Owocówka śliwkóweczka
łac. Laspeyresia funebrana
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest niewielkim motylem o rozpiętości skrzydeł 12-14 mm. Skrzydła pierwszej pary są szare, a w końcowej ich części znajdują się po jednej duże, ciemne plamy, obok których zauważyć można cztery niewielkie, czarne plamki w kształcie przecinków. Jajo ma kształt wypukłej, jasnej tarczki, a gąsienica jest biała z czarną głową – pod koniec rozwoju intensywnie różowa. Wiosną, w wyniku żerowania gąsienic, w zawiązkach przerwany zostaje przepływ asymilatów. Organy te przestają rosnąć i opadają. Żerująca w dojrzewającym owocu gąsienica wygryza jamkę w pobliżu pestki, dodatkowo zanieczyszcza go ziarnistymi odchodami. Owoce tracą wartość handlową.
Zwalczanie:
Zwalczanie owocówki może być potrzebne, gdy w roku poprzednim stwierdzono więcej, niż 0,5 % robaczywych owoców. Do określenia terminu lotu i zwalczania owocówki śliwkóweczki wykorzystuje się pułapki feromonowe, a następnie stosujemy oprysk.
Owocnica żółtoroga
łac. Hoplocampa minuta
Opis gatunku i szkodliwość:
Owocnica żółtoroga jest czarną błonkówką, długości ok. 5 mm, o żółtych odnóżach i czułkach. Jaja są białawe, kształtu nerkowatego, larwy także białawe z brązową głową i 10 parami odnóży. Poczwarki typu wolnego ukryte są w kokonach zbudowanych przez larwę. Larwy żerują wewnątrz zawiązków owocowych, w pobliżu pestki, powodując ich opadanie. W sadach, w których nie zwalcza się owocnic, ich liczebność wzrasta z roku na rok, a zniszczenie zawiązków sięga 100 %.
Zwalczanie:
Zabieg przeciwko tym szkodnikom należy wykonać pod koniec opadania płatków kwiatowych, jeżeli na pułapkach lepowych odłowionych zostanie więcej niż 80 owocnic. Stosujemy w tym celu środki chemiczne.
Owocnica jasna
łac. Haplocampa flava
Opis gatunku i szkodliwość:
Owocnica jasna jest czarną błonkówką, długości ok. 6 mm, a ciało jej ma barwę żółtopomarańczową. Jaja są białawe, kształtu nerkowatego, larwy także białawe z brązową głową i 10 parami odnóży. Poczwarki typu wolnego ukryte są w kokonach zbudowanych przez larwę. Larwy żerują wewnątrz zawiązków owocowych, w pobliżu pestki, powodując ich opadanie. W sadach, w których nie zwalcza się owocnic, ich liczebność wzrasta z roku na rok, a zniszczenie zawiązków sięga 100 %.
Zwalczanie:
Zabieg chemiczny przeciwko tym szkodnikom należy wykonać pod koniec opadania płatków kwiatowych, jeżeli na pułapkach lepowych odłowionych zostanie więcej niż 80 owocnic.
Przędziorek chmielowiec
łac. Tetranychus urticae
Opis gatunku i szkodliwość:
Dorosłe przędziorki i larwy żerując, nakłuwają tkankę liścia i wysysają zawartość komórek. Wprowadzają do nich także ślinę zawierającą fitotoksyczne enzymy. Na górnej stronie opanowanych liści pojawiają się jasnożółte plamy, których ilość i wielkość zależy od liczebności szkodnika. Silnie uszkodzone liście stopniowo żółkną, brązowieją i zasychają. Ich brzegi zawijają się do góry, a na dolnej stronie widoczna jest delikatna pajęczyna. Uszkodzone rośliny mają osłabiony wzrost i dają niewielki plon.
Zwalczanie:
Liczebność przędziorków skutecznie ograniczają roztocze dobroczynkowate, jak i odpowiednio przygotowane do tego celu środki chemiczne. Przędziorki nie będą się rozmnażać, jeżeli wilgotność powietrza będzie ponad dziewięćdziesiąt procent.
Piędzik przedzimek
łac. Operophthera brumata
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest motylem z rodziny miernikowcowatych. Samice mają skrócone skrzydła, długie odnóża i nie potrafią latać. Natomiast samce są w pełni zbudowanymi motylami, ze słomkowożółtymi skrzydłami, o rozpiętości ok. 1,5 cm. Gąsienice są zielonkawe, z białymi paskami wzdłuż ciała, osiągają długość 2,5 cm. Podobnie jak inne miernikowce, gąsienice piędzika posiadają trzy pary odnóży tułowiowych i tylko dwie odwłokowych, dzięki czemu poruszają się jakby odmierzały pokonywany dystans, wyginając przy tym ciało na kształt greckiej litery omega. Gąsienice wyjadają w liściach mniej lub bardziej okrągłe otwory, uszkadzają także kwiaty oraz zawiązki owoców, w których wyżerają głębokie, zatokowate jamy.
Zwalczanie:
Jesienią samice szkodnika odbywają wędrówkę w górę pni drzew, aby w ich koronach złożyć jaja. W tym okresie na pniach montujemy pułapki lepowe w postaci papierowego lub foliowego lejka. Pułapki te zatrzymają wędrujące w górę pnia samice, jeżeli w wyniku zaniechania tego zabiegu w okresie wiosennym gąsienice piędzika przedzimka wystąpią masowo, konieczne jest wykonanie oprysków w okresie tuż przed kwitnieniem, gdy wylęgną się już wszystkie gąsienice.
Zwójki liściowe i in. gąsienice zjadające liście i niszczące pąki kwiatowe
Gąsienice tych drobnych motyli osiągają długość ok. 2 cm są zielone, żółte lub brązowe, najczęściej z błyszczącą głową, ciemniejszą od reszty ciała. Larwy żerują w zwiędniętych liściach, oplecionych przędzą (stąd nazwa zwójkowate), lub szkieletują blaszkę liściową w miejscu, w którym liść styka się np. z owocem. Niektóre gatunki zwójek wyjadają w jabłkach płytkie otwory, które z czasem korkowacieją (tzw. oczka).
Zwójka koróweczka
łac. Enarmonia woeberiana
Jest motylem o rozpiętości skrzydeł ok. 1,5 cm. Gąsienica jest żółta z czarną głową. Najsilniej atakuje czereśnie, morele i brzoskwinie a w mniejszym stopniu wiśnie. Gąsienice żerują pod korą powodując zakłócenia w transporcie składników odżywczych. W miejscu żerowania na korze widoczne są rdzawe „woreczki” trocin połączonych przędzą. Przy licznym występowaniu gąsienic dochodzić może do zamierania korzeni i gałęzi. Szkodnik ten atakuje zwykle starsze drzewa, a szkody powiększają się z roku na rok.
Zwalczanie:
Do określenia obecności zwójki koróweczki w sadzie, przydatne są pułapki feromonowe, ponieważ zwalczanie tego szkodnika jest dość trudne. Po stwierdzeniu występowania tego szkodnika bardzo dokładnie opryskujemy pnie
Drzew. Pomocne może być też czyszczenie i zamalowywanie ran rakowych na pniach oraz zwalczanie chorób kory i drewna. Dodatkowo do zwalczania zwójki koróweczki stosujemy dostępne do tego celu preparaty chemiczne w formie oprysków.
Stosując te preparaty, należy pamiętać jednak o kilku ważnych zasadach:
1) pnie i grubsze konary trzeba opryskiwać dokładnie, szczególnie rany rakowe i miejsca szczepienia;
2) preparaty zawierające fenitrotion stosujemy w temperaturze powyżej 15°C, należy zachować dawki (fenitrotion2 x większe od normalnie zalecanych);
3) bezwzględnie zachować karencje preparatów.
Zwójka różóweczka
łac. Archips rosanus
Gąsienica tej zwójki jest zielona, z ciemnobrązową głową. Jaja zwójki są owalne, płaskie, składane na korze w złożach od kilkunastu do kilkudziesięciu sztuk. Najczęściej występuje na jabłoni, gruszy, śliwie, porzeczce, malinie i na agreście. Na początku rozwoju gąsienice żerują w rurkowato zwiniętych młodych liściach, a w kolejnych stadiach rozwojowych w luźno oplecionych przędzą rozetach liściowych lub kwiatowych. Uszkadzają też pąki kwiatowe i wyjadają wnętrze kwiatów. Uszkadzają także zawiązku owoców wyżerając w nich duże, nieregularne otwory, które z czasem korkowacieją.
Zwalczanie:
Populacja zwójki różóweczki jest ograniczana przez pasożyty, np. kruszynek - pasożytuje jaja tego szkodnika. Natomiast w gąsienicach zwójki różóweczki rozwijają się parazytoidy z rodziny gąsienicznikowatych, męczelkowatych oraz muchówek rączycowatych. W celu określenia progu zagrożenia przez zwójkę różóweczkę, należy w okresie zielonego oraz różowego pąka na 20 losowo wybranych drzewach przejrzeć po 10 rozet kwiatowo-liściowych. Wówczas próg zagrożenia wynosi 10 gąsienic na 200 rozet. Od połowy czerwca do połowy września wskazane jest przeglądanie co 2 tygodnie 20 pędów na 20 losowo wybranych drzewach.
Wtedy próg zagrożenia wynosi 10-12 pędów z gąsienicami na 400 pędów. Należy również przeglądać owoce, co 2 tygodnie przejrzeć po 20 owoców na 20 losowo wybranych drzewach. Próg szkodliwości wynosi 4-8 owoców ze świeżymi wgryzieniami na 400 owoców. Obecnie do zwalczania zwójki różóweczki można nabyć różne preparaty chemiczne.
Zwójka jabłoneczka jesienna
łac. Acleris rhombana
Opis gatunku i szkodliwość:
Gatunek polifagiczny, żeruje na: głogach, jarzębinach, gruszach, śliwach i wielu innych gatunkach drzew i krzewów. Występuje powszechnie, ale w małym nasileniu. Motyl o rozpiętości skrzydeł do 19 mm. Skrzydła przednie są ciemnoczerwono-brązowe do ochrowych, z ciemniejszym rysunkiem, naznaczone siateczkowatym wzorem. Skrzydła tylne są szarawe.
Gąsienica dorasta do 14 mm, jest intensywnie zielona, ma żółto-brązową głowę. Tarczka tułowiowa jest szarobrązowa, tarczka odwłokowa i brodawki takiej samej barwy jak ciało. Młode gąsienice są żółto-oliwkowe lub oliwkowe.
Objawy żerowania i szkodliwość:
Liście rośliny żywicielskiej są zwijane lub sprzędzane w rulon, wewnątrz którego znajduje się gąsienica wyjadająca tkankę liścia. Występowanie gąsienic stw. również na dojrzewających owocach truskawki (pod działkami kielicha). Drążą kanały uszk. Powierzchnię owocu.
Rozwój:
Gatunek jednopokoleniowy. Zimują jaja. Gąsienice zaczynają się wylęgać przed kwitnieniem jabłoni, zwykle 1 – 2 dni wcześniej niż Zwójki różóweczki.
Żerowanie gąsienic i przepoczwarczenie odbywa się w tym samym czasie.
Stadium poczwarki trwa 2 – 3 miesięcy, wylot motyli zaczyna się dopiero w sierpniu i trwa do końca października.
Zwalczanie:
Szkodliwość tej zwójki jest zwykle niewielka i nie ma potrzeby jej zwalczania.
Lokalnie, na plantacjach zasiedlonych przez liczne gąsienice, zwalcza się ją wcześnie wiosną, na początku okresu żerowania – bądź przed lub po pełni kwitnienia w przypadku truskawki.
Zwójka porzeczkóweczka
łac. Pandemis cerasana
Występowanie i opis:
Powszechna na drzewach i krzewach owocowych, m.in. na śliwie, oraz jabłoni, gruszy, czereśni, porzeczce, leszczynie, a także na wielu drzewach i krzewach liściastych w parkach i lasach. Występuje w zmiennym nasileniu.
Jest to żółto-brązowy motyl o rozpiętości skrzydeł ok. 20 mm. Jaja owalne, składane są na górnej stronie liści. Gąsienica jest żółtawo-zielona lub zielona z jasną żółtozieloną głową, o długości ok. 20 mm. Poczwarka jest brązowa lub brązowo-czarna, wielkości 8-13 mm.
Żerowanie i szkodliwość:
Wiosną żerują gąsienice szkieletujące liście, sprzędzając ze sobą tworzone otwory. Nadgryzają również owoce, które sprzędzają razem z liśćmi. W wyniku występowania wielu gąsienic uszkodzenia są liczne co skutkuje osłabieniem wzrostu i owocowania krzewów, a same owoce są gorszej jakości.
Rozwój:
Gąsienice zimują w oprzędach ukrytych w resztkach roślinnych, pod krzewami, w szczelinach kory lub w rozwidleniach pędów krzewów i drzew. Po zakończeniu wiosennego żerowania gąsienice przepoczwarczają się między liśćmi. Poczwarka przyczepiona jest końcówką odwłoka do liścia. Motyle pojawiają się w czerwcu. Samica składa ok. 200 jaj, umieszczając je w 3,4 złożach na górnej stronie liścia, gdzie potem żerują i rozwijają się gąsienice. W lipcu i sierpniu pojawiają się motyle kolejnego pokolenia. Samice składają jaja, a wylęgłe gąsienice żerują do września lub października, po czym przygotowują się do zimowania.
Zwalczanie:
Populacja tej zwójki ograniczana jest przez pożyteczne błonkówki (parazytoidy). Na zagrożonych plantacjach zwójkę zwalcza się wiosną, w początkowym okresie żerowania gąsienic, przy okazji niszczenia zwójki różóweczki.
Gąsienica jest żółtawo-zielona lub zielona z jasną żółtozieloną głową, o długości ok. 20 mm.
Wydłubka oczateczka
łac. Spilonota ocellana
Jest jedną z najmniejszych zwójek spotkanych w sadach o rozpiętości skrzydeł 12-16 mm. Przednie skrzydła podzielone są na trzy części: nasadową – ciemnoszarą, środkową – białą i końcową szarą z wyraźnym rysunkiem. Najmłodsze gąsienice są żółtopomarańczowe lub brązowo czerwone, starsze czerwonobrunatne lub żółtobrunatne z czarnymi brodawkami i czarną głową. Jest jednym z najniebezpieczniejszych i najgroźniejszych szkodników spotykanych w sadach i na działkach. Wiosenne żerowanie gąsienic odbywa się w ściśle oplecionych rozetkach liściowych lub kwiatowych, prowadząc do ich całkowitego zniszczenia. Żerowanie gąsienic latem odbywa się po dolnej stornie liści, pod oprzędem i polega na szkieletowaniu skórki. Gąsienice wygryzają także niewielkie otworki na powierzchni skórki owoców co prowadzi do powstawania skorkowaceń zmniejszających wartość owoców. Może się to stać przyczyną ich zainfekowania organizmami chorobotwórczymi.
Zwalczanie:
Błonkówki z rodziny gąsienicznikowatych i męczelkowatych pasożytują gąsienice wydłubki oczateczki. Bardzo pomocne do stwierdzenia obecności i liczebności tego szkodnika w sadzie są pułapki feromonowe. Zwalczanie jak i sprawdzanie obecności na plantacji jest takie samo jak w przypadki zwójki różóweczki.
Przędziorek owocowiec
łac. Panonychus ulmi
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest to najmniejszy z przędziorków, ciemnoczerwony roztocz. Atakuje wiele różnych gatunków drzew i krzewów owocowych. Najczęściej i najliczniej występuje na jabłoni i śliwie. Zimuje w postaci jaj złożonych na powierzchni kory, głównie młodszych pędów i gałęzi, niejednokrotnie tak licznych, że złoża jaj przypominają warstwę rodzynek. W wyniku żerowania przędziorków, na górnej stronie blaszki liściowej pojawiają się drobne, żółtawe plamki, które przy licznym występowaniu przędziorków zlewają się ze sobą, a całe liście żółkną, brązowieją, a w skrajnych przypadkach opadają. Licznemu występowaniu przędziorków sprzyja sucha i upalna pogoda. W takich warunkach rozwój przędziorków następuje bardzo szybko, a szkody stają się wyraźnie widoczne.
Zwalczanie:
Liczebność przędziorków skutecznie ograniczają roztocze dobroczynkowate.
Skorupik jabłoniowy
łac. Lepidosaphes ulmi
Opis gatunku i szkodliwość:
Samica pokryta jest tarczką o kształcie przecinkowatym, barwy brązowej, niekiedy ze srebrzystym nalotem. Długość tarczki samicy wynosi od 3,5 mm do 4 mm. Samiec w postaci larwalnej ma tarczkę o połowę mniejszą od samicy, a w postaci dorosłej ma jedną parę skrzydeł.
Larwy są ruchliwe i są stadium żerującym. Wbijają kłujkę w korę pędów, tracą nogi i od tego momentu nie zmieniają miejsca żerowania na roślinie.
Gatunek występuje często masowo na pniach, konarach lub pędach drzew i krzewów owocowych. Prowadzi to do osłabienia ich wzrostu i karłowacenia, częściowo zasychania i słabego plonowania. Opanowane rośliny są wrażliwe na przemarzanie.
Zwalczanie:
Gatunek ten należy zwalczać chemicznie w okresie wylęgania się larw.
Kuprówka rudnica
łac. Euprocis chrysorrhoea
Opis gatunku i szkodliwość:
To motyl o śnieżnobiałych skrzydłach o rozpiętości do 4 cm. W sadach najczęściej żeruje na jabłoniach, gruszach, śliwach i wiśniach. Żerują gąsienice kuprówki na rozwijających się liściach i pąkach kwiatowych, często zupełnie ogałacając drzewa. Pozbawione liści drzewa nie plonują, mają słabe przyrosty i łatwo wymarzają. Ciało gąsienicy pokrywają włoski, które zakończone są haczykami. Haczyki łatwo się obłamują i często dostając się na ciało nieostrożnych obserwatorów szkodnika wywołują reakcje alergiczne.
Zwalczanie:
Próg zagrożenia szkodnika zimą to jedno gniazdo na metr sześcienny korony. Wiosną – ponad 50 procent martwych gąsienic w gnieździe wskazuje na zły stan populacji, a tym samym na zmniejszenie zagrożenia. Gdyby jednak obecność kuprówki była większa stosujemy preparaty chemiczne.
Mszyca śliwowo-trzcinowa
łac. Hyalopterus pruni Geoffroy
Objawy:
Mszyca tworzy kolonie na dolnej stronie liści. Wsysa się do rurek sitowych i pobiera soki roślinne. Efektem żerowania szkodnika jest zmniejszenie asymilatów w roślinie, co prowadzi do osłabienia przyrostów oraz zmniejszenia owocowania. Ponadto, wydalana intensywnie spadź zanieczyszcza liście i owoce. Atakowane rośliny: śliwy, ałycza.
Przyczyna:
Jaja zimują na młodych pędach. Larwy wylęgają się w kwietniu, w czasie pękania i rozwijania się pąków. W maju osobniki uskrzydlone przelatują na trzcinę, a jesienią wracają na śliwy i składają jaja na powierzchni kory. Ciepła wiosna z umiarkowaną ilością opadów, sprzyja występowaniu mszycy.
Ochrona nie chemiczna: Zakup drzewek z kwalifikowanych szkółek. Na działkach i w ogrodach przydomowych do zwalczania mszyc, warto stosować wywary np. z czosnku, cebuli, pokrzywy.
Ochrona chemiczna: Pierwsze zabiegi trzeba wykonać w fazie zielonego pąka, następne po kwitnieniu, selektywnymi preparatami niszczącymi mszyce np. Pirimor 500WG.
Misecznik śliwowy
łac. Parthenolecanium corni
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest szkodnikiem występującym na różnych drzewach. Spośród drzew owocowych atakuje przede wszystkim śliwę, ale także jabłoń, agrest, porzeczki, winorośl. Samica misecznika śliwowego jest początkowo płaska, później silnie wypukła, brązowa. Pod swym ciałem, które przypomina wypukłą miseczkę, ukrywa wiele złożonych przez siebie, drobnych jaj. Czerwce te przysysają się na ogół całymi koloniami do zdrewniałych części roślin. Szczególnie jednak szkodliwe są larwy żerujące na młodych pędach. Silnie porażone drzewa słabo owocują, owoce drobnieją i jest ich często o połowę mniej, drzewa mają małe przyrosty, łatwo przemarzają zimą. Kolonie misecznika produkują dużo rosy miodowej, która pokrywa liście i jest podłożem do rozwoju grzybów.
Zwalczanie:
Zwalczać szkodnika można wiosną, w okresie żeru larw na pędach, lub w drugiej połowie lata, po wyjściu larw nowego pokolenia na liście poprzez oprysk. Podczas lustracji krzewów wycinać i palić pędy opanowane przez misecznika. W miarę potrzeby można zwalczać larwy podczas ich żerowania na pędach przed kwitnieniem, oraz podczas żer. młodych larw na liściach w lecie.
Porazik kocankowy, syn. Mszyca śliwowo-kocankowa
łac. Brachycaudus helihrysi
Opis gatunku i szkodliwość:
Gatunek różnodomny, pospolity w całej Polsce na śliwie, kocance, sporadyczny na truskawce i innych roślinach. Niewielka mszyca dł. ok. 1,5 mm, zielona z jaśniejszym odwłokiem. Jaja czarne, błyszczące, wielkości ok. 0,5 x 0,2 mm.
Objawy żerowania, rozwój i szkodliwość:
Pojawia się nielicznie – podczas wiosennej i letniej migracji, wywołując niewielkie odbarwienia liści. Jest wektorem szarki śliwy.
Żywicielem pierwotnym jest śliwa zaś wtórnym rośliny z rodziny Composite. Zimują jaja na śliwie, gdzie wiosną rozpoczyna się rozwój szkodnika. Na truskawkę nalatują nieliczne mszyce podczas migracji wiosną i latem.
Zwalczanie:
Mszyce są ograniczane przez np.: biedronki i złotooki. Na zasiedlonych plantacjach zaleca się zwalczanie w okresie jej żerowania na liściach, w przypadku stwierdzenia licznych kolonii mszyc stosujemy środek chemiczny. Jeśli chodzi o truskawki, sadzonki pobieramy tylko z plantacji matecznych, na których nie notowano szkodnika.
Skoczek różany
łac. Edwardsiana rosae
Występowanie i opis:
Szkodnik znany w całej Europie. W Polsce występuje na wielu drzewach i krzewach owocowych oraz na niektórych krzewach ozdobnych (róża). Dorosły owad jest jasnozielono-żółty, długości ok. 4 mm, ma dwie pary błoniastych skrzydeł, w spoczynku ułożonych dachówkowato. Zaniepokojony przeskakuje w inne miejsce.
Żerowanie:
Dorosłe szkodniki i larwy skoczków odżywiają się wysysając soki roślinne. W miejscu żerowania, głównie wzdłuż nerwów na górnej stronie liścia, pojawiają się białe, drobne plamki, które wraz ze wzrostem nasilenia żerowania szkodników pokrywają znaczną jego część. Z czasem plamy szarzeją lub stają się biało-żółte. Skoczki mogą być wektorami wirusów.
Rozwój:
Zimują jaja pod skórką pędów, z których wiosną wylęgają się larwy żerujące na dolnej stronie liścia. Jeżeli populacja jest liczna opanowują one także pozostałą część blaszki. Samice letniego pokolenia składają jaja na liście. W sezonie rozwijają się dwa pokolenia szkodnika.
Zwalczanie:
Skoczki są niszczone w trakcie zabiegów prowadzonych przeciwko innym szkodnikom. Na zagrożonych plantacjach zwalcza się je preparatami fosfoorganicznymi.
Narożnica zbrojówka
łac. Phalera bucephala
Występowanie i opis:
Gatunek dobrze znany w Europie, pojawiający się jednak sporadycznie. Żeruje na wielu krzewach i drzewach owocowych.
Motyle są duże, o skrzydłach rozpiętości 50-60 mm, srebrzysto-szarych, z ciemniejszym rysunkiem i dużą plamą ochrowej barwy na końcach pierwszej pary skrzydeł. Jaja mają średnicę ok. 1 mm, jasnozielone, z jasno-szarawą „pokrywką” i ciemną kropką pośrodku. Gąsienice żółte w czarną kratkę, z czarną głową, osiągają długość 50-55 mm.
Rozwój:
Zimują gąsienice w glebie. Motyle pojawiają się od maja do końca lipca. Składają jaja na dolnej stronie liści, po kilkanaście obok siebie i sprzędzają je specjalną wydzieliną. Gąsienice początkowo szkieletują, a później zjadają liście. Żyją gromadnie i powodują gołożer. Wyrośnięte schodzą o gleby na zimowanie.
Zwalczanie:
W ogrodach działkowych i przydomowych zbierać i niszczyć gąsienice. Zwalczanie chemiczne wymagane jest tylko na zagrożonych plantacjach, w początkowym okresie żerowania gąsienic.
Pordzewiacz śliwowy
łac. Aculus fockeui
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest słomkowożółtym szpecielem, długości 0,17 mm, atakującym śliwy, brzoskwinie i morele. Żeruje na dolnej stronie liści powodując powstawanie początkowo żółtych, później rdzawych podłużnych plamek. Przy bardzo licznym występowaniu szpecieli liście marszczą się, a nerwy grubieją. Na młodych pędach powstają marmurkowate przebarwienia i pękające skorkowacenia. Następuje zahamowanie rozwoju zwłaszcza młodych drzewek, zmniejsza się kwitnienie i owocowanie.
Zwalczanie:
Zwalczanie polega na przeprowadzeniu pierwszego zabiegu pomiędzy fazą zielonego i białego pąka kwiatowego, kolejny wkrótce po kwitnieniu (głównie w młodych sadach) oraz w miarę potrzeby w czerwcu.
Licinek tarninaczek
łac. Argyresthia ephippiella
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest to motyl o rozpiętości skrzydeł 11-12 mm. Skrzydła pierwszej pary ma brązowe z podłużnymi, białymi pasami i ciemną poprzeczną smugą. Jaja 0,5-mm, są gruszkowate, początkowo czerwonożółte, później oliwkowozielone. Gąsienica jest zielonożółta, osiąga długość 6 mm. Licinek tarninaczek jest to szkodnik czereśni, wiśni oraz w mniejszym stopniu brzoskwiń i śliw. Gąsienice żerują wewnątrz pąków kwiatowych wyjadając ich zawartość. Pąki nie rozwijają się lub po rozwinięciu więdną i opadają. Gąsienice niszczą także zalążnie i zawiązki owoców wygryzając w nich otwory. Licinek pojawia się bardzo licznie co kilkanaście lat i wyrządza wówczas poważne szkody. Okres gradacyjny trwa dwa, trzy lata.
Zwalczanie:
Zwalczanie należy przeprowadzić w fazie nabrzmiewania pąków, a najpóźniej w okresie ich pękania, stosując zalecane preparaty pyretroidowe działające najskuteczniej w temperaturze 12-15 st. C.
Biologia:
Zimują jaja na korze lub pod łuskami pąków,
Gąsienice wylęgają się w kwietniu – tuż przed pękaniem pąków,
Gąsienice wchodzą do pąków gdzie niszczą zawiązki kwiatów,
Rozwój gąsienic trwa do czterech tygodni,
Motyle pojawiają się w połowie czerwca,
Okres gradacyjny Licinka trwa 2 – 3 lata.
Metody monitoringu:
przeglądać pąki przy pomocy binokularu na obecność larw
rozety kwiatowe na obecność uszkodzeń
Progi zagrożenia:
5% pąków z gąsienicami
10-15% uszkodzonych kwiatów
Mszyca śliwowo – chmielowa
łac. Phorodon humuli
Występuje bardzo powszechnie w rejonach gdzie uprawia się śliwy oraz chmiel lub rośliny mu pokrewne. Poza śliwą gatunek ten może zasiedlać także ałyczę, tarninę i antypkę. Dorosłe mszyce tego gatunku są jasnozielone (tylko czasami mogą przybierać barwę różowawą). Osobniki dorosłe osiągają rozmiary do 2,5 mm. Uskrzydlone mszyce tego gatunku są czarne. Zimują czarne jaja na korze długo i krótkopędów. Najłatwiej zimowe jaja tej mszycy możemy odszukać u nasady pąków śliwy oraz pomiędzy pąkiem a korą pędów. Larwy z jaj zimowych wylęgają się stosunkowo wcześnie, bo na przełomie marca i kwietnia. Młode larwy szybko przenoszą się na liście śliw gdzie rozpoczynają żerowanie.
Rozwój larwalny trwa do kilkunastu dni. Dorosłe osobniki rozmnażają się dzieworodnie. Rozwój jednego pokolenia trwa przeciętnie w naszych warunkach, (jak podaje literatura) około 10 dni. W końcu maja lub na początku czerwca pojawiają się wspomniane już wcześniej mszyce uskrzydlone, przelatujące na rośliny chmielu. Część mszyc jednak pozostaje i rozmnaża się nadal na śliwie. W drugiej części wegetacji najczęściej we wrześniu na chmielu pojawiają się uskrzydlone osobniki powracające na śliwy. Zapłodnione samice mszyc składają jesienią po kilka jaj zimowych na śliwie.
Gatunek ten poza szkodliwością wynikającą z żerowania larw i osobników dorosłych jest także wektorem chorób wirusowych śliwy i chmielu.
Objawy:
Szkodnik tworzy duże kolonie na spodniej stronie liści i wierzchołkach pędów. Efektem żerowania mszycy jest zmniejszenie ilości asymilatów w roślinie, co skutkuje ogólnym osłabieniem i zahamowanym wzrostem roślin. Mszyca jest wektorem wirusa ospowatości śliw (szarka).
Charakterystyka:
Szkodnik mszyca śliwowo-chmielowa (). Bezskrzydłe samice są barwy zielonej, natomiast uskrzydlone osobniki mają kolor czarny. Jaja są błyszczące, czarne. Zimują jaja na powierzchni kory młodych gałęzi. Larwy wylęgają się na przełomie marca i kwietnia. Na śliwie rozwija się 4 -5 pokoleń szkodnika. W czerwcu uskrzydlone osobniki migrują na chmiel, ale spora część mszyc nadal pozostaje na śliwie.
Ochrona niechemiczna:
Ochrona niechemiczna polega na wycinaniu i niszczeniu pędów z żerującymi koloniami mszyc. Po zauważeniu pierwszych kolonii, można wykonać opryski wyciągami z pokrzywy, czosnku lub cebuli.
Ochrona chemiczna:
Oprysk insektycydem np.: Calypso 480 SC, Karate Zeon 050 CS