SYSTEMY BANKOWE

wykład 1

1. System finansowy- jego cechy:

• Jest to element sfery finansowej gospodarki

• Świadczy usługi pozwalające na krążenie siły nabywczej

• Jego zadaniem jest obniżanie kosztów transakcyjnych powstających w procesie gospodarowania

• Obejmuje rynkowy i publiczny system finansowy

• Pełni funkcję monetarną, kapitałowo-redystrybucyjną i kontrolną

Funkcje systemu finansowego:

Funkcja monetarna

• Polega na dostarczaniu podmiotom niefinansowym podstawowego dla funkcjonowania gospodarki rynkowej instrumentu, jakim jest pieniądz i umożliwieniu jego obiegu

• Dotyczy kwestii kreacji pieniądza i funkcjonowania systemu płatniczego (pieniądz w funkcji miernika wartości – pełniona idealnie, wystarczy sobie wyobrazić pieniądz, nie trzeba go fizycznie mieć - i w funkcji cyrkulacji – pełniona realnie)

Funkcja kapitałowo-redystrybucyjna

• Umożliwia przepływ wolnych środków pieniężnych od podmiotów dysponujących nadwyżkami do chcących z nich korzystać

• Dotyczy kwestii bezpośredniego finansowania wzrostu gospodarczego oraz gromadzenia i rozdysponowania środków na finansowanie dóbr publicznych (obrona narodowa), usług społecznych (edukacja, opieka zdrowotna) i świadczeń społecznych (zasiłki, emerytury)

Funkcja kontrolna

• Polega na kontroli strumieni pieniężnych zainwestowanych, wypożyczonych i redystrybuowanych w przeszłości

• Wynika m.in. z potrzeby zapewnienia prawidłowości i efektywności wydatkowania funduszy publicznych

• Obejmuje zagadnienia kontroli finansowej oraz tzw. corporate governance, czyli oddziaływanie instytucji i rynków finansowych na podmioty niefinansowe

Pojęcia:

Publiczny system finansowy

• Jest mechanizmem zapewniającym współtworzenie i przepływ środków pieniężnych, które umożliwiają władzom publicznym dostarczanie dóbr publicznych, usług i świadczeń społecznych

• Obejmuje instytucje budżetowe, instrumenty fiskalne (podatki, opłaty cła, składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne, dotacje, poręczenia i gwarancje), publiczne instrumenty finansowe (papiery dłużne – bony i obligacje skarbowe) i instytucje fiskalne (parlament, samorządy, urzędy skarbowe i celne, izby skarbowe, urzędy kontroli finansowej itp.)

Rynkowy system finansowy

• Funkcjonuje w oparciu o transakcje, w których przynajmniej jedna ze stron jest instytucją prywatną

• Obejmuje instrumenty finansowe (kredyty i depozyty, papiery wartościowe, instrumenty pochodne), rynki finansowe i instytucje finansowe 9kantory, domy maklerskie, firmy factoringowe, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, emerytalne, venture capital, banki) oraz zasady, na jakich działają te ogniwa

2. System bankowy- definicje:

• Jeden z podstawowych segmentów systemu finansowego w gospodarce rynkowej

• Obejmuje ogół instytucji oraz norm prawnych, określających organizację, zakres i zasady działania banków, w tym ich wzajemne powiązania oraz stosunki z otoczeniem

• Obejmuje ogół banków dopuszczonych do funkcjonowania w państwie jak również zadania ustawowo przypisane ich poszczególnym rodzajom oraz związki między nimi

Podejścia do sposobu kształtowania systemu bankowego:

Podejście funkcjonalne

• Zakłada, że funkcje systemu bankowego pozostają niezmienione, pomimo obserwowanej zmienności instytucjonalnych form jego działania, wynikającej m.in. z poszukiwania coraz nowszych sposób redukowania lub absorbowania ryzyka bankowego

• Uniwersalne funkcje narzucają unifikację stosowanych rozwiązań instytucjonalnych

Podejście instytucjonalne

• Kładzie nacisk na istnienie zależności pomiędzy rozwojem instytucji finansowych (przyczyna) oraz podejmowania szeroko rozumianych działań o charakterze proefektywnościowym (skutek), które zmieniają również strukturę i konkurencyjność sektora bankowego

• Formy instytucjonalne kształtują więc sposób realizacji uniwersalnych funkcji systemu bankowego, dostosowując go tym samym do zmian otoczenia i zgłaszanego zapotrzebowania na usługi bankowe

Konkluzja

Bez względu na to, które podejście uzna się za bardziej właściwe, system, bankowy powinien charakteryzować się stabilnością, przejrzystością oraz przestrzeganiem czystości reguł gry rynkowej.

Funkcje systemu bankowego

• Zapewnienie możliwości dokonywania rozliczeń między podmiotami gospodarczymi, osobami fizycznymi i pozostałymi instytucjami

• Stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w określone przedsięwzięcia

• Zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym

• Zapewnienie informacji cenowej, która stwarza możliwości racjonalnego podejmowania decyzji przez uczestników rynku z różnych sektorów gospodarki

• Stworzenie warunków do transformacji środków pod względem czasu, wielkości i ryzyka

3. Elementy systemu bankowego

System bankowy w każdym kraju określa prawo bankowe, które ustala między innymi rodzaje banków funkcjonujących w tymże systemie, ich czynności, rolę Banku Centralnego oraz zadania nadzoru bankowego

Elementami systemu bankowego są:

1. I szczebel – Bank Centralny i instytucje wspierające działalność banków

2. II szczebel –sektor banków operacyjnych

Kształt systemu bankowego

Zróżnicowanie systemu bankowego jest konsekwencją przyjęcia określonego modelu:

- zorientowanego na banki (model niemiecki lub niemiecko-japoński)

- zorientowanego na rynek kapitałowy (model anglosaski)

- lub pośredniego

Model niemiecki

Zakłada, że podstawową rolę w sektorze finansowym odgrywają banki uniwersalne, co oznacza brak ograniczeń w działalności bankowej, obejmującej zarówno tradycyjne transakcje depozytowo-kredytowe, jak i transakcje z obszaru rynku kapitałowego.

Bank uniwersalny dysponuje również – w granicach obowiązującego prawa – swobodą realizowania swoich celów w zakresie ilościowym, terytorialnym, branżowym, cenowym, a także swoboda wyboru docelowych grup klientów. Konsekwencją takiego podejścia są rosnące powiązania kapitałowe pomiędzy bankami i korporacjami finansowymi (konglomeraty finansowe) oraz konsolidacja sektora bankowego, również z udziałem kapitału zagranicznego.

Model anglosaski

Zakłada bardziej równomierny rozwój poszczególnych segmentów rynku finansowego oraz stopniowe uniezależnienie się korporacji przemysłowych od banków komercyjnych. Banki oferują przede wszystkim operacje depozytowo-kredytowe w krótkim okresie, a także pełni funkcje rozliczeniowe i płatnicze. Ryzyko takiej działalności jest ograniczone, ale ograniczane są także możliwości zaspokajania rosnących potrzeb klientów w zakresie finansowania długoterminowego.

Podstawowy dopływ kapitału odbywa się poprzez emisję dłużnych i własnościowych papierów wartościowych przez instytucje wspólnego inwestowania oraz giełdę. Istotną rolę odgrywają zatem różnego rodzaju fundusze (inwestycyjne, venture capital) tworzone przez korporacje przemysłowe, banki specjalne, w tym banki inwestycyjne.

Formalne wyodrębnienie banków inwestycyjnych dokonało się głównie w krajach anglosaskich, w tym w USA.

wykład 2

4. Europejski System Banków Centralnych (ESBC)

ESBC rozpoczął swoją działalność wraz z powstaniem III etapu tworzenia UGW i wprowadzeniem 1.01.1999 wspólnej waluty euro do bezgotówkowego obiegu

ESBC składa się z:

• Europejskiego Banku Centralnego (EBC) będącego centralą, którego siedziba mieści się we Frankfurcie nad Menem

• Krajowych banków centralnych wszystkich państw członkowskich UE.

• Początkowo do ESBC należały banki centralne 12 państw członkowskich: tj. Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburga, Niemiec, Portugalii, Włoch. Od 1.05.2004 przystąpiło kolejnych 10 banków centralnych państw członkowskich w tym NBP, a od 1.01.2007 dołączyły banki centralne Bułgarii i Rumunii.

Cele ESBC

• Traktat o funkcjonowaniu UE stanowi, że głównym celem ESBC jest utrzymywanie stabilności cen

• O ile nie będzie to naruszenie celu podstawowego ESBC może swoimi działaniami wspierać ogólną politykę gospodarczą wspólnoty, skierowaną na wzrost gospodarczy, zwalczanie bezrobocia, ekspansję eksportową, restrukturyzację oraz unowocześnienie gospodarki i rozwój regionalny

• Dla realizacji podstawowego celu ESBC ma wyłączność w zakresie sprawowania polityki pieniężnej w krajach należących do strefy euro, która polega między innymi na ustaleniu podstawowych stóp procentowych, przeprowadzenia operacji walutowych, określenia wielkości emisji wspólnej waluty euro i rezerw dewizowych systemu

Zadania ESBC i EBC

• Podstawą prawną funkcjonowania ESBC jest Traktat o funkcjonowaniu UE oraz Statut ESBC i EBC będący załącznikiem do Traktatu

• ESBC nie posiada osobowości prawnej, w jego imieniu, również na forum międzynarodowym, działa EBC, który posiada najszerszy zakres zdolności prawnej dostępnej przez państwo wspólnotowe

• Z tego względu, zadania przypisane ESBC wykonywane są w głównej mierze przez EBC. Jest on m.in. odpowiedzialny za ustalenia polityki pieniężnej państw strefy euro, przeprowadzanie transakcji dewizowych, utrzymywanie rezerw dewizowych i zarządzana nimi, wyłączne sprawowanie polityki emisyjnej w stosunku do waluty euro np. poprzez wydawania pozwoleń, czy też ustalenie wartości emisji. EBC przyczynia się także do ułatwiania funkcjonowania systemów płatniczych i nadzoru bankowego, ma prawo do działalności prawotwórczej, opiniodawczej i doradczej w kwestiach należących do jego kompetencji

Zadania EBC

• Wytyczanie polityki Eurosystemu – Rada Prezesów EBC odpowiada za politykę pieniężną w odniesieniu do wspólnej waluty. W zakres tego zadania wchodzi sformułowanie definicji stabilności cen, określenie sposobu analizy ryzyka inflacyjnego itp.

• Podejmowanie decyzji dotyczących operacji polityki pieniężnej oraz jej koordynacja i monitorowanie - EBC przekazuje krajowym BC szczegółowe instrukcje dotyczące operacji (wartość, czas, termin itp.) oraz sprawdza czy zostały prawidłowo wykonane.

Było pytanie kto zajmuje się /odpowiada za politykę pieniężną strefy euro

• Uchwalanie aktów prawnych – organy decyzyjne są uprawnione – w ściśle określonym zakresie – do wydawania aktów prawnych obowiązujących w obrębie Eurosystemu, w tym wytycznych i instrukcji w celu zapewnienia konsekwentnego wykonywana decentralizowanych operacji przez krajowe BC. Organy te mają ponadto uchwalać rozporządzenia i decyzje obowiązujące podmioty spoza Eurosystemu

• Zatwierdzanie emisji banknotów, w tym strategiczne planowanie oraz koordynacja produkcji i emisji banknotów euro. EBC koordynuje ponadto prowadzone przez Eurosystem prace badawczo-rozwojowe, a także działania związane z bezpieczeństwem i jakością produkcji banknotów euro. Przy EBC działa Centrum Analiz Fałszerstw zajmujące się analizą i klasyfikacją falsyfikatów euro i prowadzące centralną bazę danych w tym zakresie, a także Międzynarodowe centrum Przeciwdziałania Fałszerstwom, uczestniczące we współpracy BC z całego świata i działające pod egidą grupy G-10.

• Interwencje na rynkach walutowych, w razie potrzeby wspólnie z poszczególnymi krajowymi BC. Obejmują one kupno i sprzedaż papierów wartościowych na rynkach walutowych

• Eksploatacja systemów płatności oraz nadzorowanie ich infrastruktury i innych elementów infrastruktury rynku finansowego. Systemy płatności służą do przekazywania pieniędzy w obrębie systemu bankowego. EBC zajmuje się eksploatacją systemu T2-ECB, stanowiącego element systemu TARGET2 )do obsługi płatności w euro). Ponadto EBC wraz z krajowymi BC należącymi do Eurosystemu realizuje niektóre zadania z zakresu nadzoru, który jest jedną z funkcji BC. Celem nadzoru jest zwiększanie bezpieczeństwa i efektywności infrastruktury rynku finansowego i instrumentów płatniczych poprzez monitoring w razie potrzeby także zalecanie zmian.

• Współpraca międzynarodowa i europejska. Aby przedstawiać swoje poglądy na szczeblu międzynarodowym i europejskim, EBC uczestniczy w spotkaniach na różnych forach. W XII 1998 EBC jako jedyny BC na świecie uzyskał status obserwatora przy MFW i obecnie bierze udział we wszystkich posiedzeniach Zarządu MFW w sprawach istotnych dla UGW. W tym celu ustanowił swoje stałe przedstawicielstwo w Waszyngtonie. EBC bierze także udział w spotkaniach grup G-7 i G-20 oraz Rady Stabilności Finansowej. Na szczeblu UE przez EBC jest regularnie zapraszany na spotkanie Eurogrupy, tj. comiesięczne nieformalne zebrania ministrów finansów strefy euro. EBC może także brać udział w posiedzeniach Rady UE, gdy omawiane są sprawy dotyczące celów i zadań Eurosystemu

• Publikacje sprawozdań - obowiązki sprawozdania określa statut ESBC (art. 15). Do obowiązkowych sprawozdań należą: Biuletyn Miesięczny, skonsolidowane sprawozdanie finansowe Eurosystemu oraz Raport Roczny EBC.

• Monitorowanie ryzyka finansowego - obejmuje ocenę ryzyka związanego z papierami wartościowymi, nabywanymi w związku z zarządzaniem funduszami własnymi i rezerwami zagranicznymi EBC, czy przyjmowanymi jako zabezpieczenie w operacjach kredytowych Eurosystemie

• Pełnienie funkcji opiniodawczej na rzecz instytucji unijnych i władz krajowych. EBC wydaje opinie o projektach wspólnotowych i krajowych aktów prawnych w sprawach należących do jego kompetencji

• Prowadzenie systemów informatycznych – EBC i krajowe BC stworzyły kilka wspólnych systemów operacyjnych dla ułatwienia realizacji zdecentralizowanych operacji. Systemy te pomagają zachować jednorodność funkcjonalną Eurosystemu. Składają się na nie procedury, aplikacje i systemy informatyczne zorganizowanie w formie sieci gwiaździstej – której ośrodek stanowi EBC.

• Strategiczne i faktyczne zarządzanie rezerwami zagranicznymi EBC. Zadanie to obejmuje określenie długoterminowych preferencji w zakresie relacji stopy zwrotu do ryzyka dla zagranicznych aktywów rezerwowych (strategiczna alokacja aktywów), dostosowywanie profilu ryzyka i rentowności do aktualnej koniunktury na rynku (faktyczna alokacja aktywów) oraz określenia wytycznych inwestycyjnych i ogólnych OCEN? Operacyjnych

niezależność ebc i bc państw unii europejskiej

• Niezależność instytucjonalna, która polega na zakazie przyjmowania wytycznych, instrukcji, czy też sugestii od osoby trzeciej przy wykonywaniu zadań nałożonych na banki przepisami prawa wspólnotowego

• Niezależność funkcjonalna będąca uprawnieniem banków do samodzielnego podejmowania decyzji w wypełnianiu zadań statutowych, a w szczególności związanych z kształtowaniem polityki pieniężnej

• Niezależność finansowa polegająca na zakazie wywierania nacisku w kwestiach związanych z finansami banków oraz trwałym określaniem zasad tworzenia i podziału funduszy banków

• Niezależność personalna która sprowadza się do zapewnienia odpowiednio długiej kadencji członkom kierownictwa banku (kierownictwu EBC 8 lat, prezesom narodowych BC min 5 lat) i określenia trybu ich powoływania i odwoływania

Przejrzystość EBC

Zasad przejrzystości oznacza, ze BC udostępnia rynkom i opinii publicznej wszelkie istotne informacje na temat swej strategii ocen i decyzji w sprawie prowadzonej polityki, a także na temat swych procedur, w sposób otwarty, jasny i w odpowiednim terminie

przejrzystość polityki pieniężnej ebc

Zasada przejrzystości ułatwia opinii publicznej zrozumienie polityki pieniężnej prowadzonej przez EBC, co czyni ją bardziej wiarygodną i skuteczną. EBC wyjaśnia jak rozumie powierzone mu obowiązki oraz otwarcie prezentuje cele swej polityki

Wiarygodność

EBC buduje wiarygodność poprzez jasne wypowiedzenie się na temat powierzonych mu zadań oraz sposobu ich realizacji. Dopóki opinia publiczna będzie przekonana, że EBC ma możliwość i wolę, by realizować powierzone mu zadania, oczekiwania cenową pozostaną mocno zakotwiczone. Celowi temu służą zwłaszcza regularne komunikaty na temat dokonywanej oceny sytuacji gospodarczej. Pomocne jest również otwarte i realistyczne informowanie o możliwościach polityki pieniężnej, a także – w jeszcze większym stopniu – o jej ograniczeniach.

Zdyscyplinowanie

Stosowanie zasady przejrzystości narzuca decydentom dyscyplinę, która gwarantuje, że ich decyzje i wyjaśnienia w sprawie prowadzonej polityki będą konsekwentne. Umożliwienie opinii publicznej wglądu w działania z zakresu polityki pieniężnej zachęca organy decyzyjne do jak najlepszego wypełniania udzielonego im mandatu.

Przewidywalność

EBC publicznie ogłasza swoją strategię polityki pieniężnej i regularnie informuje o ocenie zmian w sytuacji gospodarczej. Pomaga to rynkom rozpoznać wzór reakcji polityki monetarnej na rozwój tej sytuacji i wstrząsy gospodarcze. Dzięki temu w perspektywie średnioterminowej pominięcia w zakresie polityki pieniężnej stają się bardziej przewidywalne dla rynków. W konsekwencji można dokładniej i efektywniej kształtować oczekiwania rynkowe

Jeśli uczestnicy rynku mogą zasadniczo przewidzieć reakcje BC, są w stanie szybko uwzględnić zmiany polityki pieniężnej w zmiennych finansowych. Pozwala to skrócić proces transmisji impulsów polityki pieniężnej na decyzje inwestycyjne i konsumpcyjne przyspieszając tym samym niezbędne korekty gospodarcze, co zwiększa skuteczność polityki pieniężnej.

Wyposażenie kapitałowe EBC

• W celu zapewnienia EBC odpowiedniej niezależności finansowej, dysponuje on odpowiednim kapitałem założycielskim, który pochodzi z wpłat od narodowych banków centralnych ESBC.

• Udziały w części kapitału EBC poszczególnych państw zostały określone na podstawie tzw. klucza subskrypcji, w którym wzięto pod uwagę liczbę ludności danego państwa i jego PKB.

• Krajowe banki centralne, które nie należą do strefy euro, wpłacają tylko część (3,75%) kwoty przypadającej im do zapłaty, stanowiącą wkład w koszty operacyjne EBC. Pozostała część zostanie przekazana w momencie przystąpienia do strefy euro. Banki centralne spoza strefy euro nie są także zobowiązane do wpłacania kwoty w poczet rezerw walutowych EBC.

• Kapitał EBC pochodzi od krajowych banków centralnych wszystkich państw członkowskich UE i wynosi 10 760 652 402,58 euro (od 29 grudnia 2010 roku).

• Wysokość wkładu każdego banku centralnego oblicza się według klucza, który odpowiada udziałom danego państwa w łącznej liczbie ludności oraz w PKB całej Unii (oba czynniki mają równą wagę). Wkłady są korygowane przez EBC co pięć lat oraz każdorazowo po rozszerzeniu UE. Korekt dokonuje się na podstawie danych udostępnionych przez Komisję Europejską.

• Od 1 stycznia 1999 roku, czyli od rozpoczęcia III etapu UGW, klucz kapitałowy skorygowano cztery razy: 1 stycznia 2004 r i 1 stycznia 2009 roku dokonano pięcioletniej aktualizacji okresowej; dodatkowe korekty miały miejsce 1 maja 2004 roku (w związku z przystąpieniem do UE Czech, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji) i 1 stycznia 2007 roku (gdy do Unii weszły Bułgaria i Rumunia).

• Największy wskaźnik – Niemcy, II miejsce – bank Francji i bank włoski – wkład krajowych BC ze stredy euro do kapitału EBC.

• Kraje spoza strefy euro – I miejsce – Anglia.

• NBP – ok 5%.

Ograny EBC – Rada Prezesów

Jest to główny organ decyzyjny, w którego skład wchodzą: sześcioosobowy Zarząd EBC i prezesi banków centralnych wszystkich siedemnastu krajów strefy euro.

Było pytanie czy zasiadają wszyscy prezesi nbp z EUROSYSTEMU

Obowiązki:

• Uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji dotyczących wykonywania zadań powierzonych Eurosystemowi

• Formułowanie polityki pieniężnej strefy euro, w tym podejmowanie decyzji dotyczących celów monetarnych, podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw w Eurosystemie oraz uchwalanie wytycznych w sprawie ich realizacji

Posiedzenia i decyzje:

• Posiedzenia odbywają się dwa razy w miesiącu, w budynku Eurotower we Frankfurcie nad Menem.

• Na pierwszym posiedzeniu w miesiącu Rada ocenia sytuację gospodarczą i pienięzna, a następnie podejmuje decyzję w spraw polityki pienieżnej na dany miesiąc. Na drugim posiedzeniu rada omawia gównie kwestie związane z pozostałymi zadaniami i obszarami odpowiedzialności EBC oraz Eurosystemu.

Organy EBC – Zarząd

W skład Zarządu wchodzą: Prezes, wiceprezes i czterech członków

Wszyscy członkowie sa mianowani przez Radę Europejską kwalifikowana większością głosów

Obowiązki

• Przygotowywanie posiedzeń Rady Prezesów

• Realizacja polityki pieniężnej strefy euro zgodnie z wytycznymi i postanowieniami Rady Prezesów oraz przekazywanie niezbędnych instrukcji w tym zakresie krajowym bankom centralnym strefy euro

• Zarządzanie bieżącą działalnością EBC

• Wykonywanie określonych uprawnień przekazanych Zarządowi w drodze delegacji przez Radę Prezesów, w tym uprawnień o charakterze regulacyjnym

Organy EBC - Rada Ogólna

W skład Rady Ogólnej wchodzą: prezes EBC, wiceprezes EBC i prezesi krajowych banków centralnych 27 państw członkowskich UE. W posiedzeniach mogą uczestniczyć bez prawa głosu pozostali członkowie Zarządu EBC, przewodniczący Rady UE oraz przedstawiciel Komisji Europejskiej.

Do kompetencji Rady Ogólnej należy też udział w:

• Działaniach doradczych EBC

• Zbieraniu informacji statystycznych

• Sporządzaniu raportu rocznego EBC

• Ustalaniu zasad ujednolicenia procedur rachunkowych i sprawozdawczych stosowanych przez krajowe banki centralne

• Podejmowaniu działań związanych z określeniem klucza subskrypcji kapitału EBC (poza działaniami określonymi w traktacie)

• Ustalaniu warunków zatrudnienia personelu EBC

• Przygotowaniach do nieodwołalnego ustalenia kursów wymiany na euro walut państw członkowskich objętych derogacją

Radę Ogólną można uznać za organ tymczasowy. Zgodnie ze Statutem ESBC i EBC, Rada Ogólna zostanie rozwiązana po wprowadzeniu wspólnej waluty przez wszystkie państwa członkowskie UE.

Narodowe banki centralne

Banki centralne należące do strefy euro realizują przede wszystkim politykę pieniężną ustaloną przez organy decyzyjne EBC, tj. przez Radę Prezesów i Zarząd. Ten ostatni wydaje instrukcje kierowane do krajowych banków centralnych, które w celu realizacji polityki pienieżnej stosują konkretne instrumenty pozostające w ich gestii, jak rezerwę obowiązkową, operacje otwartego rynku, czy też kredyt i depozyt na koniec dnia. Banki centralne strefy euro zajmują się ponadto emisją banknotów, wykonywana na zamówienie EBC.

Natomiast do zadań wszystkich krajowych banków centralnych ESBC należy zbieranie danych statystycznych dotyczących sytuacji makroekonomicznej w danym kraju i przekazanie ich do EBC. Są one podstawą przy podejmowaniu decyzji dotyczących polityki pieniężnej oraz wykorzystywane są w działalności analityczno-badawczej, prowadzonej przez odpowiednie komórki EBC,. Banki krajowe biorą także udział w opiniowaniu projektów aktów prawnych organów wspólnotowych, w tym projektów regulacji EBC oraz projektów regulacji krajowych, które dotyczą kompetencji ESBC.

Rola narodowych banków centralnych

Różne zadania to nie jedyne różnice istniejące między bankami centralnymi państw należących do strefy euro i będącymi poza nią.

Z formalnego punktu widzenia, państwa będące poza strefą euro są członkami UGW, ale jako państwa, które nie przyjęły jeszcze wspólnej waluty. Z tego względu nie mają prawa do uczestnictwa w kształtowaniu polityki pieniężnej krajów strefy euro. W rezultacie prezesi ich banków centralnych nie zasiadają w radzie prezesów EBC- organie który jest bezpośrednio odpowiedzialny za kształtowanie wspólnej polityki pieniężnej. Wszyscy prezesi krajowych banków centralnych są członkami Rady Ogólnej, która ma charakter tymczasowy i zajmuje się pełnieniem funkcji doradczych i administracyjnych.

Zadania narodowych banków centralnych

• Realizacja operacji polityki pienieżnej. Krajowe banki centralne faktycznie realizują transakcje, np. związane z dostarczaniem bankom komercyjnym pieniądza banku centralnego.

• Zarządzanie operacyjne rezerwami zagranicznymi EBC. Zadanie to obejmuje przeprowadzanie i rozliczanie transakcji rynkowych w ramach inwestowania rezerw zagranicznych EBC.

• Zarządzanie własnymi rezerwami zagranicznymi. Planowe działania krajowych banków centralnych w tym zakresie podlegają zatwierdzeniu przez EBC w wypadku, gdyby mogły wpłynąć na kursy walutowe lub sytuację płynnościową oraz gdy przekraczają limity określone w wytycznych EBC. Ustalenia te mają zapewnić zgodność z polityką pieniężną i kursową EBC.

• Eksploatacja i nadzorowanie infrastruktur rynku finansowego i instrumentów płatniczych. Krajowe BC zajmują się eksploatacją krajowych elementów systemu TARGET2 (obsługującego płatności w euro), dzięki czemu mogą z niego korzystać lokalne społeczności użytkowników. Niektóre BC prowadzą również systemy rozrachunku papierów wartościowych, a także uczestniczą w nadzorze nad infrastrukturami rynku finansowego.

• Emisja banknotów wspólnie z EBC. Emitentami banknotów euro są EBC i krajowe BC, natomiast wprowadzeniem ich do obiegu zajmują się tylko krajowe BC, które w celu zaspokojenia istniejącego zapotrzebowania składają roczne zamówienia na produkcję oraz prowadzą system zarządzania zapasami dla całego Eurosystemu. Koordynatorem obu tych działań jest EBC. Krajowe BC podejmują też czynności mające zapewnić wysoką jakość banknotów będących w obiegu i analizują wykryte falsyfikaty.

• Gromadzenie statystyk i wspieranie EBC. Do prowadzenia polityki pieniężnej i realizacji innych zadań Eurosystemu EBC potrzebuje szerokiego zakresu danych gospodarczo-finansowych. Krajowe BC pomagają przede wszystkim poprzez zbieranie od krajowych instytucji finansowych danych dotyczących rynku pieniężnego, bankowego i finansowego, statystyk bilansu płatniczego i rezerw międzynarodowych Eurosystemu, rachunków finansowych.

• Funkcje niezwiązane z Europejskim Systemem Banków centralnych. Krajowe BC mogą pełnić inne funkcje niż wymienione w statucie, chyba że Rada Prezesów postanowi większością 2/3 głosów, że są one sprzeczne z celami i zadaniami ESBC. Za funkcje dodatkowe odpowiadają bezpośrednią krajowe BC.

Instrumenty polityki monetarnej EBC

Kwestie polityki monetarnej ujmują Wytyczne EBC z dnia 20 września 2011 roku w sprawie instrumentów i procedur polityki pieniężnej Eurosystemu (wersja przekształcona).

(EBC/2011/14) (2011/817/UE)

Zgodnie z nimi na potrzeby realizacji swoich celów Eurosystem ma do dyspozycji następujący zestaw instrumentów polityki pienieżnej:

- prowadzi operacje otwartego ryku,

- oferuje operacje kredytowo-depozytowe oraz

- nakłada na instytucje kredytowe wymóg utrzymywania rezerw obowiązkowych na rachunkach w Eurosystemie.

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku odgrywają ważną role w polityce pieniężnej Eurosystemu w zakresie sterowania stopami procentowymi, zarządzania płynnością rynku oraz sygnalizowania nastawienia polityki pieniężnej.

Eurosystem dysponuje pięcioma rodzajami instrumentami do prowadzenia operacji otwartego rynku. Najważniejszym instrumentem są:

1. transakcje odwracalne (prowadzone w formie umów repo lub kredytów zabezpieczonych).

Eurosystem może również wykorzystywać :

1. transakcje bezwarunkowe (outright),

2. emisję certyfikatów dłużnych EBC,

3. swapy walutowe

4. przyjmowanie depozytów terminowych.

Operacje otwartego rynku są przeprowadzane z inicjatywy EBC, które decyduje też o stosowanych w ich ramach instrumentach oraz zasadach i warunkach ich wykonania. Operacje te mogą być realizowanie w trybie przetargów standardowych, przetargów szybkich lub procedur bilateralnych.

Bardzo waże ze „w trybie” że nie są to same operacje

Rodzaje przetargów

• Przetarg standardowy

Czas og ogłoszenia przetargu do potwierdzenia jego wyniku wynosi maksymalnie 24 godziny (natomiast czas między ostatecznym terminem składania ofert i ogłoszeniem wyniku przetargu wynosi około dwóch godzin). Podstawowe i dłuższe operacje refinansujące oraz operacje strukturalne (z wyjątkiem transakcji bezwarunkowych) zawsze przeprowadza się w formie przetargów. Mogą w nich uczestniczyć wszyscy kontrahenci spełniający ogólne kryteria kwalifikacji (wytyczne, pkt. 2.1)

• Przetarg szybki

Przetargi te przeprowadza się zazwyczaj w ciągu 90 minut od ogłoszenia, przy czym potwierdzenie następuje niezwłocznie po ogłoszeniu wyników przetargu. Wykorzystuje się je wyłącznie do realizacji operacji dostrajających. Do udziału Eurosystem może wybrać ograniczoną liczbę kontrahentów, zgodnie z kryteriami i procedurami określonymi w pkt 2.2. wytycznych.

• Przetargi kwotowe i procentowe

W przetargu kwotowym (o stałej stopie %) EBC z góry określa stopę %, a uczestniczący kontrahenci składają oferty na kwoty transakcji po tej stopie. W przetargu procentowym (o zmiennej stopie %) kontrahenci określają w ofertach kwoty i stopy %, po których są gotowi zawrzeć transakcje z KBC.

Procedury bilateralne

Procedury te można stosować w dorastających operacjach otwartego rynku i strukturalnych operacjach bezwarunkowych. Są one zdefiniowane w szerokim sensie jako procedury, w których Eurosystem przeprowadza transakcje z jednym lub kilkoma kontrahentami bez stosowania przetargu,. Wyróżnia się dwa rodzaje procedur bilateralnych:

1. Operacje, w których Eurosystem kontaktuje się bezpośrednio z kontrahentami

KBC bezpośrednio kontaktują się z jednym lub kilkoma kontrahentami krajowymi, których wybiera się zgodnie z kryteriami określonymi w pkt 2.2 Decyzję o zawarciu transakcji podejmują KBC zgodnie ze szczegółowymi instrukcjami wydanymi przez EB. Transakcje rozliczane są przez KBC. Można je stosować przy transakcjach odwracalnych, bezwarunkowych, swapach walutowych i przyjmowaniu depozytów terminowych.

1. Operacje realizowane przez GPW i pośredników

Przy tych operacjach grupa kontrahentów nie jest z góry ograniczona, a procedury są dostosowane do konwencji rynkowych dotyczących instrumentów dłużnych będących przedmiotem transakcji.

Rodzaje operacji otwartego rynku z uwzględnieniem celu, regularności i stosowanych procedur

Podstawowe operacje refinansujące - regularne transakcje odwracalne zasilające w płynność, przeprowadzane co tydzień, zwykle z jednotygodniowym terminem zapadalności. Prowadzone są przez krajowe banki centralne (KBC) w trybie przetargów standardowych. Oferty przetargowe mogą składać wszyscy kontrahenci spełniający ogólne kryteria kwalifikacji, a do ich zabezpieczenia kwalifikują się aktywa rynkowe i nierynkowe. Odgrywają zasadniczą rolę w realizacji celów operacji otwartego rynku prowadzonych przez Eurosystem.

Dłuższe operacje refinansujące - transkacje odwracalne zasilające w płynność, przeprowadzane co miesiąc, zwykle z trzymiesięcznym terminem zapadalności. Mają na celu dostarczenie kontrahentom dodatkowego refinansowania na dłuższy okres i są prowadzone przez KBC w trybie przetargów standardowych (zazwyczaj w formie przetargów procentowych, a w wyjątkowych okolicznościach – w formie przetargów kwotowych). Oferty przetargowe mogą składać wszyscy kontrahenci spełniający ogólne kryteria kwalifikacji, a co zabezpieczenia kwalifikują się aktywa rynkowe i nierynkowe. W operacjach tych Eurosystem z reguły nie sygnalizuje nastawienia polityki pieniężnej, w związku z czym akceptuje oferowane stopy procentowe.

Operacje dorastające – przeprowadzone doraźnie w celu zarządzania płynnością oraz sterowania stopami procentowymi, zwłaszcza dla złagodzenia wpływu niespodziewanych wahań płynności na stopy %. Są realizowane przede wszystkim jako transakcje odwracalne, ale mogą też przyjąć formę swapów walutowych albo przyjmowania depozytów terminowych. Są zazwyczaj przeprowadzane przez KBC w trybie przetargów szybkich lub procedur bilateralnych. Rada Prezesów EBC może postanowić, że w wyjątkowych okolicznościach dostrajające operacje bilateralne mogą być przeprowadzane bezpośrednio przez EBC.

Operacje strukturalne – w formie emisji certyfikatów dłużnych EBC, transakcji odwracalnych i transakcji bezwarunkowych są przeprowadzane (regularnie lub nieregularnie), kiedy EBC chce skorygować pozycję strukturalną Eurosystemu wobec sektora finansowego. Operacje w formie transakcji odwracalnych oraz emisji instrumentów dłużnych są przeprowadzane przez KBC w trybie przetargów standardowych, Operacje w formie transakcji bezwarunkowych są zazwyczaj realizowane przez KBC w trybie procedur bilateralnych. Rada Prezesów EBC może postanowić, że w wyjątkowych okolicznościach operacje strukturalne mogą być przeprowadzane bezpośrednio przez EBC.

Podsumowanie

Jeśli chodzi o wykorzystywane instrumenty, głównym instrumentem stosowanym przez eurosystem w operacjach otwartego rynku są transkacje odwracalne. Mogą one być wykorzystywane we wszystkich czterech kategoriach operacji, natomiast w operacjach absorbujących płynność można wykorzystywać certyfikaty dłużne EBC. Operacje strukturalne mogą być również prowadzone za pomocą transakcji bezwarunkowych, tzn. zakupów i sprzedaży. W Eurosystemie dostępne są ponadto dwa inna instrumenty do prowadzenia operacji dostrajających: swapy walutowe i przyjmowanie depozytów terminowych.

Wykład 3

Transkacje odwracalne

Transkacje odwracalne obejmują operacje, w ramach których Eurosystem kupuje lub sprzedaje aktywa kwalifikowane na podstawie umów repo, lub prowadzi operacji kredytowe stosując jako zabezpieczenie aktywa kwalifikowane (kryteria kwalifikacji – pkt 6.2. wytycznych). Mogą być wykorzystywane we wszystkich operacjach refinansujących.

KBC mogą przeprowadzać transakcje odwracalne w formie umów repo (tzn. własność aktywów jest przenoszona na właściciela, a strony umawiają się na odwrócenie transakcji w przyszłości przez przeniesienie aktywów z powrotem na dłużnika) lub kredytów zabezpieczonych (tzn. na aktywach ustanawiane jest skuteczne zabezpieczenie, ale prawo własności aktywów – przy założeniu spełnienia zobowiązania z tytułu kredytu – zachowuje dłużnik). Inne postanowienia dotyczące transakcji odwracalnych opartych na umowach repo są określone w ustaleniach umownych. Uzgodnienia dotyczące transakcji odwracalnych opartych na kredytach zabezpieczonych uwzględniają rożne procedury i wymogi formalne potrzebne do ustanowienia, a następnie realizacji danego zabezpieczenia (np. zastawu, cesji na zabezpieczenie, czy innego typu zabezpieczenia na aktywach) obowiązujące w różnych systemach prawnych.

Warunki oprocentowania transakcji odwracalnych

W przypadku umowy repo różnica między ceną zakupu a ceną odkupu odpowiada wartości odsetek należnych od pożyczonej kwoty do terminu zapadalności operacji, tzn. cena odkupu obejmuje odpowiednią kwotę odsetek do zapłaty.

Oprocentowanie transakcji odwracalnej w formie kredytu zabezpieczonego ustala się przez zastosowanie określonej stopy % do kwoty kredytu w okresie zapadalności operacji. Stopa % stosowania w odwracalnych operacjach otwartego rynku Eurosystemu to prosta stopa procentowa obliczana zgodnie z konwencją „dni faktyczne/360”.

Odwracalne operacje dostrajające

• Mogą mieć formę operacji zasilających w płynność lub absorbujących płynność

• Ich częstotliwość nie jest ujednolicona

• Termin zapadalności nie jest ujednolicony

• Zasilające w płynność odwracalne transkacje dostrajające zazwyczaj przeprowadza się w formie przetargów szybkich, chociaż nie wyklucza się możliwości zastosowania procedur bilateralnych

• Absorbujące płynność odwracalne transkacje dostrajające z zasady przeprowadza się w formie procedur bilateralnych

• Są one zazwyczaj realizowane w sposób zdecentralizowany przez KBC (Rada Prezesów EBC może postanowić, że w wyjątkowych okolicznościach bilateralne odwracalne operacje dostrajające mogą być przeprowadzane przez EBC)

• Do udziału w odwracalnych operacjach dostrajających Eurosystem może wybrać ograniczona liczbę kontrahentów, zgodnie z określonymi kryteriami

• Do zabezpieczenia odwracalnych operacji dostrajających kwalifikują się aktywa rynkowe i nierynkowe

Odwracalne operacje strukturalne

• Są to operacje zasilające w płynność

• Ich częstotliwość może być regularna lub nieregularna

• Termin zapadalności nie jest z góry ujednolicony

• Są realizowane w formie przetargów standardowych

• Są przeprowadzane w sposób zdecentralizowany przez KBC

• Oferty przetargowe mogą składać wszyscy kontrahenci spełniający ogólne kryteria kwalifikacji

• Do zabezpieczenia odwracalnych operacji strukturalnych kwalifikują się aktywa rynkowe i nierynkowe

Transakcje bezwarunkowe outright

• Transkacje bezwarunkowe otwartego rynku to operacje, w ramach których Eurosystem kupuje bezwarunkowo (outright) lub sprzedaje bezwarunkowo (outright) aktywa kwalifikowane na rynku. Transakcje takie zawiera się wyłącznie w celach strukturalnych

• Zawarcie transakcji bezwarunkowej oznacza pełne przeniesienie własności ze sprzedającego na kupującego bez związanego z tym powrotnego przeniesienia własności na sprzedającego. Transakcje zawiera się zgodnie z konwencją rynkowa dotycząca instrumentu dłużnego wykorzystywanego w danej transakcji

Cechy operacyjne transakcji bezwarunkowych

• Mogą przyjmować formę operacji zasilających w płynność (zakup bezwarunkowy) lub absorbujących (sprzedaż bezwarunkowa)

• Ich częstotliwość nie jest ujednolicona

• Są realizowane w formie procedur bilateralnych

• Są one zazwyczaj realizowane w sposób zdecentralizowany przez KBC (Rada Prezesów EBC może postanowić, że w wyjątkowych okolicznościach transakcje bezwarunkowe mogą być przeprowadzane przez EBC)

• Nie nakłada się z góry żadnych ograniczeń co do wyboru kontrahentów uczestniczących w transakcjach bezwarunkowych

• Jako przedmiot transakcji bezwarunkowych wykorzystuje się tylko wyłącznie aktywa rynkowe (wg listy publikowanej przez EBC)

Emisja certyfikatów dłużnych EBC

• Są emitowane w celu skorygowania strukturalnej pozycji Eurosystemu wobec sektora finansowego, aby stworzyć (lub zwiększyć ) niedobór płynności na rynku.

• Certyfikaty dłużne EBC stanowią zobowiązanie dłużne EBC wobec posiadacza certyfikatu. Są emitowane i przechowywane w formie zapisów księgowych w depozytach papierów wartościowych w strefie euro. EBC nie nakłada żadnych ograniczeń co do zbywalności. Inne postanowienia są zawarte w warunkach emisji konkretnych certyfikatów.

• Certyfikaty dłużne EBC emituje się z dyskontem, tzn. poniżej wartości nominalnej i wykupuje w terminie zapadalności według wartości nominalnej. Różnica pomiędzy ceną emisyjną z dyskontem, a wartością nominalną jest równa odsetkom narosłym od ceny emisyjnej z dyskontem według uzgodnionej stopy oprocentowania w okresie zapadalności certyfikatu. Stosowana stopa procentowa to prosta stopa procentowa obliczana zgodnie z konwencją „dni faktyczne/360”.

Cechy operacyjne certyfikatów

• Certyfikaty emituje się w celu absorbcji płynności z rynku

• Częstotliwość ich emisji może być regularna lub nieregularna

• Certyfikaty mają termin zapadalności poniżej 12 miesięcy

• Emituje się w formie przetargów standardowych

• Przetargi i rozliczenia certyfikatów przeprowadzają się w sposób zdecentralizowany KBC

• Oferty przetargowe mogą składać wszyscy kontrahenci spełniający ogólne kryteria kwalifikacji

Swapy walutowe

Obejmują równoczesne transakcje kasowe i terminowe w euro wobec waluty obcej. Wykorzystuje się je w operacjach dostrajających, głównie w celu zarządzania płynnością i sterowania stopami procentowymi.

Są to operacje, w ramach których Eurosystem kupuje (lub sprzedaje) euro za obcą walutę po kursie kasowym i jednocześnie odsprzedaje (odkupuje) euro po kursie terminowym w określonej dacie. Inne postanowienia dotyczące swapów walutowych określoną są w ustaleniach stosowanych przez danych KBC (lub EBC).

Z zasady operacje Eurosystemu dotyczą wyłącznie walut znajdujących się w powszechnym obrocie i są zgodne z normalną praktyką rynkową. W każdym swapie walutowym Eurosystem i kontrahenci uzgadniają punkty swapowe transakcji. W punktach swapowych wyraża się różnicę między kursami walutowymi transakcji terminowej i transakcji kasowej.

Cechy operacyjne swapów walutowych

• Mogą mieć formę operacji zasilających w płynność lub absorbujących płynność

• Ich częstotliwość nie jest ujednolicona

• Termin zapadalności nie jest ujednolicony

• Są realizowane w formie przetargów szybkich lub procedur bilateralnych

• Są zazwyczaj realizowane w sposób zdecentralizowany przez KBC (Rada Prezesów EBC może postanowić, że w wyjątkowych okolicznościach bilateralne swapy walutowe mogą być przeprowadzane przez EBC)

• Do udziału w swapach walutowych Eurosystem może wybrać ograniczoną liczbę kontrahentów

Cechy swapów dosyć dokładnie były, o termin o formę przetargu itd…

Przyjmowanie depozytów terminowych

Eurosystem może zaprosić kontrahentów do składania oprocentowanych depozytów terminowych w KBC państwa członkowskiego, w którym kontrahent ma siedzibę. Przyjmowanie depozytów terminowych przewiduje się wyłącznie w celach dostrajających, aby dokonać absorpcji płynności z rynku.

Depozyty przyjmowane od kontrahentów są depozytami terminowymi o stałym oprocentowaniu. Krajowe banki centralne nie udzielają żadnych zabezpieczeń w zamian za przyjęte depozyty.

Depozyty oprocentowane są według stałej stopy procentowej obliczanej zgodnie z konwencją „dni faktyczne/360”. Odsetki wypłacane są w dacie zapadalności depozytu.

Cechy operacyjne depozytów terminowych: (6)

• Depozyty przyjmuje się w celu absorpcji płynności

• Częstotliwość przyjmowania nie jest ujednolicona

• Termin zapadalności depozytów nie jest ujednolicony

• Przyjmowanie depozytów jest zazwyczaj realizowane w formie przetargów szybkich, chociaż nie wyklucza się możliwości zastosowania procedur bilateralnych

• Przyjmowanie depozytów jest zazwyczaj realizowane w sposób zdecentralizowany przez KBC (Rada Prezesów EBC może postanowić, że w wyjątkowych okolicznościach bilateralne przyjmowanie depozytów terminowych może przeprowadzane przez EBC

• Do udziału w przyjmowaniu depozytów terminowych Eurosystem może wybrać ograniczoną liczbę kontrahentów

Operacje depozytowo-kredytowe

• Maja na celu zasilenie w płynność overnight lub jej absorbowanie, sygnalizowanie ogólnego nastawienia polityki pieniężnej oraz ograniczanie poziomu rynkowej stopy procentowej overnight. Uprawnieni kontrahenci mogą z własnej inicjatywy skorzystać z dwóch operacji kredytowo-depozytowych pod warunkiem spełnienia pewnych operacyjnych warunków dostępu

• Kontrahenci mogą skorzystać z kredytu w banku centralnym w celu uzyskania płynności overnight w zamian za aktywa kwalifikowane. W zwykłych okolicznościach nie stosuje się limitów kredytowych ani innych ograniczeń dostępu kontrahentów do kredytu, z wyjątkiem wymogu przedstawienia wystarczających aktywów zabezpieczających. Oprocentowanie kredytu w banku centralnym wyznacza zwykle górny pułap rynkowej stopy procentowej overnight.

• Kontrahenci mogą korzystać z depozytu w banku centralnym w celu złożenia w KBC depozytu overnight. W zwykłych okolicznościach nie stosuje się limitów depozytowych ani innych ograniczeń dostępu do tego instrumentu, Oprocentowanie depozytu w banku centralnym wyznacza zwykle dolny poziom rynkowej stopy procentowej overnight.

• Operacjami kredytowo-depozytowymi zarządzają w sposób zdecentralizowany KBC.

Kredyt w banku centralnym

Kredyt ma zaspokajać czasowe zapotrzebowanie na płynność. Zasady i warunki kredytu sa identyczne w całej strefie euro.

KBC mogą dostarczać płynność w postaci kredytu w banku centralnym udzielanego w formie umów repo z terminem overnight (tzn. własność aktywów stanowiących zabezpieczenie takiego kredytu przechodzi na wierzyciela, przy czym strony uzgadniają przekazanie tych aktywów z powrotem dłużnikowi następnego dnia roboczego) lub zabezpieczonych kredytów overnight (tzn. na aktywach ustanawia się skuteczne zabezpieczenie, ale prawo własności aktywów – przy założeniu spełnienia zobowiązania z tytułu kredytu – zachowuje dłużnik).

Kredyt w banku centralnym – c.d.

• Terminem zapadalności kredytu w BC jest następny dzień roboczy (overnight).

• Stopę procentowa jest ogłaszana z góry przez Eurosystem i obliczana jako prosta stopa procentowa zgodnie z konwencją „dni faktyczne/360”. EBC może w dowolnym momencie zmienić stopę procentową, ze skutkiem najwcześniej od następnego dnia roboczego Eurosystemu Odsetki od kredytu płatne są razem ze spłatą kredytu.

• Dostępu do kredytu w BC udziela się wyłącznie zgodnie z celami i ogólnymi przesłankami polityki pieniężnej EBC. EBC może w dowolnym momencie zmodyfikować warunki dostępu do kredytu albo dostęp ten zawiesić.

Depozyt w banku centralnym –

• kontrahenci mogą złożyć w KBC depozyt overnight . Zasady i warunki depozytu w banku centralnym są identyczne w całej strefie euro.

• Depozyty overnight oprocentowane są według stałej stopy procentowej . Kontrahent nie otrzymuje w zamian za depozyt żadnego zabezpieczenia . Dostęp do depozytu w banku centralnym mają instytucje spełniające ogólne kryteria kwalifikacji.

• Dostępu do depozytu w BC udziela KBC państwa członkowskiego, w którym dana instytucja ma siedzibę. Depozyt w BC można założyć wyłącznie w dniach, w których działa system TARGET2.

• W celu uzyskania dostępu do depozytu kontrahent przesyła zlecenie do KBC państwa członkowskiego w którym ma siedzibę. Aby zrealizować zlecenie w systemie TARGET2 tego samego dnia, KBC musi je otrzymać najpóźniej 15 min po terminie zamknięcia systemu TARGRT2. W zleceniu należy podać wielkość depozytu.

• Nie ma ograniczeń co do wielkości depozytu, jaki może założyć kontrahent.

Depozyt w banku centralnym Cd.

• Terminem zapadalności depozytów w banku centralnym jest następny dzień roboczy (overnight)

• Stopa procentowa ogłaszana jest z góry przez Eurosystem i obliczana jako prosta stopa procentowa zgodnie z konwencją „dni faktyczne/360”. EBC może w dowolnym momencie zmienić stopę procentową, ze skutkiem najwcześniej od następnego dnia roboczego Eurosystemu. Odsetki od depozytu płatne są w dacie jego zapadalności.

• Dostępu do depozytu w BC udziela się wyłącznie zgodnie z celami i ogólnymi przesłankami polityki pieniężnej EBC. EBC może w dowolnym momencie zmodyfikować warunki dostępu do depozytu albo dostęp ten znieść.

Rezerwy obowiązkowe

ROZPORZĄDZENIE (WE) EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO NR 1745/2003 z dnia 12 września 2003 r. dotyczące stosowania rezerw obowiązkowych (EBC/2003/9)

Instytucje podlegające obowiązkowi utrzymywania rezerw

Instytucje kredytowe według definicji zawartej w art. 1 ust. 1 dyrektywy 2000/12/We Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 odnoszącej się do podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe, z wyjątkiem uczestniczących KBC.

Oddziały - według definicji zawartej w art. 1. Ust. 33 dyrektywy 2000/12/WE, Ust. 33 dyrektywy 2000/12/WE, instytucji kredytowych – według definicji zawartej w art. 1. Ust. 1 punkt 1 tej samej dyrektywy, z wyjątkiem uczestniczących KBC, czyli oddziały instytucji kredytowych, które nie mają ani swojej siedziby ani swojej centrali w uczestniczącym państwie członkowskim.

Oddziały instytucji kredytowych założonych w uczestniczących państwach członkowskich, które znajdują się poza tymi państwami, nie są objęte obowiązkiem utrzymywania rezerw.

Zwolnienia z obowiązku utrzymywania rezerw

Instytucja jest zwolniona z wymogu utrzymywania rezerwy, bez konieczności składania wniosku, począwszy od rozpoczęcia okresu utrzymywania rezerwy, w którym jej zezwolenie na prowadzenie działalności podlega wycofaniu albo uchyleniu, lub też w którym podjęta została decyzja o wszczęciu wobec niej postepowania likwidacyjnego.

EBC może ponadto zwolnić poniższe instytucje z zachowaniem zasady niedyskryminacji:

• Instytucje podlegające przekształceniom

• Instytucje, których aktywa zostały zamrożone i/lub wobec których wspólnota lub państwo członkowskie na mocy art. 60 ust. 2 Traktatu zastosowało inne środki ograniczające korzystanie z tych aktywów, lub których dostęp do operacji otwartego rynku lub operacji kredytowo-depozytowych Eurosystemu został zawieszony lub cofnięty na mocy decyzji Rady Prezesów EBC

• Instytucje, wobec których nałożenie wymogu utrzymywania rezerwy nie wypełniłoby założeń systemu rezerwy obowiązkowej EBC. Podejmując decyzję w sprawie takiego zwolnienia, EBC uwzględnia przynajmniej 1 z poniższych kryteriów:

1. Instytucja jest uprawniona wyłącznie do realizacji zadań specjalnego przeznaczenia

2. Instytucja jest objęta zakazem świadczenia usług bankowych konkurencyjnych wobec innych instytucji kredytowych

3. Instytucja jest zobowiązana przepisami prawa do przeznaczenia wszystkich swoich depozytów na cele związanie ze wsparciem rozwoju regionalnego i/lub międzynarodowego.

Podstawa naliczania rezerwy

Postawa naliczania rezerwy instytucji obejmuje zobowiązania wynikające z przyjęcia następujących środków:

• Depozyty

• Wyemitowane dłużne papiery wartościowe

Jeżeli instytucja posiada zobowiązania w stosunku do oddziału tego samego podmiotu lub też w stosunku do jednostki centralnej lub zarejestrowanej jednostki tego samego podmiotu, mieszczących się poza uczestniczącymi państwami członkowskimi, powinna wówczas uwzględnić takie zobowiązania w postawie naliczania rezerwy.

Wyłączenia z podstawy naliczania rezerwy obowiązkowej

Poniższe zobowiązania są wyłączone z podstawy naliczania rezerwy:

• Zobowiązania wobec dowolnie innej instytucji, która nie znajduje się na liście instytucji zwolnionych z systemu rezerwy obowiązkowej EBC

• Zobowiązania wobec EBC lub uczestniczącego KBC.

W celu zastosowania niniejszego przepisu dania instytucja powinna przedstawić (właściwemu uczestniczącemu KBC) dokumentację poświadczającą rzeczywistą wysokość swoich zobowiązań wobec dowolnie innej instytucji, która nie znajduje się na liście instytucji zwolnionych z systemu rezerwy obowiązkowe EBC, oraz swoich zobowiązań wobec EBC lub uczestniczącego KBC w celu wyłączenia ich z podstawy naliczania rezerwy obowiązkowej.

Wyliczenie podstawy naliczania rezerwy

Podstawa naliczenia rezerwy dla danego okresu jej utrzymywania jest obliczana przez instytucję na podstawie ostatnich danych odnoszących się do miesiąca poprzedzającego o dwa miesiące miesiąc, w którym rozpoczął się okres utrzymywania rezerwy. Podstawa naliczania rezerwy przekazywana jest przez daną instytucję odpowiedniemu uczestniczącemu KBC, zgodnie z definicją określoną dla celów monetarnej i bankowej sprawozdawczości statystycznej EBC.

Stopa rezerwowy obowiązkowej

Stopę odprowadzania rezerwy obowiązkowej wynoszącej 0% stosuje się do następujących kategorii pasywów:

• Depozyty terminowe powyżej 2 lat

• Depozyty w terminem wypowiedzenia powyżej 2 lat

• Umowy z przyrzeczeniem odkupu

• Emisja dłużnych papierów wartościowych powyżej 2 lat

Było pytanie czy są wyłączone – nie są , jest stawka 0%

Stopa rezerwy obowiązkowej 1% ma zastosowanie do wszystkich innych zobowiązań uwzględnionych w podstawie naliczania rezerwy.

Zasady naliczania rezerwy

Wysokość rezerw obowiązkowych utrzymywanych przez poszczególne instytucje w odniesieniu do danego okresu utrzymywania, obliczana jest przez zastosowanie stóp rezerwy obowiązkowej dla każdej istotnej pozycji podstawy naliczania rezerwy dla tego okresu. Rezerwy obowiązkowe ustalone przez właściwy uczestniczący KBC oraz przez daną instytucję zgodnie z procedurami stanową podstawę do:

• Naliczania odsetek (wynagrodzenia) za utrzymywane wymagane rezerwy oraz

• Oceny przestrzegania przez instytucję obowiązku utrzymywania wymaganej wysokości rezerw obowiązkowych

Każda instytucja może dokonać odliczenia 100 000 EUR od kwoty rezerw obowiązkowych, przy zachowaniu obowiązujących przepisów.

Zasady utrzymywania rezerwy

• Instytucje utrzymują rezerwy obowiązkowe na jednym lub więcej rachunkach rezerw w krajowym BC w każdym uczestniczącym państwie członkowskim, w którym posiadają swoje placówki, w relacji do swoich podstaw naliczania rezerwy w odpowiednim państwie członkowskim. Rachunki rezerw są prowadzone w EUR. Instytucje mogą wykorzystywać rachunki rozliczeniowe posiadane w uczestniczących KBC jako rachunku rezerw.

• Uznaje się, że dana instytucja wywiązała się z obowiązku utrzymywania rezerwy, jeżeli średnie saldo na koniec dnia na rachunkach rezerw za okres utrzymywania rezerw jest nie mniejsze niż wysokość rezerw naliczona na ten okres zgodnie z obowiązującymi procedurami.

Oprocentowanie rezerw

Kwoty utrzymywanych rezerw są wynagradzane po średnim kursie EBC za okres utrzymywania (liczony zgodnie z liczbą dni kalendarzowych) dla głównych operacji refinansowych Eurosystemu na podstawie poniższego wzoru (przy czym wynik zaokrąglony jest do jednego centa).

gdzie:

R_t -wynagrodzenie/ należne odsetki od kwoty rezerwy obowiązkowej w okresie utrzymywania rezerwy t,

H_t -średniodzienne kwoty utrzymywanej rezerwy obowiązkowej w okresie utrzymywania rezerwy t,

n_t –liczba dni kalendarzowych w okresie utrzymywania rezerwy t,

r_t –stopa wynagrodzenia za utrzymywanie rezerw wymaganych w okresie utrzymywania t- zaokrąglona standardowo do dwóch miejsc po przecinku,

i- i-ty dzień kalendarzowy okresu utrzymywania t

MRi- krańcowa stopa procentowa dla ostatnich głównych operacji refinansowych przed lub w dniu kalendarzowym t,

Europejski Bank Inwestycyjny

• Powstał w 1958 roku na mocy Traktatu ustanawiającego EWG, jako agencja wyspecjalizowana EWG, a od 1993 roku UE. Jego akcjonariusze to państwa członkowskie Wspólnot, posiada on jednak własne organy decyzyjne i jest niezależny od unijnego budżetu, Siedzibą EBI jest Luksemburg. Nie prowadzi obsługi osób fizycznych.

• Jest bankiem międzypaństwowym (a więc nie jest instytucją Wspólnoty), działającym nie dla zysku, ale w celu wspomagania inwestycji ważnych dla UE poprzez korzystanie z własnych zasobów, jak i sięganie do kapitału dostępnego na rynku.

• Jest własnością 27 państw UE. Bank pozyskuje środki finansowe na rynkach kapitałowych i pożycza je, naliczająca niskie stopy procentowe z przeznaczeniem na projekty służące poprawie infrastruktury, dostaw energii lub norm środowiskowych zarówno w UE, jak i w krajach sąsiedzkich lub rozwijających się.

EBI – organy i kapitał

Naczelny organ stanowi Rada Zarządzająca, do której wchodzą delegaci wszystkich państw członkowskich w randze ministra (przeważnie ministra finansów). Ustala ona politykę kredytową, kontroluje jej wykonanie, mianuje członków Rady Dyrektorów, Komitetu Kierowniczego i Komitetu Rewizyjnego.

Pierwotnie jego kapitał zakładowy wynosił 1 mld dolarów,

w 1973 r – 2,025 mld,

w 1999 roku działalność finansowa zamknęła się kwotą 31,8 mld euro.

EBI – rola

• EBI wspiera projekty w państwa UE oraz inwestuje w przyszłych państwach członkowskich i w krajach partnerskich

• Bank zamiast wykorzystywać środku z budżetu UE pozyskuje je na rynkach kapitałowych. Pożyczki udzielane są na korzystnych warunkach na projekty zgodne z celami polityki UE.

• EBI prowadzi działalność nienastawioną na zysk i udziela pożyczek, których oprocentowanie jest zbliżone do kosztów pozyskania pieniędzy.

EBI – zadania

• Podstawowe zadania EBI czynią zeń instytucję uzupełniającą możliwości finansowania inwestycji w poszczególnych krajach członkowskich UE czy to z ich własnych zasobów, czy też w oparciu o środki działających w UE przedsiębiorstw i banków komercyjnych. Polityka kredytowa EBI jest uważana za raczej konserwatywną, co powoduje, iż Wspólnota uzupełniła system finansowego wsparcia projektów inwestycyjnych o dużym znaczeniu dla jej rozwoju poprzez wprowadzenie dodatkowego instrumentu w postaci środków Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (działającego jako fundusz gwarancji dla kredytów udzielanych przez EBI , a nawet przez banki komercyjne).

• EBI bierze też czynny udział w programach unijnych przeznaczanych dla krajów rozwijających się oraz grupy państw Europy Środkowej i Wschodniej. Jednym z państw tego regionu, które jako pierwsze skorzystało z kredytów banku była w 1990 roku Polska. EBI udziela pomocy 12 państwom basenu Morza Śródziemnego , 70 krajom Afryki, Karaibów i Pacyfiku oraz krajom Europy Środkowej i Wschodniej, objętych programami PHARE i TACIS.

EBI – usługi

• Pożyczki udzielane na opłacalne programy wydatków lub projekty w sektorze prywatnym i publicznym. Beneficjentami są zarówno duże korporacje, jak i małe przedsiębiorstwa lub samorządy

• Pomoc techniczna udzielana przez zespół składający się z ekspertów w dziedzinie ekonomii, inżynierów i specjalistów, stanowi uzupełnienie mechanizmów finansowania EBI

• Gwarancje dostępne dla szerokie grona podmiotów, np. banków, firm leasingowych, instytucji gwarancyjnych, funduszy gwarancji wzajemnych, spółek celowych i innych

• Kapitał podwyższonego ryzyka (wnioski o kapitał podwyższonego ryzyka należy kierować bezpośrednio do pośrednika)

EBI – udzielanie pożyczek w UE

Około 90% pożyczek jest udzielanych na programy i projekty realizowane w UE.

EBI udziela pożyczek zgodnie z następującymi 6 celami priorytetowymi określonymi w planie operacyjnym banku:

1. Spójność i konwergencja

2. Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)

3. Zrównoważenie środowiska

4. Wdrażanie inicjatywy Innowacje 2010 (i2i)

5. Rozwój transeuropejskich sieci transportowych i energetycznych (TEN)

6. Zrównoważony, konkurencyjny i bezpieczny sektor energetyki

EBI – udzielanie pożyczek poza UE

EBI wspiera politykę UE w dziedzinie rozwoju i współpracy w krajach partnerskich.

Aktualne mandaty polityczne obejmujące następujące obszary:

1. Europa Południowo-Wschodnia

2. Polityka sąsiedztwa:

- sąsiedztwo w regionie śródziemnomorskim

- Rosja i sąsiedztwo wschodnie

1. Kraje rozwijające się i współpracujące:

- Afryka, Karaiby, Pacyfik (oraz kraje i terytoria zamorskie)

- Afryka Południowa

- Azja i Ameryka Łacińska

System bankowy w Polsce

• Narodowy Bank Polski – bank centralny

• Instytucje wspierające działalność banków (BIK SA, KIR SA, ZBP, BFG)

• Sektor bankowy (banki operacyjne) i parabanki:

  • Banki komercyjne (spółki akcyjne i banki państwowe)

  • Instytucje kredytowe

  • Banki spółdzielcze

  • Banki uniwersalne i specjalistyczne (np. hipoteczne)

  • Parabanki (np. skok-i)

Konstytucja RP, art. 227 pkt 1

Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. NBP odpowiada za wartość polskiego pieniądza.

NBP – cele działalności

Podstawowym celem działalność NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. Do zadań NBP należy także:

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych

• Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi i działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie

• Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego oraz działanie na rzecz jego stabilności

• Opracowywanie bilansu płatniczego oraz statystyki pieniężnej i bankowej

Wykład 5

NBP – funkcja emisyjna

• Ma wyłączne prawo do emisji znaków pieniężnych (Prezes odpowiada za ustalenie wzorów i wartości nominalnej banknotów i monet oraz czasu, wielkości, szczegółowych zasad i trybu emisji0

• Organizuje gospodarkę tymi znakami

• Emituje i sprzedaje banknoty, monety i numizmaty przeznaczone na cele kolekcjonerskie

• Dokonuje wycofania z obiegu określonych znaków pieniężnych (zużytych jednostek pieniężnych)

• Dokonuje zatrzymania znaków, które uznane zostały za fałszywe

NBP – funkcja banku banków

• Współtworzy, organizuje i zapewnia sprawny i bezpieczny system rozliczeń pieniężnych dokonywanych pomiędzy bankami i innymi instytucjami

• Prowadzi rachunki bieżące niemal wszystkich banków krajowych, instytucji kredytowych oraz oddziałów banków zagranicznych (poza bankami spółdzielczymi, które rozliczeń dokonują poprzez rachunki bieżące banków zrzeszających)

• Stwarza również dogodne warunki refinansowania się banków w sytuacji niedoboru płynności, pełniąc rolę kredytodawcy ostatniej instancji

• Oddziałuje na rezerwy finansowe banków oraz prowadzoną przez nie politykę kredytową

NBP - funkcja banku państwa

• Odpowiada za obsługę kasową budżetu państwa

• Prowadzi rachunki bankowe rządu oraz centralnych instytucji państwowych, państwowych jednostek budżetowych oraz funduszy celowych, a także realizuje ich zlecenia płatnicze

• Prowadzi także rachunki bankowe, przez które odbywa się obsługa środków finansowych przekazywanych z funduszu unijnych oraz środków z tytułu wpłacanej składki członkowskiej

• Pośredniczy w finansowaniu deficytu budżetowego oraz prowadzi obsługę finansową długu publicznego (nie może finansować deficytu budżetowego poprzez zakładanie w ustawie budżetowej udzielenie rządowi kredytu lub nabycie skarbowych papierów wartościowych)

• Gromadzi, utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi państwa, które mogą być wykorzystywane w interwencjach na rynku walutowym

Organy NBP - Prezes NBP

Prezes NBP powoływany jest przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na 6letnią kadencję, w trakcie której:

• Odpowiada za organizację i funkcjonowanie BC

• Przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej i Zarządowi NBP

• Reprezentuje interesy Polski z obszaru polityki monetarnej na arenie międzynarodowej

• Jest zobowiązany do współpracy z władzami państwowymi

Funkcję można pełnić najdłużej przez 2 kadencje. Wygasa ona po upływnie 6-letniego okresu, w razie śmierci, złożenie rezygnacji lub odwołania. Ustawa ogranicza możliwość odwołania prezesa przed upływem kadencji do sytuacji:

1. Nie wypełnia obowiązków na skutek długotrwałej choroby

2. Został skazany prawomocnym wyrokiem za popełnione przestępstwo

3. Złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu

4. Trybunał Sejmu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienie funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych

Organy NBP – Rada Polityki Pieniężnej

W skład RPP wchodzą: Przewodniczący (Prezes NBP) oraz 9 członków, powoływanych – po 3 – przez Prezydenta RP, Sejm i Senat na 6letnią kadencję. Odwołanie może nastąpić w przypadku:

• Zrzeczenia się funkcji

• Choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji

• Skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwa

• Złożenie niezgodnego z prawem oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu

• Nie zawieszenia działalności w partii politycznej lub w związku zawodowym na okres kadencji.

W okresie kadencji członkowie nie mogą zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową lub twórczością autorską. Za zgodą Rady wyrażoną w uchwale dopuszczalna jest działalność w organizacjach międzynarodowych.

Rada Polityki Pieniężnej:

• Ustala coroczne założenie polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez RM projektu ustawy budżetowej

• Składa sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego

• Ustala wysokość stóp % NBP, stopy rezerwy obowiązkowej i wysokość jej oprocentowania, zasady operacji otwartego rynku

• Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• Zatwierdza plan finansowy NBP i sprawozdanie z jego działalności i przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP

Organy NBP – Zarząd

W skład Zarządu wchodzi Prezes – jako przewodniczący oraz 6-8 członków, w tym 2 wiceprezesów. Członków powołuje i odwołuje Prezydent RP na wniosek prezesa NBP na 6-letnią kadencję. Członkowie Zarządu nie mogą zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową lub twórczością autorską. Ustawa wymaga ponadto zawieszenia działalności w partii politycznej lub w związku zawodowym na okres kadencji.

Zarząd:

• Realizuje zadania z zakresu polityki kursowej

• Dokonuje oceny funkcjonowania systemu bankowego, obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych

• Nadzoruj operacje otwartego rynku

• Uchwala prowizje i opłaty stosowane przez NBP, plan działalności i plan finansowy NBP

• Określa zasady gospodarowania funduszami, zasady organizacji i podziału zadań, zasady polityki kadrowej i płacowej

• Opracowuje bilanse obrotów płatniczych

• Sporządza roczne sprawozdanie finansowe NBP i uchwala roczne sprawozdanie z działalności

Instrumenty oddziaływania bezpośredniego

1. Limity koncentracji zaangażowania zgodnie z ustawą Prawo Bankowe

(25% funduszy własnych, podmiot zaangażowany to instytucja finansowa albo inny bank – wtedy wyjątki, nawet do 100%)

1. Ustawowe (art. 46 ustawy o NBP) uprawnienia RPP do wprowadzenia (w razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej):

• Ograniczenia wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców

• Obowiązku utrzymania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków płatniczych wykorzystywanych przez banki i krajowych przedsiębiorców

Instrumenty oddziaływania pośredniego

1. Rezerwy obowiązkowe

2. Operacje depozytowo-kredytowe

1. Kredyt refinansowy: redyskontowy, lombardowy, techniczny

2. Lokaty terminowe

1. Operacje otwartego rynku

1. Bezwarunkowe (outright sale i outright purchase)

2. Warunkowe (repo I reverse repo)

Rezerwy obowiązkowe banków – podstawa naliczania

• Środki pieniezne w złotych I walutach obcych zgromadzone na rachunkach bankowych

• Środki uzyskane ze sprzedaży PW, z wyjątkiem papierów zabezpieczonych hipotecznie o okresie wykupu powyżej 5 lat oraz listów zastawnych o okresie wykupu powyżej 5 lat

• Inne środki przyjęte przez bank podlegające zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, a także środków przyjętych od banku zagranicznego na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy lub środków pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata oraz środków pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie IKE oraz IKZE

Rezerwy obowiązkowe – zasady odprowadzania

• Banki komercyjne utrzymują rezerwy na rachunku bieżącym w NBP

• Banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe w banku zrzeszającym, z którym są zrzeszone. Bank zrzeszający utrzymuje rezerwę obowiązkową na swoim rachunku w NBP w kwocie odpowiadającej rezerwom zrzeszonych w nim banków i własnym

• Skok-i utrzymują rezerwy obowiązkowe w KSKOK, która utrzymuje rezerwę na swoim rachunku w NBP w kwocie odpowiadającej rezerwom skok-ów i swojej

Stopa rezerwy obowiązkowej

1. Stopa rezerwy może być zróżnicowana ze względu na umowny okres przechowywania środków pieniężnych, rodzaj waluty, a także rodzaj dokonywanych operacji finansowych stanowiących źródło pozyskania środków.

2. Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:

• 30 % podstawy w przypadku wkładów na żądanie

• 20% podstawy w przypadku wkładów terminowych

1. Obecnie stopa od wkładów złotowych i walutowych, na żądanie i terminowych jest ujednolicona i wynosi 3,5%.

Wyliczenie i oprocentowanie rezerwy obowiązkowej

• Banki, skok-i oraz KSKOK pomniejszają kwotę naliczonej rezerwy o kwotę stanowiącą równowartość 500.000 euro, obliczoną wg kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia miesiąca stanowiącego podstawę naliczania rezerwy, a w przypadku gdy w tym dniu nie ogłoszono takiego kursu, według ostatniego kursu ogłoszonego przez tym dniem. Jeśli różnica jest ujemna nie odprowadzają rezerw

• Kwota rezerw obowiązkowych podlega oprocentowaniu wg stawki równej 0,9 stopy redyskonta. Środki pieniężne z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom, skok-om oraz KSKOK

Konsekwencje naruszenia obowiązku odprowadzania rezerwy

• W razie naruszenia obowiązku utrzymywania rezerwy, bank, skok lub KSKOK, uiszcza na rzecz NBP odsetki od różnicy pomiędzy kwotą, która podlega utrzymywaniu na rachunkach, a kwotą faktycznie na tych rachunkach utrzymywaną

• Stawkę odsetek uchwala Zarząd NBP w wysokości nie większej niż dwukrotna wysokość stopy oprocentowania kredytu lombardowego

• Zarząd NBP może wyrazić zgodę na nieuiszczenie przez bank, skok lub KSKOK, odsetek, gdy jest w stanie zawieszenia, likwidacji albo upadłości

Wielkość rezerw obowiązkowych mld zł

2005	12,07	2009	20,15
2006	13,97	2010	25,95
2007	16,96	2011	28,04
2008	21,09	2012	29,92

Kredyt refinansowy – rodzaje

NBP może udzielać bankom kredytu refinansowego w złotych w celu uzupełnienie ich zasobów pieniężnych. Kredyt refinansowy może być udzielony:

• do określonej kwoty w rachunku kredytu

• pod zastaw PW – do wysokości równej określonej części ich wartości nominalnej (kredyt lombardowy)

• w innej formie określonej przez Zarząd NBP (kredyt techniczny)

Poza tym NBP może przyjmować od banków weksle od dyskonta i redyskonta.

Polityka redyskonta

Polityka redyskonta polega na określaniu przez BC (a dokładniej RPP) stopy redyskonta stosowanej przy udzielaniu kredytu redyskontowego oraz na zmianach dostępności tego kredytu (kontyngenty (ograniczenia ilościowe) redyskonta, wymagania w stosunku do redyskontowanych weksli). Zmiany stopy redyskonta powinny zapewnić kontrolę płynności sektora bankowego.

Redyskonto weksli

Redyskonto polega na sprzedaży wcześniej zdyskontowanych weksli przez bank komercyjny do NBP przed terminem płatności. NBP potrąca stopę redyskonta. Zasady i tryb redyskonta określa Uchwała nr 2/98 Zarządu NBP z dnia 27.02.1998 roku sprawie rodzajów weksli przyjmowanych przez NBP do redyskonta oraz zasad i trybu ich redyskonta z późn. zm.

Stopa redyskonta – koszt, ustala RPP

Stopa dyskontowa – przychód z dyskontowania weksli, ustalają same banki

Kiedy jest opłacalne dla BK dyskontowanie weksli, gdy która stopa jest wyższa

NBP przyjmuje do redyskonta weksle:

• wystawione zgodnie z wymogami prawa wekslowego

• od których uiszczono opłatę skarbową w określonej wysokości (już nie obowiązuje)

• pochodzące z dokonanych obrotów gospodarczych

• podpisane co najmniej przez – budzących zaufanie jako solidni płatnicy (terminowo wywiązujących się ze zobowiązań wekslowych, tzn. nie dopuszczających do protestu weksli przez nich wystawionych lub na nich trasowanych) – wystawcę i akceptanta (akceptant – tylko w wekslach trasowanych)

• których termin płatności upływa nie później niż na 3 miesiące od daty przyjęcia do redyskonta i nie wcześniej niż jest to potrzebne dla zawiadomienia dłużnika wekslowego

• z terminem płatności w oznaczonym dniu

• płatne w bankach, w których dłużnicy mają rachunki

• opatrzone indosem in blanco banku, który weksel zdyskontował

• bez wzmianek w tekście i indosach ograniczających prawo przenoszenia własności i prawo zwrotnego poszukiwania, a także bez poprawek i skreśleń

• podpisane w taki sposób, że możliwa jest identyfikacja osób, które je podpisały

Stopa redyskonta

Od 10.05.2012 – 5%

Od 8.11.2012 – 4,75%

0d 6.12.2012 – 4,5%

Od 10.01.2013 – 4,25%

Od 7.02.2013 – 4%

Od 7.03.2013 – 3,5%

Wielkość kredytu redyskontowanego – stan na koniec roku (mln zl)

Rok	Kwota	Rok	Kwota
1990	875,6	1997	230,3
1991	503,4	1998	202,1
1992	225,9	1999	167,1
1993	351,4	2000	65,8
1994	280,8	2001	48,0
1995	278,5	2002-2012	0,0
1996	180,8

Papiery wartościowe jako zabezpieczenie kredytu lombardowego i technicznego

Zabezpieczeniem kredytów mogą być m.in.

• bony skarbowe

• obligacje skarbowe

• bony pieniężne NBP

• obligacje NBP

• inne papiery wartościowe zaakceptowane przez NBP

Kredyt lombardowy

• udzielany jest pod zastaw bonów lub obligacji skarbowych, bonów pieniężnych i obligacji NBP do 85% wartości nominalnej papierów wartościowych obciążonych zastawem (albo innych papierów dłużnych nominowanych w zł lub w walutach obcych do wysokości określonej przez NBP i ogłoszonej na jego stronie internetowej)

• kredyt podlega zasadniczo spłacie w następnym dniu operacyjnym, ale może być ustalony inny okres wykorzystania

• jest oprocentowany wg stopy zmiennej, a jeśli nie zostanie spłacony w terminie sanowi zadłużenie przeterminowane, od którego nalicza się odsetki w wysokości dwukrotności stopy kredytu lombardowego

• na podstawie udzielonych pełnomocnictw NBP sprzedaje wówczas zastawione papiery po cenie rynkowej, umarza je lub przedstawia do wykupu przez emitenta. Uzyskane środki przeznacza na spłatę zadłużenia przeterminowanego łącznie z odsetkami. Ewentualna nadwyżka podlega zwrotowi, zaś jeśli środków zabraknie, NBP występuje na drogę postępowania sądowego

Wykorzystanie kredytu lombardowego

Lata	Łączna kwota wykorzystanego kredytu lombardowego w mld zł	Średnie dzienne wykorzystanie kredytu lombardowego w mln zł
2004	8	22
2005	10,3	28,4
2006	15,5	42,6
2007	6,7	18,5
2008	5,2	14,3
2009	5	13,8
2010	0,2 (182, 4 mln zł)	0,5
2011	0,2 (173 mln zł)	0,5

Kredyt techniczny

• jest to kredyt, którego zabezpieczeniem jest przeniesienia na NBP praw do bonów lub obligacji skarbowych, albo bonów pieniężnych lub obligacji NBP, bądź dłużnych PW, których lista umieszczana jest na stronie internetowej NBP (nie może być zabezpieczany papierami w walutach obcych)

• kwota kredytu w przypadku zabezpieczenia papierami emitowanymi przez SP lub NBP wynosi 85% wartości nominalnej tych papierów. W przypadku pozostałych papierów wskaźniki pomniejszenia wartości nominalnej zabezpieczające przed ryzykiem (haircuts) są ogłaszane na stronie internetowej NBP

• kredyt wykorzystany i spłacony w tym samym dniu roboczym nie podlega oprocentowaniu

• kredyt spłacony w dniu następnym jest oprocentowany wg stopy kredytu lombardowego

• jeśli w danym miesiącu kredy nie zostanie, z przyczyn leżących po stronie banku, spłacony 2 razy w wyznaczonych terminach, NBP wstrzymuje jego udzielanie na okres 30 dni kalendarzowych

Wykorzystanie kredytu technicznego

Lata	Dzienne zasilenie banków płynnością za pomocą kredytu technicznego w mld zł
2005	4,4 – 15,3
2006	4,6 – 17,1
2007	10,4 – 18,7
2008	11,3 – 19,5
2009	12,4 – 29,5
2010	14,3-28
2011	15,4 -

Depozyty terminowe w NBP

• w dniu 1 grudnia 2001 w celu dostosowania systemu operacyjnego do standardu EBC, wprowadzono nowy instrument – depozyt na koniec dnia – który umożliwił bankom deponowanie nadwyżek płynnych środków na rachunku lokat terminowych w NBP

• zwrot kwoty depozytu następuje w następnym dniu roboczym

• stopa depozytowa, określana przez RPP, ogranicza od dołu wahania stóp rynku międzybankowego

Wysokość stopy depozytowej

2012 – 3,25% - 2,75%

2013 – 2,5% – 1,75%

Operacje otwartego rynku – bezwarunkowe

Polegają na oddziaływaniu na płynność sektora bankowego w długim okresie czasu. Ich realizacja nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi klauzulami, mają charakter transakcji natychmiastowych.

Wśród operacji bezwarunkowych wyróżniamy:

• Bezwarunkową sprzedaż outright sale) przez NBP papierów wartościowych bankom operacyjnym, która zmniejsza ich płynność, ściągając nadmiar pieniądza.

• Bezwarunkowy zakup (outright purchase) przez NBP papierów wartościowych od banków operacyjnych, który zwiększa ich płynność zasilając je w pieniądz.

Operacje warunkowe

• Repo (repurchase agreement) – zasilające w pieniądz.

Z punktu widzenia banku komercyjnego repo to porozumienie (umowa) odkupu, czyli sprzedaż pod warunkiem odkupu przez bank komercyjny. Inaczej jest to zakup uwarunkowany z puntu widzenia BC (czyli jak należałoby je w zasadzie określić, reverse repo NBP – zakup przez NBP od banków komercyjnych pod warunkiem odsprzedaży w przyszłości)

• Reverse repo – odwrotne do repo – absorbujące nadmiar pieniądza

Punktu widzenia banku komercyjnego reverse repo to porozumienie odsprzedaży, czyli zakup pod warunkiem odsprzedaży przez bank komercyjny, Inaczej jest to uwarunkowana sprzedaż z punktu widzenia BC (czyli, jak należałoby je w zasadzie określić, repo NBP – sprzedaż przez NBP bankom komercyjnym pod warunkiem odkupu w przyszłości)

Operacje repo – zasilające w pieniądz

• Polegają na tym że NBP kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych, zobowiązując się do ich odsprzedaży w terminie późniejszym po ustalonej cenie (reverse repo) . Z kolei bank komercyjny sprzedaje papiery wartościowe NBP, zobowiązując się do ich odkupu (repo). Sprzedając papiery wartościowe bank pozyskuje środki pieniężne od NBP, dlatego operacja ta nazywana była kredytem aukcyjnym NBP.

• Poprzez tego typu operacje NBP zwiększa ilość pieniądza w obiegu, zwiększa płynność sektora bankowego oraz możliwości kreacji kredytów i przyrostu podaży pieniądza. Jest to jednak działanie przejściowe

• Stopa repo jest ważnym parametrem (obok stopy lombardowej) wyznaczającym górny pułap oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym. Banki komercyjne będą skłonne zaciągnąć kredyt na rynku międzybankowym, gdy koszt tej operacji będzie niższy niż stopa Repo. W przeciwnym razie będą raczej skłonne uzupełnić niedobór płynnych funduszy sprzedając papiery ze swojego portfela BC

• W ostateczności stopa procentowa na rynku międzybankowym oscylują zasadniczo między transakcji reverse repo BK (dolna granica) a oprocentowaniem transakcji Repo BK lub stopą kredytu lombardowego (górna granica)

Reverse repo – absorbujące

• Polegają na tym, że NBP sprzedaje papiery wartościowe BK, zobowiązując się do ich odkupu w terminie późniejszym po ustalonej cenie (repo). Z kolei BK kupuje papiery wartościowe od NBP, zobowiązując się do ich odsprzedaży (reverse repo). Kupując papiery wartościowe od NBP bank lokuje nadwyżki pieniężne w NPBP, dlatego operacja ta nazywana byłą lokatą aukcyjną w NBP.

• Poprzez tego typu operacje NBP ściąga nadmiar pieniądza z obiegu, ogranicza płynność sektora bankowego oraz możliwości realizacji kredytów i przyrostu podaży pieniądza. Jest to jednak działanie przejściowe, bo operacji towarzyszy operacja zwrotna, przeciwna do pierwotnej.

Stopa reverse repo stanowi dolna granicę dochodowości lokat na rynku międzybankowym, Gdyby oprocentowanie lokat na rynku międzybankowym było niższe niż stopa reverse repo, banki lokowałyby swoje nadwyżki w papiery wartościowe oferowane przez NBP, które dawałyby wyższe oprocentowanie. Podaż płynnych środków na rynku pieniężnym uległaby wówczas zmniejszeniu, co przy danym popycie spowodowałoby wzrost ich oprocentowania.

Aktualne rodzaje operacji otwartego rynku od 1.01.2009

• Podstawowe operacje otwartego rynku polegają na emisji bonów pieniężnych NBP lub przeprowadzaniu operacji repo.

• Operacje dostrajające obejmują emisję bonów pieniężnych NBP z terminem zapadalności 1-7 dni, przedterminowy wykup bonów pieniężnych NBP oraz przeprowadzanie operacji repo i reverse repo.

• BC może także przeprowadzać operacje strukturalne, które mogą polegać na emisji obligacji NBP, przedterminowym ich wykupie lub zakupie i sprzedaży papierów wartościowych na rynku wtórnym.

• Operacje podstawowe przeprowadza się raz w tygodniu z terminem zapadalności 7 dni, ale w uzasadnionych przypadkach mogą być one przeprowadzane z inną częstotliwością i terminem zapadalności

• Czas przeprowadzenia i termin zapadalności operacji dostrajających i strukturalnych uzależniony jest od występującej sytuacji płynnościowej w sektorze bankowym.

• Operacje podstawowe przeprowadzane są w trybie przetargowym a dostrajające i strukturalne – w trybie przetargowym lub na podstawie umów pomiędzy NBP a bankami.

• Rentowność operacji podstawowych jest równa stopie referencyjnej ustalanej przez RPP, a rentowność operacji dostrajających i strukturalnych wyznaczana jest na przetargach lub określona w umowach i może być inna niż stopa referencyjna.

OOR – uczestnicy

• Operacje podstawowe przeprowadzane są z bankami, które posiadają rachunek bieżący w NBP, są uczestnikami RPW lub KDPW i posiadają odpowiednie oprogramowanie umożliwiające udział w operacjach.

• Banki, które chcą brać udział w operacjach dostrajających, musza także spełniać te warunki, a ponadto (pomijając przypadki szczególne) musza pełnić funkcje dealera rynku pieniężnego.

  Było pytanie czy dla przeprowadzania operacji strukturalnych trzeba być DRP

• Spośród tej grupy banków Zarząd NBP wybiera kontrahentów uczestniczących w operacjach strukturalnych i określa warunki przeprowadzania tych operacji, przy czym wybór uzależniony od sytuacji płynnościowej w sektorze bankowym oraz sytuacji płynnościowej kontrahenta.

Lista dealerów rynku pieniężnego na 2013 r.

1. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA

2. Bank Handlowy w Warszawie SA

3. ING Bank Śląski SA

4. Bank BPH SA

5. Bank Zachodni WBK SA

6. Bank Gospodarstwa Krajowego

7. BRE Bank SA

8. Bank Millennium SA

9. Bank Polska Kasa Opieki SA

10.Kredyt Bank SA

11. Raiffeisen Bank Polska SA

12. Societe Generale SA Oddział w Polsce

13.Deutshe Bank Polska SA

14.BGŻ SA

Biuro Informacji Kredytowej S.A.

Powstało 29.10.1997 r. z inicjatywy 5 banków (PKO BP, PBK SA, BGŻ SA, Pekao SA, Bank Pocztowy SA). Obecnie jest spółką, w której udziały posiada ZBP oraz 12 banków. BIK SA rozbudowuje system wymiany informacji kredytowej poprzez gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie i dystrybucję kompleksowej informacji o historii kredytowej klientów. Z usług biura może skorzystać każdy bank oraz inna instytucja upoważniona do udzielania kredytów (np. skok), z uwzględnieniem jednak następujących zasad:

• Wzajemności – skorzystanie z baz danych wymaga przekazywania w sposób regularny pełnych i kompletnych danych zgodnych z zawartymi przez bank umowami,

• Wiarygodności - podmiot dostarczający informacji odpowiada za ich poprawność i wiarygodność

• Neutralności - nie są przekazywane informacje stanowiące tajemnicę handlowa tzn podmiot wysyłający zapytanie

• Maksymalnego bezpieczeństwa – wszelkie informacje wymieniane między BIK a bankami/SKOK-ami mają charakter tajemnicy bankowej

Bazy danych BIK S.A

• BIORK (Baza Informacji o rachunkach Kredytowych) – zawiera przekazywane w cyklach miesięcznych informacje o zobowiązaniach finansowych osób fizycznych i przedsiębiorców, które powalają zidentyfikować wypłacalnych klientów orz takich, którzy nie posiadają zdolności kredytowej lub są niesolidni w regulowaniu zobowiązań.

• BIOZ – Baza Informacji o Zapytaniach – gromadzi w czasie rzeczywistym wszystkie zapytania na temat klientów, jakie są kierowane przez banki i skoki.

• BIOM – Baza Informacji o Monitoringu – gromadzi w czasie rzeczywistym wszystkie okresowe zapytania o aktywność kredytową klientów, jakie są kierowane przez banki i skoki do BIK SA a informacje z niej pochodzące udostępniane są jedynie w raportach przygotowywanych na wniosek klienta.

Zewnętrzne bazy danych i raporty BIK S.A

Biuro przy sporządzaniu raportów na zlecenie banków/skoków może również korzystać z zewnętrznych baz danych np. prowadzonego przez ZBP systemu – Dokumenty zastrzeżone, czy bazy InfoMonitora BIG.

Na podstawie danych dostarczonych przez instytucje współpracujące z BIK SA (obecnie wszystkie banki detaliczne skoki oraz coraz więcej spółdzielczych) generowane są raporty wykorzystywane w procesie oceny zdolności kredytowej klienta.

KIR S.A – ksiązka, strona

Misja –

Wizja-

Strategicznym priorytetem Izby jest działalność rozliczeniowa.

Cele strategiczne:

Zapewnienie najwyższej niezawodności usług rozliczeniowych -

Intensywny rozwój w zakresie rozliczania płatności –

Rozwój usług wspierających płatności – w ramach dywersyfikacji i działalności Izby. Osiągnięcie tego celu….

KIR S.A – systemy rozliczeń (strona)

2 podstawowe:

ELIXIR

EuroELIXIR

KIR S.A – usługi

Izba świadczy również usługi SWIFT, umożliwiające pełny dostęp do sieci telekomunikacyjnej SWIFTNet bez konieczności posiadania dedykowanej infrastruktury telekomunikacyjnej i sprzętowej.

Zorganizowano system gwarantowanych płatności internetowych umożliwiających realizację płatności bezpośrednio z konta bankowego klienta na konto bakowe sklepu – sługa PayByNet

Oferowana jest usługa BILIX (umożliwia regulowanie rachunków i faktur, przesyłanych w formie elektronicznej za pośrednictwem internetowego dostępu do konta bankowego) oraz eArchiwum (archiwizacja i zarzadzanie dokumentami papierowymi i elektronicznymi, w tym optyczny odczyt).

Związek Banków Polskich

ZBP jest organizacją samorządową której członkiem może być każdy bank działający na obszarze RP utworzony na podstawie prawa polskiego, a także oddział instytucji kredytowej lub oddział banku zagranicznego prowadzący działalność na podstawie polskiego prawa …

Organ – przepisac

ZBP – cele i zadania

Celem ZBP jest m.in. reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów członków. Do jego zadań należy w szczególności:

• Tworzenie sprzyjających warunków organizacyjnych i prawnych rozwoju sektora bankowego (przy współpracy z organami państwa)

• Organizowanie współdziałania banków na rzecz rozwoju sektora bankowego i infrastruktury międzybankowej (np. KIR SA)

• Podejmowanie działań na rzecz tworzenia i rozwoju instytucji obsługujących sektor bankowy (rozliczenia, wymiana inf, szkolnictwo bankowe, postępowanie pojednawcze, arbitraż bankowy)

ZBP może:

Prezentować stanowiska, wyrażać opinie, kierować wystąpienia do organów władzy i administracji państwowej

Opiniować projekty ustaw i aktów wykonawczych do

Delegować przedstawicieli do organów administracji państwowej…

Opracowywać raporty o stanie bankowości, a także udzielać wypowiedzi w sprawach bankowości dla środków masowego przekaz

Organizować i wspierać działalność szkoleniową

Działalność w zakresie wymiany informacji bankowej i gospodarczej (np. poprzez BIK SA)

ZBP – Sąd Polubowny

Od marca 1992 przy ZBP działa powołany uchwałą WZ ZBP Sąd Polubowny (Arbitrażowy), rozpatrujący w postępowaniu dwuinstancyjnym sprawy z zakresu prawa cywilnego, bankowego, gospodarczego, instrumentów finansowych i papierów wartościowych, zgłaszane nie tylko przez przedstawicieli banków.

Bankowy Arbitraż Konsumencki – ze strony

Od 1.03.2002 funkcjonuje

O postepowaniu

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Działa na rzecz bezpieczeństwa i stabilności banku oraz wzrostu zaufania do systemu bankowego.

Organem nadzorczym jest Rada BFG, którą tworzy przewodniczący oraz 7 członków powołanych przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych (2), Prezesa NBP (2), Przewodniczącego KNF (1) i Związek Banków Polskich (2). Funkcje te mogą pełnić osoby:

- posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, wyższe wykształcenie, wiedzę i doświadczenie w zakresie bankowości

-nie karane za przestępstwo umyślne lub skarbowe

Rada BFG:

-dokonuje kontroli i nadzoru nad działalnością Funduszu

-określa m.in. corocznie wys stawek obowiązkowej opłaty rocznej oraz FOŚG.

Zarząd który składa się z 3 do5 osób, w tym prezesa i jego zastępcy, powoływany przez Radę BFG na 3 lata. Członkami mogą być:

-os posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, wyższe wykształcenie i co najmniej 5letni staż pracy w bankowości na stanowisku kierowniczym

-nie karane za przestępstwo umyślne lub skarbowe.

Do źródeł finansowania BFG należą:

• Obowiązkowe wpłaty roczne wnoszone w wysokości stawki nieprzekraczającej 0,3% 12,5krotnosci sumy wymogów kapitałowych z tyt. Poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm zawartych w ustawie Prawo bankowe.

• Kwoty przekazywane przez banki (na specjalny rachunek w NBP) z fośg, tworzonych w wysokość iloczynu stawki do 0,55% (Te iloczyny pamiętać bo były w pytaniach!!!!)i sumy środków pieniężnych na rachunkach stanowiących podstawę naliczenia rezerwy obowiązkowej (środki z tego funduszu banki są zobowiązane lokować w skarbowych papierach wartościowych i bonach pieniężnych NBP lub obligacjach NBP mogących być przedmiotem obrotu, albo jednostkach uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego oraz deponować je na rachunku depozytowym w NBP lub KDPW lub podmiocie prowadzącym rachunki papierów wartościowych i rachunki pieniężne służące do ich obsługi, a w przypadku braku takich możliwości lokować te aktywa na oprocentowanym rachunku bieżącym w NBP. BS deponują aktywa stanowiące pokrycie fośg na wyodrębnionym rachunku w banku zrzeszającym. Aktywa stanowiące pokrycie fośg nie mogą być zastawione, obciążane, nie podlegają egzekucji sądowej i administracyjnej.

• Środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej,

• Środki z dotacji udzielonych na wniosek BFG z budżetu państwa na zasadach określonych w przepisach o finansach publicznych,

• Środki z kredytu krótkoterminowego udzielonego przez NP.,

• Udzielone pożyczki ze środków budżetu państwa

• Inne dochody

Działalność pomocowa może być finansowana przez środki wymienione w pkt 13, 4 i 8 pomniejszone o kwoty wydatków związanych z wykonaniem zadań BFG.

Wykład 5

BFG – działalność gwarancyjna

Zapewnienie deponentom, którzy powierzają swoje środki finansowe bankom jako instytucjom zaufania publicznego, zwrotu tych środków w przypadku upadłości podmiotu objętego systemem gwarantowania, w tym:

• Określanie na dany rok wysokości środków wyodrębnionych przez banki w związku z obowiązkiem tworzenia funduszu ochrony środków gwarantowanych,

• Wykonywanie obowiązków wynikających z gwarantowania środków pieniężnych,

• Nadzór nad umownym systemem gwarantowania środków pieniężnych.

Działalność gwarancyjna

• Do systemu gwarantowania obligatoryjnie należą wszystkie banki, a także oddziały banków zagranicznych, jeśli nie są członkami innego systemu gwarantowania depozytów, albo system, w którym uczestniczą nie zapewnia gwarantowania środków pienięznych co najmniej w zakresie i wysokości obowiązującej w Polsce

• Gwarancjom podlegają środki osób fizycznych, prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną oraz SKO i PKZP będących stroną umowy imiennego rachunku bankowego lub posiadających wynikającą z czynności bankowych wierzytelność do banku objętego obowiązkowym systemem gwarantowania oraz osób pokrywających koszty pogrzebu posiadacza rachunku lub dysponentów na wypadek śmierci, o ile ich wierzytelność do banku stałą się wymagalna przed dniem spełnienia warunku gwarancji za wyjątkiem m.in. SP, banków, zakładów ubezpieczeń, funduszy inwestycyjnych itp.

• Środki gwarantowane muszą być zgromadzone na rachunkach imiennych, a należności potwierdzone dokumentami imiennymi lub imiennymi świadectwami depozytowymi. Nie dotyczy to środków należnych z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu właściciela rachunku i wypłacanych z tyt. Dyspozycji na wypadek śmierci. Środki są wyliczane (łącznie z odsetkami) na dzień spełnienia warunków gwarancji – w przypadku banku krajowego jest to dzień wydania przez KNF decyzji o zawieszeniu działalności banku i ustanowieniu zarządu komisarycznego (o ile nie został ustanowiony wcześniej) oraz wystąpienia do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.

• Ochronie polegają środki jednego deponenta do wysokości równowartości 100 ty. Euro w 100%

  Fundusz dokonuje wypłat w kolejności:

1. FOŚG banku, który upadł.

2. fośg pozostałych banków (łączznie na oniec 2011 3 216 992,1 tys zł)

FOŚG pozostałych banków (łącznie fośg na koniec 2011 r – 3 216 992, 1 tys. Zł),

Były pytania gdzie jest ten fośg czy w BK czy utrzymywany w BC

1. Środki funduszu własnego BFG przeznaczonego do ewidencji środków odzyskanych z mas upadłości (53 623,0 tys. Zł n koniec 2011)

2. Środki funduszu własnego BFG przeznaczonego do ewidencji wpłat uzyskanych opłat rocznych (fundusz pomocowy do wykorzystania na koniec 2011 r., 5 573 552,4 tys. zł.)

3. Inne źródła finansowania za wyjątkiem krótkoterminowych kredytów z NBP (dotacje pożyczki z budżetu państwa)

4. Pozostałe fundusze własne za wyjątkiem części funduszu tworzonego w celu zapewnienia środków na nabycie rzeczowego majątku trwałego, funduszy utworzonych wyłącznie dla ewidencjonowania środków pieniężnych uzyskiwanych na podstawie odrębnych ustaw, funduszu z aktualizacji wyceny, niezatwierdzonego zysku z lat ubiegłych i zysku roku bieżącego (na koniec 2011 – 666 604,4 tys. Zł fundusz statutowy 1 637 025,5 tys. zł, wartość rzeczowego majątku trwałego pomniejszająca dostępny do finansowania wypłat gwarancyjnych fundusz statutowy wynosiła 61 603, 2 tys. zł, łącznie 2 242 026,7 tys. zł.

5. Krótkoterminowy kredyt udzielony przez NBP po ustanowieniu odpowiedniego zabezpieczenia

6. Środki pochodzące z podniesienia przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych stawki fośg do maksymalnie 0,8%

7. Środki pochodzące z podniesienia przez ministra właściwego spraw instytucji finansowych stawki obowiązkowej opłaty rocznej do maksymalnie 0,6%

Symulacja wypłacalności „sum gwarantowanych”

Z wyliczenia wynika, że pomijając pożyczki i dotacje oraz środki z ewentualnego zwiększenia stawek opłat bfg na wypłaty gwarantowane na koniec 2011 r, dysponował kwotą 11,09 mld zl

Wg danych KNF na koniec 2011 depozyty sektora niefinansowego ulokowane w bankach wynosiły 698,5 mld zł. Pokrycie fośg 1,59%

Wg danych PKO BP w 2011 r. depozyty ludności i podmiotów gospodarczych wyniosły 108,6 mld zł. Pokrycie fośg 10,21%

FOŚG w %

	Wszystkie banki z wyjątkiem	PKO BP, Pekao SA BGŻ
1995-6	0,4	0,2
1997	0,18	0,09
1998	0,1	0,05
1999	0,16	0,08
2000	0,4
2005	0,13
2006	0,19
2007	0,25
2008	0,26
2009-2011	0,4
2012-13	0,55

Przez cały okres funkcjonowania BFG wypłacono 814,4 mln zł.

Upadłości banków

Rok	Banki komercyjne	Spółdzielcze
95	2	48
96	1	30
97	-	6
1998	-	4
1999	1
2000	1
2001	-	1
2002-2011	-
Razem	5	89

BFG – działalność pomocowa

1. Stworzenie systemowych warunków udzielania bankom zagrożonym niewypłacalnością pomocy finansowej, ukierunkowanej na umożliwienie im realizacji programów sanacyjnych lub restrukturyzacyjnych – do wysokości środków w nich gwarantowanych w tym:

• Udzielanie zwrotnej pomocy finansowej (pożyczek, gwarancji lub poręczeń) na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych – w przypadku powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności, bądź na nabycie akcji lub udziałów banków.

• Nabywane wierzytelności banków, w których powstało niebezpieczeństwo wypłacalności

• Kontrola prawidłowości wykorzystania zwrotnej pomocy oraz monitorowanie sytuacji ekonomiczno-finansowej i systemu zarządzana banku korzystającego z pomocy finansowej,

• Określanie wysokości obowiązkowych opłat rocznych, wnoszonych przez podmioty objęte systemem gwarancyjnym na rzecz bfg

• Kontrola realizacji programu postępowania naprawczego podmiotu objętego systemem gwarantowania

1. Wspieranie procesów konsolidacyjnych banków spółdzielczych niezagrożonych niewypłacalnością z funduszu restrukturyzacji banków spółdzielczych, w tym udzielanie zwrotnej pomocy finansowej (pożyczek) na warunkach korzystniejszych niż ogólnie stosowane:

Na wsparcie procesów łączeniowych i związane z nimi inwestycje (rozwój lub ujednolicenie technologii, modyfikację procedur fin-księgowych rozwój lub modyfikację programów…)

BFG – działalność analityczna

Gromadzenie i analiza informacji o bankach objętych systemem gwarantowania, ze szczególnym uwzględnieniem identyfikacji ryzyka pogorszenia się ich sytuacji ekonomiczno-finansowej, a także opracowywanie analiz i prognoz dotyczących sektora bankowego.

Rodzaje banków w polskim sektorze bankowym: (podziały)

• banki państwowe

• b. spółdzielcze

• b. w formie spółek akcyjnych

• banki komercyjne (sa i państwowe)

• instytucje kredytowe

• banki spółdzielcze

• banki uniwersalne

• banki specjalistyczne (np. hipoteczne)

Banki państwowe

• Mogą być tworzone przez RM oraz w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra SP zaopiniowany przez KNF. W tym samym trybie są likwidowane, przy czym mogą być też likwidowane na wniosek KNF, jeśli ponoszą straty Rozporządzenie określa nazwę, siedzibę, przedmiot, zakres działania i fundusze statutowe. Bank państwowy nie podlega wpisowi do KRS.

• Członkowie organów nie mogą zajmować się działalnością konkurencyjną, a szczególnie nie mogą być członkami organów innego banku, chyba że bank państwowy jest jego akcjonariuszem

• Radę nadzorczą powołuje się na okres 3 lat spośród osób posiadających odpowiednie kwalifikacje z zakresu finansów. Przewodniczącego powołuje i odwołuje Prezes RM. O jego powołanie wnioskuje minister SP, który powołuje także członków Rady Nadzorczej spośród oso niebędących członkami zarządu tego banku. Rada sprawuje nadzór nad działalnością banku, zatwierdza przedstawione przez zarząd sprawozdanie finansowe, podział zysku i sposób pokrycia strat, przyjmuje sprawozdania z działalności banku. Może także uchylić uchwałę zarządu w razie stwierdzenia jej niezgodności z prawem lub statutem.

• Prezesa zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza. Na jego wniosek rada powołuje i odwołuje także pozostałych członków zarządu, Powołanie prezesa oraz jednego członka zarządu następuje za zgoda KNF. Prezes reprezentuje bank, przewodniczy zarządowi oraz organizuje działalność banku. Zarząd rozpatruje sprawy dotyczące działalności banku oraz podejmuje w tych sprawach uchwały.

• Szczegółowy zakres działania organów i osoby uprawnione do reprezentowania banku określa statut, nadawany w drodze rozporządzenia Ministra SP w porozumieniu z MF, po zasięgnięciu opinii KNF

• Jedynym bankiem państwowym w Polsce jest Bank Gospodarstwa Krajowego.

Banki spółdzielcze

Założycielem może być min 10 osób fizycznych. Założyciele którzy wyrazili zamiar zawarcia umowy zrzeszenia, muszą wyposażyć bank w kapitał własny na poziomie min równowartości1 mln euro. Minimalny poziom kapitałów dla banków zrzeszających to równowartość 5 mln euro. BS nie musi się zrzeszać, może działać samodzielnie, ale wówczas musi posiadać kapitały własne wymagane dla banków zgodnie z prawem bankowym (min równowartość 5 mln euro). W Polsce samodzielnie funkcjonuje tylko 1 BS – Krakowski Bank Spółdzielczy. Zakres działania banku, zarówno przedmiotowy, jak i terytorialny podlega ograniczeniom ustawowym.

BS jest spółdzielnią. Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i środowiska.

Każdy członek jest obowiązany posiadać co najmniej 1 zadeklarowany i wpłacony udział. Minimalną wysokość udziałów określa statut, który pod rygorem nieważności powinien być sporządzany w formie aktu notarialnego. Udzielanie kredytu, pożyczki, gwarancji, lub poręczenia może być uwarunkowane w statucie koniecznością posiadania udziału.

Organy BS

Organami są rada nadzorcza i zarząd.

Rada składa się z co najmniej 5 osób, będących członkami banku. Udział w radzie pracowników banku, będących jego członkami nie może przekraczać 1/5 jego składu. Osoby zajmujące stanowiska kierownicze np. główny księgowy, czy kierownik (dyrektor) oddziału nie może być członkiem rady.

Zarząd składa się co najmniej z 3 osób. Co najmniej 2 członków w tym prezes powinien posiadać kwalifikacje i doświadczenie zawodowe dające rękojmię prowadzenia działalności banku z zachowaniem bezpieczeństwa wkładów i lokat w nim zgromadzonych oraz pozostawać w stosunku pracy z tym bankiem, związanym z pełnioną funkcją. Prezesa zarządu (i pozostałych członków) powołuje i odwołuje rada nadzorcza przy czym powołanie prezesa następuje za zgodą KNF. Powołanie członków następuje na wniosek zarządu banku.

Prezesi zarządów banków zrzeszonych oraz prezes zarządu banku zrzeszającego wybierają spośród siebie radę zrzeszenia, będącą organem opiniodawczym i doradczym, którego szczegółowy zakres kompetencji, tryb powołania, odwołania, liczbę członków i zasady funkcjonowania określa umowa zrzeszenia.

Członkowie zarządu i rad nadzorczych banków spółdzielczych i zrzeszających oraz osoby zajmujące stanowiska kierownicze w tych bankach nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi.

Oczywiście pytania ile osób zakłada który bank, na ile lat kadencja RN w banku państwowym, jakie wymogi kapitałowe…

Liczba banków spółdzielczych

rok	liczba	rok	Liczba
1993	1653	2008	579
1994	1612	2009	576
1995	1510	2010	576
1996	1394	2011	574
1997	1265	2012	572

Liczba banków w zrzeszeniach

rok	BPS SA	GBW SA	MBR SA	banki samodzielne
2005	354	153	80	1
2006	351	152	80	1
2007	349	152	79	1
2008	350	151	77	1
2009	347	151	77	1
2010	359	150	66	1
		SGB Bank SA
2011	366	207	1

banki samodzielne – Krakowski Bank Spółdzielczy

Banki w formie SA

Założycielami mogą być osoby prawne lub fizyczne i musi być ich co najmniej 3. Samodzielnie bank w tej formie może założyć inny bank krajowy lub zagraniczny, zakład ubezpieczeń lub reasekuracji, Skarb Państwa, albo międzynarodowa instytucja finansowa.

Tworzone z zachowaniem Kodeksu spółek handlowych. Organami są zarząd i rada nadzorcza. RN w składzie co najmniej 5 osób powołuje walne zgromadzenie akcjonariuszy. Zarząd składa się co najmniej z 3 osób fizycznych, przy czym powołanie 2 w tym prezesa następuje za zgodą KNF na wniosek RN. Komisja może odmówić wyrażenia zgody na powołanie jeżeli:

• Wnioskowana osoba była karana za przestępstwo umyślne lub skarbowe (z wyłączeniem przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego),

• Wnioskowana osoba spowodowała udokumentowane straty, w miejscu pracy albo w związku z pełnieniem funkcji członka organu osoby prawnej,

• Został wobec niej orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek, oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorstwa, członka RN lub komisji rewizyjnej w SA, sp. zoo, lub w spółdzielni, lub nie spełnia wymagań określonych w artykule 30 Prawa bankowego,

• Przeciwko wnioskowanej osobie jest prowadzone postępowanie karne, lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe, albo była karana za inne przestępstwo.

O składzie RN i zarządu oraz o zmianie składu bank informuje KNF.

Pokrycie pełnej kwoty kapitału założycielskiego powinno być dokonane przed wpisaniem go do właściwego rejestru.

Liczba banków w formie SA

rok	RAZEM	Z przewagą kapitału państwowego	Z przewagą prywatnego kapitału polskiego	Z przewagą prywatnego kapitału zagranicznego
		Bezpośrednia własność	Pośrednia własność
2000	72	2	4	20
2001	68	2	4	16
2002	58	2	4	7
2003	57	2	3	6
2004	53	2	3	8
2005	53	2	2	7
2006	50	2	2	7
2007	49	2	2	6
2008	51	2	2	6
2009	48	2	2	6
2010	48	2	2	6
2011	46	2	2	6
2012	44	2	2	5

Instytucja kredytowa

Podmiot mający swoją siedzibę za granicą RP na terytorium 1 z państw członkowskich UE zwanych dalej „państwami członkowskimi”, prowadzący we własnym imieniu i na własny rachunek, na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych, działalność polegającą na przyjmowaniu i depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub wydawaniu pieniądza elektronicznego.

Oddział IK

Jednostka organizacyjna IK wykonująca w jej imieniu i na jej rzecz wszystkie lub niektóre czynności wynikające ze zezwolenia udzielonego tej IK, przy czym wszystkie jednostki organizacyjne danej IK odpowiadające pewnym cechom utworzone na obszarze RP uważa się za 1 oddział.

Liczba IK

Rok	liczba	rok	Liczba
2003	0	2008	18
2004	2	2009	18
2005	4	2010	21
2006	12	2011	19
2007	14	2012	26

Banki hipoteczne

BH może być tworzony wyłącznie w formie SA na zasadach ustalonych w ustawie o listach zastawnych i BH, oraz ustawie Prawo bankowe. Jego organami jest zarząd i RN. BH w przeciwieństwie do większości banków operacyjnych działających w Polsce, jest bankiem specjalistycznym. Zakres dozwolonych czynności wymienia art. 12, 15, 16 ust.

Jako jedyny BH może emitować hipoteczne i publiczne listy zastawne. List zastawny jest papierem wartościowy imiennym lub na okaziciela, w którym emitujący bank zobowiązuje się do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych, polegających na wypłacie odsetek i wykupienia listów w sposób i terminach określonych w warunkach emisji. Może być emitowany w postaci dokumentu lub w formie zdematerializowanej. Podstawą emisji listów hipotecznych są wierzytelności zabezpieczone hipotekami, a publicznych wierzytelności BH z tytułu:

• Kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem NBP, EBC, rządów lub banków centralnych państw członkowskich UE lub OECD, za wyjątkiem tych które restrukturyzowały swoje zadłużenie zagraniczne w ciągu ostatnich 5 lt oraz gwarancją lub poręczeniem Skarbu Państwa

• Kredytów udzielonych podmiotom wymienionym w pkt. 1

• Kredytów w części zabezpieczonej, wraz z odsetkami, gwarancją lub poręczeniem jst oraz udzielonych tym jednostkom

Ustawa przewiduje szczegółowy nadzór nad działalnością BH. Na wniosek rady nadzorczej KNF powołuje przy każdym banku na okres 6 lat powiernika i jego zastępcę, którzy nie mogą być pracownikami BH, powinni posiadać obywatelstwo jednego z państw członkowskich UE, wyższe wykształcenie i powinni dawać rękojmię rzetelnego wykonywania nałożonych obowiązków. Ta sama osoba może być ponownie powołana na powiernika lub zastępcę tylko raz. KNF może dokonać odwołania powiernika i jego zastępcy w ściśle określonych przypadkach.

Do zadań powiernika należy

• Sprawdzenie czy zobowiązanie wynikające ze znajdujących się w obrocie listów zastawnych są odpowiednio zabezpieczone

• Czy przyjęta przez bank bankowo-hipoteczna wartość nieruchomości ustalona została zgodnie z regulaminem

• Czy bank przestrzega określonych limitów

• Czy sposób prowadzenia rejestru zabezpieczeń listów zastawnych odpowiada warunkom ustawy

• Czy bank zapewnia zabezpieczenie dla planowanej emisji listów zastawnych

Powiernik prowadzi także bieżącą kontrolę prawidłowości prowadzenia rejestru zabezpieczeń listów zastawnych. Wykreślenie wpisów w tym rejestrze może nastąpić jedynie za jego pisemną zgodą. W celu wykonania zadań powiernik ma prawo badać w dowolnym czasie księgi rachunkowe, rejestry, plany i inne dokumenty banku. Koszty związane z wykonywaniem funkcji powiernika i jego zastępcy w tym wynagrodzeń stanowią koszt działalności banku

W Polsce działają obecnie 2 bank hipoteczne:

• BRE BH SA

• Pekao BH SA

Warunki utworzenia banku w Polsce

Zapewnienie wyposażenia w fundusze własne, których wielkość powinna być dostosowana do rodzaju czynności bankowych, jakie bank zamierza wykonywać oraz od rozmiaru przewidzianej działalności. Część kapitału założycielskiego może być wniesiona we wkładach niepieniężnych w postaci wyposażenia i nieruchomości, jeśli będą one bezpośrednio przydatne w prowadzeniu działalności, przy czym ich wartość nie może przekraczać 15% kapitału założycielskiego. Kapitał założycielski nie może być generalnie mniejszy niż równowartość 5 mln euro. Nie może pochodzić z pożyczki, kredytu, ani źródeł nieudokumentowanych. Kapitał wnoszony w formie pieniężnej musi być wpłacany przez założycieli w zł.

Zapewnienie wyposażenia w pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne i należycie zabezpieczające przechowywanie w banku wkładów.

Założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu (w tym prezes) dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem. Co najmniej 2 osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu muszą mieć wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem oraz udowodnioną znajomość języka polskiego. Od ostatniego warunku KNF może odstąpić w drodze decyzji wydanej na wniosek założycieli, zwalnia jeżeli nie jest to niezbędne ze względów nadzoru ostrożnościowego, biorąc pod uwagę poziom dopuszczalnego ryzyka lub zakres działalności banku.

Przechowywanie przez właścicieli planu działalności banku przez 3 lata

Procedura utworzenia banku

Założyciele występują ze wnioskiem o wydanie zezwolenia na utworzenia banku do KNF. Wniosek powinien zawierać określenie nazwy, siedziby banku, czynności bankowych do których wykonywania bank ma być upoważniony, oraz dane o przedmiocie i zakresie zamierzonej działalności, a także dotyczące założycieli i osób przewidzianych do objęcia stanowisk członków zarządu i kapitał założycielski. Do wniosku dołącza się projekt statutu, program działalności i plan finansowy na min 3 lata oraz dokumenty dotyczące założycieli i sytuacji finansowej.

KNF wydaje decyzję w przeciągu 3, a w uzasadnionych przypadkach 6 miesięcy. Odmawia wydania zezwolenia jeśli nie spełniono wymagań przy tworzeniu banku, działalność naruszyłaby przepisy prawa, lub interes klientów, nie gwarantowałaby bezpieczeństwa zgromadzonych środków, albo gdy przepisy prawa obowiązujące w miejscu siedziby lub jego powiązanie z innymi podmiotami mogłoby uniemożliwić skuteczne sprawowanie nadzoru nad bankiem.

Bank może podjąć działalność dopiero po wydaniu przez KNF zezwolenia na jej rozpoczęcie. Zezwolenie takie wydaje się na wniosek zarządu.

Normy nadzorcze w toku funkcjonowania:

Zgodnie z ustawą Prawo bankowe bank jest zobowiązany utrzymywać sumę funduszy własnych oraz dodatkowych pozycji bilansu banku określonych przez KNF na poziomie nie niższym niż wyższa z następujących wartości:

• suma wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka prowadzonej działalności oraz wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm określonych w ustawie,

• oszacowana przez bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka (kapitał wewnętrzny).

Zgodnie z ustawą Prawo bankowe, banki muszą także utrzymywać współczynnik wypłacalności na poziomie minimum 8%, zaś dla banków nowopowstałych 15% przez pierwszy rok działania i 12% przez kolejny rok. Współczynnik wypłacalności liczony jest jako procentowa relacja funduszy własnych powiększonych o kapitał krótkoterminowy do pomnożonego przez 12,5 całkowitego wymogu kapitałowego.

Postępowanie naprawcze:

W razie powstania straty lub groźby jej wystąpienia, albo powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności lub utraty płynności zarząd banku zawiadamia KNF oraz przedstawia program postępowania naprawczego, zapewniając jego realizację. Jeśli program ten nie jest zadowalający, lub jego realizacja nie jest należyta, KNF może:

• zakazać lub ograniczyć udzielanie kredytów lub pożyczek akcjonariuszom, członkom zarządu, rady nadzorczej i pracownikom,

• wystąpić do zarządu banku z żądaniem zwołania nadzwyczajnego WZA w celu rozpatrzenia sytuacji banku, podjęcia decyzji o pokryciu straty lub innych uchwał, w tym w sprawie zwiększenia funduszy własnych w okresie ≤ miesięcy.

KNF może także ustanowić kuratora nadzorującego wykonanie programu naprawczego przez bank. Bank realizujący postępowanie naprawcze może uzyskać pomoc z BFG. Jeśli zarząd banku nie przedstawi programu naprawczego lub jego realizacja okaże się nieskuteczna, KNF może ustanowić na czas realizacji programu zarząd komisaryczny. Opracowuje i uzgadnia on z KNF program postępowania naprawczego, kieruje jego realizacją i nie rzadziej niż raz na 3 miesiące informuje KNF o wynikach realizacji programu.

Przejęcia i likwidacja banku:

Jeżeli po upływie 6 miesięcy od daty nadzwyczajnego WZA, zwołanego w celu zwiększenia funduszy własnych, strata przekracza połowę tych funduszy KNF może podjąć decyzję o:

• przejęciu banku przez inny bank za jego zgodą,

• uchyleniu zezwolenia na utworzenie banku i likwidacji banku,

• wystąpienia do RM o likwidację banku państwowego.

Decyzje te mogą być podjęte w innym terminie, jeśli wystąpiły okoliczności grożące niewypłacalnością banku lub obniżeniem sumy funduszy własnych poniżej wymogów obowiązujących przy tworzeniu. W przypadku przejęcia banku zawieszane są uprawnienie WZA i rozwiązywane są pozostałe umowy. Bank przejmujący obejmuje zarząd banku przejmowanego. Wzywa do zgłaszania roszczeń przez wierzycieli i występuje z wnioskiem o wykreślenie przejętego banku z rejestru. Fundusze własne przejętego banku przeznacza się na pokrycie strat. Po zaspokojeniu wierzycieli bank przejmujący dokonuje wypłat akcjonariuszom lub członkom banku przejętego z jego pozostałego majątku w proporcji do posiadanego uprzednio kapitału, albo wydaje akcjonariuszom akcje własne, a w przypadku banki spółdzielczego przyznaje członkom przejętego banku prawo do funduszu udziałowego odpowiedniej wartości.

W razie likwidacji zarząd na majątkiem obejmuje likwidator powołany przez KNF. Rozwiązaniu ulega zarząd banku, a kompetencje rady nadzorczej są zawieszone. Po zakończeniu likwidacji likwidator sporządza sprawozdanie i składa je KNF oraz sądowi rejestrowemu z wnioskiem o wykreślenie z rejestru.

Upadłość banku:

Jeżeli wg bilansu aktywa nie wystarczają na pokrycie zobowiązań zarząd, zarząd komisaryczny lub likwidator powiadamiają KNF, która podejmuje decyzję o zawieszeniu działalności banku, a następnie decyzję o jego przejęciu przez inny bank za zgodą banku przejmującego, albo występuje do właściwego sądu o ogłoszenie upadłości banku, o czym powiadamia BFG.

W okresie zawieszenia działalności bank nie reguluje zobowiązań, z wyjątkiem związanych z ponoszeniem uzasadnionych kosztów bieżącej działalności, nie prowadzi działalności poza windykacją należności oraz realizacją poleceń przelewu na rachunki organów podatkowych, a także nie wypłaca środków pochodzących z nadwyżki bilansowej, ani oprocentowania wkładów.

Wniosek o ogłoszenie upadłości rozpatruje sąd. Wyznacza on syndyka upadłości, nadzorcę sądowego lub zarządcę, który obejmuje zarząd na upadłym bankiem. Organy banku ulegają rozwiązaniu, a zarząd komisaryczny jest odwoływany. Sąd ogłasza upadłość z możliwością zawarcia układu. Wymagalne stają się zobowiązania, a uczestnikiem postępowania zostaje BFG. Syndyk zgłasza do rejestru upadłość banku i wzywa fo zgłaszania wierzytelności.

Akcjonariusze (członkowie) reprezentujący 2/4 kapitału lub bank zrzeszający mogą wystąpić z wnioskiem o dopuszczenie do zawarcia układy pomiędzy upadłym bankiem, a jego wierzycielami. Jeśli do tego nie dojdzie, sędzia komisarz zmienia postanowienie na obejmujące likwidację majątku. Po zasięgnięciu opinii KNF określa warunki nabycia przedsiębiorstwa bankowego przez inne banki oraz wyznacza termin składania ofert. Na podstawie oceny złożonych ofert i po zasięgnięciu opinii KNF sędzia komisarz przyznaje prawo nabycia. Nabycie następuje w stanie wolnym od obciążeń z wyjątkiem zobowiązań z tytułu rachunków bankowych oraz służebności gruntowych. Syndyk zgłasza nabycie do rejestru. Jeśli nie nastąpi nabycie przedsiębiorstwa bankowego w całości syndyk za zezwoleniem sędziego komisarza przystępuje do sprzedaży poszczególnych składników majątku.

Definicja banku:

Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Czynności bankowe sensu stricto:

Są to czynności, których wykonywanie zastrzeżono wyłącznie dla banków. Obejmują:

• przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu i prowadzenie rachunków tych wkładów,

• prowadzenie innych rachunków bankowych,

• udzielanie kredytów,

• udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,

• emitowanie bankowych banków papierów wartościowych,

• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,

• wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,

• wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.

Mogą je wykonywać inne podmioty jeśli mają wyraźne upoważnienie ustawowe.

Czynności sensu largo:

Z mocy prawa stają się czynnościami bankowymi, o ile są wykonywane przez banki. Mogą je wykonywać też inne podmioty, ale nie mają wtedy charakteru czynności bankowych. Są to:

• udzielanie pożyczek pieniężnych,

• operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których podmiotem są warranty,

• wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,

• terminowe operacje finansowe,

• nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

• przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych i udostępnianie skrytek sejfowych,

• prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,

• udzielanie i potwierdzanie poręczeń,

• wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,

• pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.

Pozostałe uprawnienia:

Oprócz czynności wymienionych powyżej banki mogą:

• obejmować lub nabywać akcje, prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,

• zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych,

• dokonywać obrotu papierami wartościowymi,

• dokonywać (na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem) zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika,

• nabywać i zbywać nieruchomości,

• świadczyć usługi konsultacyjno – doradcze w sprawach finansowych,

• świadczyć usług certyfikacyjne w rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym, z wyłączenie wydawania certyfikatów kwalifikowanych, wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami,

• świadczyć inne usługi finansowej,

• wykonywać inne czynności, jeśli przepisy innych ustaw upoważniają je do tego.

Rodzaje operacji bankowych wg kryterium bilansowego:

Operacje bierne (pasywne), które polegają na gromadzeniu środków pieniężnych przez bank. Są ewidencjonowane w pasywach bilansu, wykonywane na rachunek banku i generują koszty związane z pozyskiwaniem kapitału. Bank staje się w nich dłużnikiem klientów (za wyjątkiem kapitałów własnych), np. przyjmowanie depozytów i lokat, emisja papierów wartościowych, zaciąganie kredytu refinansowego w NBP, lokaty międzybankowe bierne.

Operacje czynne (aktywne), które polegają na lokowaniu środków pieniężnych przez bank w celu osiągania dochodów. Są ewidencjonowane w aktywach bilansu, wykonywane na rachunek i ryzyko banku oraz (poza tzw. aktywami niedochodowymi, np. majątek trwały, rezerwy kasowe) generują głównie przychody odsetkowe, np. udzielanie kredytów, nabywanie papierów wartościowych do własnego portfela aktywów, lokaty w NBP lub na rynku międzybankowym (lokaty międzybankowe czynne). Bank staje się w nich wierzycielem klientów (należności), albo stanowią majątek banku.

Operacje usługowe (komisowe, pośredniczące), które przynoszą przychody w postaci głównie prowizji i opłat, np. prowadzenie rachunków bankowych i dokonywanie rozliczeń, udzielanie gwarancji i poręczeń, otwieranie akredytyw, wynajem skrytek i sejfów, pośrednictwo w obrocie papierów wartościowych. Nie są ujęte w bilansie i są realizowane na zlecenie klientów, a nie na rachunek i ryzyko banku, jak operacje aktywne i pasywne. Są to operacje pozabilansowe.

Parabanki:

Pojęcie parabanków nie jest w Polsce określone, choć stanowi przedmiot regulacji w wielu krajach. Można je zdefiniować jako podmioty świadczące usługi podobne do bankowych, ale nieposiadające zwykle odpowiedniej licencji władz nadzorczych. Nie mogą zazwyczaj przyjmować depozytów, co – pomijając przypadki szczególne – zastrzeżono dla banków, ale mogą udzielać pożyczek ze środków własnych, co nie wymaga licencji.

W definicji parabanków portal internetowy Wikipedia uwzględnia „różnego rodzaju specjalistyczne instytucje, świadczące usługi finansowe, które, jeżeli przedmiotem ich stałej działalności są usługi bankowe, podlegają licencjonowaniu podobnie jak banki, mają przewidzianą formę prawną, są kierowane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach i posiadają odpowiednie wyposażenie kapitałowe”.

Może to wprowadzać w błąd, ponieważ wśród parabanków wymieniono np. firmy pośrednictwa kredytowego (szerzej finansowego), których działalność nie jest licencjonowana, często nie podlega nadzorowi żadnych instytucji, a od osób w nich pracujących niewymagane jest posiadanie licencji lub certyfikatów potwierdzających ich kompetencje zawodowe. Właściwie jedyną instytucją pasującą do tej definicji są skok-i, które działają na mocy odrębnej ustawy. Spełniają one funkcjonalne kryteria definicji instytucji kredytowej i mogłyby uzyskać taki status, pod warunkiem przyjęcia w polskich regulacjach unijnej terminologii. Wówczas zresztą pojęciem instytucji kredytowej objęte byłyby zarówno banki, jak i skok-i.

Definicja skok

SKOKi są podmiotami działającymi na podstawie ustawy o skok oraz prawa spółdzielczego. Celem ich działania jest gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzenie na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczeniowych.

Procedura tworzenia skok

Utworzenie kasy wymaga uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego.Z wnioskiem o wydanie zezwolenia występują założyciele kasy. Założyciele kasy są obowiązani ustanowić od 1 do 3 pełnomocników, którzy będą ich reprezentować wobec Komisji Nadzoru Finansowego w okresie poprzedzającym wydanie zezwolenia. Pełnomocnictwo powinno być sporządzone w formie aktu notarialnego.

Komisja Nadzoru Finansowego wydaje decyzję w przedmiocie zezwolenia na utworzenie kasy w terminie 3 miesięcy od daty otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia.

W zezwoleniu na utworzenie kasy Komisja Nadzoru Finansowego określa nazwę i siedzibę kasy oraz zatwierdza jej statut.

Komisja Nadzoru Finansowego odmawia wydania zezwolenia na utworzenie kasy, jeżeli:

1) nie zostały spełnione wymagania obowiązujące przy tworzeniu kas;

2) zamierzona działalność naruszałaby przepisy prawa lub nie gwarantowałaby bezpieczeństwa gromadzonych w kasie środków;

3) osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu i rady nadzorczej kasy nie spełniają wymagań, o których mowa w art. 18 ust. 1 i 4;

4) wobec osoby przewidzianej do objęcia stanowiska prezesa zarządu kasy zachodzą przesłanki odmowy wyrażenia zgody, o której mowa w art. 21 ust. 2.

Prawa i obowiązki członków SKOK

Członkami kasy mogą być osoby fizyczne połączone więzią o charakterze zawodowym lub organizacyjnym, a w szczególności:

1) pracownicy zatrudnieni w jednym lub kilku zakładach pracy;

2) osoby należące do tej samej organizacji społecznej lub zawodowej.

Członkami kasy mogą być także - działające wśród członków, o których mowa w ust. 1 - organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.⁶⁾), jednostki organizacyjne kościołów i związków wyznaniowych posiadające osobowość prawną, spółdzielnie, związki zawodowe oraz wspólnoty mieszkaniowe.

Każdy członek kasy obowiązany jest posiadać co najmniej jeden zadeklarowany i wpłacony udział. Minimalną wysokość udziału członkowskiego określa statut.

Kasa jest obowiązana wypłacić po śmierci członka kasy z jego wkładu członkowskiego i oszczędności;

1) kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu członka kasy w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku - osobie, która przedłoży rachunek stwierdzający wysokość poniesionych przez nią wydatków;

2) kwotę nieprzekraczającą ogółem sumy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w okresie 5 lat kalendarzowych poprzedzających wypłatę - jeżeli członek kasy pisemnie wskazał kasie osoby, na których rzecz wypłata ma nastąpić; osobami wskazanymi przez członka kasy mogą być jego małżonek, zstępni, rodzice, dziadkowie i rodzeństwo;

3) kwotę równą wpłatom na rachunki, dokonanym przez organ rentowy z tytułu świadczeń z ubezpieczeń i zabezpieczeń społecznych, które nie przysługiwały za okres po śmierci posiadacza rachunków, wskazaną we wniosku organu rentowego skierowanym do kasy, wraz z podaniem numerów rachunków, na które dokonano wpłat.

Organy SKOK

Walne Zgromadzenie, Zarząd, Rada Nadzorcza. Członkami zarządu i rada nadzorcza.

Członkami rady nadzorczej i zarządu mogą być wyłącznie osoby, które nie były prawomocnie skazane za przestępstwo umyślne przeciwko mieniu, dokumentom lub przestępstwo karno- skarbowe.

W skład zarządu wchodzi 3-5 członków [powoływanych i odwoływanych przez radę nadzorczą.

Członkowie zarządu powinni posiadać kwalifikacje niezbędne do kierowania działalnością kasy oraz dawać rekojmie ostrożnego i stabilnego zarządzania kasą.

Powołanie prezesa następuje za zgodą KNF na wniosek rady nadzorczej.

Członkowie organów kasy wykonują swoje funkcje nieodpłatnie, przy czym przysługuje im zwrot prawidłowo udokumentowanych faktycznie poniesionych wydatków związanych z prowadzeniem spraw kasy. Statut może przewidywać wynagrodzenie człon ka zarządu.

W kasie działa w charakterze opiniodawczym komisja kredytowa.

Do zadań komisji kredytowej należy w szczególności przedstawianie zarządowi:

1) opinii w sprawie wniosków o udzielenie pożyczek i kredytów;

2) propozycji w przedmiocie wyboru zabezpieczenia pożyczek i kredytów;

3) propozycji warunków, na jakich można udzielić pożyczek i kredytów;

4) projektów wniosków w sprawie przedłużenia terminu spłaty pożyczek i kredytów oraz przymusowego ściągnięcia niespłaconych w terminie pożyczek i kredytów.

Członkowie komisji kredytowej nie mogą być członkami rady nadzorczej i zarządu.

W radzie nadzorczej i w zebraniu przedstawicieli kasy udział pracowników kasy, będących jej członkami, nie może przekroczyć 1/3 składu rady nadzorczej lub zebrania przedstawicieli.

Wyposażenie kapitałowe i gospodarka finansowa

W celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego kasy muszą posiadać fundusze własne dostosowane do rozmiaru zamierzonej działalności, którymi są:

• Fundusz udziałowy – powstający z wpłat udziałów członkowskich

• Fundusz zasobowy – powstający z wpłat wpisowego wnoszonego przez członków oraz nadwyżki bilansowej,

• Za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, zobowiązania z tytułu przyjęcia przez kasę otrzymanych z funduszu stabilizacyjnego w kwocie i na zasadach ustalonych w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, wydanej na wniosek kasy, pomniejszanej na koniec każdego roku w ciągu ostatnich 5 lat trwania umowy o 20% tej kwoty - środków pieniężnych spełniających zgodnie z umową łącznie następujące warunki:

- środki pieniężne przyjęto na okres co najmniej 5 lat (okres umowy),

- środki pieniężne mogą być wycofane z kasy na jej wniosek, przed upływem okresu umowy za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego pod warunkiem spełnienia wymogu, o którym mowa w ust. 5,

- środki pieniężne podlegają zwrotowi w ostatniej kolejności w przypadku upadłości kasy lub jej likwidacji,

- zwrot środków pieniężnych nie jest zabezpieczony przez kasę bezpośrednio lub pośrednio;

• inne pozycje bilansowe kasy, określone przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Fundusze własne pomniejsza się o stratę z lat ubiegłych, stratę w trakcie zatwierdzania, stratę bieżącego okresu i inne pomniejszenia funduszy własnych kasy określone przez KNF

Kasa musi utrzymać współczynnik wypłacalności na poziomie, co najmniej 5%

Kasa tworzy fundusz oszczędnościowo-pożyczkowy będący w jej dyspozycji, powstający z wkładów członkowskich

Działalność depozytowo-kredytowa SKOK

Kasa zapisuje wkłady oszczędnościowe na imiennym rachunku członka. Może potrącić ze zgromadzonych oszczędności oraz wkładu członkowskiego wymagalna kwotę pożyczki lub kredytu albo ich rat

Podobnie jak w przypadku banków, oszczędności członka kasy są wolne od zajęcia na podstawie tytułu wykonawczego sadowego lub administracyjnego. Inaczej jest jednak ustalana kwota podlegająca ochronie. W skokach oszczędności są wolne od zajęcia do wysokości równej 3kotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w gospodarce narodowej

Kasy mają obowiązek posiadania ubezpieczenia posiadanych środków. Oszczędności członków kas do 100000 eur zabezpiecza TUW SKOK.

Umowa pożyczki lub kredytu, niezależnie od wartości pożyczki lub kredytu, powinna być sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Obowiązujące ograniczenia:

• Suma i kredytów pożyczek udzielonych 1 członkowi – max 10% funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego

• Łączna kwota pożyczek i kredytów wszystkim członkom na cele związane z działalnością gospodarczą – 150% funduszy własnych kasy

• Kredyty, pożyczki rady nadzorczej, zarządu, komisji kredytowej – 20% funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego

Poręczenia

Członek kasy nie może być jednocześnie poręczycielem więcej niż dwóch pożyczek lub kredytów łącznie, udzielonych przez kasę, której jest członkiem.

Członkowie rady nadzorczej, zarządu i komisji kredytowej nie mogą poręczać pożyczek i kredytów udzielonych przez kasę, w której pełnią funkcję.

Środki pieniężne, które nie są wykorzystywane na pożyczki i kredyty dla członków kasy, mogą być inwestowane z zachowaniem najwyższej staranności:

1) w obligacje i inne papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski;

2) jako lokaty, wkłady lub udziały w Kasie Krajowej;

3) jako lokaty w bankach;

4) w jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, o których mowa w art. 178 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych

2. Łączna kwota lokat w jednym banku, wartość wkładu, udziału, jednostek uczestnictwa lub nabytego papieru wartościowego jednego rodzaju nie może przekraczać 8% aktywów kasy. Ograniczenia tego nie stosuje się do papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1 pkt 1.

3. Łączna wartość zakupionych przez kasę środków trwałych nie może przekroczyć 100% funduszy własnych kasy. Jednakże w pierwszych 3 latach działalności kasy łączna wartość zakupionych przez kasę środków trwałych nie może przekroczyć 5% wysokości aktywów na dzień zakupu.

Art. 38. 1. Kasa ma obowiązek utrzymywać rezerwę płynną w wysokości nie mniejszej niż 10% funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego.

2. Rezerwę płynną stanowią środki pieniężne zgromadzone w kasie w formie gotówki lub w innych formach ustalonych przez Komisję Nadzoru Finansowego na umotywowany wniosek Kasy Krajowej.

Krajowa SKOK

Kasy zrzeszają się w KSKOK. Jest spółdzielnią osób prawnych i jej celem jest zapewnienie stabilności finansowej kas a w szczególności udzielanie kasom wsparcia finansowego ze środków funduszu stabilizacyjnego, oraz sprawowanie kontroli nad kasami dla zapewniania bezpieczeństwa zgromadzonych w nich oszczędności a także zgodność działalności kas z przepisami prawa.

Kompetencje Kasy Krajowej

• reprezentowaniu interesów kas przed organami administracji państwowej i organami samorządu terytorialnego, a także w organizacjach międzynarodowych;

• wyrażaniu opinii o projektach aktów prawnych dotyczących kas;

• zapewnianiu doradztwa prawnego, organizacyjnego i finansowego;

• organizowaniu szkoleń i prowadzeniu działalności wydawniczej związanej z działalnością kas;

• opracowywaniu standardów świadczenia usług i prowadzenia dokumentacji przez kasy oraz systemów informatycznych dla kas;

• przyjmowaniu lokat;

• udzielaniu pożyczek i kredytów kasom;

• pośredniczeniu w przeprowadzaniu rozliczeń, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz wydawaniu kart płatniczych, jeżeli kasa nie wybierze innego sposobu prowadzenia tej działalności;

• udzielaniu pomocy nowo powstającym kasom.

Organy KSKOK

Art. 47. Organami Kasy Krajowej są:

1) walne zgromadzenie;

2) rada nadzorcza;

3) zarząd.

Art. 48. 1. Walne zgromadzenie jest najwyższym organem Kasy Krajowej.

2. Każdemu członkowi Kasy Krajowej przysługuje jeden głos na walnym zgromadzeniu, bez względu na ilość posiadanych udziałów.

3. Na walnym zgromadzeniu Kasy Krajowej kasa jest reprezentowana przez pełnomocnika wybranego przez radę nadzorczą kasy spośród członków kasy, z wyłączeniem członków zarządu kasy.

Art. 49. 1. Rada nadzorcza wybierana spośród pełnomocników reprezentujących kasy na walnym zgromadzeniu Kasy Krajowej sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością Kasy Krajowej.

2. Do członków rady nadzorczej Kasy Krajowej przepisy art. 18 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

3. Kasa Krajowa informuje Komisję Nadzoru Finansowego o składzie rady nadzorczej oraz o zmianie jej składu niezwłocznie po jej powołaniu lub po dokonaniu zmiany jej składu.

Art. 50. Zarząd kieruje działalnością Kasy Krajowej oraz reprezentuje ją na zewnątrz.

Art. 51. 1. Zarząd składa się z 3 do 5 osób powoływanych przez radę nadzorczą. Powołanie trzech członków zarządu, w tym prezesa, następuje za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje rada nadzorcza Kasy Krajowej.

Fundusze własne i gospodarka finansowa KSKOK

Funduszami własnymi Kasy Krajowej są:

1) fundusz udziałowy - powstający z wpłat udziałów członkowskich;

2) fundusz zasobowy - powstający z wpłat wpisowego wnoszonego przez członków

Nadzór nad systemem SKOK

Art. 60. Działalność kas i Kasy Krajowej podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego w zakresie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie i w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. Nr 157, poz. 1119, z późn. zm.¹²⁾).

Art. 61. 1. Celem nadzoru nad kasami jest zapewnienie:

1) stabilności finansowej kas;

2) prawidłowości prowadzonej przez kasy działalności finansowej;

3) bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych w kasach;

4) zgodności działalności kas z przepisami niniejszej ustawy.

2. Celem nadzoru nad Kasą Krajową jest zapewnienie:

1) stabilności finansowej Kasy Krajowej;

2) prawidłowości wykorzystania funduszu stabilizacyjnego;

3) zgodności działalności Kasy Krajowej z przepisami niniejszej ustawy.

Czynności podejmowane przez Kasę Krajową w ramach kontroli działalności kas polegają w szczególności na;

1) analizie bilansu kas;

2) badaniu realizacji obowiązku, utrzymywania płynności płatniczej przez kasy;

3) badaniu zgodności udzielanych kredytów i pożyczek przez kasy z przepisami art. 29-32 i art. 36;

4) badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek kas;

5) badaniu stosowanego oprocentowania kredytów i pożyczek oraz złożonych oszczędności i lokat w kasach;

6) badaniu sytuacji finansowej kas.

Art. 67. Czynności podejmowane przez Komisję Nadzoru Finansowego w ramach nadzoru nad działalnością kas polegają w szczególności na:

1) analizie sprawozdań finansowych kas;

2) badaniu realizacji obowiązku utrzymywania płynności płatniczej przez kasy;

3) badaniu zgodności udzielanych kredytów i pożyczek przez kasy z przepisami art. 29-32 i art. 36;

4) badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek kas;

5) badaniu sytuacji finansowej kas;

6) badaniu jakości aktywów i zobowiązań pozabilansowych;

7) ocenie poziomu kapitałów.

Art. 68. 1. Czynności podejmowane przez Komisję Nadzoru Finansowego w ramach nadzoru nad działalnością Kasy Krajowej polegają w szczególności na:

1) badaniu sposobu wykorzystania środków funduszu stabilizacyjnego;

2) badaniu zasad, metod i standardów realizacji celu, o którym mowa w art. 42;

3) badaniu zgodności prowadzonej działalności z przepisami niniejszej ustawy.

2. Komisja Nadzoru Finansowego ma prawo kontroli metodyki i zasad wykonywania przez Kasę Krajową czynności kontrolnych w kasach w zakresie ich efektywności i adekwatności.

3. Komisja Nadzoru Finansowego może zalecić Kasie Krajowej dokonanie zmian w metodyce i zasadach określających sposób i zakres przeprowadzania kontroli w kasach.

Działania sanacyjne

W razie powstania w kasie straty bilansowej albo groźby jej wystąpienia, albo powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności, zarząd kasy niezwłocznie zawiadamia o tym Komisję Nadzoru Finansowego i Kasę Krajową oraz przystępuje do opracowania programu naprawczego. Kasa przedkłada program Komisji Nadzoru Finansowego wraz z opinią Kasy Krajowej oraz zapewnia jego realizację.

2. Komisja Nadzoru Finansowego może z własnej inicjatywy lub na uzasadniony wniosek Kasy Krajowej, wyznaczyć kasie termin na opracowanie programu postępowania naprawczego, o którym mowa w ust. 1, oraz zlecić jego uzupełnienie lub ponowne opracowanie.

3. W razie zaniechania działań określonych w ust. 1, Komisja Nadzoru Finansowego może zobowiązać kasę do wszczęcia postępowania naprawczego.

Art. 77. 1. Komisja Nadzoru Finansowego może na uzasadniony wniosek Kasy Krajowej w kasie, która otrzymuje środki z funduszu stabilizacyjnego, na wniosek Kasy Krajowej, ustanowić kuratora nadzorującego wykonanie programu postępowania naprawczego.

2. Kuratorowi przysługuje prawo uczestniczenia w posiedzeniach organów kasy oraz uzyskiwania wszelkich informacji niezbędnych do wykonywania jego funkcji.

3. Kuratorowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu wobec uchwał i decyzji zarządu i rady nadzorczej kasy. Oświadczenie o zamiarze wniesienia sprzeciwu zgłoszone na posiedzeniu rady nadzorczej lub zarządu wstrzymuje wykonanie uchwały lub decyzji.

4. Sprzeciw, o którym mowa w ust. 3, kurator wnosi do właściwego sądu gospodarczego w terminie 14 dni od daty podjęcia uchwały lub decyzji zarządu lub rady nadzorczej.

5. W przypadku braku wniesienia sprzeciwu do sądu w terminie, o którym mowa w ust. 4, lub w przypadku oświadczenia kuratora, że nie będzie zgłaszał sprzeciwu, uchwała lub decyzja, o których mowa w ust. 3, może zostać wykonana.

6. Kurator może zaskarżyć do sądu uchwałę walnego zgromadzenia kasy. Przepis art. 42 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze stosuje się.

7. Od decyzji o ustanowieniu kuratora kasa może wnieść skargę do sądu administracyjnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji. Przepisu art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.

8. Kurator składa Komisji Nadzoru Finansowego kwartalne sprawozdania ze swojej działalności zawierające ocenę realizacji przez kasę programu naprawczego. Sprawozdania przekazywane są także Kasie Krajowej.

9. Koszty związane z wykonywaniem funkcji kuratora obciążają koszty działalności kasy. Wynagrodzenie kuratora ustala Komisja Nadzoru Finansowego po zasięgnięciu opinii Kasy Krajowej, z tym że w kasach, w których w statutach przewidziano wynagrodzenie dla prezesa zarządu, wynagrodzenie kuratora nie może być wyższe niż wynagrodzenie prezesa zarządu kasy, w której ustanowiono kuratora.

10. Komisja Nadzoru Finansowego odwołuje kuratora nadzorującego wykonywanie programu naprawczego po zrealizowaniu tego programu przez kasę, a także w przypadku, jego rezygnacji, niewłaściwego wykonywania funkcji lub też innych względów uniemożliwiających kuratorowi należyte wykonywanie tej funkcji.

. W przypadku powstania groźby zaprzestania spłacania długów przez kasę lub gdy jej działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie przepisów prawa, lub jeżeli zarząd nie przekaże programu postępowania naprawczego zgodnie z art. 76 albo gdy realizacja tego programu okaże się nieskuteczna. Komisja Nadzoru Finansowego z własnej inicjatywy lub na uzasadniony wniosek Kasy Krajowej może podjąć decyzję o ustanowieniu zarządcy komisarycznego. Ustanowienie zarządcy komisarycznego nie wpływa na organizację i sposób działania kasy, z wyjątkiem zmian przewidzianych niniejszą ustawą.

2. Ustanowienie zarządcy komisarycznego może trwać nie dłużej niż 6 miesięcy.

3. Z dniem ustanowienia zarządcy komisarycznego członkowie zarządu kasy zostają odwołani z mocy prawa, a udzielone wcześniej prokury i pełnomocnictwa wygasają. Kompetencje innych organów kasy ulegają zawieszeniu. Na zarządcę komisarycznego przechodzi prawo podejmowania decyzji we wszystkich sprawach kasy, z wyjątkiem wprowadzania zmian w statucie kasy.

4. Zarządca komisaryczny wykonuje również zadania określone w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego o ustanowieniu zarządcy komisarycznego.

5. Zarządca komisaryczny opracowuje i uzgadnia z Komisją Nadzoru Finansowego program postępowania naprawczego, kieruje jego realizacją oraz informuje Komisję Nadzoru Finansowego, Kasę Krajową i radę nadzorczą kasy o wynikach jego realizacji.

6. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, rada nadzorcza kasy może wnieść skargę do sądu administracyjnego w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji. Przepisu art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.

7. Koszty związane z wykonywaniem funkcji zarządcy komisarycznego obciążają koszty działalności kasy. Wynagrodzenie zarządcy komisarycznego ustala Komisja Nadzoru Finansowego po zasięgnięciu opinii Kasy Krajowej, z tym że w kasach, w których w statutach przewidziano wynagrodzenie dla prezesa zarządu, wynagrodzenie zarządcy komisarycznego nie może być wyższe niż wynagrodzenie prezesa zarządu kasy, w której ustanowiono zarządcę komisarycznego.

Nadzór bankowy

Nadzór nad rynkiem finansowym, w tym bankowym jest niezbędnym elementem sieci bezpieczeństwa.

Modele nadzoru:

- zróżnicowany – wiele instytucji nadzoruje poszczególne segmenty rynku, np. Chiny Australia, Włochy

Do 21.07.2006 r, w Polsce funkcjonowała Komisja Nadzoru Bankowego

- zintegrowany – Arabia Saudyjska, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Finlandi, Szwecja, Polska

Przesłanki za wprowadzeniem modelu zintegrowanego:

• Zacieranie się granic między poszczególnymi segmentami rynku finansowego i jego produktami oraz powstawanie konglomeratów finansowych,

• Zintegrowany nadzór posiada większy status strukturze instytucjonalnej kraju niż pojedyncze nadzory nad poszczególnymi segmentami rynku,

• Możliwość uniknięcia powielania się kompetencji oraz zwiększania przejrzystości działania

Argumenty przeciw:

• Specyfika poszczególnych segmentów rynku finansowego, różne profile ryzyka i układy sprawozdawczości, co znacznie utrudniają nadzorowanie na jednolitych zasadach,

• Korzyści skali mogą się okazać znikome i jeden nadzorca może nie być bardziej efektywny od kilku wyspecjalizowanych

Czynniki wyboru modelu nadzoru:

• Poziom rozwoju nadzoru kraju i rynku finansowego,

• Struktura rynku finansowego,

• Rachunek kosztów i potencjalnych zysków.

Nadzór makroostrożnościowy – skupia się na ryzyku systemowym jak np. ryzyko wpływ złego stanu finansów publicznych na sytuację sektora bankowego, trudności w pozyskaniu przez banki stabilnego fin. Długoterminowego

Nadzór mikroostrożnościowy – skoncentrowany na kondycji ekonom-fin banku

Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego

Prace Komitetu Bazylejskiego organizuje stały sekretariat z siedziba w Banku Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei

Cel prac – opracowanie standardów nadzoru dotyczących międzynarodowego wymiaru działalności banków należących do Komitetu

I UK 1988

Celem- wypracowanie standardów skutecznego nadzoru nad międzynarodowymi opercjami bankowymi

Dyrektywy dot. funduszy własnych banków, limity koncentracji kredytów i innych wierzytelności, skonsolidowany rozwój bankowy.

NUK (Basel II)

2006 r.

• 3 filary: minimalne wymogi kapitałowe dot. ryzyka kredytowego, operacyjnego, rynkowego

• Przegląd nadzorczy, czy poziom kapitału jest odpowiedni do profilu ryzyka banku

• Dyscyplina rynkowa, podawania do publicznej wiadomości informacji

Bazylea 3

3 elementy:

• Kapitał regulacyjny,

• Dźwignia finansowa,

• Normy płynności

Implementacja od 1.01.2013