Formy użytkowania ziemi.

Wyróżniamy następujące formy użytkowania ziemi:

- Użytki rolne : grunty orne i łąki i pastwiska

- Lasy i obszary zadrzewione

- Pozostałe grunty i wody

Grunt orny: obszar ziemi zajęty pod uprawę roślin jednorocznych i wieloletnich ( również ogrody, sady , winnice)

Łąki i pastwiska to naturalne formacje trawiaste ( step , preria, sawanna , pampa)

„pozostałe grunty i wody” – zalicza się do nich nieużytki: pustynie, bagna, góry, tundrę.

Struktura użytkowania ziemi na świecie:

Użytki rolne zajmują 36 % zamieszkanej powierzchni Ziemi z czego 25 % to łąki i pastwiska , a tylko 11 % to grunty orne.

Lasy i obszary zadrzewione zajmują 30 % pow. Ziemi

Pozostałe grunty i wody : 34 %.

Europa jest kontynentem najintensywniej wykorzystywanym pod względem rolniczym:

ponad 30 % jej powierzchni zajmują grunty orne,

ok. 20% - łąki i pastwiska

Największy odsetek użytków rolnych w krajach Europy:

Irlandia – 85 %

Mołdawia – 80 %

Wielka Brytania – 72 %

Węgry i Ukraina – po 70 %

Najwięcej gruntów ornych w Europie mają:

Mołdawia 68 %

Dania 60 %

Węgry i Ukraina 57 %

UK 46%

Najmniej gruntów ornych w Europie:

Norwegia 3 %

Szwecja 6 %

Finlandia 7 %

POLSKA

Użytki rolne 51% powierzchni kraju:

Grunty orne 39,8% p.k.

Łąki 7,6% p.k.

Pastwiska 2,6% p.k.

Sady 0,9% p.k.

Lasy 29,4%

Pozostałe 19,5%

Charakterystyka polskiego rolnictwa na tle rolnictwa Unii Europejskiej

Cechy niekorzystne polskiego rolnictwa są następujące:

1)duża liczba gospodarstw małych obszarowo i słabych ekonomicznie,

2)słabe gleby, zaledwie 3,3% stanowią gleby bardzo dobre i dobre,

3)niedostatek wody i gorsze na ogół niż w krajach Unii warunki atmosferyczne,

4)niski poziom rozwoju infrastruktury technicznej i handlowej,

5)trudna sytuacja ekonomiczna większości gospodarstw rolnych,

6)niski poziom samoorganizacji rolników.

Cechy korzystne naszego rolnictwa stanowią:

1)wyższa ekologicznie jakość produktów pochodzenia rolniczego, wynikająca z niższego zużycia nawozów mineralnych i środków ochrony roślin,

2)niższe koszty pracy,

3)duże zasoby ziemi rolniczej,

4)korzystna struktura wieku ludności rolniczej, szczególnie znaczący udział młodych rolników (35-44 lata) w gospodarstwach powyżej 15 ha.

Powierzchnia użytków rolnych obejmuje w Polsce 18,5 mln ha. Areałami gruntów, większymi niż nasz kraj, dysponują w UE jedynie rolnicy francuscy (30,2 mln ha) oraz hiszpańscy (29,7 mln ha). Zbliżony zaś do Polski obszar użytków rolnych mają Niemcy (17,1mln ha) oraz Włochy (17,2mln ha).

Udział gruntów ornych w użytkach rolnych Unii Europejskiej wynosi 52,6%. W Polsce udział ten stanowi 77%. Wysoki udział gruntów ornych w strukturze użytków rolnych jest zjawiskiem pozytywnym, gdyż daje możliwość elastycznego dostosowania struktury produkcji roślinnej do wymogów rynku. W stosunkowo szybkim czasie można bowiem zrezygnować z jednych upraw na rzecz drugich, pozostawić część gruntów w ugorowaniu lub przeznaczyć na pastwiska.

Rolnictwo polskie na tle krajów Unii Europejskiej cechuje niższa jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynikająca z gorszej jakości gleb, występującego rozkawałkowania ziemi i szachownicy gruntów.

Ewolucja struktury agrarnej w Unii Europejskiej i w Polsce

Poszukując różnic i podobieństw w strukturze agrarnej między Polską a państwami Unii można powiedzieć, że jest ona najbardziej zbliżona do Portugalii, Włoch i Grecji. Na drugim biegunie mamy Wielką Brytanię (średni areał 67,3 ha), Luksemburg (średni areał 37,4 ha), Danię (średni areał 37,1 ha) i Szwecję (średni areał 36,7 ha).

Rozdrobniona struktura obszarowa w naszym kraju jest poważnym zagrożeniem, jeśli chodzi o konkurencyjność w stosunku do obszarowo większych jednostek w Unii. W Polsce notuje się jednoczesne zjawisko koncentracji i dekoncentracji ziemi. Z jednej strony wzrasta liczba gospodarstw o powierzchni powyżej 15 ha i jest to tendencja korzystna dla procesów integracji z UE. Z drugiej zaś strony powstają gospodarstwa najmniejsze (1-2 ha), przy zmniejszaniu się liczby gospodarstw w pozostałych grupach obszarowych. Analiza porównawcza potencjału produkcyjnego polskiego rolnictwa na tle krajów Unii Europejskiej wskazuje na punkty styczne, jak i rozbieżne.

W krajach należących do Unii występuje wyraźna tendencja zmniejszania się liczby gospodarstw oraz wzrostu ich średniego areału, lecz te tendencje nie znajdują odzwierciedlenia w naszym kraju.