Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza) – niezapalny, przewlekle postępujący proces degeneracyjno – wytwórczy. Charakteryzuje się wyniszczeniem chrząstki stawowej oraz wtórnymi zmianami wytwórczymi, pod postacią sklerotyzacji podchrzęstnej oraz tworzenia się wyrośli kostnych (osteofity).

Etiologia:

• Najbardziej popularna choroba stawów na świecie

• Najczęstsza przyczyna bólów i zaburzeń w działaniu stawów w okresie starości

• Zapadalność związana z wiekiem

• Do 50 r.ż. częściej zapadają mężczyźni, po 50 r.ż. częściej zapadają kobiety

Czynniki ryzyka:

• Nadwaga / otyłość

• Urazy

• Wykonywany zawód

• Nieprawidłowości budowy stawów ( w tym wrodzone)

• Choroby zapalne stawów

• Inne: chondrocalcynoza, hemofilia, zaburzenia hormonalne, niedobory witamin, dna moczanowa, ch. Wilsona, etc.

Budowa chrząstki:

• Przestrzeń międzykomórkowa

• Chondrocyty

Patogeneza i patomorfologia:

• Stopniowa utrata masy chrząstki, zmniejsza się zawartość proteoglikanów, zwiększa się zawartość wody w chrząstce

• Działanie enzymów metaloproteinaz z chondrocytów

• Aktywnie dzielące się chondrocyty wytwarzają niepełnowartościowy kolagen, proteoglikany, kwas hialuronowy

• Uszkodzenie chrząstki odsłonięcie włókien kolagenowych pęknięcia chrząstki przechodzenie fragmentów do płynu stawowego

• Sklerotyzacja warstwy podchrzęstnej wyrośla kostne (osteofity) na krawędzi stawów

Objawy kliniczne:

• Zależne od nasilenia zmian i umiejscowienia

• Długo nie ma objawów, zniszczona tkanka chrzęstna nie jest unerwiona

• BÓL!!! Odczyn zapalny lub niefizjologiczne napięcie torebki stawowej i więzadeł, bóle narastają podczas obciążenia

• Postępująca dysfunkcja stawu

Zmiany radiologiczne w chorobie zwyrodnieniowej:

• Zwężenie szpar stawowych

• Sklerotyzacja podchrzęstna

Podział:

• Etiologiczny : pierwotna i wtórna

• Pod względem lokalizacji zmian: stawów rąk, stawów biodrowych (koksartroza), stawów kolanowych (gonartroza), kręgosłupa (spondyloartroza)

Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk

Guzki Heberdena (guzki w stawach międzypaliczkowych dalszych)

Choroba zwyrodnieniowa stawów stóp

• W badaniu radiologicznym stwierdza się zwężenia szpary stawowej, osteofity oraz sklerotyzację podchrzęstną. Zwykle dochodzi do podwichnięcia.

Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych

• Objawy wczesne zmian zwyrodnieniowych stawów kolanowych to zwężenie szpary stawowej oraz sklerotyzacja podchrzęstnej.

Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych

• We wczesnym okresie choroby stwierdza się zwężenie szpary stawowej, podchrzęstne zagęszczenie struktury kostnej

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa

Leczenie niefarmakologiczne:

• Edukacja

• Ćwiczenia i rehabilitacja (w tym fizykoterapia)

• Pomoc społeczna kontrola lekarska i „wałka z nałogami””

• Akupunktura

• Redukcja masy ciała

Leczenie farmakologiczne:

• Paracetamol

• NLPZ

• Inhibitory COX – 2

• Opioidy (kodeina)

• Glikokortykosteroidy

• HTZ

• Diacereina

Leczenie inne:

• Zabiegi chirurgiczne

• Protezowanie

• Komórki macierzyste

• Transplantacja chrząstki