DORAŹNA POMOC PRZEDMEDYCZNA

1. Ogólne zasady postępowania w nagłych zagrożeniach życia – łańcuch ratunkowy

Nagły przypadek – każda osoba, u której doszło do zatrzymania lub zaburzenia czynności życiowych, która wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

Czynności życiowe to te wszystkie czynności, które decydują o życiu człowieka:

· Czynność oddychania

· Czynność pracy serca i krążenia krwi

· Stały skład płynów ustrojowych

Przyczyny zatrzymania czynności życiowych:

· Ciężkie obrażenia ciała (uszkodzenie głowy, brzucha, klatki piersiowej)

· Nagłe, ostre schorzenia (zawał serca)

· Zatrucia

Łańcuch ratunkowy:

Þ Dzwonimy po pogotowie

· Podajemy swoje dane osobowe, co się zdarzyło, miejsce zdarzenia, ilość ofiar

Þ Czynności doraźne

· Zabezpieczenie miejsca wypadku (trójkąt ostrzegawczy)

· Proces resuscytacji (ma na celu przywrócenie pracy serca)

· Ułożenie pacjenta w pozycji bocznej ustalonej

· Hamowanie krwotoku

· Postępowanie p/wstrząsowe (wstrząs – zaburzenie ogólnoustrojowe)

Þ Pierwsza pomoc

· Czynności, które zapobiegają powikłaniom

· np. unieruchomienie kości, opatrywanie ran, walka z bólem (nie można podawać leków! Wyjątek – osoby przewlekle chore np. cukrzyk), stosowanie zimnych opatrunków

Þ Transport (czekamy na pogotowie)

Þ Profesjonalna pomoc medyczna

2. Pomoc przedmedyczna w przypadku krwotoku zewnętrznego (kończyna, brzuch, klatka piersiowa, głowa)

Krwotok zewnętrzny – przerwanie dużych naczyń krwionośnych z następowym, szybkim wydostaniem się krwi spoza naczynia w wyniku zranienia ostrym narzędziem, wylew na zewnątrz ciała, przerwanie ciągłości skóry; krwotok jest bezpośrednim zagrożeniem życia.

Pomoc przy krwotoku zewnętrznym:

· Wzywamy pogotowie

· Osobę należy szybkom położyć lub posadzić

· Jeżeli krwotok dotyczy kończyny należy ją podnieść powyżej poziomu serca, powoduje to, że krew z rany płynie o wiele wolniej

· Trzeba zatamować krwotok, nakładamy opatrunek uciskowy (bierzemy dużą ilość gazy, potem bandażujemy)

· Opaska uciskowa jest zakładana, gdy nie ma innego wyjścia tamowania krwotoku: jeżeli krwotok dotyczy kończyny górnej zakładamy ją na ramieniu, gdy kończyny dolnej na udzie; zakładamy ją gdy jest bardzo rozległa rana, gdy jest ciało obce; najlepiej ją używać do pół godziny, bo na dłuższy czas może spowodować nieodwracalne straty; do opaski należy zaczepić kartkę, od której trwał zacisk

· Przy większej utracie krwi może dojść do wstrząsu – postępowanie: coś pod głowę i kolana, przykrywamy osobę ciepłym kocem, nie podajemy nic do ust chyba że lekko zwilżamy, opieka psychiczna.

3. Omówienie podstawowych zabiegów resuscytacyjnych (BLS)

BLS - (ang. basic life support) podstawowe zabiegi resuscytacyjne - polega m.in na uciskaniu klatki piersiowej i oddechach ratowniczych;

Działania reanimacyjne podejmujemy w następującej kolejności:

A (airways) - udrożnić drogi oddechowe;

B (breath) - zacząć sztuczne oddychanie;

C (circulation) - przywrócić krążenie.

A - Udrożnienie dróg oddechowych (BLS dla dorosłych)

Należy odchylić głowę do tyłu. Poszkodowany powinien być ułożony na plecach. Przyłożyć rękę do czoła i odchylić głowę do tyłu. Unieść żuchwę do góry (palcami nacisnąć oba kąty żuchwy i przesunąć do przodu). Gdy poszkodowany nie zaczyna ponownie sam oddychać wykonujemy kolejny krok.

B - oddechy ratownicze

Można je wykonać metodą usta-usta oraz usta-nos. W wydychanym powietrzu znajduje się 16% tlenu, co zupełnie wystarczy nieprzytomnemu. Robimy głęboki wdech i wdmuchujemy nasze wydychane powietrze pacjentowi do ust lub nosa. Jeśli klatka piersiowa poszkodowanego się unosi, oznacza to poprawne wykonanie oddechu ratowniczego. Jeśli sie tak nie dzieje może to być przyczyną naszej niedokładności w wykonywanym procesie. Należy wtedy sprawdzić czy w przypadku metody usta-usta jest szczelnie zatkany nos pacjenta, lub czy szczelnie przykładamy nasze wargi do ust pacjenta. Po wykonaniu 4 oddechów należy sprawdzić, czy serce ofiary bije. W razie braku reakcji następuje działanie kolejne.

C - uciskanie klatki piersiowej

Aby wykonać należy wiedzieć, gdzie poprawnie jest umiejscowione serce człowieka. Serce człowieka znajduje się między dolną połową mostka i kręgosłupem. Ucisk wywieramy obiema rękami nałożonymi jedna na drugą na dolną połowę mostka przesuwając go o 4–5 cm w stronę kręgosłupa. Zabieg ten ma na celu usunięcia krwi z serca i wprowadzenie jej do układu krążenia. Czynność te powtarzamy w rytmie przewyższającym normalną aktywność serca (około 100 razy na minutę). Przy takiej częstotliwości można zapewnić około 1/3 normalnej wydajności serca jako pompy. Gdy pomoc udzielana jest przez dwie osoby, jedna stosuje masaż serca, a druga stosuje sztuczne oddychanie. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji reanimacja winna być prowadzona w stosunku 30:2 (30 uciśnięć mostka, 2 oddechy) bez względu na ilość ratowników biorących udział w reanimacji.

UWAGA: Zewnętrznego masażu serca u dzieci nie wolno wykonywać z nakładem sił potrzebnych u dorosłego! U niemowlęcia wystarczy ucisk dwoma palcami! Należy zadzwonić po pomoc i rozpocząć reanimację! 5 oddechów na początku; 30 uciśnięć i 2 wdechy; na zmianę 30 uciśnięć i 2 wdechy.

Zabiegi ratownicze prowadzimy do chwili:

· przyjazdu specjalistycznych służb medycznych

· gdy poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać

· gdy ulegniemy wyczerpaniu.

4. Pomoc przedmedyczna w przypadku urazów wielonarządowych, ze szczególnym uwzględnieniem opieki nad osobą będącą we wstrząsie

Urazem wielonarządowym jest uraz, w którym dochodzi do uszkodzenia dwóch narządów pełniących różne funkcje, niezależnie od ich lokalizacji w jamach ciała. W urazach tych dochodzi zwykle do utraty dużej objętości krwi.

Pierwsza pomoc u osoby ze wstrząsem:

· Wzywamy pomoc

· Musimy usunąć przyczynę wstrząsu np. krwotok, trzeba zmniejszyć ból, lecz nie zawsze to jest możliwe

· Pozycja p/wstrząsowa – kładziemy osobę na plecach i unosimy nogi na wysokość 30-40 cm

· Ochrona przed utratą ciepła

· Bezwzględny zakaz podawania czegoś do ust (można tylko zwilżać), ponieważ i tak nic nie wchłonie się; osoba może stracić przytomność i się zachłysnąć

· Opieka psychiczna – bycie z tą osobą, dodawanie otuchy, trzymanie za rękę, rozmowa

5. Ostra niedrożność dróg oddechowych – postępowanie w przypadku astmy oskrzelowej, ciał obcych w drogach oddechowych

Postępowanie w przypadku astmy oskrzelowej:

Astma oskrzelowa jest to zespół chorobowy wywołany odwracalnym, napadowym zwężeniem dróg oddechowych. Spowodowane jest ono skurczem nadwrażliwych oskrzeli, obrzękiem błony śluzowej i nadprodukcją wydzieliny przez gruczoły śluzowe.

· Posadzić poszkodowanego. Dzięki temu łatwiej będzie mu oddychać

· Zapewnić dostęp świeżego powietrza

· Podać choremu leki wziewne – jeśli zażywał je wcześniej i są dostępne podczas ataku

· Zawiadomić pogotowie ratunkowe

· Oceniać regularnie podstawowe funkcje życiowe

Postępowanie w przypadku ciał obcych w dr. oddechowych

Þ Ciało obce w krtani lub tchawicy

· Gdy podczas jedzenia mówimy, śmiejemy się może dojść do zakrztuszenia się, a nawet do uduszenia

· Osoba jest czerwona, sina

Þ Pierwsza pomoc

· Osobę nachylamy głową do dołu i dłonią stukamy między łopatkami 3 razy po 5razy

· Jeżeli to nie pomoże możemy zastosować manewr Heimlicha - stajemy za poszkodowanym i obejmuje go rękoma na wysokości pasa. Jedną dłoń zaciska w pięść, druga ją obejmuje, a następnie przykłada obydwie na brzuchu pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym (dolną część żeber) poszkodowanego i energicznie uciska przeponę ku górze. Takie działanie powoduje nagły wzrost ciśnienia powietrza znajdującego się w drogach oddechowych co może pomóc usunąć obiekt będący przyczyną zadławienia. Nie wykonujemy tego u małych dzieci i kobiet w ciąży – u nich trzeba uciskać mostek.

6. Pierwsza pomoc w przypadku ostrych, nagłych bólów w klatce piersiowej (zawał serca, ch. niedokrwienna m. sercowego)

Choroba niedokrwienna serca – (ChNS; łac. morbus ischaemicus cordis, MIC; ang. ischaemic heart disease, IHD) – zespół objawów chorobowych będących następstwem przewlekłego stanu niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze. Zaburzenie równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem a możliwością ich dostarczenia, pomimo wykorzystania mechanizmów autoregulacyjnych zwiększających przepływ przez mięsień sercowy, zwanych rezerwą wieńcową, doprowadza do niedotlenienia zwanego również niewydolnością wieńcową.

W konsekwencji często doprowadza do dusznicy bolesnej, a także zawału mięśnia sercowego. Choroba niedokrwienna serca ze wszystkimi jej podtypami jest najczęstszą przyczyną śmierci w większości państw zachodnich. Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej jest miażdżyca tętnic wieńcowych

Zawał serca jest to upośledzenie zaopatrywania w krew mięśnia sercowego wskutek niewydolności wieńcowej, której następstwem jest mniej lub bardziej rozległe zniszczenie tkanek ściany serca.

Najczęstszą przyczyną zawału serca, obok powstania skrzepów, jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Rzadziej źródłem zawałów jest zablokowanie tętnicy na skutek dostania się powietrza, tłuszczu lub innych ciał obcych.

Objawy zawału serca:

· nagły, kłujący ból w okolicy mostka;

· wrażenie ciasnoty w klatce piersiowej;

· często promieniowanie bólu przez lewe ramię aż do małego palca.

· niepokój, strach przed śmiercią;

· chłodna, blada skóra, zimny pot;

· czasem nudności i wymioty;

· często nieregularny puls.

Pierwsza pomoc:

Właściwie nie istnieją metody pierwszej pomocy przy zawale serca. Decydująca w takich przypadkach jest

szybka fachowa pomoc lekarska. W oczekiwaniu na lekarza, chorego należy ułożyć w pozycji odciążającej serce, tzn. z lekko podwyższonym tułowiem. Bardzo ważne jest ułatwienie choremu oddychania. Dlatego należy mu rozluźnić krępujące części garderoby. Na dłonie i ręce można położyć wilgotne, gorące okłady. W razie potrzeby trzeba zastosować sztuczne oddychanie połączone z uciskiem klatki piersiowej. Ważną rolę odgrywa także uspokajanie chorego, gdyż zawałowi serca towarzyszy silny niepokój i strach przed śmiercią, które dodatkowo pogarszają jego i tak już bardzo ciężki stan.

WAŻNE

Niestety zawał serca może się powtórzyć, dlatego pacjenci po pierwszym ataku otrzymują środki z nitrogliceryną do zastosowania

w nagłych przypadkach. W razie interwencji, ratownik powinien sprawdzić, czy chory nie ma ich przy sobie.

U pacjenta z zawałem serca absolutnie nie wolno stosować pozycji wykorzystywanych przy normalnym wstrząsie.

7. Objawy wskazujące na utratę przytomności i pomoc przedmedyczna

Utrata przytomności jest to zniesienie wszystkich procesów, które umożliwiają prawidłowe spostrzeganie, skupianie uwagi i uprzytomnianie sobie wydarzeń.

Objawy:

· Osoba nie reaguje na nasze pytania

· Brak reakcji na lekkie potrząsanie

· Zwiotczenie mięśni (czasem są sztywne w wyniku ciężkich urazów mózgu)

· Brak odruchów obronnych (np. zachłyśnięcie się własną śliną)

Pomoc:

· Jak najszybsze wezwanie pomocy

· Sprawdzenie czy osoba oddycha

· Gdy osoba jest nie przytomna kładziemy ją na wznak

· Gdy nie czujemy, że osoba oddycha odchylamy głowę do tyłu, by była drożność oddychania

· Gdy dalej nie oddycha patrzymy czy nie ma ciała obcego

· Gdy nie oddycha rozpoczynamy resuscytację

· Gdy oddycha kładziemy w pozycji bocznej ustalonej

8. Postępowanie doraźne w przypadku napadu dużego padaczki, hipoglikemii, zatruć.

Napad padaczki

W napadzie dużym osoba traci przytomność (osoba może się uderzyć, skutki mogą być katastrofalne); epileptyk czasem przeczuwa, że będzie napad, gdyż za bardzo się stresuje, ma bóle głowy ; jednak nie zawsze przeczuwa i od razu traci przytomność, występuje bezdech na chwilę (osoba jest sina); następnie uderza się głową o kolana; oczy ma otwarte widać tylko białka, występuje szczękościsk, osoba się ślini (często z krwią), może oddać w czasie ataku mocz lub kał.