Spółki handlowe oraz ich funkcje
Podział spółek zależny jest od rodzaju substratu oraz prowadzonej działalności:
- Substrat osobowy (wspólnicy), zalicza się do nich wszystkie spółki osobowe, czyli takie, gdzie właściciele przedsiębiorstwa odpowiadają za zobowiązania spółki całym posiadanym majątkiem, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. - 0Substrat rzeczowy (kapitał), zaliczają się do niego spółki kapitałowe, gzie wspólnicy za zobowiązania odpowiadają tylko do wysokości posiadanego przez spółkę kapitału. Posiadają osobowość prawną, natomiast prowadzenie spółki należy do kompetencji zarządu i odpowiedzialnych za to komórek organizacyjnych. |
|---|
Spółka jawna
Spółka ta prowadzi działalność pod własną firmą, a nie inną spółką prawa handlowego. Każdy ze wspólników tej spółki odpowiada za jej zobowiązania, bez wyjątku całym posiadanym majątkiem, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Umowa spółki jawnej zawiera:
- nazwę firmy oraz jej siedzibę
- określenie ilości i rodzaju wkładów wnoszonych przez wspólników do spółki (czy to są środki pieniężne, aporty, oferowane usługi)
- rodzaj prowadzonej działalności
- okres na jaki wspólnicy zamierzają otworzyć spółkę, jeżeli takowy wprowadzają
Umowa zostaje zawarta na piśmie w obecności notariusza
Przedsiębiorstwo musi posiadać nazwę firmy, lub nazwę wszystkich wspólników, albo nazwę jednego z nich pod którym będzie prowadziło działalność gospodarczą. Po nazwie należy dodać skrót "sp.j."
Do obowiązków i praw wspólników należą:
- reprezentowanie spółki na zewnątrz
- udziału w zyskach wypracowanych przez spółkę
- współpraca wspólników powinna odbywać się tylko i wyłącznie na dobro spółki
Jeżeli jeden ze wspólników nie działa zgodnie z założeniami zawartymi w statucie spółki, można odebrać mu prawo reprezentowania spółki na zewnątrz. Takie postanowienie może zatwierdzić jedynie sąd prawomocnym wyrokiem sądowym.
Jeżeli do spółki chce przystąpić kolejna osoba, to odpowiada ona za zobowiązania spółki zawarte przed dniem jej przystąpienia. Podobna prawidłowość występuje jeżeli do spółki jawnej, prowadzonej przez jedną osobę przystępuje kolejna, wtedy odpowiada ona za zobowiązania tej spółki, zawarte w przeddzień utworzenia spółki.
Stosunki wewnętrzne spółki
Zarządzanie spółką nie może być powierzone jednemu wspólnikowi, to prawo należy do wszystkich pełnoprawnych wspólników
Każdy wspólnik może prowadzić sprawy spółki, jeżeli one nie przekraczają jego kompetencji
Prowadzenie i reprezentowanie spółki na zewnątrz może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom, ta decyzja musi być zatwierdzona przez wszystkich wspólników i umieszczona w umowie spółki. Decyzja taka może być również podjęta na zasadzie uchwały skonstruowanej i popartej przez wspólników
Za prowadzenie spółki żaden ze wspólników nie otrzymuje wynagrodzenia
Sąd może odebrać prawo do prowadzenia spółki wspólnikowi, jeżeli ku temu ma potwierdzone prawem powody
Gdy nastąpią ewentualne wątpliwości to wszystkie wkłady wnoszone przez wspólników uważane są na mocy prawa za równe
Żaden wspólnik nie jest upoważniony do podnoszenia swojego wkładu wniesionego do spółki
Kapitałowy udział wspólników jest równy wkładowi zawartemu w umowie
Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach, niezależnie od wielkości wniesionego wkładu
Jedynie umowa lub prawomocne postanowienie sądu może zwolnić wspólnika z udziału w zyskach spółki
Każdy wspólnik może zażądać z końcem roku obrotowego wypłaty części zysku, która przeznaczona dla niego
Rozwiązanie spółki jawnej i wystąpienie wspólnika
Rozwiązanie spółki jawnej następuje z przyczyn nieprzewidziany przez wspólników w umowie, poprzez wspólną uchwalę wszystkich właścicieli spółki, oraz poprzez ogłoszenie upadłości spółki. Unieważnienie spółki może odbyć się z powodu śmierci jednego ze wspólników, wypowiedzenia umowy przez wspólnika albo wierzyciela, poprzez prawomocne orzeczenie sądu. W sytuacji kiedy spółka została zawarta na czas nieokreślony, a jeden ze wspólników chce wystąpić ze spółki, musi złożyć odpowiednie pismo na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Pismo to przekazuje się wszystkim wspólnikom.
Likwidacja
Likwidacja spółki jawnej musi przebiegać zgodnie ze wszystkimi przepisami zawartymi w kodeksie spółek handlowych. Zalicza się do nich następujące elementy:
Spółkę, która jest w trakcie likwidacji prowadzi się z dodaniem oznaczenia "w likwidacji"
Osobami przeprowadzającymi likwidację mogą być wszyscy wspólnicy, lub wyznaczone do tego osoby spośród nich, lub osoba z zewnątrz jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodę i umowa spółki na to zezwala
Sądowi rejonowemu należy przedłożyć dokument, który zawiera imiona likwidatorów wraz z ich dokładnym adresem zamieszkania oraz sposobem w jaki będą w tym czasie reprezentować spółkę
W sprawach spornych gdzie decyzja likwidatorów musi zapaść, decyduje ich większość. Jednostką nadrzędną, która ma ostateczne słowo w podejmowaniu trudnych decyzji są wspólnicy, bądź umowa spółki spisana przez nich
Do zadań likwidatorów należy ściągnięcie należności, zapłata wierzycielom, upłynnienie majątku oraz zakończenie wszelkich innych bieżących spraw spółki jawnej
Gdy majątek został już upłynniony, to spłaca się nim zaległe zobowiązania, a resztę dzieli się pomiędzy wspólników proporcjonalnie do wielkości zawartych w umowie.
Spółka przestaje istnieć kiedy zostanie wykreślona z rejestru spółek.
Spółka partnerska
Ten rodzaj spółki, która działa na zasadach opisanych w prawie handlowym, powoływana jest przez partnerów w celu wykonywania przez nich wolnych zawodów.
Spółka partnerska, która działa na rynku musi zostać utworzona zgodnie z obowiązującym kodeksem spółek handlowych, a mianowicie:
Partnerami w tej spółce mogą być wyłącznie osoby, które posiadają prawo do wykonywania wolnych zawodów takich jak np. adwokat, architekt, lekarza itp.
Działanie spółki partnerskiej określają przepisy, które odnoszą się również do spółek cywilnych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej
Nazwa spółki powinna zawierać: nazwisko partnera (co najmniej jednego), w nazwie powinien być określony wolny zawód, który spółka prowadzi oraz dodatkowe oznaczenia "partner" lub "spółka partnerska". Dozwolone jest stosowanie skrótu "sp.p."
Umowa spółki spisana przed podjęciem działalności powinna zawierać:
Rodzaj wolnego zawodu, który przedsiębiorstwo będzie wykonywać podczas działalności
Dane osobiste partnerów, którzy zobowiązali się ponosić niczym nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Nazwiska partnerów którzy zostali wyznaczeni do reprezentowania spółki na zewnątrz
Nazwę oraz adres siedziby spółki
Podanie czasu trwania spółki, jeżeli takowy wyznaczą partnerzy
Określenie wielkości i rodzaju wnoszonych do spółki wkładów rzeczowych (aporty), pieniężnych, czy innych
Umowa powinna być spisane w formie aktu notarialnego zawarta pod rygorem nieważności
Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisania do rejestru spółek handlowych
Odniesienie do osób trzecich:
Żaden z partnerów nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innego partnera, wynikające z niedopatrzeń lub niewłaściwych działań, które wpływają na straty spółki. Wszelkie wierzytelności ponosi ten partner który je zaciągnął. Podobna sytuacja występuje wtedy, gdy osoby zatrudnione przez jednego partnera na podstawie umowy o pracę, działają na niekorzyść spółki. Wtedy sprawą zajmuje się wspólnik który ich zatrudnił, naprawiając poniesione przez te osoby straty.
Występuje również możliwość polegająca na objęciu odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez jednego lub kilku wyznaczonych partnerów spółki
Wszyscy z partnerów mają prawo reprezentować spółkę na zewnątrz, chyba że umowa spółki stanowi inaczej
Odebranie jednemu z partnerów możliwości reprezentowania spółki na zewnątrz musi być przegłosowane przez partnerów, znaczącą ilością głosów
Zarząd:
Umowa spółki może wprowadzać organ zarządzający, który będzie zajmował się prowadzeniem spółki oraz reprezentowaniem jej na zewnątrz.
Zarząd składa się z następujących elementów:
Jednego lub kilku członków
W zarządzie mogą zasiadać wspólnicy lub osoby nie związane ze spółką, lecz posiadające ku temu odpowiednie kwalifikacje
Członek zarządu powoływany jest i odwoływany przez wspólników.
Jeżeli zarząd posiada więcej niż jednego członka, w tym wypadku wyznacza się osobę, która będzie reprezentowała spółkę na zewnątrz. Wszystkie zasady powinna określać umowa spółki. Jeżeli umowa na ten temat milczy i nie przedstawia żadnych postanowień, wtedy do składania oświadczeń typowane są dwie osoby z zarządu
Członek, który obecnie jest w zarządzie spółki, nie może działać w innej konkurencyjnej firmie. Dotyczy to osób, które mają więcej niż 10% udziałów w tej spółce.
Rozwiązanie tego typu spółki następuje z chwilą:
Jednomyślnej uchwały wspólników
Naruszenia jednego z punktów zawartych w umowie spółki
Utraty przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnych zawodów
Prawomocnego wyroku sądowego, zabraniającego istnienia spółki
Gdy w spółce pozostaje tylko jeden partner
Partner który utracił prawo do wykonywania wolnego zawodu, powinien opuścić spółkę przed końcem roku obrotowego.
Spółka komandytowa
Jest to spółka osobowa, która charakteryzuje się tym, że w jej strukturach własnościowych przynajmniej jeden ze wspólników musi odpowiadać za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem osobistym - jest nim komplementariusz. Natomiast pozostali wspólnicy odpowiadają tylko wkładem wniesionym do spółki (komandytariusze).
W skład nazwy spółki komandytowej powinno wchodzić:
Nazwiska wszystkich, lub jednego komplementariusza oraz oznaczenie za nazwą "spółka komandytowa"
Prawo handlowe pozwala stosować skrót "sp.k."
Nazwisko komandytariusza nie może widnieć w nazwie firmy, jeżeli tak się stanie, automatycznie komandytariusz staje się komplementariuszem.
Umowa spółki zawiera:
Nazwę firmy oraz czas jej trwania jeżeli spółka założona jest na czas określony
Przedmiot działalności
Określenie wkładów jakie wnoszą poszczególni wspólnicy do spółki oraz ich skrupulatna wycena
Określenie wysokości sumy komandytowej, do której odpowiadają komandytariusze za zobowiązania spółki wobec wierzycieli
Umowa powinna być spisana w obecności notariusza pod rygorem nieważności
Zdarzyć się może, że wkładem wnoszonym przez komandytariusza, nie będą środki pieniężne, lecz środki rzeczowe (aporty), wtedy należy wycenić taki środek i zawrzeć wyniki oraz dane osoby wnoszącej w umowie
Spółka zaczyna działalność w momencie wpisu do rejestru spółek handlowych
Stosunek wobec osób trzecich:
Spółka komandytowa reprezentowana jest wyłącznie przez komlementariuszy, którzy mają zagwarantowane w umowie, wyłączne prawo reprezentowania spółki na zewnątrz, natomiast komandytariusz również może reprezentować spółkę, lecz tylko jako pełnomocnik (chyba że umowa spółki stanowi inaczej).
Stosunki wewnętrzne spółki:
Komandytariusz jako wspólnik posiadający ograniczone prawa w spółce, nie może prowadzić spraw spółki, chyba że umowa stanowi inaczej
Jeżeli sprawy bieżące przekraczają zwykły poziom czynności, na dalsze prowadzenie tych spraw komandytariusz potrzebuje zgody komplementariusza
Komandytariusz uzyskuje zyski ze spółki, które są wprost proporcjonalne do wysokości wkładów wniesionych przez niego do spółki, oraz odpowiada za straty tylko do wysokości wniesionego wkładu
Spółka komandytowo - akcyjna
Spółka prawa handlowego działa na rynku w oparciu o kodeks spółek handlowych. Działa pod własną firmą, która jak każde przedsiębiorstwo dąży do osiągnięcia jak największego zysku. Przynajmniej jeden ze wspólników musi odpowiadać za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, zarówno osobistym jak i spółki (komplementariusz), a kolejny jest akcjonariuszem:
- kapitał zakładowy firmy nie powinien być mniejszy niż 50 000 zł
- w nazwie firmy powinna być nazwa wszystkich komplementariuszy, bądź jednego, wskazanego przez pozostałych. Na końcu nazwy musi znajdować się skrót spółki "S.K.A.", lub oznaczenie "spółka komandytowo - akcyjna"
- akcjonariusz jedynie jest zobowiązany do postanowień zawartych w statucie spółki
Powstanie spółki:
Osoby które zawierają umowę spółki i podpisują statut, stają się automatycznie właścicielami firmy (umowę podpisują wyłącznie komplementariusze)
Statut spółki zawiera następujące elementy:
- wysokość kapitału zakładowego
- formę organizacji akcji, ustalenie wartości nominalnej, ilość, rodzaj (imienne czy na okaziciela)
- dane osobiste komplementariuszy oraz ich siedziby
Statut zostaje sporządzony przez notariusza w formie aktu, zawieranego pod rygorem nieważności
Komplementariusz ma prawo, wnieść do spółki określony wkład, lecz taki zabieg nie zwalnia go z obowiązków, które na nim ciążą
Spółkę na zewnątrz reprezentują komplemantarusze, gdyż tylko oni mają do tego prawo
Sytuacja wewnętrzna
Gdy spółka posiada więcej niż 25 akcjonariuszy, w takim przypadku trzeba utworzyć radę nadzorczą. Akcjonariuszy powołuje walne zgromadzenie.
Zarówno akcjonariusze jak i komplementariusze uczestniczą w części wygospodarowanego zysku przez spółkę, proporcjonalnie do wniesionego do niej wkładu.
Likwidacja spółki:
Przyczyny które zostały przewidziane w statucie
Walne zgromadzenie akcjonariuszy podjęło uchwałę, która rozwiązuje spółkę
Śmierć jednego wspólnika
Akcjonariusz nie może wypowiedzieć umowy spółki i zwrócić posiadane przez niego akcje
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka tego typu może być utworzona przez jedną lub więcej osób. Działalność oraz formę organizacyjną tej spółki z góry określa kodeks handlowy.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstaje poprzez:
Zawarcie umowy pomiędzy wspólnikami w formie aktu notarialnego
Pokrycie kapitału zakładowego przez wspólników z wkładów wniesionych przez nich do spółki oraz gdy jeden z nich jest właścicielem udziałów tego przedsiębiorstwa i zakupił je po cenie wyższej niż nominalna, zobowiązany jest wnieś także nadwyżkę z udziałów
Powołanie zarządu, który będzie reprezentował spółkę na zewnątrz
Powołanie również komisji rewizyjnej bądź rady nadzorczej, jeżeli tego wymaga umowa spółki
Wpis do rejestru spółek handlowych
Dopuszczalne jest używanie skrótu "sp. z o.o."
Umowa spółki z o.o. powinna zawierać:
Nazwę spółki oraz adres jej siedziby
Rodzaj działalności jaki będzie prowadzić
Wysokość posiadanego kapitału zakładowego
Ilość udziałów jakie może posiadać jeden wspólnik
Wartość nominalna udziałów
Umowa powinna być spisana w obecności notariusza pod rygorem nieważności.
Przedmiot działalności
kapitał spółki z o.o. zostaje podzielony na udziały o równej, bądź nierównej wartości, oraz zostaje określona w umowie liczba udziałów, które może posiadać jeden wspólnik
wysokość kapitału zakładowego nie powinna być mniejsza niż 50 000 złotych
nominalna wartość nie może być niższa niż 500 zł
kapitał zakładowy zostaje pokryty przez wspólników poprzez wkłady wnoszone do spółki, czy to w formie pieniężnej czy też rzeczowej (aporty)
jeżeli przedmiotem wkładu wnoszonego do spółki jest środek rzeczowy, wtedy w umowie trzeba wyszczególnić wartość tego aportu oraz wspólnika, który go wnosi
umowa spółki może zobowiązywać wspólników do uiszczania określonej wysokości dopłat składanych na rzecz spółki, w zależności wielkości posiadanych udziałów. Tego rodzaju zobowiązania wspólników określa w pełni odpowiednie punkty umowy przegłosowane wcześniej przez wspólników
zarząd spółki prowadzi księgę udziałów gdzie wypisane są szczegółowe dane wspólników oraz wysokość ich udziałów
Organy spółki
Zarząd:
Zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością składa się z kilku lub jednego członka. Do zarządu powołać można także wspólników lub osoby nie związane ze spółką, chyba że umowa stanowi inaczej. Członek jest powoływany i odwoływane przez wspólników na mocy głosowania, decyduje wtedy większość.
Członek zarządu nie podlega ograniczeniom wynikającym z reprezentowania spółki na zewnątrz
Gdy zarząd spółki jest wieloosobowy wtedy sprawy związane z reprezentowaniem spółki przenosi się na jedną lub dwie osoby, które są członkami zarządu
Dowolny członek zarządu ma prawo zajmować się sprawami spółki
Zabrania się członkom zarządu prowadzenia spraw firm konkurencyjnych, lub bycia zatrudnionym w innych spółkach prawa handlowego (jawna, cywilna, komandytowa, komandytowo-akcyjna)
Zakaz ten dotyczy członków którzy posiadają więcej niż 10% udziałów w spółce
Umowa spisana wcześniej przez wspólników może powołać do życia rade nadzorczą bądź komisję rewizyjną
W sytuacji kiedy kapitał w spółce z o.o. wynosi ponad 500 000 zł oraz wspólników jest więcej niż 25, należy wtedy powołać organ nadzorczy, który zajmie się prowadzeniem spółki
Do organów nadzorczych spółki nie mogą należeć członkowie zarządu, likwidatorzy, kierownicy oddziału lub zakładu, główni księgowi, radcy prawni lub adwokaci
Spółka akcyjna
Spółka tą może być założona przez jednego lub większą ilość osób. Natomiast nie może być zawiązana przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
Wymagane jest aby statut spółki został sporządzony w formie aktu notarialnego
- osoby, które podpisują statut, to założyciele spółki
- akcjonariusze, którzy posiadają akcje spółki, nie odpowiadają za jej zobowiązania
Statut powinien zawierać:
Przedmiot działalności oraz nazwę, siedzibę spółki z dokładnym adresem
Okres na jaki została utworzona spółka, jeżeli takowy istnieje
Wielkość kwoty która została wpłacona, na poczet kapitału zakładowego, aby utworzyć spółkę akcyjną
Określenie wartości nominalnej akcji oraz ich ilość, z zaznaczeniem, czy akcje są imienne czy na okaziciela
Jeżeli akcje są różnego rodzaju należy określić ich wielkość oraz ilość, przed wprowadzeniem ich do publicznego obiegu
Dokładne dane wszystkich wspólników spółki
Należy podać liczbę oraz nazwiska Rady Nadzorczej spółki oraz ustalić ilość członków poszczególnych organów organizacyjnych, które będą zasiadać w zarządzie spółki lub w radzie nadzorczej
Ustalenie i podanie kosztów spółki, które zostały poniesione na działania manipulacyjne związane z założeniem spółki
kapitał zakładowy został podzielony na akcje o równej wartości nominalnej
gdy spółka posiada tylko 1 właściciela, który posiada wszystkie akcje firmy, wykonuje on wtedy wszystkie zadania walnego zgromadzenia akcjonariuszy zgodzie z ustanowionymi wcześniej przepisami
- sytuacja wygląda troszkę inaczej wtedy, gdy wszystkie akcje danej firmy są w "ręku" jednego akcjonariusza, nie związanego w żaden inny sposób z firmą. W tym przypadku oświadczenie woli, którą powinna podejmować rada nadzorcza, wygłasza jeden akcjonariusz w formie pisemnej
za nazwą firmy musi się znaleźć określenie rodzaju spółki w tym przypadku "spółka akcyjna", bądź "S.A."
minimalny kapitał zakładowy powinien wynosić 5 000 000 złotych
rozpoczęcie działalności następuje z chwilą wpisania spółki do krajowego rejestru spółek handlowych
Prawa i obowiązki akcjonariuszy
Dokument zawierający prawa oraz obowiązki powinien być sporządzony na piśmie i zawierać:
dokładny adres oraz nazwę spółki akcyjnej
numer pod którym spółka widnieje w krajowym rejestrze spółek handlowych
data wystawienia akcji oraz data rejestracji spółki
wartość nominalną akcji i rodzaj, ilość, numer oraz uprawnienia które w jakiś sposób szczególny uprawniają właściciela akcji
wartość dokonanej wpłaty na zakup akcji
Wszelkie ograniczenia związane z rozporządzaniem akcjami
Obowiązki wobec spółki akcyjnej związane z posiadaniem przez akcjonariusza akcji spółki
Dokument akcji - jest to dokument, który jest opatrzony pieczątką oraz podpisem zarządu, uprawnia posiadacza do udziału w części osiągniętego zysku, oraz wszelkich dywidend.
Przyszły posiadacz akcji może starać się o otrzymanie owego dokumentu w miesiąc po rozpoczęciu działalności przez spółkę akcyjną
Wymagane jest wniesienie całej kwoty za zakupione akcje
Akcje które akcjonariusz nabył są w pełni zbywalne i podlegają dalszej odsprzedaży
Zarząd spółki
Zobowiązany jest prowadzić księgę akcyjną oraz świadectw tymczasowych, tzw. księgę akcyjną
Do jego obowiązków należy prowadzenie spraw bieżących spółki oraz reprezentowanie jej na zewnątrz
Zarząd może się składać z jednego, lub większej ilości członków
- do zarządu można powołać osoby nie związane ze spółką, które spełniają odpowiednie wymagania, mogą to także być akcjonariusze spółki
- członków zarządu powołuje oraz odwołuje odpowiedni organ organizacyjny w tym wypadku rada nadzorcza
- kiedy członek zarządu nie spełnia postawionych przed nim wymagań może zostać odwołany lub zawieszony nawet przez walne zgromadzenie akcjonariuszy
- zarząd powoływany jest na okres nie dłuższy niż 5 lat
- każdy z członków zarządu zobowiązany jest do prowadzenia spraw spółki
- reprezentowanie spółki na zewnątrz dotyczy wykonywania wszelkich czynności niezbędnych prawidłowemu funkcjonowaniu spółki zarówno w sprawach sądowych jaki i pozasądowych.
- szczegółowe zasady reprezentowania spółki akcyjnej przez zarząd wieloosobowy określa statut
d) członek zarządu bez zgody rady nadzorczej nie ma prawa podejmować innej pracy w konkurencyjnych firmach, bądź zasiadać w radach nadzorczych, czy zarządach
Nadzór spółki akcyjnej
rada nadzorcza - ocenia prace zarządu oraz kontroluje działalność spółki składa się z akcjonariuszy którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje do wykonania tego rodzaju prac
do jej kompetencji należy również odwoływanie i powoływanie nowych członków zarządu oraz delegowanie akcjonariuszy do zarządu w celu wykonywania tymczasowych zadań
składa się minimum z trzech członków powołanych przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, jednak poszczególny statut spółki może stanowić inaczej