1 .Zdefiniować terminy: technologia, montaż, baza.

Technologia – nauka stosowana zajmująca się procesami wytwarzania produktów z materiałów wyjściowych, które stanowią dobra naturalne lub półwyroby. Metoda wytwarzania.

Montaż (proces technologiczny montażu) – łączenie części lub zespołów w dalsze zespoły lub gotowy wyrób, przy stosowaniu połączeń spoczynkowych jak i ruchowych (obrotowych, posuwistych), rozłącznych (śrubowych) i nierozłącznych (nity, spawy).

Baza – powierzchnia, linia lub punkt przedmiotu, względem których określone zostaje w sposób bezpośredni położenie rozpatrywanego punktu linii lub powierzchni.

2. Wymienić i wskazać płaszczyzny zasadnicze.

Płaszczyzny zasadnicze:

• płaszczyzna symetrii statku (przebiega pionowo wzdłuż statku i dzieli go na dwie połowy),

• płaszczyzna owręża (przecina statek poprzecznie w połowie długości),

• płaszczyzna wodnicy konstrukcyjnej (jest równoległa do płaszczyzny podstawowej, która nie służy do celów pomiarowych jako baza pomiarowa, gdyż leży poniżej wewnętrznych przestrzeni statku i praktycznie jest niedostępna).

Płaszczyzny zasadnicze obowiązują na każdym statku, natomiast liczbę i rozmieszczenie płaszczyzn pomocniczych (równoległe do zasadniczych najczęściej w odległości pełnych metrów) ustala się dla każdego projektu indywidualnie we wczesnej fazie projektowania.

3. Możliwość usytuowania przedziału maszynowego (wady i zalety).

Usytuowanie przedziału maszynowego:

Na rufie (przed tylnią grodzią zderzeniową)

Siłownia charakteryzuje się krótką linią wałów, co jest korzystne ze względów sprawnościowych i ciężarowych. Trudności są z rozmieszczeniem maszyn i urządzeń, ze względu na małą powierzchnię dna wewnętrznego i skośne burty. Rufowe przedziały maszynowe są nieco dłuższe niż te w innych rejonach statku. Występują duże przyspieszenia i amplitudy przemieszczeń pionowych oraz drgania pochodzące od pracy śruby, na które są narażone pomieszczenia mieszkalne, lokalizowane zazwyczaj w pobliżu szybu maszynowego. Ze względu na zgrupowanie dużej ilości urządzeń w pobliżu rufy mogą wystąpić kłopoty z właściwym rozwiązaniem balastowania statku

Na półrufie

Między jego tylną grodzią przedziału maszynowego a grodzią zderzeniową znajduje się pomieszczenie o długości mniejszej niż pomieszczenie przed przedziałem maszynowym. Linia wałów umieszczona jest w tunelu.

Na śródokręciu

Najkorzystniejsze rozwiązanie z punktu widzenia łatwości rozmieszczenia maszyn i urządzeń. Powoduje największą stratę przestrzeni ładunkowej. Ze względu na oddalenie od śruby i małą amplitudę przemieszczeń przy kołysaniach wzdłużnych, lokalizacja przedziału maszynowego oraz pomieszczeń mieszkalnych jest najkorzystniejsza dla załogi.

Na półdziobie i dziobie – spotykane na niektórych statkach rybackich i kontenerowcach. Celem uniknięcia konieczności stosowania bardzo długiej linii wałów mogą być wówczas stosowane przekładnie elektryczne.

4. Wymienić metody wytaczania teoretycznej osi linii wałów.

Oś linii wałów może być wytyczana za pomocą:

• struny stalowej,

• promienia świetlnego,

• przyrządów optycznych,

• przyrządów laserowych.

Struna stalowa

Wadą struny stalowej jest zwis struny spowodowany jej ciężarem oraz to, że przeszkadza w prowadzeniu prac wyposażeniowych i może być nieumyślnie zerwana.

Promień świetlny

Używa się płytek cynkowych z otworkami o średnicy 1mm. Źródłem światła jest żarówka umieszczona za płytką. Na pionie rufowym umieszcza się okular dla łatwiejszej obserwacji.

W celu łatwiejszego odnajdowania punktów pośrednich używa się liniału lub przyrządu złożonego z ramy z przesuwną płytką w pionie i poziomie i obrotową tarczą z otworkami wzdłużnymi i otworkiem o średnicy 1mm.

Najpierw wyłapuje się płaszczyznę poziomą, potem pionową. Następnie ustawia się w punktach pośrednich płytki z otworkami o średnicy 1 mm i sprawdza się przy pomocy okularu, czy punkt świetlny jest widoczny.

Urządzenia optyczne

Podstawowym urządzeniem optycznym jest luneta precyzyjna, która dla ułatwienia pracy w ciasnych miejscach ma końcówkę umożliwiającą obserwację z boku. Na odległości 30 m daje możliwość odczytu z dokładnością do 0,05mm. Do wytyczania osi w punktach pośrednich służą wyskalowane tarcze, obserwowane przez lunetę. Zamocowanie tarcz daje możliwość przesuwania ich. Mogą być również oświetlane.

Dla montażu łożysk linii wałów używany jest kolimator wyposażony w dwie tarcze. Pozwala na pomiary przesunięć od osi (dokładność +/- 0,008 mm) jak i pomiary niewspółosiowości (dokładność +/- 3 sekundy).

Urządzenia laserowe – najnowocześniejsze rozwiązani

Urządzenia laserowe składają się z nadajnika i odbiornika (czujnika).

Wyniki mogą być przekazywane do pamięci komputera lub nawet telefonu komórkowego i tam poddawane obróbce (obliczenia odchyłek od osiowości osiowanych wałów maszyn).

5. Wymienić typowe błędy osiowania wałów maszyn.

Typowe odchylenia od właściwego osiowania:

• Przesunięcie równoległe tzw. Offset

	Linie środkowe dwóch osi wałów nie są współśrodkowe lecz równoległe.

• Odchylenie kątowe

	Linie środkowe dwóch osi wałów nie są równoległe.

• Przesunięcie równoległe i odchylenie kątowe

	Linie środkowe dwóch wałów nie są współśrodkowe i jednocześnie nie są równoległe.

• Miękka stopa

	Stan gdy maszyna spoczywa np. na trzech stopach zamiast na czterech. Oznacza to, że maszyna stoi niestabilnie na fundamencie. Jej mocowanie powinno zostać skorygowane przed osiowaniem.

6. Kiedy przeprowadzamy montaż wału śrubowego od strony rufy, a kiedy od strony maszynowni.

Od wewnątrz statku - dla wałów śrubowych zakończonych kołnierzem sprzęgłowym. Uszczelnienie dziobowe założone jest na wał śrubowy, a śruba napędowa montowana po wsunięciu wału do pochwy.

Od strony rufy - dla wałów śrubowych zakończonych sprzęgłem. Wał montowany jest z osadzoną śrubą napędową i zamocowanym do niej uszczelnieniem rufowym. Takie rozwiązanie stosuje się dla śrub o skoku nastawnym.

7. Wymienić metody montowania śruby do wału.

Śruba napędowa może być mocowana do wału:

• skurcznie, bezwpustowo na stożku wału śrubowego,

• wpustowo na stożku wału śrubowego,

• do odkutego z wałem kołnierza (np. śruba o skoku nastawnym).

8. Różnica między klasą a kategorią.

Podziału na klasy dokonuje towarzystwo klasyfikacyjne, w celu określenia materiałów, zakresu prób, typu połączeń, rodzaju obróbki cieplnej, technologii spawania.

Podział na kategorie jest stosowany w celu umożliwienia prefabrykacji jak największej liczby odcinków. Rozróżniamy 3 kategorie.

Kategoria I

Wszystkie odcinki, które można wykonać w warsztacie w stanie zakończonym, gotowym do montażu na statku. Muszą one bezwzględnie pasować do siebie na statku, nawet jeśli zaistniały nieznaczne odchylenia od dopuszczalnych tolerancji montażu kadłuba i baz rurociągów.

Kategoria II

Odcinki, które mogą być wykonane w stanie niezakończonym np. bez wykonania operacji spawania kołnierzy, króćców, złączek itp., ze względu na spodziewaną zmianę położenia tych elementów na statku.

Kategoria III

Odcinki, które nie mogą być wykonane na podstawie rysunków, szkiców lub rur wzorcowych z powodu braku takowych, jak również odcinki, co do których istnieje przypuszczenie, że na poszczególnych statkach tej samej serii zmieniają swoją krzywiznę z powodu wprowadzonych zmian konstrukcyjnych oraz część tzw. odcinków kompensacji błędów. Wykonuje się je na podstawie szablonów i informacji od grup montażowych pracujących na statku.

9. Krótko opisać metodę tradycyjną i prefabrykacji rurociągu.

Metoda tradycyjna – wszystkie prace związane z budową rurociągów wykonywane są w ścisłej zależności od zaawansowania budowy statku i wyposażania go w maszyny i urządzenia. Monter wyznacza posługując się uproszczoną dokumentacją konstrukcyjną przebieg rurociągów według miejsca na statku.

Metoda prefabrykacji – wykonywanie gotowych odcinków rurociągów w warsztacie, niezależnie od gotowości statku, w okresie poprzedzającym montaż rurociągów na statku.

10. Wymienić rodzaje połączeń rurociągów.

• Połączenia rozłączne - umożliwiają w warunkach eksploatacji i budowy rurociągów odłączenie i ponowne zamontowanie odcinka rurociągu. Charakterystycznym i typowym połączeniem rozłącznym jest połączenie kołnierzowe bądź gwintowane.

• Połączenia nierozłączne - połączenie spawane, lutowane lub klejone.

Połączenia gwintowane stosuje się do rurociągów o małych średnicach i przy niewysokich ciśnieniach oraz temperaturach. Rurociągi odpowietrzające, pomiarowe, sanitarne.

Złącze śrubunkowe (odmiana złącza gwintowanego) stosowane dla niewielkich średnic rur, gdy zachodzi potrzeba łatwego demontażu rurociągu w warunkach eksploatacji i remontu statku. Złącza takie występują w instalacjach sprężonego powietrza, paliwa, oleju, wody a także do łączenia armatury kontrolno-pomiarowej, odwodnień.

Złącza nasuwkowe - stosowane na rurociągach o dużych średnicach, szczególnie na zbiornikowcach. Zapewniają wystarczającą szczelność przy normalnych temperaturach i ciśnieniach. Złącze takie jest swego rodzaju kompensatorem zmiany długości rurociągów wynikającej ze zmiany temperatury, jest stosunkowo znacznie lżejsze i ma mniejszą średnice zewnętrzną w stosunku do połączenia kołnierzowego. Ich wielką zaletą jest mała pracochłonność przy przygotowaniu końców rur do ich założenia i przy samym montażu.

Połączenie kołnierzowe - najczęściej stosowany typ złącza rozłącznego, składa się z dwóch kołnierzy, uszczelki i śrub łączących z nakrętkami.

11. Metody spawania elektrycznego rurociągów.

• Spawanie łukowe, ręczne elektrodami topliwymi, otulonymi

(MMA - Manual Metal Arc Welding)

Łuk elektryczny jarzy się między końcem pokrytej otuliną metalowej elektrody a spawanym materiałem. Krople stopionego metalu elektrody, przenoszone poprzez łuk do płynnego jeziorka spawanego metalu, są chronione przed wpływem atmosfery przez gazy wydzielające się wskutek rozkładu otuliny elektrody. Topiąca się otulina tworzy na powierzchni jeziorka żużel, który chroni krzepnący metal spoiny przed wpływem atmosfery. Po ułożeniu jednego ściegu żużel trzeba usunąć. Wytwarzane są setki różnych odmian elektrod, często zawierających dodatki stopowe przyczyniające się do zwiększenia trwałości, wytrzymałości i plastyczności złączy.

• Spawanie łukowe elektrodą topliwą, metodą MIG/MAG

W metodzie MIG/MAG łuk elektryczny jarzy się między metalową elektrodą, mającą postać ciągłego drutu, a spawanym materiałem. Łuk i jeziorko ciekłego metalu są chronione strumieniem gazu obojętnego lub aktywnego. Metoda nadaje się do spawania większości materiałów. Oferowane są druty elektrodowe odpowiednie dla różnych metali.

• Spawanie łukowe elektrodą nietopliwą w osłonie gazów obojętnych TIG

W metodzie TIG (Tungsten Inert Gas) jest stosowana nietopliwa elektroda wolframowa. Elektroda, łuk i obszar przyległy do jeziorka ciekłego metalu są chronione przed atmosferą przez obojętny gaz osłonowy. Jeżeli jest wymagane użycie spoiwa, to materiał dodatkowy wprowadza się przy czołowej krawędzi jeziorka ciekłego metalu.

• Spawanie plazmowe

Metoda spawania plazmowego (PAW — Plasma Arc Welding) jest bardzo podobna do metody TIG. W zasadzie stanowi jej rozszerzenie, mające na celu zwiększenie wydajności procesu.

12. Dlaczego próby ciśnieniowe staramy się prowadzić jako hydrostatyczne?

Ze względów bezpieczeństwa. Próby przeprowadzane gazem, który może być niewidoczny w miejscu rozszczelnienia mogą prowadzić do poważego zagrożenia dla ludzi. Próby przeprowadzane woda sa bezpieczniejsze. Ponadto przy przecieku wode łatwo zauważyć, i określić jego miejsce.