Organizacja ruchu kolejowego

Wykład 1

2012-10-04

Dr inż. Jan Gertz

Organizacja ruchu kolejowego 15W+15P+Z
Urządzenia srk 15W+15P+Z

Ruch kolejowy – ruch pojazdów kolejowych szynowych po drogach kolejowych.

Ruch kolejowy:

• Technika ruchu kolejowego

• Organizacja ruchu kolejowego

Projekt: wykres ruchu kolejowego.

Konsultacje:

Pon. 13⁰⁰ - 14⁰⁰
Czw. 13⁰⁰ - 14⁰⁰

Instrukcja Ir-1.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 lipca 2005r. w sprawie ogólnych warunków prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizacji.

Dz. U. nr 172 poz. 1444 z późniejszymi zmianami

Ir-21

Ir-2 (R-7)*

Prowadzenie ruchu kolejowego – zespół wzajemnie powiązanych czynności występujących w określonym porządku, mający na celu przemieszczanie pojazdów kolejowych na liniach kolejowych.

Prowadzenie ruchu kolejowego możemy podzielić na:

• Ruch pociągów

• Manewry

• Ruch niektórych pojazdów pomocniczych

Pojazdy kolejowe – pojazdy dostosowane do poruszania się na własnych kołach po torze kolejowym.

Pojazdy kolejowe dzielą się na:

• Tabor kolejowy

  • Zwykły

    • Napędowe

      • Lokomotywy

      • Zespoły trakcyjne

      • Inne pojazdy silnikowe

    • Tabor wagonowy

      • Wagony osobowe

      • Wagony towarowe

      • Naczepy siodłowe

  • Specjalny

• Pojazdy pomocnicze

  • Poruszające się na zasadach przewidzianych dla pociągów, oddziałują na urządzenia srk

  • Poruszające się na odrębnych zasadach, nie oddziałują an urządzenia srk

Tabor zwykły – pojazdy, które poruszają się w składach pociągowych

Naczepy siodłowe na wózkach kolejowych, każdy wózek jako wagon.

Tabor specjalny – pojazdy kolejowe przeznaczone w szczególności do prac remontowo – budowlanych lub ratunkowych, których budowa pozwala na kursowanie samodzielnie lub w składzie pociągu, przy zachowaniu określonych warunków (np. żurawie, pociągi trakcyjne itp.)

Pojazdy pomocnicze – pojazdy kolejowe, których budowa nie pozwala na ich włączenie do składu pociągu, a w szczególności:

• Maszyny budowlane na kołach

• Ciągniki szynowe

• Drezyny i wózki robocze

• Niektóre typy pojazdów ratunkowych.

Pociąg – skład wagonów lub innych pojazdów kolejowych sprzęgniętych z czynnym pojazdem trakcyjnym albo pojazd trakcyjny – sygnalizowany i przygotowany do jazdy lub znajdujący się w drodze.

Manewry – wszelkie zamierzone ruchy pojazdów kolejowych oraz związane z nimi czynności na torach, z wyjątkiem wjazdu, wyjazdu i przejazdu pociągów; powinny być wykonywane pod kierownictwem uprawnionego pracownika.

Manewry mogą być wykonywane:

• Pojazdami kolejowymi z napędem

• Z wykorzystaniem siły ciężkości( górki rozrządowe lub tory na pochylniach)

• Z wykorzystaniem ciągników szynowych, drogowych lub specjalnych urządzeń mechanicznych)

Ruch kolejowy powinien spełniać określone kryteria, z których najważniejsze jest kryterium bezpieczeństwa osób i mienia. Inne kryteria to sprawność, ciągłość, regularność i ekonomiczność. Spełnieniu tych kryteriów służą m.in. następujące przedsięwzięcia:

• Wyposażenie dróg kolejowych w niezbędne urządzenia techniczne, w tym sterowania ruchem i łączności

• Określenie wymagań i kwalifikacji personelu związanego z prowadzeniem ruchu

• Ustalenie systemu porozumiewania się pracowników w sprawie prowadzenia ruchu pociągów

• Określenie sposobów prowadzenia dokumentacji techniczno – ruchowej

• Opracowywanie planów wg których powinien odbywać się ruch tych pojazdów

• Bieżąca analiza wszystkich przypadków naruszenia bezpieczeństwa

• Podnoszenie poziomu personelu i doskonalenie techniki kolejowej

Sieć kolejowa – układ połączonych ze sobą linii kolejowych. Na sieci rozmieszczone są punkty eksploatacyjne, a w szczególności posterunki ruchu, uczestniczące bezpośrednio w prowadzeniu ruchu.

Linia kolejowa – droga kolejowa z ustalonym punktem początkowym i końcowym wraz z przyległym pasem gruntu, na którą składają się odcinki linii, a także budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu wraz z zajętymi przez nie gruntami.

Linie kolejowe dzielą się na odcinki, szlaki i odstępy.

Odcinek – część linii kolejowej między 2 stacjami węzłowymi lub pomiędzy początkiem (końcem) linii a najbliższą stacją węzłową.

Szlak – fragment linii kolejowej pomiędzy 2 sąsiednimi posterunkami zapowiadawczymi albo pomiędzy początkiem (końcem) linii a najbliższym posterunkiem zapowiadawczym.

Odstęp – część toru szlakowego pomiędzy:

• Posterunkiem zapowiadawczym a najbliższym posterunkiem odstępowym (bocznicowym) albo semaforem odstępowym blokady samoczynnej

• Dwoma kolejnymi posterunkami zapowiadawczymi

• Posterunkiem zapowiadawczym a stacją węzłową

• Dwoma kolejnymi semaforami SBL dla tego samego kierunku stojącymi po tej samej stronie

Szczególnym przypadkiem linii kolejowej jest łącznica łącząca 2 stacje z pominięciem stacji węzłowej.

Dla każdej linii określa się kierunek nieparzysty i parzysty. W kierunku nieparzystym kursują pociągi nieparzyste.

Linie kolejowe w szczególności dzielimy na:

• Jednotorowe

• Dwutorowe

• Wielotorowe

Tory szlakowe oznacza się liczebnikami głównymi.

W Polsce przyjęto ruch prawostronny.

Punkty eksploatacyjne:

• Posterunki ruchu

  • Następcze

    • Zapowiadawcze

      • Stacje (mijanki)

      • Posterunki odgałęźne

    • Odstępowe

    • Bocznicowe

  • Osłonowe

• Punkty ekspedycyjne (handlowe)

Posterunki ruchu służą do bezpiecznego i sprawnego prowadzenia ruchu.

Posterunki następcze regulują następstwo pociągów w tym sensie, że zezwalają na odjazd pociągu tylko wtedy, gdy tor szlakowy jest dostępny.

Stacja – to posterunek zapowiadaczy w obrębie którego oprócz toru głównego zasadniczego jest co najmniej 1 tor główny dodatkowy, a pociągi mogą się wyprzedzać, krzyżować, zaczynać i kończyć bieg, jak również zmieniać skład i kierunek jazdy.

Stację, której układ torowy umożliwia krzyżowanie i wyprzedzanie pociągów nazywamy mijanką.

Stacje dzielą się na krańcowe i pośrednie.

Stacje, na których łączą się szlaki z 3 lub więcej kierunków nazywamy stacją węzłową.

Posterunek odgałęźny urządzamy poza stacją:

• W miejscu odgałęzienia się linii lub bocznicy

• Przy przejściu ze szlaku jednotorowego w dwutorowy i odwrotnie

• W miejscu połączenia torów szlakowych na liniach wielotorowych

Posterunek odstępowy służy do podzielenia szlaku (torów szlakowych) na odstępy.

Na liniach z samoczynną blokadą liniową funkcję posterunków odstępowych pełnią semafory odstępowe.

Posterunek bocznicowy jest urządzany na szlaku przy odgałęzieniu bocznicy szlakowej. Posterunek uczestniczy w prowadzeniu ruchu wszystkich pociągów jadących na szlaku na zasadach posterunku odstępowego, a w jeździe pociągów jadących na bocznicy jako posterunek zapowiadaczy. Jeżeli taki posterunek uczestniczy tylko w ruchu pociągów bocznicowych, to nie wyposaża się go w semafory i nazywa posterunkiem pomocniczym.

Posterunki osłonne urządza się na szlaku dla osłony skrzyżowania w 1 poziomie 2 linii kolejowych, linii kolejowej z tramwajową, splotu torów, mostu zwodzonego lub obrotowego. Taki posterunek nie bierze udziału w prowadzeniu ruchu pociągów.

Przystanek osobowy – miejsce na szlaku urządzone dla wsiadania i wysiadania podróżnych, w którym rozkładowo zatrzymują się pociągi osobowe.

W zasadzie wszystkie posterunki ruchu są wyposażone w semafory. Semafory wjazdowe wyznaczają np. granicę pomiędzy posterunkami zapowiadawczymi a szlakiem, a semafory odstępowe wyznaczają granice pomiędzy odstępami.

Dla każdego posterunku ruchu (i dla każdego odcinka zdalnego prowadzenia ruchu) powinien być opracowany regulamin techniczny wg zasad określonych w instrukcji o sporządzaniu regulaminów technicznych Ir-3.