HYDROLOGIA wykład 5 30.11.2012

1. Cele polityki w dziedzinie wody (ułożone hierarchicznie):

1. Zaopatrzenie ludności w wodę pitną

2. Zaopatrzenie w wodę rolnictwa, przemysłu oraz gospodarki komunalnej

3. Ograniczenie powodzi i suszy

1. Zaopatrzenie w wodę – wody powierzchniowe

• Zapory – powstają zazwyczaj tam, gdzie jest niedostępność wody oraz nieregularność opadów – jednym z zadań zapory jest zaopatrywanie w wodę.

• Filtry warszawskie- jedno z najnowocześniejszych i najbardziej zautomatyzowanych

1. Zaopatrzenie w wodę – wody podziemne

• Łódź – miasto najbardziej oddalone od wody w Polsce (przez długi czas zaopatrywane przez wody podziemne, aż do budowy Zbiornika Sulejowskiego).

1. Odsalanie wody – usuwanie jonów chlorkowych z wody morskiej na drodze parowania, dyfuzji lub odwróconej osmozy (tylko w bogatych krajach).

2. Zanieczyszczenie wód podziemnych – nawożenie zbyt dużą ilością nawozów (zarówno naturalnych, jak i sztucznych) powoduje infiltrację tych środków razem z opadami do wód podziemnych i zanieczyszczenie ich (tak samo z chemicydami i pestycydami – produkowane tak, że samoistnie po jakimś czasie się rozpadają na mniejsze łańcuchy). Taka woda, kiedy trafi do ujścia może być niebezpieczna.

Wielkopolska – najlepiej rozwinięty rejon Polski pod względem rolnictwa (w walce z rolnictwem niemieckim wygrywa) – wody podziemne są tam bardzo zanieczyszczone (taka woda podana dzieciom może powodować zjawisko o nazwie „niebieskie dzieci” – doczytać)

1. Ochrona wód – oczyszczalnie

2. Susza – długotrwały brak wody w przyrodzie. Suszę poprzedza okres niewielkich opadów lub ich brak (susza atmosferyczna), a w wyniku przedłużania się niedoboru opadów następuje przesychanie coraz głębszych warstw gleby (susza glebowa). Ostatnią fazą jest susza hydrologiczna – obniżeniu ulega poziom wód podziemnych, zmniejsza się przepływ w rzekach, wysychają źródła, a nawet mniejsze cieki wodne. Bezpośrednim skutkiem suszy jest zakłócenie naturalnego bilansu wodnego danego obszaru.

• Susza meteorologiczna – chmury znad Oceanu Arktycznego (stąd Polska ma wodę! – wcześniejsze wykłady) nie przychodzą – natura nie dostarcza wody.

• Susza atmosferyczna – powietrze pozbawione wilgotności

• Susza glebowa – powoduje więdnięcie roślin

• Hydrologiczna – rzeki są zaopatrywane wyłącznie przez wody podziemne, przez co obniża się zwierciadło wód podziemnych – niżówka.

1. Powódź – wezbranie wód rzecznych lub morskich, powodujące wymierne straty, zarówno w sferze społecznej, jak i materialnej.

Przyczyny występowania powodzi:

• Intensywne opady deszczu

• Roztopy wiosenne

• Zatamowanie biegu rzeki przez zatory lodowe lub osuwiska

Osuwiska – zbyt duża ilość wody w glebie (lub przy zboczu) powoduje zachwianie równowagi tego zbocza, co prowadzi do jego zerwania. Powoduje to zator w korycie rzeki, skutkujący powodzią.

• Uszkodzenie obiektów hydrotechnicznych (np. przerwanie tamy)

Dlaczego zapory pękają?

Przede wszystkim dlatego, że są źle zaprojektowane – nieodpowiednie podparcie (ciśnienie hydrostatyczne przewraca zaporę), źle dobrane podłoże (rzadko się zdarza, tama wówczas osuwa się), najczęściej – przesiąkanie wody przez ściany zapory.

SUFOZJA – wynoszenie materiału stałego z ośrodka porowatego.

Tworzą się wówczas drogi uprzywilejowanego przepływu, co skutkuje pęknięciem ścian tamy.

• Cofka, tsunami i in.

Tsunami – uderzenie fali ciśnieniowej, spowodowane podwodnym wybuchem wulkanu, co wynosi wody oceaniczne w stronę lądów.

Cofka – spiętrzenie się wody na skutek działań wiatrowych od strony morza

Wielkość powodzi określa się w 3-stopniowej skali:

• Małe – o zasięgu lokalnym

• Średnie – o zasięgu regionalnym, nie mają wpływu na funkcjonowanie państwa

• Duże – o zasięgu krajowym, mają charakter klęski żywiołowej, zakłócają normalne funkcjonowanie państwa lub jego dużej części, istnieje wtedy konieczność pomocy międzynarodowej.

Ochrona przed powodzią:

• Wały przeciwpowodziowe

• Zapory

• Kanały ulgi – budowa pomocniczej rzeki, która może przejąć nadmiar wody.