NERKAJest otoczona torebką włóknistą [wł. kolagenowe posiadają sieci sprężyste (w.zew.) i (w.wew.)kom. łącznotk., kom. mięśniowe gł. i wł. kratkowe]

Od torebki do miąższu wnikają tylko nieliczne wł. kolagenowe. Ze zdrowej nerki da się łatwo ściągnąć (przewlekłe stany zapalne, z nerek podbruzdkowanych oraz złożonych- nie) Na zew. Torebki włóknistej znajduje się tk. tłuszczowa (torebka tłuszczowa). Chroni nerkę przed zimnem i łączy ją z otoczeniem.

Nerka dzieli się na:

1. Korę nerki

2. Rdzeń nerki

Część kory przylegająca do rdzenia w postaci wielkiego pasa nazywamy warstwą podkorową. W rdzeniu nerki rozróżnia się strefę zew., graniczącą z korą nerki oraz strefę wew. Zwróconą do miedniczki nerkowej.

Rdzeń nerki zbudowany jest z piramid nerkowych zwróconych podst. Do kory nerki i wierzchołkiem do miedniczki nerkowej.

Wierzchołek piramidy= brodawka nerkowa otoczona kielichem nerkowym uchodzącym do miedniczki nerkowej. Między piramidy wciska się kora nerki, tworząc słupy nerkowe, które stanowią granice zarodkowych nereczek. Od podstawy piramid wnikają do kory nerki pasmowate wypustki zwane promieniami rdzennymi. Tworzą one część promienistą kory nerki. Pozostała część kory nerki, znajdująca się pod torebką włóknistą oraz między promieniami rdzennymi, nosi nazwę części skłębionej.

UNACZYNIENIE NERKI

Płat- odcinek składający się z jednej piramidy nerkowej wraz z przylegającą do niej częścią kory nerki.

Płacik- składa się z jednego promienia rdzennego z otaczającą go korą nerki.

Krew do nerki doprowadza tętnica nerkowa, która odchodzi od aorty brzusznej. Tętnica ta wchodzi do zatoki nerkowej, oddaje gałązki do torebki włóknistej i tłuszczowej, a następnie dzieli się na tętnice, które biegną między piramidami (tętnice międzypłatowe). Każda z nich dochodzi do podstawy piramidy, gdzie zgina się łukowato i tworzy tętnice łukowatą. Tętnica ta biegnie na granicy kory i rdzenia nerki, a mianowicie w obrębie warstwy podkorowej (tętnica podkorowa). Od tętnicy łukowatej odchodzą tętnice międzypłacikowe (t. promieniste), które dochodzą do powierzchni nerki, gdzie częściowo rozdzielają się na naczynia włosowate, a częściowo zaś wnikają do torebki włóknistej. Tętnice międzypłacikowe na całym swoim przebiegu oddają na boki małe tętnicze naczynia doprowadzające, z których każde wnika do tworu zwanego ciałkiem nerkowym, gdzie rozdziela się na naczynia włosowate. Naczynia te łączą się w sieć dziwną tętniczo-tętniczą. Naczynia doprowadzające oplatające w korze nerki kanaliki nerkowe i zaopatrujące w krew dzielą się z kolei na naczynia włosowate, a te łączą się w żyły, które uchodzą do żył międzypłacikowych (promieniste). W ścianie naczyń odprowadzających i doprowadzających znajduję się komórki podobne do komórek nabłonkowych- komórki nabłonkowate, które zalicza się do tzw. Aparatu przykłębkowego. Żyły w nerce zaczynają się pod torebką włóknistą jako żyły gwiaździste, zbierające krew z naczyń włosowatych warstwy podtorebkowej miąższu nerki. Żyły gwiaździste wpadają do żył międzypłacikowych, a te z kolei do żył łukowatych, które biegną w warstwie podkorowej razem z tętnicami o tej samej nazwie. Żyły łukowate przechodzą w żyły między płatowe, te zaś łącząc się ze sobą tworzą żyłę nerkową, która opuszcza nerkę i wpada do żyły głównej doogonowej.

RDZEŃ nerki jest unaczyniony przez tętniczki proste, wśród których rozróżnia się tętniczki proste prawdziwe, odchodzące od tętnic łukowatych, oraz tętniczki proste rzekome, będące przedłużeniem naczyń odprowadzających ciałek nerkowych, położonych pobliżu rdzenia nerki. Oba rodzaje tętniczek prostych rozdzielają się na naczynia włosowate odżywiające rdzeń nerki. Łączą się one w naczynia żylne zwane żyłkami prostymi, które wpadają do żył łukowatych. Odżywianie kory nerki odbywa się na poziomie naczyń włosowatych, na które rozdzieliły się naczynia odprowadzające oraz tętnice międzypłacikowe.

W nerce rozróżnia się:

1. Część wydzielniczą

2. Drogi wyprowadzające.

Część wydzielnicza składa się z bardzo dużej liczby odcinków wydzielniczych zwanych nefronami.

W obrębie nefronu rozróżnia się

1. Ciałko nerkowe

2. Kanalik główny (proksymalny), w którego skład wchodzi:

a) część kręta- kanalik I rzędu oraz

b) część prosta,

1. Pętlę nefronu i

2. Wstawkę- kanalik kręty II rzędu (dystalny)

Do dróg wyprowadzających należą:

1. Kanaliki proste,

2. Kanaliki zbiorcze i

3. Przewody brodawkowe.

NEFRON

Ciałka nerkowe- występują w dużej liczbie w obrębie części skłębionej kory. Od każdego ciałka odchodzi kanalik główny tworzy szereg skrętów (część kręta). Przedłużenie jego stanowi część prosta, która opuszcza część skłębioną i wnika do promienia rdzennego, gdzie przechodzi w pętle nefronu.

Pętla nefronu- składa się z dwóch ramion przebiegających na kształt litery U: z ramienia zstępującego i wstępującego. Ramię zstępujące stanowi przedłużenie części prostej kanalika głównego. Podąża ono do rdzenia nerki, gdzie zgina się kolankowo o 180 stopni i przechodzi w ramię wstępujęce. Rozróżnia się pętle długie, w których przejście ramienia zstępującego we wstępujące nastepuje w obrębie strefy wew. Rdzenia w pobliżu wierzchołka piramidy, oraz pętle krótkie, w których przejście znajduje się w strefie zew. Rdzenia, tj. bliżej podstawy piramid nerkowych. W pętli nefronu występują ponadto dwie części różniące się grubością, a mianowicie część wąska i szeroka. Część wąska stanowi początkowy odcinek pętli, a następnie przechodzi w część szeroką. Ramię wstępujące pętli nefronu opuszcza rdzeń nerki, wraca do promienia rdzennego, a następnie kieruje się w stronę ciałka nerkowego, w którego okolicy przechodzi w kanalik zwany wstawką. Kanalik ten ma kręty przebieg, w związku z czym otrzymał nazwę kanalika krętego II rzędu. Wstawka jest ostatnim odcinkiem nefronu, tj. części wydzielniczej nerki. Odtąd rozpoczynają się drogi wyprowadzające. Wstawka przechodzi w kanalik prosty- który opuszcza część skłębioną i biegnie w obrębie promienia rdzennego. Między wstawką, a kanalikiem prostym znajduje się kanalik łączący. Kanaliki proste wnikają do rdzenia nerki, gdzie następuje połączenie ich z sąsiednimi kanalikami i wytwarzanie kanalików zbiorczych, z których połączenia powstają przewody brodawkowe, otwierające się na brodawce nerkowej.

APARAT PRZYKŁĘBKOWY

Zalicza się do niego :

1. Komórki nabłonkowate,

2.plamka gęsta,

3. Komórki trzynaczyniowe.

Komórki nabłonkowate- będące zmodyfikowanymi komórkami mięśniowymi, występuję pod śródbłonkiem naczyń doprowadzających i odprowadzających. Mają one kształt owalny lub wieloboczny. W miejscach, gdzie leżą te komórki nie występuje błona podstawna, która oddzielałaby je od śródbłonka naczyniowego. Komórki nabłonkowate wydzielają do krwi reninę będącą hormonem podnoszącym ciśnienie krwi. Renina katalizuje wytwarzanie angiotensyny zwężającej naczynia krwionośne oraz pobudza wydzielanie aldosteronu a nadnerczach.

Plamka gęsta-stanowi zgrupowanie komórek wstawki, przylegające bezpośrednio do komórek nabłonkowatych naczynia doprowadzającego i odprowadzającego. W zależności od zawartości sodu w moczu plamka gęsta wpływa na zwiększenie lub zmniejszenie resorpcji zwrotnej tego pierwiastka. Wykazuje ona również działanie na komórki nabłonkowate wydzielające reninę.

Komórki przynaczyniowe- leżą w przestrzeni między plamką gęstą a naczyniem doprowadzającym i odprowadzającym. Są one owalne lub nieregularnego kształtu i mają wypustki stykające się z komórkami kłębka naczyniowego.

W zrębie piramid nerkowych występują komórki śródmiąższowe o wydłużonym kształcie, mające wypustki oplatające pętle nefronów i naczynia włosowate. Komórki te uczestniczą w procesie resorpcji zwrotnej elektrolitów oraz wytwarzają prostaglandynę, która obniża ciśnienie krwi. Aparat przykłębkowy z komórkami śródmiąższowymi jest zespołem dokrewnym nerek, który bierze udział w regulacji krążenia krwi, a tym samym ma wpływ na wydzielanie moczu. Aparat przykłębkowy ma również wytwarzać substancje warunkujące prawidłowe różnicowanie się komórek macierzystych szpiku kostnego w procesie erytropoezy.

DROGI WYPROWADZAJĄCE:

Kanaliki proste- i zbiorcze są zbudowane z nabłonka jednowarstwowego sześciennego, który w przewodach brodawkowych przechodzi w nabłonek jednowarstwowy walcowaty. W obrębie dróg wyprowadzających odbywa się resorpcja pewnych substancji oraz zagęszczenia moczu. Przemawia za tym m.in. obecność mikrokosmków na powierzchni komórek zwróconej do światła kanalików.

Kielichy nerkowe i miedniczki nerkowe mają nabłonek przejściowy, pod którym znajduje się tkanka łączna luźna z komórkami mięśniowymi gładkimi o przebiegu okrężnym. Od zewnątrz są one pokryte przydanką. W ścianie miedniczek nerkowych konia występują gruczoły śluzowe.

TYPY NEREK

Nerka wielopłatowa. Jest to narząd składający się z wielu małych płatów nerkowych, połączonych ze sobą przewodami wyprowadzającymi i tk. Łączną. Na przekroju każdego płata widać wyraźnie jego dwuwarstwową budowę. Obwodowo leży kora nerki. W skład jej wchodzą zasadnicze struktury wytwarzające mocz, czyli nefrony. Położony ośrodkowo rdzeń nerki przybiera postać piramidy; jej wierzchołek nosi nazwę brodawki nerkowej. Ta część płata zbudowana jest z cewek zbierających mocz i wyprowadzających go licznymi otworkami na brodawce nerkowej. Z każdego płata wychodzą z kolei przewody odprowadzające, które łącząc się tworzą moczowód. Nerki o takiej budowie spotyka się na przykład u niedźwiedzia i u delfina.

Nerka pobrużdżona wielobrodawkowa. Różni się tym od wielopłatowej, że poszczególne płaty są zrośnięte swoimi częściami ośrodkowymi. Na powierzchni zew. Takiej nerki są wyraźnie widoczne poszczególne płaty rozdzielone bruzdami, a na przekroju widnieją liczne piramidy nerkowe zakończone brodawkami. Taką budowę mają nerki bydła [18-22 piramid, u bydła miedniczka nerkowa nie występuje, nerka prawa 12-13 żebra do 2-3 kręgu lędźwiowego osiąga wątrobę, brzeg wklęsły, koniec szerszy i grubszy,nerka lewa układa się tylnie za prawą na wys. 2(3) do 5 k. l. wędrująca, może nieznacznie przemieszczać się w prawo].

Nerka gładka wielobrodawkowa. Charakteryzuje ją pełne zespolenie kory nerki, dzięki czemu jest z zew. Gładka, ale na przekroju widać piramidy nerkowe. Fakt ten wskazuje na to, że nerka tego typu składa się z licznych płatów nerkowych. Każda piramida kończy się tu brodawką, którą otacza kielich nerkowy. Kielichy nerkowe otwierają się do wspólnej miedniczki nerkowej, z której wychodzi moczowód. Tak zbudowane są nerki świni[dł. I spłaszczone grzbietobrzusznie przez ucisk stożka okrężnicy, 1-4 kręg lędźwiowy, nerka prawa nie styka się z wątrobą, mogą mieć krótkie krezki-wędrujące] i człowieka.

Nerka gładka jedrobrodawkowa. Powstaje w skutek całkowitego zespolenia się nie tylko kory nerki ale i rdzenia; występuje w niej tylko jedna wspólna brodawka, zagłebiająca się w miedniczkę nerkową. Nerki jednobrodawkowe spotyka się często (koń[prawa sercowata ucisk jelita ślepego, a lewa fasolowata,w miedniczce nerkowej występuję zachyłki miedniczki które ciągną się w kierunku przedniego i tylnego końca nerki, prawa 15-14 żebra ostatnie żebro w jej połowie oraz do wcisku na wątrobie,lewa 18k.p do 3 k.l.], małe przeżuwacze[grube,10-16piramid, wędrujące, nerka prawa styka się z wątrobą, nerka lewa tylnie do prawej na wys. Od 4 do6 k.l.],

MOCZOWÓD:

W ścianie moczowodu rozróżnia się:

1. Błonę śluzową

2. Tkankę podśluzową

3. Błonę mięśniową

4. Przydankę

Błona śluzowa tworzy podłużne fałdy, w związku z czym światło moczowodu wykazuje kształt gwiazdkowaty. Ma ona nabłonek przejściowy, którego komórki blaszkowate zawierają glikogen oraz fostazy. Blaszka właściwa błony śluzowej jest w początkowym odcinku moczowodu gruczoły śluzowe. Ponieważ w moczowodzie nie występuje blaszka mięśniowa błony śluzowej, blaszka właściwa błony śluzowej przechodzi bez wyraźnej granicy w tkankę podśluzową utworzoną z tkanki łącznej luźnej.

Błona mięśniowa jest zbudowana z komórek mięśniowych gładkich, które tworzą dwie warstwy: 1. Wew., podłużną i 2. Zew., okrężną.

W dowolnym odcinku moczowodu styka się trzecią warstwę mięśni o przebiegu podłużnym. Od zew. Moczowód otacza przydanka, której tkanka łączna luźna łączy do z otoczeniem.

PĘCHERZ MOCZOWY:

Ściana pęcherza moczowego składa się z:

1. Błony śluzowej

2. Tkanki podśluzowej

3. Błony mięśniowej

4. Przydanki lub błony surowiczej

Błona śluzowa w pęcherzu opróżnionym z moczu układa się w liczne fałdy przebiegające w różnych kierunkach. W obrębie trójkąta pęcherza moczowego błona śluzowa jest gładka z uwagi na to,że w tym miejscu nie występuje tkanka podśluzowa. Błonę śluzową wyściela nabłonek przejściowy, którego komórki zawierają kwas hialuronowy. Pod nim leży blaszka właściwa błony śluzowej, która bez wyraźnej granicy przechodzi w tkankę podśluzową, przy czym obie zbudowane są z tkanki łącznej luźnej zawierającej liczne naczynia krwionośne i limfatyczne.

Błona mięśniowa jest dobrze rozwinięta i składa się z trzech warstw niewyraźnie odgraniczonych od siebie, utworzonych z komórek mięśniowych gładkich:1.wew.podłużnej, 2. Środkowej, okrężnej, 3. Zew., podłużnej. Warstwa środkowa jest najgrubsza. Przedłużenie jej stanowi mięsień zwieracz pęcherza moczowego. Pęcherz moczowy otoczony jest od zew. Przydanką, a miejscami (wierzchołek, trzon) błoną surowiczą. W ścianie pęcherza moczowego dochodzą nerwy współczulne i przywspółczulne oraz nerwy rdzeniowe i wł. Nerwowe czuciowe.

CEWKA MOCZOWA- u obu płci cewka moczowa stanowi nieparzysty przewód wychodzący z pęcherza moczowego.

Męska- rozpoczyna się cz. miednicową do której uchodzą w okolicy wzgórka nasiennego nasieniowody. Od tego miejsca cewka moczowa stanowi również przewód wyprowadzający nasienie i jest odpowiednikiem zatoki moczowo-płciowej. Część miednicowa ma błonę śluzową zbudowaną z tk. łącznej luźnej jest pozbawiona gruczołów i zawiera mało naczyń krwionośnych. Pod błoną śluzową leży warstwa naczyniowa, czyli jamista, w której znajdują się liczne sploty naczyń żylnych o przebiegu okrężnym oraz beleczki łącznotkankowe z dużą liczbą komórek mięśniowych gładkich. Do warstwy naczyniowej przylega warstwa gruczołowa, wykształcona w rozmaitym stopniu u różnych gatunków, którą łączy dobrze rozwinięta błona mięśniowa (wew.- podłużna, zew.-okrężna). Przy wyjściu z miednicy część miednicowa cewki moczowej przechodzi w obrębie prącia w część jamistą, której światło jest silnie pofałdowane. Błona mięśniowa stopniowo zanika, naczynia żylne tworzą zaś zatoki łączące ze sobą w labirynt o charakterze ciała jamistego, które na obwodzie łączy się z błoną białawą prącia. Przy ujściu zew. Cewki moczowej występuje nabłonek wielowarstwowy płaski.

Cewka moczowa żeńska ma błonę śluzową wysłaną początkowo nabłonkiem przejściowym, a następnie wielowarstwowym płaskim, który wytwarza u konia, bydła, świni i człowieka szereg zagłębień. W blaszce właściwej błony śluzowej występują u człowieka i bydła pojedyncze gruczoły cewkowe rozgałęzione cewki moczowej, niekiedy grudki chłonne oraz sieć szerokich naczyń żylnych o charakterze ciała jamistego. Bł. Mięśniową cewki tworzą dwie warstwy komórek mięśniowych gładkich: wew.- okrężna. I zew. – podłużna, przy czym u konia i psa występuje jeszcze jedna warstwa podłużna, która leży najbardziej wew. Ściana cewki moczowej zawiera sploty i zwoje nerwowe.