŁEM STAŁYM = Kapitał stały / Aktywa trwałe
Kapitałem stałym nazywa się długoterminowy kapitał zaangażowany w działalność gospodarczą przedsiębiorstwa. Składają się na niego: kapitały własne oraz kapitały obce oprocentowane (wszystkie poza zobowiązaniami bieżącymi). Można go również obliczyć odejmując zobowiązania bieżące od aktywów ogółem.
Majątek obrotowy to aktywa, które w okresie 12 miesięcy mogą zostać zamienione na gotówkę (zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe). Nie obejmują krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych.
Zobowiązania bieżące to zobowiązania, które muszą być spłacone w krótkim okresie, tj. do 12 miesięcy.
Kapitał obrotowy jest nadwyżką aktywów obrotowych nad zobowiązaniami krótkoterminowymi.
Stanowi w firmie bufor bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie płynności finansowej w sytuacji opóźnień płatności lub trudnościach ze sprzedażą produktów. Pozwala kontynuować działalność bez zaciągania dodatkowych pożyczek oraz chroni przed poważniejszymi konsekwencjami utraty płynności finansowej jak chociażby spadek reputacji na rynku, zwiększenie kosztów pozyskania kapitału czy nacisk na zmniejszenie cen produktów.
Cele zarządzania kapitałem obrotowym:
zapewnienie płynności finansowej,
optymalizacja wielkości i struktury aktywów bieżących (kryterium: minimalizacja kosztów utrzymania aktywów),
dobór źródeł finansowania i kształtowanie ich struktury z punktu widzenia minimalizacji kosztów finansowych.
Strategie zarządzania:
konserwatywna – utrzymanie wysokich stanów środków pieniężnych, zapasów oraz długi okres spływu należności,
agresywna – utrzymanie niskiego stanu środków pieniężnych, zapasów oraz krotki okres spływu należności,
umiarkowana – strategia pośrednia, tzn. zapasy i należności na przeciętnym poziomie; często w sytuacji wysokich stanów środków pieniężnych nabywane są papiery krótkoterminowe łatwo zamieniane na gotówkę.
Finansowanie to dostarczanie środków pieniężnych na rzecz określonego podmiotu na pokrycie jego wydatków lub na wykonanie określonych zadań. Biorąc pod uwagę źródła pochodzenia kapitału, finansowanie definiowane jest, jako pozyskiwanie pieniędzy i dostarczanie ich firmie w postaci długu lub kapitału własnego.
Biorąc pod uwagę źródła finansowania dzielimy je na finansowanie wewnętrzne oraz finansowanie zewnętrzne.
Finansowanie wewnętrzne (samofinansowanie) występuje, jeżeli przedsiębiorstwo z uzyskanych zysków z prowadzonej działalności może sfinansować bieżącą działalność (a więc bez konieczności angażowania osób trzecich).
Finansowanie wewnętrzne możliwe jest poprzez:
przekształcenia majątkowe: odpisy amortyzacyjne, przyspieszenie obrotu kapitału, zmniejszenie majątku i sprzedaż zbędnych jego składników,
kształtowanie kapitału: tworzenie długookresowych rezerw, zatrzymanie zysku w przedsiębiorstwie.
Zewnętrzne źródła finansowania pozyskiwane są poza przedsiębiorstwem, przede wszystkim są to środki pozyskiwane na rynku pieniężnym, bankowym i rynku papierów wartościowych.
Zewnętrzne źródła finansowania dzielimy na kapitały własne (wnoszone przez właścicieli) i kapitały obce (od osób trzecich).
Do kapitałów własnych zaliczamy: wkłady, akcje i udziały, zysk zatrzymany.
Natomiast kapitały obce obejmują:
pożyczki – każdy może pożyczyć innej osobie, ma nieokreślony cel, nie zawsze musi być forma pisemna (<500zł), może być nieodpłatna,
kredyty – celowe, zwrotne i odpłatne źródło, udzielane tylko przez banki, umowa na piśmie, regulowane przez przepisy prawa bankowego,
dotacje i subwencje – bezzwrotna pomoc udzielana w celu wsparcia działalności; mogą być udzielane z budżetu państwa lub z funduszy unijnych;
różnica: dotacje celowe przeznaczane są na finansowanie zadań własnych i zleconych, a subwencje ogólne na finansowanie zadań własnych,
gwarancje bankowe – pisemne zobowiązanie banku do zapłaty kwoty maksymalnej wskazanej w gwarancji (sumy gwarancyjnej) w przypadku, gdy zleceniodawca nie wywiąże się z zobowiązania,
obligacje (emisję) – jest to papier wartościowy potwierdzający określone zobowiązanie emitenta względem nabywcy obligacji; pierwszy nabywca obligacji udziela emitentowi pożyczki, a emitent przyjmuje na siebie zobowiązanie spłaty pożyczki w terminach i na zasadach określonych w warunkach emisji; co do zasady obligacje są papierami zbywalnymi, a więc mogącymi być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym,
nowoczesne źródła finansowania:
leasing – oddanie w odpłatne użytkowanie środków trwałych na określonych warunkach,
venture capital – forma finansowania innowacyjnych projektów inwestycyjnych,
factoring – wykup przez wyspecjalizowaną firmę od organizacji wierzytelności z tytułu sprzedaży towarów lub usług,
forfaiting – polega na zbyciu przez eksportera wierzytelności o odroczonym terminie płatności, zabezpieczonych w formie weksla
własnego importera; przedmiotem forfaitingu są więc należności od podmiotów zagranicznych,
franchising – umowa, w której franczyzodawca wyraża zgodę na używanie przez franczyzobiorcę znaku towarowego, marki, know-how na potrzeby prowadzenia własnej działalności.
Zasady finansowania:
1) Złota zasada finansowania – według niej przedsiębiorstwo by zachować długoterminową wypłacalność powinno dysponować kapitałem własnym przewyższającym lub równym wartości kapitału obcego: Kw/Ko ≥ 1
2) Złota zasada bilansowa – według niej majątek trwały przedsiębiorstwa powinien być finansowany kapitałem własnym: Kw/Mt ≥ 1
3) Dynamiczna reguła zadłużenia – jest to relacja nadwyżki finansowej do kapitału obcego: Nf/Ko ≈ 1/3
Ewidencja księgowa to rejestracja (zapis) zjawisk księgowych jakie wystąpiły w przedsiębiorstwie.
Wycena oznacza pomiar, w którym wykorzystuje się cenę, jako pieniężny miernik wartości.
I. Środki pieniężne
Ewidencja środków pieniężnych
Środki pieniężne obejmują krajowe i zagraniczne środki płatnicze przechowywane w kasie lub na rachunkach bankowych. Według obowiązującego układu bilansu dla jednostek gospodarczych środki pieniężne są ujmowane w pozycjach:
środki pieniężne w kasie,
środki pieniężne na rachunkach bankowych,
inne środki pieniężne (czeki obce, weksle obce, środki pieniężne w drodze).
Wycena środków pieniężnych
W ciągu roku oraz na dzień bilansowy środki pieniężne wyrażana w walucie polskiej wykazuje się w wartości nominalnej.
Środki pieniężne wyrażone w walucie obcej nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się według średniego kursu
ustalonego dla danej waluty obcej przez NBP. Powstałe różnice kursowe w związku z wyceną na dzień bilansowy środków
pieniężnych zalicza się do przychodów lub kosztów operacji finansowych.
II. Papiery wartościowe
Ewidencja papierów wartościowych
Instrumenty finansowe są ewidencjonowane zarówno na kontach bilansowych jak i na kontach pozabilansowych.
Ewidencja bilansowa instrumentów finansowych w księgach nabywcy instrumentu obejmuje następujące konta:
udziały i akcje,
inne papiery wartościowe,
udzielone pożyczki,
inne aktywa finansowe,
odpisy aktualizujące aktywa finansowe.
Wystawca lub emitent instrumentu finansowego wykazuje go w księgach rachunkowych na kontach zobowiązań lub kapitału własnego:
kapitał (fundusz) podstawowy,
kredyty i pożyczki,
zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych,
inne zobowiązania finansowe.
Wycena papierów wartościowych
W wyniku wyceny instrumentów mogą pojawić się różnice między wartością początkową instrumentu a jego wartością na dzień bilansowy. Skutki przeszacowania wartości instrumentów finansowych odnosi się na:
Koszty finansowe – w przypadku spadku wartości instrumentu,
Przychody finansowe – w przypadku wzrostu wartości instrumentu.
III. Rozrachunki
Ewidencja rozrachunków
Wyróżnia się następujące grupy rozrachunków:
Rozrachunki z odbiorcami ( towarów, wyrobów i usług)
Rozrachunki z dostawcami (towarów, materiałów, usług i środków trwałych)
Rozrachunki publicznoprawne ( z urzędem skarbowym, ZUS)
Rozrachunki z pracownikami, z tytułu wynagrodzeń, zaliczek itp.
Pozostałe rozrachunki, np. z tytułu rozliczenia niedoborów, szkód i nadwyżek
Należności dochodzone w drodze sądowej
Odpisy aktualizujące należności
Wycena rozrachunków
Na dzień powstania należności i zobowiązania ujmowane są w ewidencji księgowej w wartości nominalnej brutto (czyli łącznie z podatkiem VAT).
Na dzień bilansowy rozrachunki należy wykazać w kwocie wymaganej zapłaty (czyli łącznie z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie należności lub zobowiązań), a także należy dokonać aktualizacji wartości należności, biorąc pod uwagę prawdopodobieństwo ich zapłaty (np. od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości).
IV. Majątek trwały
Ewidencja majątku trwałego
Środki trwałe to aktywa rzeczowe znajdujące się w jednostce powyżej jednego roku, kompletne i zdatne do użytkowania. Zalicza się do nich:
nieruchomości (grunty, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, wieczyste dzierżawy, budynki, budowle)
środki transportowe
maszyny i urządzenia
meble, komputery
inwentarz żywy
Wycena majątku trwałego
Środki trwałe podlegają amortyzacji. Wycenia się je według:
ceny zakupu – cena, którą nabywca musi zapłacić za dostarczone mu materiały lub towary bez naliczonego podatku VAT; jeżeli materiały lub towary zostały sprowadzone z zagranicy cena zakupu powiększona zostaje dodatkowo o cło, podatek importowy od towarów sprowadzanych lub nadsyłanych z zagranicy i podatek akcyzowy; koszty zakupu, jakie ponosi odbiorca nie są wliczane do ceny zakupu;
cena nabycia – cena zakupu obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku VAT oraz akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o kwoty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnik aktywów do stanu zdatnego używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, składowania, itp.
kosztu wytworzenia (suma kosztów danego składnika: koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem, uzasadniona część kosztów bezpośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu)
ceny rynkowej.
V. Zapasy
Ewidencja zapasów
Zapasy są to zakupione lub wytworzone przez przedsiębiorstwo, przeznaczone do sprzedaży lub wykorzystania w
produkcji:
wyroby gotowe
towary
materiały
produkcja w toku
grunty i nieruchomości przeznaczone do sprzedaży
Wycena zapasów
Wycena w ciągu roku odbywa w wartościach rzeczywistych (cena nabycia lub koszt wytworzenia) lub w cenach
ewidencyjnych (planowany koszt wytworzenia).
Wycena na dzień bilansowy jest według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy.
Bilans stanowi zestawienie składników majątku przedsiębiorstwa (tj. aktywa) oraz źródeł jego finansowania (tj. pasywa) sporządzone na dany moment. Charakteryzuje się zrównoważeniem stron, tzn. cały majątek przedsiębiorstwa musi mieć wskazane źródło finansowania.
Majątek przedsiębiorstwa dzieli się na majątek trwały i majątek obrotowy.
Majątek trwały obejmuje składniki rzeczowe i niemające rzeczowego charakteru prawa, jakimi przedsiębiorstwo dysponuje, tj. wartości niematerialne i prawne oraz tzw. finansowe składniki majątku trwałego. Majątek obrotowy obejmuje zapasy, środki pieniężne, należności krótkoterminowe, wyroby gotowe.
Kapitał przedsiębiorstwa dzieli się według źródeł finansowania na kapitał własny i kapitał obcy.
Kapitały własne są wprowadzone do przedsiębiorstwa przez właścicieli i to oni nimi dysponują.
Kapitały obce to wszelkiego rodzaju wierzytelności (zobowiązania).
Rachunek zysków i strat (wyników) ma na celu przeciwstawienie przychodów (i zysków nadzwyczajnych) z rożnych rodzajów działalności do współmiernych do nich kosztów (i strat nadzwyczajnych), uzyskując w efekcie wynik finansowy. Przedstawia wynik działalności przedsiębiorstwa w ciągu konkretnego okresu. Rachunek zysków i strat może przyjąć jeden z wariantów: kalkulacyjny i porównawczy.
Zasady sporządzania rachunku zysków i strat:
Współmierności kosztów i przychodów – w danym okresie na wynik finansowy wpływają zrealizowane w tym okresie przychody i nieodzowne dla ich uzyskania koszty.
Memoriału – w sprawozdaniu finansowym ujmuje się wszystkie operacje gospodarcze dotyczące danego roku, niezależnie czy zostały opłacone czy nie.
Rachunek przepływów pieniężnych to zestawienie wpływów i wypływów przedsiębiorstwa. Określa wypłacalność i płynność firmy. Celem sporządzenia tego elementu sprawozdania finansowego jest uzyskanie podstawy oceny możliwości jednostki gospodarczej do generowania środków pieniężnych oraz potrzeb w zakresie ich wykorzystania.
Kategorie przepływów: z działalności operacyjnej, z działalności inwestycyjnej, z działalności finansowej.
Operacje gospodarcze są zdarzeniami, które mają bezpośredni wpływ na działalność gospodarczą jednostki, na zmianę wartości poszczególnych składników aktywów i pasywów. Wyraża się je w jednostkach pieniężnych, dokumentuje a następnie zapisuje na księgach rachunkowych.
Operacje bilansowe bezpośrednio oddziałują tylko na składniki bilansu (powodują zmiany wyłącznie w wartości aktywów bądź pasywów lub jednocześnie aktywów i pasywów).
Podział operacji bilansowych:
operacja aktywna – wpływa na zmianę struktury aktywów, powoduje zwiększenie jednego składnika aktywów i zmniejszenie drugiego (o tę samą kwotę), ale nie ma wpływu na zmianę sumy wszystkich aktywów, czyli ogólnej sumy bilansowej (np. gotówkowy zakup materiałów),
operacja pasywna – zmiana struktury pasywów, przy czym suma bilansowa pozostaje na niezmienionym poziomie (np. podział zysku na dywidendy dla akcjonariuszy – zmniejszy się zysk, wzrosną zobowiązania z tytułu dywidendy),
operacja aktywno-pasywna – zmienia aktywa (majątek) jak również pasywa (kapitały) jednostki gospodarczej oraz może zmniejszyć lub zwiększyć sumę bilansową (np. zakup bezgotówkowy towarów – rosną aktywa w postaci towarów oraz pasywa w postaci zobowiązań wobec dostawców).
Operacje wynikowe oddziałują bezpośrednio na wynik finansowy jednostki gospodarczej. Dotyczą takich procesów gospodarczych jak: świadczenie usług, produkcja wyrobów i ich sprzedaż, zakup i sprzedaż towarów w jednostce handlowej.
Konto księgowe to podstawowe urządzenie księgowe służące bieżącemu i systematycznemu rejestrowaniu operacji gospodarczych powodujących zmiany w stanie majątkowym podmiotu gospodarczego (w stanie aktywów i pasywów oraz przychodów i kosztów).
Konta księgowe dzielimy na:
Bilansowe – służące do ewidencji zmian w stanie składników aktywów i pasywów ujętych w bilansie
Niebilansowe – są wykorzystywane do odzwierciedlenia realizowanych w przedsiębiorstwie procesów gospodarczych, których wynik nie wpływa na bilans
Pozabilansowe – za ich pomocą księguje się zdarzenia, które nie są operacjami gospodarczymi; zdarzenia nie mają wpływu na stan aktywów i pasywów (np. środki trwałe w likwidacji)
Korygujące
Podstawową zasadą działania konta księgowego jest zasada podwójnego zapisu. Polega ona na zapisywaniu operacji księgowych na co najmniej dwóch kontach księgowych po dwóch przeciwstawnych stronach w tych samych kwotach.
Z funkcjonowaniem konta księgowego związane są określone czynności, na które składają się:
Założenie konta – polega na wpisaniu jego nazwy oraz symbolu cyfrowego
Otwarcie konta – następuje przez wpisanie stanu początkowego z bilansu otwarcia lub wpisanie kwoty pierwszej operacji gospodarczej księgowanej na danym koncie jeśli konto to nie występowało w bilansie otwarcia
Zapis operacji gospodarczych – księgowanie operacji po stronie Wn określa obciążenie konta lub debetowanie konta, księgowanie operacji gospodarczej po stronie Ma określa się jako uznaniem konta lub kredytowaniem konta
Zamknięcie konta – ustalenie obrotów obu stron konta, obliczenie salda końcowego, wpisanie salda końcowego po stronie wykazującej mniejsze obroty; salda końcowe kont ustalane na koniec roku obrotowego są przenoszone do bilansu zamknięcia
Konta aktywne - służą do ewidencji stanu i zmian składników zaliczanych do aktywów bilansu np.: środki trwałe, kasa, towary, materiały
po stronie debetowej (Winien) konta wpisuje się stan początkowy danego składnika aktywów oraz wszystkie zwiększenia tego stanu,
po stronie kredytowej (Ma) konta zapisuje się wszystkie zmniejszenia stanu danego składnika aktywów.
Konta pasywne - przeznaczone do rejestracji stanu i zmian składników objętych pasywami bilansu np.: kapitał własny, kredyty bankowe, rożnego rodzaju zobowiązania
po stronie kredytowej (Ma) konta zapisuje się stan początkowy danego składnika pasywów oraz wszystkie zwiększenia tego stanu,
po stronie debetowej (Winien) konta rejestruje się wszystkie zmniejszenia stanu danego składnika pasywów
Konta aktywno-pasywne – służą do ewidencji stanu i zmian zarówno składników aktywów, jak i pasywów. (ROZRACHUNKI Z ODBIORCAMI I DOSTAWCAMI).
Cechą charakterystyczną jest to, że mają dwa salda.
Konta wynikowe – czyli konto Koszty i Przychody. Służą do ujęcia operacji gospodarczych odzwierciedlających proces powstawania wyniku finansowego.
Należy tu zauważyć zjawisko specyficzne dla kont wynikowych (kont przychodów i kosztów) - konta te nie wykazują bilansu końcowego, gdyż jest on przenoszony na konto wynikowe wynik finansowy. Na koniec każdego okresu, po wyznaczeniu wyniku finansowego konta przychodów i kosztów mają więc
salda zerowe i z nowym okresem przychody i koszty naliczane są od początku.