PRACA KONTROLNA Z FIZYKOTERAPII

,,Metodyka i wykorzystanie zabiegów sauny i wpływ na organizm”

WIOLETTA WIŚNIEWSKA

DSK II gr I

Sauna jest kąpielą w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności,
w którym okresowo występuje jej krótkotrwałe zwiększenie. W czasie tej kąpieli stosuje się również niskie temperatury do chłodzenia ciała zimna wodą lub powietrzem. To zabieg powszechnie stosowany w celach higienicznych i leczniczych. Jest również często stosowany w odnowie biologicznej. Sauna odbywa się
w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu zwanym komora sauny.
Dobrze izolowane komory sauny wyłożone są drewnem bezżywicznym, niemalowanym a ustawione kaskadowo drewniane ławy trzy rzędy
(bez metalowych gwoździ), umożliwiają przebywanie na różnej wysokości. 
Podstawowym urządzeniem zabiegowym jest piec elektryczny obudowany kamieniami odpornymi na wysokie temperatury zwany ,,ogniskiem sauny", w piecu tym specjalne grzałki elektryczne ogrzewają do temp. około 200° C, a umieszczone w nim kamienie, oddają ciepło otoczeniu.
W czasie kąpieli kamienie te polewa się sporadycznie wodą, co powoduje krótkotrwałe zwiększenie zawartości pary wodnej w powietrzu komory sauny i zachodzi krótkotrwałe (3-5 min) zwiększenie natężenie pola elektrycznego. Zwiększenie wilgotności powoduje zwiększone przegrzewanie osoby korzystającej z sauny, przez utrudnione parowanie potu. W komorze powinien znajdować się termometr

i higrometr jak również zegar odmierzający czas pobytu, zazwyczaj stosuje się klepsydrę
z piaskiem odmierzająca czas 10 minut. W sąsiedztwie sauny znajdują się dodatkowe pomieszczenia tj. natryski, basen i pomieszczenia do wypoczynku. Zarówno temperatura powietrza jak i jego wilgotność zależą od wysokości: 
Najwyższa temperatura jest pod sufitem, najniższa na poziomie podłogi przy posadzce, odwrotnie jest z wilgotnością: największa jest nad podłogą - najniższa

po sufitem. 
Pod sufitem temperatura powietrza osiąga 100°C, a jego wilgotność względna 2- 6%.
Nad podłoga temperatura wynosi 40°C, a wilgotność względna 20- 60%.

  Metodyka zabiegu sauny
Zasadniczą cechą sauny jest naprzemienne: nagrzewanie i schładzanie ustroju, a więc przegrzanie ciała i spowodowanie intensywnego wydzielania potu. 
W zabiegu tym wyróżniamy; więc dwie fazy - nagrzewania i ochładzania. Czas pobytu w kabinie, tzw. ,,jedno wejście" to min. 8 i max. 12 minut. 15 minut to nieprzekraczalna granica i tylko dla osób zdrowych i zaadoptowanych przez częste kąpiele 
Do sauny wchodzi się: co najmniej 1 godz. po posiłku i po oddaniu stolca

i opróżnieniu pęcherza moczowego, umyć ciało pod ciepłym natryskiem
i dokładnie osuszyć skórę, bo sucha skóra poci się szybciej. 
Faza nagrzewania - po wejściu do sauny układa się na ławie w pozycji leżącej z lekko podgiętymi nogami lub siedzącej najlepiej w siadzie skulonym na suchym rozścielonym ręczniku. Na ogół zaczyna się od ławki w drugim rzędzie i dopiero
po przyzwyczajeniu ciała do wysokiej temperatury można przenieść się na wyżej położone ławy, zwiększając oddziaływanie ciepła na ustrój. W czasie i w przerwach między zabiegami przegrzewania i ochładzania nie wolno pić. Polewanie woda kamieni wzmaga dodatkowo efekt przegrzania. 
Faza ochładzania - w tym celu stosuje się różne sposoby takie jak: 
- Wyjście na świeże powietrze 
- Zimne polewają, zimne natryski, zimne zmywania(od obwodu ciała do środka) 
- Zanurzenie w basenie z zimna woda (18°) 
- Rozcieranie śniegiem
Zabiegi ochładzające maja za zadanie przerwanie utraty ciepła, ułatwienie dopływu krwi do serca i zmniejszenie częstości skurczów serca. 
Po ochładzaniu wskazane jest ogrzanie stóp ciepłą wodą, umyć skórę chłodna wodą bez mydła, dokładne osuszenie skóry i przystąpienie do kolejnej fazy nagrzewania. 
Łączny czas fazy ochładzania nie dłuższy niż 12 minut. 
Warunkiem prawidłowego przeprowadzania sauny jest zarówno dobre przegrzanie jak i ochłodzenie. W czasie jednego seansu sauny stosuje się zwykle 2- 3 kolejne wejścia do komory sauny. 
Po zakończeniu sauny stosuje się zwykle chłodna kąpiel, a następnie 20- 30 minutowy odpoczynek, w czasie, którego wskazane jest (po 20 - 30 min) picie umiarkowanej ilości wody mineralnej, soku owocowego czy warzywnego- szczególnie sok pomidorowy (potas). 
Do utrzymania dobrej ogólnej sprawności wystarcza jeden zabieg sauny w tygodniu.

Z uzasadnionych przyczyn można ja stosować 2 lub 3 razy w tygodniu. 
Działanie sauny na ustrój - polega na obciążeniu mechanizmów termoregulacyjnych

i wywołaniu następczych zmian odczynowych w całym ustroju. Zmiany te dotyczą obu faz. Faza przegrzewania 
-w czasie przegrzania - temp. wnętrza ciała może sięgać 39°C a temp skóry nawet 42°C bezpośrednim tego następstwem jest podwyższenie przemiany materii średnio

o 11 %. 
- zwiększanie wydzielania potu zaczyna się po upływie 3 minut i osiąga max po 10 minutach. 
- utrata wody wydzielonej z potem wynosi ok. 400-800 ml, a przy dużym obciążeniu 2000 ml, 
Układ oddechowy:- przyspieszenie oddychania do 24- 36 oddechów na minutę, zwiększa się pojemność życiowa płuc i minutowa pojemność oddechowa, zwiększa się wydzielanie gruczołów błony śluzowej dróg oddechowych, zmniejsza się napięcie mięśni oskrzeli, 
Układ krążenia:- znaczne rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, zwiększa się liczba krwinek czerwonych, usprawnia się gospodarka tlenowa 
Czynność serca: - częstość akcji serca wzrasta do 100- 120/min, (ok. 50%) rozszerzenie i zmniejszenie napięć naczyń obwodowych oraz otwarcie połączeń tętniczo- żylnych, ciśnienie krwi ulega zwiększeniu. 
Układ hormonalny- zostaje pobudzone wydzielanie narządów wewnętrznych szczególnie kory nadnerczy, co podwyższa wydolność wysiłkową. i ma korzystny wpływ na odporność ustroju. 
W fazie rozgrzewania następuje: 
- rozluźnienie mięśni i odprężenie psychiczne 
- wraz z poceniem się następuje proces odtruwania organizmu przez zwiększone wydalanie 
odpadowych produktów przemiany materii jak i toksyn wytwarzanych przez procesy chorobotwórcze oraz tych wprowadzonych wraz z pożywieniem 
Faza ochładzania - faza ta powoduje normalizację temperatury ciała, czyli ustąpienie zmian spowodowanych przegrzaniem 
- wzrasta wysycenie krwi tlenem, zwężeniu ulegaj ą naczynia krwionośne 
- powoduje zmniejszenie częstotliwości akcji serca 
- podwyższenie ciśnienia rozkurczowego, (dlatego przeciwwskazane u osób

z nadciśnieniem). 
- znacznie poprawiają się wskaźniki sprawności układu oddechowego 
- psychicznym efektem jest uczucie przyjemnego pobudzenia i odświeżenia 

Sauna na podczerwień jest zabiegiem podobnym, pod względem działania na organizm, do sauny fi ńskiej, lecz ze względu na źródło ciepła, odbywa się on w niższych temperaturach (40–60ºC) i przy mniejszej wilgotności. Źródłem ciepła jest tutaj promieniowanie podczerwone (dł. fali 770–15000 nm), którego energia – po pochłonięciu przez tkanki – zamieniana jest w energię cieplną. Podczas tego zabiegu występuje dużo silniejsze pocenie się niż w tradycyjnej saunie, a dzięki niższej wilgotności łatwiej jest oddychać.

Promieniowanie podczerwone, stosowane jako zabieg ogólny, powoduje: rozszerzenie naczyń włosowatych i reakcje ze strony naczyń głębokich – zgodnie z prawem Dastre-Morata, obniżenie napięcia mięśniowego, działanie przeciwbólowe, wzmożenie przemiany materii, podniesienie sprawności układu sercowo-naczyniowego, pobudzenie receptorów cieplnych skóry.

OGÓLNE DZIAŁANIE SAUNY (SUMA OBU FAZ) 
- pobudza gruczoły dokrewne i stymuluje układ odpornościowy 
- rozluźnienie napiętych mięśni i rozluźnia zrosty, poprawia ruchomość stawów 
- hartuje, zwiększa siły obronne organizmu
- powoduje oczyszczenie skóry przed wszystkim ze złuszczającego się naskórka, jak również przez pobudzenie czynności gruczołów łojowych i potowych i pobudzenie warstwy rozrodczej naskórka, poprawia ukrwienie skóry i błony śluzowej dróg oddechowych -poprawie ulega rozciągliwość i elastyczność narządów ruchu, - sauna ćwiczy serce i krążenie oraz normalizuje ciśnienie w początkowych okresach nadciśnienia 
Wskazania 
Jest dość często stosowana w celach leczniczych, ale brak jest bezpośrednich wskazań medycznych do jej stosowania. Celem sauny jest pielęgnacja ciała, odprężenie, odpoczynek po intensywnych wysiłkach medycznych oraz zwiększenie wydolności organizmu. 
Pośrednie wskazania do stosowania leczniczego obejmują: 
- przewlekłe schorzenia gośćcowe 
- choroba zwyrodnieniowa stawów 
- nadciśnienie tętnicze okresu I i II wg WHO 
- niskie ciśnienie krwi 
- stany pourazowe narządu ruchu 
-zaburzenia krążenia włośniczkowego 
- niektóre choroby skóry np. trądzik 
- przewlekłe stany zapalne narządów rodnych 
- podatność na infekcje, 
- skłonność do przeziębień, 
- przewlekły nieżyt oskrzeli 
- zaburzenia przemiany materii (cukrzyca,. otyłość) 
- dolegliwości okresu klimakterycznego 
Przeciwwskazania 
- ostre i przewlekłe choroby zakaźne oraz stwierdzone ich nosicielstwo 
- ostre choroby gorączkowe, oraz początkowy okres przeziębienia 
- skłonność do krwawień 
- padaczka i choroby psychotyczne 
- schorzenia przewlekłe tj. gruźlica, nowotwory, choroby nerek, wątroby, niedokrwistość 
- niektóre choroby skóry 
- ciąża powikłana zatruciem ciążowym lub niedokrwistością 
- zaburzenia wydzielania wewnętrznego np. nadczynność gruczołu tarczowego, obrzęk 
śluzowaty, niedomoga kory nadnerczy, 

- choroby układu krążenia: w tym stabilna i niestabilna choroba wieńcowa, stany po przebytym zawale mięśnia sercowego, stany po wylewach krwawych, uogólniona miażdżyca, zarostowe schorzenia naczyń krwionośnych oraz zakrzepowe zapalenie żył. 
- małe dzieci z powodu niesprawnej jeszcze termoregulacji 
- choroba wrzodowa 
- jaskra 
- alkoholizm i narkomania

http://www.body-factory.pl/showthread.php?t=832