29.03.2012r. KSZTAŁTOWANIE I OCHRONA ŚRODOWISKA

KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISK LĄDOWYCH

Największym zagrożeniem dla ekosystemów lądowych jes rolnictwo , a zwłaszcza jego chemizacja – konieczna ,aby wyzywić coraz większa liczbę ludzi

Powstało niezależnie (?) w 3 ośrodkach:

• Turcja ,Syria ,Irak , Iran – ok.9 tys, lat temu: głównie pszenica

• Płd. Chiny – ok. 7 tys, lat ; ryż

• Meksyk i Peru – ok. 7 tys, lat ; kukurydza

JAKA MOGŁA BYĆ PRZYCZYNA ROZWOJU ROLNICTWA

• Prymitywna gospodarka zbieracko –łowiecka

-brak zagrożenia klęską nieurodzaju suszą ,szarańczą itp.

-Duża różnorodność pokarmu

-wystarczy od 3 do 5godz pracy dziennie

-obszar potrzeby do wyżywienia 1 rodziny – kilkadziesiąt km2

-wzrost liczby ludności ludzi na ziemi

-zmniejszenie zasobów pokarmowych – coraz mniej dużych zwierząt –potrzebny coraz większy teren- co robić w sytuacji , gdy możliwości przemieszczania się są ograniczone?

• Uprawa ziemi – obszar potrzebny do wyżywienia 1 rodziny – kilka hektarów

KONSEKWENCJE ROZWOJU ROLNICTWA

• Największy przełom w dziejach ludzkości – rewolucja neolityczna

• Przejscie na osiadły tryb życia – większe szkody w środowisku

• Produkcja większa niż bieżące potrzeby

-gromadzenie zapasów żywności

-handel

• Specjalizacja – rolnik ,wojownik , kowal , ksiądz , itp.

• Wzrost kontaktów – konieczny do stworzenia cywilizacji

ZMIANA TERENÓW NATURALNYCH NA POLA UPRAWNE POWODUJE:

• Spadek różnorodności biologicznej – homogenizacja terenu zmiana warunków

• Nastawienie produkcji biologicznej namonokultury – wbrew naturze

• Zmniejszenie odporność biocenozy , czyli wieksza pdatność na inwazje nowych gatunków – brak naturalnej ochrony przed szkodnikami ; co to jest szkodnik?

• Pola jako miejsce ułatwiające inwazję nowych gatunków – wyrównywanie szans np.stonka ziemniaczana , kiedyś tylko dziko rosnące rośliny , potem ziemniaki , obcenie także pomidory

ZMIANY TERENÓW NATURALNYCH NA POLA UPRAWNE POWODUJE

• Uodpornienie się szkodników na stosowanie przeciw nim środki chemiczne; mechanizm:nie wszytkie giną , te które przeżyły wydają potomstwo odporne – konieczność zwiekszenia dawki lub produkcja nowych czyli coraz więcej chemii w środowisku

• Zastepowanie rodzimych odmian hodowlanych odmianami sprowadzonymi z innych obszarów , żyjących w innych warunkach przyrodniczych np. rodzme jabłonie 3 opryski rocznie obecne nawet do 9 bo są nieprzystosowane do naszych warunków i wymagają intensywnej ochrony chemicznej

• Chemikalia stosowane na polach przemieszczają się różnymi drogami (powietrzną , wodną w biomasie zwierząt żerujących na polach ) do innych ekosystemów

ROLNICTWO POWODUJE DEGRADACJE GLEBY

Gleba- powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej , wytworzona z zewnętrznej warstwy litosfery , w wyniku oddziaływania czynników glebotwórczych takich jak:

• Klimat

• Bakteria i grzyby

• Rośliny i zwierzęta (edafon- fauna glebowa)

• Działalność człowieka

W naturalnych ekosystemach gleba jest równowadze dynamicznej z innymi elementami , po usunięciu naturalnej roślinności (lasu) zmienia się życie gleby – rozpoczyna się jje degradacja

JAK POWSTAJE GLEBA?

Żyzność gleby zalezy od zawartości próchnicy i łatwo dostępnych dla roślin soli mineralnych

Próchnica – bezpostaciowa substancja ograniczona o ciemnej narwie stanowiąca 80-90% wszystkich związków ograniczonych w glebie .To rózne stadia przetworzenia szczątków roślinnych i zwierzęcych , głównie pod wpływem organizmów glebowych

• Jej zawartość z reguły nie przekracza 2,5%

ROLA PRÓCHICY JEST TRUDNA DO PRZECENIENIA

• Zasadnicze ogniwo w krążeniu pierwiastków i przepływie energii

• Podlegając mineralizacji stanowi główne źródło składników „pokarmowych” zwłaszcza azotu i fosforu dla roślin

• Źródło energii i węglaa dla mikroflory glebowej

• Regulator odczynu glebowego

• Źródło wielu substancji fizjologicznie czynnych niezbędnych do wzrostu roślin

• Czynnik kształtujący strukturę i fizyczne właściwości gleby – aeracja i retencja wody ( do 5 razy więcej niż waży)

• Wpływa na rozpuszczalność i migrację wielu ważnych składników w profilu glebowym

• Pośrednio wpływa na wiązanie i rozkład herbicydów oraz innych środków ochrony roślin – naturalny mechanizm obronny

CO POWODUJE UBYTEK PRÓCHNICY?

• Przesuszenie gleb- erozja

• Niewłaściwe zabiegi agrotechniczne

-orka stale na tej samej głębokości – powstanie warstwy nieprzepuszczalnej

-często stosowany za ciężki sprzęt – ugniatanie gleby , zmiana jej struktury np. zanik przestworów między cząstkami gleby – mniej powietrza w glebie

• Erozja gleby – utrata powierzchniowej warstwy

• Erozja zwłaszcza wodna to problem terenów górskich na tych terenach konieczna jest szczególna ochrona np. umiarkowany wypas owiec

• Tempo erozji zalezy od uprawy gleby – zmycie 15cm warstwy ornej gleby:

Las – 40 ts. Lat pastwisko – 10 tys ; pole bawełny – od 10 do 28 lat

PRZYCZYNY EROZJI GLEB

• Trwale użytki zielone (łąki i pastwiska) zawarta struktura korzeni minimalna erozja

• Zboża i rośliny okopowe (burak , ziemniak) to luzna struktura korzeni silna erozja

• Uprawa zbierane niemal w całości – „naga” gleba

• Nadmierny wypas- depanie (kozy i basen M.Sródziemnego) i zjadanie (krowa mniej szkodzi niż owca , czy koza bo te ostatnie zgryzają rośliny równo z gruntem umiarkowany wypas zwiększa różnorodność!!

• Erozja gleb pozostaje w dodatnim sprężeniu zwrotnym ze zmniejszeniem się bilanus wodnego obszaru ; mniej lasów – wiekszy ruch powietrza nad glębą – szybsze parowanie – mniej wody w glebie – mniej roślinności silniejsza erozja wietrzna w okresach suchych i wodna w okresach opadó

• Homer – Grecja to kraj pięknych lasów i soczystych łąk

ZAPOBIEGANIE EROZJI GLEB

• Na stokach silnie nachylonych musi rosnąć las – ochrona przed erozja i powodzią

• Na stokach nachylonych:

a.powinny być trwałe pastwiska , roślinność musi być zawsze bujana

b. możliwa uprawa metodą terasowania skarpa między poletkami porośnięta przez roślinność trwałą – byliny i krzewy; konieczna ciągła pielęgnacja i brak ulewy

• Pole uprawne z zastosowaniem orki powinno być poziome

a.na łagodnych zboczach konieczna orka w poprzek stoku

b.z lotu ptaka pola powinny tworzyć szachownicę a nie – „pasiak”

c. miedze jako umocnienia oraz zdrzewienia śródpolne- osłabianie siły

• Uprawy bez orki – kombaj zbiera zboże , jednocześnie unosi glebe i wpycha pod nią wymłócona słomę i układa nienaruszoną glebę na tym samym miejscu a w powierzchni ścierniska zlobi rowki , w których zasiewa

Pestycydy- substancje nie występujące w naturze wyprodukowane przez człowieka w celu eliminowania określonych grup organizmów

• Herbicydy –chwasty

• Fungicydy – grzyby

• Insektycydy - owady

• DDT = Azotox

• Okres karencji – czas od zastosowania środka do dnia zbioru

• Okres prewencji – czas w którym ludzie i zwierzeta nie powinni stykać się z roślinami na których zastosowano pestycydy

• Trwałość – od miesiąca do wielu lat w praktyce trudna do określenia ; rozkład w wodzie wolniejszy niż w glebie

• Pozostałość w glebie = synergizm

CO MYSLISZ O PONIZSZYM TEKŚCIE?

„Wiekszośc herbicydów przenika wkrótce po zastosowaniu do tkanek roślin w związku z czym nie stanowią zagrożenia dla innych organizmów i ich trwałość nie ma decydującego znaczenia”.

Kumulacja:

• Osady – x

• Zoobentos – 30x

• Ryby bentosożerne – 300x

• Mewy – 8000x

• Człowiek – kilkadziesiąt tysięcy (???)

ZRÓDŁA PESTYCYDÓW W ŚRODOWISKU

• Spływ z pól

• Wylewanie resztek , płukanie pustych pojemników zakopywanie

• Zle magazynowanie dużo ( 51%) przeterminowanych i wycofanych

• Nieszczelne mogilniki – „bomby zegarowe”

Mogilnik – to rodzaj składowiska dla najbardziej niebezpiecznych substancji uszczelnione , betonowe magazyny

• Nierozkładalne opady trujące lub promieniotwórcze

• Przeterminowane środki ochrony roślin

• Środki farmaceutyczne , skażone opakowania

• Zabezpieczone przed kontaktem zarówno z wodami gruntownymi jak i atmosferą

KONSEKWENCJE STOSOWANIA PESTYCYDÓW

• Szkodliwe w ilościach śladowych

• Śnięcia ryb (50%) problemy ptaków

• Spadek bioróżnorodności i obfitości wielu zwierząt i mikroorganizmów

• Zmiana struktury – stymulacja taksonów odpornych

• Deformacja płodów ,nowotwory , zaburzenia układu odpornościowego i reprodukcyjnego

• Przepiórka , kuropatwa , zając szarak

• Foki , morsy , delfiny , wieloryby