Romanizm to styl architektoniczny, który narodził się w Europie. Styl powstał z tradycji rzymskich (z ówczesnych zainteresowań sztuką starożytną) i dominował w sztuce wczesnego średniowiecza. Rozwijał się on do XIII wieku, kiedy został zastąpiony przez zapoczątkowany we Francji gotyk.
Styl romański narodził się w budownictwie sakralnym (kościoły, klasztory) w południowej Francji (IX wiek). W Europie panował powszechnie w XI i XII wieku, natomiast w XIV wieku wkroczył na arenę dziejów Polski.
Nikt z całą pewnością nie zdoła powiedzieć, gdzie narodziła się sztuka romańska. Francuzi twierdzą na ogół, że na ich ziemi. Zresztą to francuscy uczeni ustalili też jej nazwę, wywodząc słowo "romański" od nazwy języka, romańskiego właśnie, którym mówiono w dawnej Galii, a dzisiejszej Francji, zanim przekształcił się w język francuski. Niepewność, czy Francja jest rzeczywistą ojczyzną sztuki romańskiej, wynika choćby stąd, że jednocześnie powstawały jej dzieła i w innych krajach: w północnych Włoszech, w zachodnich Niemczech i w hiszpańskiej Katalonii. Sztuka romańska objęła swym zasięgiem cały zachód Europy docierając do wszystkich krajów, które wcześniej przyjęły chrześcijaństwo.
Zarówno rzeźba, jak i malarstwo pełniły w okresie sztuki romańskiej, głównie funkcje sakralne; wiązało się to, rzecz jasna, z ich wykorzystywaniem w świątyniach zbudowanych w tym samym stylu. Za ich pomocą dekorowano surowe wnętrza kościołów, do których przez maleńkie okna nie wpadało zbyt wiele światła.
Dzieła malarskie i rzeźbiarskie powstawały najczęściej na zamówienia kościelne lub fundatorów świeckich. Zapotrzebowanie na elementy dekoracyjne do świątyń i zamków stało się bardzo ważnym katalizatorem postępu w tej dziedzinie.