Polityka monetarna banku centralnego:
bank centralny realizuje politykę monetarną państwa poprzez oddziaływanie na ilość pieniądza w gospodarce (podaż pieniądza – M). Do najważniejszych instrumentów wykorzystanych przez bank centralny do kontrolowania podaży należą:
-stopa rezerw obowiązkowych (Zro -> M<- ; Zro<- M->)
-stopa redyskontowa – stopa procentowa ustalana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym (Zre -> M<- ; Zre<- M->)
-operacje rynku otwartego – zakup lub sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny na otwartym rynku giełdowym (Zakup M-> ; Sprzedaż M<-)

Polityka ekspansywna:
stosowana gdy gospodarka znajduje się w stanie recesji, ma na celu ożywienie koniunktury poprzez zwiększenie ilości pieniądza w gospodarce.

Polityka restrykcyjna:
prowadzona jest w sytuacji nadmiernego wzrostu gospodarczego, który grozi inflacją, ma na celu obniżenie ilości pieniądza w obiegu.

Budżet i podatki:
Budżet państwa: - to plan finansowy zawierający roczne zestawienie dochodów i wydatków związanych z realizacja przejętej polityki gospodarczej, społecznej , obronnej. Budżet państwa składa się z dochodów i wydatków centralnych władz państwowych (budżet centralny) oraz dochodów i wydatków władz lokalnych (budżet lokalny).

Funkcje budżetu:
-fiskalna – polega na gromadzeniu środków finansowych (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań
-redystrybucyjna – polega na dokonywaniu pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego (np. na niwelowaniu różnic w poziomie dochodów osiąganych przez różne grupy społeczne poprzez wprowadzenie progresywnego podatkowania dochodów)
-stymulacyjna – polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na procesy zachodzące w gospodarce

Dochody budżetu państwa:
-podatki (główne źródła dochodów budżetowych, stanowią 70-90% wpływów budżetowych)
-cła
-zyski wypracowane przez przedsiębiorstwa państwowe i jedno osobowe spółki Skarbu Państwa oraz zyski wypracowane przez przedsiębiorstwa sprywatyzowane, których Skarb Państwa jest współwłaścicielem (w postaci tzw. dywidendy)
-zyski NBP
-dochody jednostek budżetowych (opłaty skarbowe, sądowe, materialne, kary, grzywny)
-wpłaty z budżetu Unii Europejskiej

Podatek – to publicznoprawne, przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne przekazywane przez podatnika na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy wynikające z ustawy podatkowej

Klasyfikacja podatków:
1.kryterium opodatkowania:
-dochodowe – pobierane od dochodów osób fizycznych (płace, wynagrodzenia za prace zlecane, renty, emerytury) oraz podatek dochodowy od osób prawnych
-podatki konsumpcyjne – podatki nakładane na produkty i usługi będące przedmiotem obrotu np. VAT, akcyza
-podatki majątkowe – płacone od posiadanego majątku (kapitału), oraz od przenoszenia praw do majątku np. od spadków i darowizn
2.Kryterium źródła pokrycia podatków:
-podatki bezpośrednie – płacone przez podatnika z określonego tytuły, np. podatek dochodowy od osób prawnych, podarek od spadków i darowizn, podatek od posiadanych psów
-podatki pośrednie – płacone w cenie kupowanego towaru np. podatek od towarów i usług VAT, akcyza, podatek od gier
3.Kryterium podmiotu pobierającego podatek:
-podatki centralne – to takie które zasilają budżet centralny np. VAT, akcyza
-podatki lokalne – to takie, które zasilają budżet lokalny np. podatek rolny, podatek leśny, podatek od nieruchomości, podatek od spadków i darowizn, podatek od posiadania psów
-podatki wspólne – to takie, które zasilają częściowo budżet centralny, a częściowo budżet lokalny – podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych

Systemy podatkowe:
w zależności od sposobu ustalenia i egzekwowania podatków wyróżnia się następujące systemy podatkowe:
-proporcjonalne (linowe) – występują wówczas gdy wszyscy podatnicy płacą ten sam procent od swoich dochodów, czyli obowiązuje jedna stopa podatkowa
-progresywne – występują gdy podmioty uzyskujące wyższe dochody obciążone są wyższą stopą podatkową
-regresywne – polegająca na tym, że wraz ze wzrostem dochodu nakładane są coraz mniejsze procentowe stawki podatkowe

PIT – personal income tax
CIT – corporation income tax
VAT – value added tax

Krzywa Laffera:
przedstawia zależność między wysokością stawek podatkowych, a wpływami do budżetu z tytułu podatków. Krzywa ta opiera się na założeniu, że wpływy do budżetu zależą od dwóch wielkości:
-podstawy opodatkowania (wysokości dochodów)
-wysokości stóp podatkowych (f)

Wydatki budżetu Państwa:
-wydatki związane z pełnieniem przez państwo takich funkcji jak : obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości
-wydatki związane z realizacją celów społecznych (oświata, kultura, służba zdrowia)
-wydatki związane z pełnieniem przez państwo funkcji interwencyjnych (oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne, subsydia dla rolnictwa, przedsiębiorstw państwowych, inne transfery rządowe w postaci emerytur, rent)
-wydatki związane z obsługą długu publicznego

Równowaga budżetowa – zdolność budżetu państwa do sfinansowania w ciągu roku z uzyskanych dochodów wszystkich wydatków uznanych za uzasadnione przez władzę ustawodawczą danego kraju

Deficyt budżetowy – to nadwyżka wydatków państwa nad dochodami budżetowymi

Nadwyżka budżetowa – to nadwyżka dochodów budżetu państwa nad wydatkami

Dług publiczny:
długiem publicznym nazywamy całkowitą kwotę zadłużenia rządu w formie należnej zapłaty z tytułu sprzedanych papierów wartościowych skarbu państwa w celu pokrycia deficytu budżetowego. Koszty obsługi długu publicznego tj. wypłacanie odsetek, pomniejszają przyszłe dochody budżetu i najczęściej są powodem zaciągania kolejnych pożyczek. To powoduje na ogół stały wzrost zadłużenia publicznego.