referat numer 3

Temat: System sądownictwa administracyjnego, przedmiot i zakres kontroli sądu administracyjnego.

Jednym z kanonów państwa prawego jest dbałość o zgodność z prawem funkcjonowania administracji publicznej i ochrona obywatela przed jej aktami i działaniami, które mogłyby to naruszyć. Celowi tej kontroli służą zwłaszcza wielorakie formy proceduralne, gdzie najważniejsze jest dwuinstancyjność postępowania administracyjnego, ale najdoskonalszym jest stworzenie sądownictwa administracyjnego. Sąd jest podmiotem niezawisłym i fachowym, może w najlepszy ze znanych sposobów ocenić działanie administracji i naprawić jej ewentualne błędy.

Na przestrzeni wieków istnienia i funkcjonowania sądów administracyjnych, wykształciły się różne rodzaje i formy, które w dużym uproszczeniu można sprowadzić do trzech najważniejszych. Jest nim system angielski, francuski i niemiecki. Przedstawię tylko jego podstawowe cechy każdego z systemów.

Podstawową cechą systemu angielskiego jest jednolitość sądownictwa, wynikająca z zasady jednolitości prawa. Brak tu przeciwstawienia prawa prywatnego prawu publicznemu. Angielskie prawo nie wyodrębniło się jeszcze w sposób dostateczny a prawa powszechnego. W związku z tym brak tu sądów administracyjnych. Kontrolę nad administracją publiczną sprawują sądy powszechne, z nielicznymi wyjątkami. Jednym z nich jest orzecznictwo, które nie ma mocy precedensowej i są poddane kontroli sądów powszechnych.

Sądownictwo administracyjne powstało we Francji i jest uważana za najbardziej rozwinięte i doskonałe. Jego założenia są o tyle specyficzne, że trudno je przetransportować do innych krajów. Sądownictwo administracyjne jest formalnie częścią administracji publicznej. Najwyższy organ tego sądownictwa, Rada Stanu, należy do administracji rządowej, która jest kierowana przez premiera. Posiada ona specjalny status sądownictwa administracyjnego, przez co ma charakter podobny do sądów powszechnych. System francuski wywodzi się z precedensu, lecz ta materia została niedawno skodyfikowana po raz pierwszy natomiast 1 stycznia 2001 r. wszedł w życie kodeks sądownictwa administracyjnego. Jego głównymi cechami jest kontrola wszelakich działań administracji publicznej, szerokie kompetencje merytoryczne oraz możliwość zaskarżania działania administracyjnego bezpośrednio do sądu. W tym wypadku sądy mogą zastępować administrację publiczną. Istnieje też możliwość zaskarżania działania administracyjnego bezpośrednio do sądu, bez wyczerpania administracyjnego toku instancji.

Podstawowym kryterium pozwalającym na ustalenie zakresu sądownictwa administracyjnego w danym systemie i w konsekwencji na określenie jego znaczenia j na jego ocenę jest kryterium podmiotowe. Powinien obejmować on jak najszerszy zakres działań administracji publicznej i wypełniać całą przestrzeń niezajętą z jednej strony przez sądownictwo konstytucyjne, a za drugiej strony przez sądownictwo powszechne. Mówiąc o przedmiocie należy wyodrębnić trzy rodzaje: przedmiot kontroli, rozpoznawania i wyrokowania. W prawidłowym systemie wszystkie te trzy kategorie powinny łączyć się i sobie odpowiadać. Teraz moją uwagę skupię na przedstawianiu sposobów określania przedmiotu kontroli. Pierwszym sposobem jest system enumeracji, polegający na obejmowaniu działania administracji, które zostały wyraźnie jej podane i wymienione w ustawie. Drugim jest system klauzury generalnej. Kontroli poddane są wszystkie działania administracji lub przynajmniej wszystkie akty administracyjne. Działania nieobjęte definicją aktu administracyjnego są wyjątkami od klauzury generalnej i powinny być enumerowanie wyliczone w ustawie. Wyjątki są ustalone metodą enumeracji negatywnej.

System klauzury generalnej dopuszcza jednak wyjątki, które są zwykle ustanowione metodą enumeracji. Niezależnie od poniższych, przedmiotem był w różnych okresach i systemach: sprawy wewnętrzne administracji publicznej, związane z tajemnicą państwową i ochroną państwa oraz akty pozostawione swobodnemu uznaniu. Jednak można tu wyróżnić trzy kategorie:

- doktryna aktów rządowych, gdzie wyłączone są pewne kategorie działań ze względu na rangę organu, który je podejmuje albo ze względu na specjalny przedmiot. Są to przeważnie sprawy ogólnopaństwowe.

- doktryna immunitetu – wyłączone są niektóre organy

- doktryna szczególnych stosunków, w której wyłączeniu podlegają sprawy związane z zależnością zakładową lub służbową

W systemie francuskim od początku obowiązywała klauzura generalna, kształtowana przez system precedensów, który stopniowo włączył w pole zainteresowania sądów administracyjnych. Można tu wyróżnić cztery sfery sądownictwa administracyjnego. Dwie z nich mają charakter podstawowy. Pierwszą z nich są spory o prawa, w której sąd administracyjny orzeka o istnieniu, treści i skutkach praw podmiotowych. Ma to charakter działania i orzekania merytorycznego, w którym sąd w sposób wyczerpujący reguluje treść stosunku prawnego. Podmiotem skargi jest akt administracyjny, ale proces jest wytyczony organowi. Pojęcie prawa podmiotowego jest tu określany maksymalnie szeroko – każdy akt indywidualny i normatywny rangi niższej niż ustawa. Drugą kategorią jest spór o legalność. Sąd administracyjny orzeka o legalności aktu administracyjnego. Jest to typowa kontrola aktu, zmierzająca do jego uchylenia dokonywana za pomocą skargi o przekroczeniu Ładzy. Proces jest wytyczony samemu aktowi administracyjnemu. Pojęcie aktu administracyjnego jest podobne jak w sporze o prawo. Pozostałymi sferami są postępowanie interpretacyjne i postępowanie represyjne.

System niemiecki poszedł pełną drogą od zasady enumeracji do klauzury generalnej. Droga sądowoadministracyjna jest właściwa we wszystkich sporach publicznoprawnych o charakterze niekonstytucyjnym, o ile nie przekazano ich wyraźnie innemu sądowi. Nie ma znaczenia forma aktu, o jedynie fakt naruszenia praw podmiotowych lub obiektywnego porządku prawnego. Przedmiotem skargi może być jakiekolwiek działanie administracji publicznej, a także bezczynność administracyjna. Forma aktu jest istota przy doborze rodzaju skargi, a potem w fazie orzekania.

Przedmiotem kontroli w Polsce w okresie międzywojennym była klauzura generalna. Dotyczyła ona tylko ostatecznych aktów administracyjnych: orzeczeń – decyzji konstytutywnych i zarządzeń – decyzji deklaratoryjnych. Jednak trzeba zauważyć, że występowały także klauzury generalne z szeroko określonymi wyjątkami. Na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o NSA oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego – zasada enumeracji, gdzie wyliczenie nie obejmowało kategorii działań administracji, ale kategorie spraw, w jakich działania te były podejmowane. Obecnie klauzury generalne wynikają z ogólnego i pojemnego wyliczenia działań administracji podlegających skardze oraz enumeracji negatywnej, zawierającej wyjątki. Każde z wyliczeń jest składnikiem działania administracji publicznej, lecz należy wiedzieć, że podlegają one zaskarżeniu.

Decyzja administracyjna jest nazywana także aktem administracyjnym wydawana w trybie określonym przez KPA(wpisać który to artykuł z kpa) lub innych ustaw regulujących sferę indywidualnych praw i obowiązków obywateli. Rozstrzyga sprawę w całości lub po części. Jest przejawem woli państwa reprezentowanego przez organ administracji publicznej wyrażonej w stosunku do strony postępowania administracyjnego. Decyzją zaskarżalną jest tylko decyzja ostateczna, ale tylko taka, wobec której wyczerpano środki zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym. Zwolnieni są z tego: prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich. Postanowienia administracyjne są aktami administracyjnymi procesowymi, wyjątkowo mogące rozstrzygać o istocie sprawy lub kończyć postępowanie administracyjne. Zaskarżenie może dotyczyć tylko postanowień wydanych w postępowaniu administracyjnym, na które służy zaskarżenie i rozstrzygających sprawę co do istoty oraz postanowień wydanych w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie. Zaskarżeniu podlegają także pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach oraz akty prawa miejscowego. Jeśli chodzi o tej ostatnie, skargę może wnieść także organ nadzoru. Skargę dotyczącą aktów nadzoru mogą wnieść gminy i ich związki, powiaty i ich związki oraz województwa, jeśli akt taki narusza ich interes prawny, uprawnienia lub kompetencje. Mogą tu wystąpić dwa zakresy skargi – szerszy i węższy. Szeroki posługuje się pojęciem aktu nadzoru i jest to legitymacja ogólna. Węższy natomiast posługuję się pojęciem rozstrzygnięcia nadzorczego i jest legitymacją opartą na wymogu naruszenia interesu prawnego, uprawnienia lub kompetencji. Stosowany tryb przewidziany jest w ustawach samorządowych. Bezczynność administracji także podlega skardze. Innymi podmiotami zaskarżenia będzie działanie organów samorządowych, nie mieszczące się w powyższych kategoriach oraz naruszenie przez organ samorządowy praw osób trzecich.

Spór kompetencyjny lub inaczej spór o właściwość jest to obiektywnie istniejąca sytuacja prawna, w której co do zakresu działania organów państwowych zachodzi rozbieżność poglądów. Powoduje tzw. niepewność kompetencyjną organu lub sytuacji, gdy organ błędnie interpretujący przepisy nie jest pewny swojej kompetencji lub niekompetencji. Występują tu dwie sytuacje. Pierwszą z nich jest spór pozytywny, który występuje w momencie niedopuszczenia do obrotu prawnego dwóch skutecznych prawnie działań, podjętych e tej samej sprawie. Natomiast spór negatywny jest zapewnieniem ochrony prawnej temu, kto się jej domaga i komu jej odmówiono oraz doprowadzenie do działania właściwych organów. Spory kompetencyjne mają charakter abstrakcyjny jeśli jest niezwiązany ze sprawą lub konkretny, czyli związany z konkretną sprawą. Występuje on w polskim systemie prawa.

Na postawię tego, co przedstawiłam oraz dowiedziałam się, mogę śmiało stwierdzić, że system sądownictwa administracyjnego w dużej mierze zależy od dobrej organizacji sądów administracyjnych. Jest elementem konstrukcji systemu prawa. U podstaw jego powołania leży przekonanie o potrzebie ochrony praw podmiotowych jednostki w sferze prawa publicznego. Sąd administracyjny to jeden z organów państwowych sprawujących wymiar sprawiedliwości w Polsce. Sądy administracyjne wykonują ten obowiązek poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. System sądownictwa administracyjnego jest bardzo rozbudowany. Pozwala to na zawarcie w nim wszystkich aspektów prawnych, dzięki którym można rozwiązać wiele problemów administracyjnych.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
referat numer 1
referat numer 2
Politechnika Krakowska, PK, matematyka i syst numer, od kiwiego, I kol, III semestr, geologia, refer
Referat Inżynieria Produkcji Rolniczej
referat solidy
statystyka referat MPrzybyl
referat 4
Referat 3 v3
Referat 4
04 referat Pieprzyk szczelność powietrzna
Prywatne znaczy gorsze referat a krol 0
referat z biochemi, notatki
TEST NIEDOKOŃCZONYCH ZDAŃ, referaty
referat - adamek, resocjalizacja
referat bibliografia Fakultet, polityka społeczna fakultet
Referat - Pedagogika społ. - Szkoła, Studia =), Resocjalizacja

więcej podobnych podstron