DIAGNOZA EGZAMIN

• DIAGNOZA – pojęcie często używane ( z grec. „rozróżnianie, osądzanie); istota jest rozpoznanie różnych uwarunkowań złożonego stanu rzeczy na podstawie jego cech oraz znajomości ogólnych prawidłowości panujących w danej dziedzinie.

• Mając dane z obserwacji przetwarzamy je ( analiza uogólnienie, pominięcie zbędnych), z czego tworzy się pewien model ( cech, charakterystyka)

• Model ten pozwala śledzić rozwój diagnozy i nadać kierunek dalszym działaniom do uzyskania pewnych efektów.

• Diagnoza mieści w sobie pewne ino, sposoby rozwiązywania problemów.

• DIAGNOSTYKA- wymaga wielu umiejętności w szerszym aspekcie niż diagnoza

DOBÓR PROCEDUR DIAGNOZY: testy, metody eksperymentalne

• DIAGNOZA W PEDAGOGICE- zmiana do rozpoznawania słabych możliwości psychopedagogicznych, mechanizmu funkcjonowania osoby, mechanizmów funkcjonowania osobowości, prognozie wychowania, możliwości modyfikowania, skutki wychowania

• W pracy w pedagogice to korekcja, resocjalizacja, doradztwo zawodowe

• ZASADY MAJĄCE CHARAKTER DECYZYJNY-:

1. Mechanizmy wyjaśniające źródła powstania sytuacji , dążenie do zrealizowania pełnej diagnozy

2. Oceniający charakter diagnozy- odniesienie do stanów rzeczywistych, ich cech, występowania do pewnych stanów pożądanych lub charakteryzujących podobne układy czy też oczekiwania jakie mamy wobec działań

3. Realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym- popatrzenie na jednostkę jako potencjalnie zdolną

4. Dążenie do autodiagnozy- jeżeli badany zrozumie swoje problemy to skuteczność dalszych działań będzie dużo większa

5. Poznanie testowe- łączenie poznania bezpośredniego z wynikami testów

• W medycynie diagnoza identyfikuje choroby lub zespoły chorobowe, na które cierpi pacjent ( wywiad, obserwacja, historia choroby- z tego tworzymy diagnozę)

• Przy diagnozie uwzględniamy mechanizmy obronne i rozwojowe

MODELE wg OBUCHOWSKIEGO:

PSYCHOLOG- PSYCHIATRA

1. LABORANT- psycholog- przeprowadza na zlecenie specjalisty badania

2. TECHNIK- określone zlecenie, mniej dokładne niż dla laboranta, odpowiednio do danych

3. KONSULTANT- dobiera metody, może radzić, uczestniczyć przy rozmowie psychiatry z pacjentem

4. CZŁONEK ZESPOŁ SPECJALISTÓW- współpracuje bezpośrednio nad przypadkami

CECHY DIAGNOZY

• DECYZYJNOŚĆ- postawa do dalszych działań o charakterze interwencyjnym

• CHARAKTER KOMPLEKSOWY- uwzględnia plusy i minusy oceny dysfunkcji

• WARTOŚCIUJĄCA- ocenia stan rozwoju jednostki

• PARMAMENTNA- ciągłość rozwoju

• OPISOWA- pełne wyjaśnienia danych, które posiadamy ( obserwacje, badania, wywiady)

• AKTYWNA- dokonujemy diagnozy w perspektywie, szukając powiązań miedzy cechami jednostki

• HIPOTETYCZNOŚĆ ZJAWISKA- przewidzenie dalszej sytuacji

• WNIKLIWA- dojście do powiązania różnych faktów na podstawie wnioskowania, uwzględniajac konsekwencje

• DYNAMICZNA-

• PROGNOSTYCZNY

• INTERDYSCYPLINARNA

• WIELOASPEKTOWA

• REFLEKSYJNA

RODZAJE DIAGNOZA:

• Pamięci

• Intelektu

• Postawy człowieka

• Osobowości

• Patologii

• Związanej z lękiem

• W zależności od kryterium cech eksploracyjnych dzielimy na :

1. DESKRYPTYWNĄ (OPISOWĄ) – jej funkcja jest sformułowanie modelu funkcjonowania w jakimś obszarze rzeczywistości

2. KLASYFIKACYJNĄ- funkcją jest klasyfikacja lub selekcja opisywanego obszaru rzeczywistości do jakiegoś znanego typu lub gatunku; ma zatem charakter porządkujący i systematyzujący. Tą diagnozę dokonujemy wobec różnych kryteriów:

• Fenomenologicznego

• Poznawczego, emocjonalnego, społecznego

• Klasyfikacji możemy dokonać poprzez czas problemu -> kiedy pojawiły się pierwsze symptomy

• Normy rozwojowe

1. FUNKCJONALNA- dążymy do wyjaśnienia zjawiska, problemu, na podstawie wzajemnych powiązań między objawami i towarzyszącymi im doświadczeniami, które umożliwiają wyjaśnienie problemu

2. PRZYCZYNOWA- dążymy do poszukiwania przyczyny, albo całego zespołu przyczyn danego zjawiska; mogą mieć różne znaczenie dla jednostki i charakter pierwotny ( dominujący) albo wtórny

3. SELEKCYJNA- selekcja przydatności oceny do pełnienia określonych ról, zadań, poziomu funkcjonowania; w przypadku oceny biegłego też może być stosowana

4. TYPIZACYJNA- nastawiona na tworzenie pewnych grup homogenicznych ze względu na posiadany problem, zaburzenie, poziom rozwoju; oddziaływanie korekcyjne i wspierające

5. TERAPEUTYCZNA- opiera się na diagnozie typizacyjnej, selekcyjnej, różnicowej. Różnice indywidualne w obrębie danego problemu i jego manifestowania

6. NORMALIZUJACA- poszukiwanie warunków umożliwiające powrót jednostki do normalności

7. WSPIERAJĄCA- zapewnienie właściwego rozwoju danego obszaru lub zjawiska wychwytując możliwe do usprawnienia obszary i funkcje

KRYTERIUM II – ZAKRES DIAGNOZY

1. PEŁNA – obejmuje wszelkie aspekty

2. OGÓLNA- charakter sondażu, opiera się na ogólnych problemach osoby, uwzględniamy podstawowe metody badawcze

3. SZCZEGÓŁOWE- skupiamy się w na konkretnym problemie danej osoby i stosujemy metody dotyczące konkretnego problemu

4. RÓŻNICOWA- jeśli chcemy zobaczyć zmienność zestawiamy szczegółowe analizy

W KAŻDEJ DIAGNOZIE WYRÓŻNIAMY:

• Element jednostkowy

• Element grupowy

• Proces diagnozy może być dokonywany w różnych kategoriach paradygmatów. W poznaniu liczy się wiedza lub zrozumienie problemu

• PARADYGMAT POZYSTYWISTYCZNY ma źródło w paradygmacie przyrodniczym, zakłada pogłębienie wiedzy, istotą poznania jest człowiek określony jako część

• PARADYGMAT HUMANISTYCZNY- człowiek jako istota udana, dąży do celów. Jest traktowany jako byt społeczny, staramy się zrozumieć jego odrębność

• POZNANIE PRZYRODNICZE- postawa biernego obserwatora, nie ingerujemy w relacje miedzy przedmiotem a podmiotem. Obiektywność sprawdzana przez pomiar i dynamikę zmian.

• wiedz oparta jest na racjonalnych mechanizmach

• diagnosta musi przełamać w sobie pewne automatyzmy, musi mieć pewne kompetencje. Trzeba mieć świadomość swoich wad i zalet. Musimy być świadomi złożoności społeczności, w której żyjemy

• POZNANIE HUMANISTYCZNE- diagnosta oprócz postawy obserwatora ocenia relacje człowiek- człowiek. Towarzyszy temu subiektywizm. Obiektywizm jest wyznaczony poprzez znaczenie osoby, która obserwuje, jaką rolę pełnią tę funkcje; chcemy poznać stronę emocjonalną, psychiczną i zrozumieć przeżycia.

Diagnosta musi dobrze poznać siebie, świadome działanie swoimi zmysłami. Działamy w oparciu o stereotypy

PROCES DIAGNOZY

• Dwupodmiotowy

• Badany nie może mieć przeczucia, że jest kierowany, uprzedmiotowiony

• Kierowana osoba może mieć opór

• Diagnosta i diagnozowany musi wyzbyć się egocentryzmu

• Decentralizacja- oderwanie się o d własnego centrum

• Podmiot oczekujący może przezywać niekoniecznie pozytywne emocje np. frustracje

• W P.H ( Poz. HUMAN)- wszystko odnosimy do naszych przeżyć

• W P. P ( poz. Przyr. ) – przyczyny podobne

CECHY OGÓLNE – POZNANIE PRZYRODNICZE:

• Pewne hipotezy wynikające ze sprzeczności i wymierności poznania

• Jednoznaczna odp i interpretacja

• Jednowymiarowość obrazu rzeczywistości

• Określone związki przyczynowo- skutkowe ( bardzo wąska perspektywa poznania)

POZNANIE HUMANISTYCZNE:

• Nie ma pewności stawiania hipotez

• Różne odp i interpretacje

• Wielowymiarowość

• Analiza o charakterze prawdopodobieństwa

• Niekreślony styl końcowy

KONCEPCJA CZŁOWIEKA

POZNANIE PRZYRODNICZE:

• Osoba zdeterminowana ( przedmiot oddziaływań przyrody)

• Kontrola przebiegu dominuje w postaci dyrektywnej badawczo, obserwatora z zewnątrz, nie ingeruje

POZNANIE HUMANISTYCZNE:

• Jednostka jest zawsze sama w sobie bytem indywidualnym

• Postawa mus i mieć charakter niedyrektywny

MODELOWE ROZWIĄZANIE W PROCESIE DIAGNOZ

DIAGNOZOWANIE JAKO PROCES PRZETWARZANIA

III ETAPY:

I SFORMUŁOWANIA PROBLEMU

II POSTAWIENIA HIPOTEZ DIAGNOSTYCZNYCH

III WERYFIKACJĘ HIPOTEZ

Zebrane info są przetwarzane i interpretowane na poziomach:

• Opisowym, wysnuwania hipotez diagnostycznych

• Wnioskowania bezpośredniego

• Interpretacji

Diagnoza dla potrzeb praktyki obejmuje perspektywy:

1. Wewnętrzną indywidualną funkcjonowania jednostki

2. Zewnętrzna – uwzględnia czynniki determinujące indywidualny rozwój jednostki

Z uwagi na zakres:

1. Podejście całościowe

2. Strategie cząstkowe ( konkretny aspekt i sfera życia jednostki)

Powinny być uwzględnione 2 perspektywy widzenia elementów i problemów

1. Podmiot diagnozy ( subiektywna)

2. Społecznego otoczenia- nauczycieli, rodziców, rówieśników- podmiotów oddziałujących rozwojowo ( obiektywna)

MODEL OGÓLNY PROCESU POZNANIA DIAGNOSTYCZNEGO (ZIEMSKI)

1. Dane z doświadczenia ( cechy określonego stanu rzeczy- zbieranie info)

2. Intuicja- poznawanie bezpośrednie przeczucie

3. Pojecie typów i gatunków ( wiedza zimna)

4. Procesy myślowe ( uzasadnienie rozumowania różnicująca i wyłączające przetwarzanie info)

DIAGNOZA ROZWINIĘTA ZEIMSKIEGO/ ZA WYSOCKA

DIAGNOZA GENETYCZNA:

FAZY:

• IDENTYFIKACYJNA

• ZNACZENIA

• PROGNOSTYCZNA

MODEL HUMANISTYCZNY DIAGNOZY ROZWOJOWEJ wg OBUCHOWSKIEJ:

ELEMENTY MODELU:

• Płaszczyzna poznania ( biologiczna, psychologiczna, socjologiczna)

• Perspektywy widzenia ( osoby badanej, otoczenia społecznego, diagnosty)

• Przekrój

• Podłużny- historia, przebieg życia jednostki

• Poprzeczny- ocena sytuacji, stanu obecnego, zakresu poznania diagnostycznego

ETAPY DIAGNOZY ROZWOJOWEJ wg OBUCHOWSKIEJ:

• POZYTYWNA:

• Poszukiwanie info dotyczących mocnych stron osoby badanej

• Refleksje teoretyczna pod kątem działania

• Przyjęcie i wstępne postawienie diagnozy

• NEGATYWNA

• Postawienie problemu i pytań bazowych

• Zbieranie info

• Postawienie hipotezy diagnostycznej

• Refleksja teoretyczna

• Przyjecie i wstępne postawienie diagnozy

• PEŁNA ( pozytywna i negatywna) – program oddziaływań modyfikujących procesy rozwoju ( eliminacja zaburzeń i wzmacniania elementów niezburzonych)

Pytania dotyczące cech osobowych : jakie kompetencje emocjonalne ma?

MODELE DIAGNOZY WYCHOWAWCZEJ ( KAWULA)

• DIAGNOZA WSTĘPNA (DIAGNOZA STARTU)

• DIAGNOZA KOŃCOWA ( DIAGNOZA EFEKTU)

• Przyjęcie celów i zadań wychowawczych

• Planowanie i opracowanie planu działalności wychowawczej

• Pozyskanie zasobów i środków niezbędnych dla realizacji planu działania

• Kontrola i ocena rezultatów planowanej pracy wychowawczej

MODEL DIAGNOZY EDUKACYJNEJ B. BLOOMA

• OCENA NA WEJŚCIU

• Przygotowania poznawczo -intelektualne

• Przygotowania motywacyjno- emocjonalne

• Przygotowania społeczne

• OCENA PRZEBIEGU PROCESU

• Przekazywanie treści wychowawczych

• Jakość oddziaływań wychowawczych

• OCENA NA WYJŚCIU

• Ocena dokonanych zmian we wszystkich sferach ( poznawczo- intelektualnej, emocjonalno- motywacyjnej i społecznej)

MODEL UŻYTECZNOŚCI DIAGNOTYCZNYCH KORNBEDA I GLESERA

• Po raz pierwszy zastosowany w badaniach selekcji personelu. Pozwala dokonywać oceny bilansów kosztów i zysków.

• Zawiera wskaźniki trafności pracowitości, perspektywy dla firmy.

• Wieloaspektowość doboru pracowników

MODEL DIAGNOSTYCZNY MILLA

• Uwzględnia formuły statystyczne; jest to wskaźnik, który da się policzyć w formie relacji

MODEL AKTUARIALNY VRAG:

• Służy do przewidywania ewentualnego, powtórnego zachowania u osób skazanych za przestępstwa

• Składa się z 12 pozycji, z których każda jest empiryczny, wskaźnikiem ryzyka pojawienia się konkretnego zachowania ( wiek popełnienia przestępstwa, zaburzenia, stosunki z rodzicami podczas adolescencji, jak przebiegała socjalizacja wtórna, czy nawiązuje poprawne relacje z partnerami płci przeciwnej)

• Na podstawie analizy regresji danych stwarza się rangę danego wyznacznika i przewiduje powrót do danego przestępstwa

MODEL DIAGNOSTYCZNY MALONEY, WORD

AD. FAZA I – zbieranie info np. z akt medycznych

AD. FAZA II- wyprowadzenie wniosków z właściwych info

AD. FAZA III- zbadanie wyprowadzonych hipotez, poszukanie wsparcia hipotez z danych. Hipotezy mogą być odrzucone, modyfikowane lub przyjęte w całości

AD. FAZA IV- jeśli coś nam się nie do końca zgadza mamy możliwość powrotu do fazy III. Jeśli mamy pewność hipotezy dokonujemy tworzenia dynamicznego modelu osoby ( FAZA V). zmiany mogą mieć konsekwencje w środowisku

AD. FAZA VI- zmiany sytuacyjne i zmienne, które to powodują

MODEL DIAGNOZOWANIA WG PALUCHOWSKIEGO

• ETAP I PREDIAGNOTYCZNY- wstępna diagnoza, hipotezy; musimy sformułować proces diagnostyczny i dopasować go do wiedzy psychologicznej oraz sposobu myślenia naszego klienta

• ETAP II BADANIA DIAGNOSTYCZNE- dobór metod diagnostycznych

• ETAP III OPIS I INTERPRETACJA

• ETAP IV INTERWENCJA - wkraczamy w strukturę osoby, proponujemy rozwiązanie

MODEL PROCEDURY 5 PYTAŃ T. SZUSTROWEJ:

1. OKREŚLENIE CELU BADANIA- po co prowadzę badania? Jakie decyzje będą podejmowane na podstawie jego wyników?

2. WYBÓR ORIENTACJI TEORETYCZNEJ-w jakich kategoriach diagnostycznych będę formułować twierdzenia o człowieku?

3. SFORMUŁOWANIE PYTAŃ LUB HIPOTEZ DIAGNOSTYCZNYCH- na jakie szczegółowe pytania dotyczące człowieka chce znaleźć odpowiedź?

4. DOBÓR WSKAŹNIKÓW- co muszę wiedzieć o człowieku by sformułować odp na pytania? Po czym poznam, jaka jest odpowiedź na moje pytania ?

5. OPERACJONALIZACJA WSKAŹNIKÓW ZA POMOCĄ KONKRETNYCH WSKAŹNIKÓW DIAGNOSTYCZNYCH- co muszę zrobić, aby uzyskać potrzebne info? Jakie przeprowadzić testy? Jakie pytania zadać? Na co zwrócić szczególną uwagę podczas obserwacji?

GAP 1 KONCPECJA:

1. Diagnostyczna odpowiedzialność za diagnozę

2. Diagnosta rozważa możliwy konflikt interesów pomiędzy systemem wartości klienta a własnym

3. Diagnoza odbywa się w kontakcie interpersonalnym a diagnosta traktuje osoby uczestniczące w badaniu uczciwie i z szacunkiem

4. Diagnosta omawia sprawy związane z diagnozą tylko z osobami, które są zaangażowane w ten projekt

5. Podczas diagnozowania psycholog rozważa możliwe pozytywne i negatywne konsekwencje jak także skutki uboczne badania dla klienta, podmiotu badania oraz jego środowiska społecznego

6. Diagnosta z zasady stosuje podejście naukowe w rozwiązywaniu problemu

7. Proces diagnozowania jest jawny, aby można było go śledzić, oceniać i dokumentować

8. Diagnosta zapewnia najlepsze podstawy teoretyczne, a także najwyższą możliwą jakość i użyteczność procesu diagnozowania oraz zapobiega czynnikom, które mogłyby je zakłócić

ZASADY DIAGNOZOWANIA

3 MODELE

1. DIAGNOZOWANIE JAK PROCES ZAMKNIĘTY poprzedzający interwencje

2. DIAGNOZA I DZIAŁANIA INTERWENCYJNE, nie prowadzone równolegle

3. DIAGNOZA POPRZEDZA INTERWENCJE, jako proces otwarty, stwarza możliwość weryfikacji wcześniejszych ustaleń dotyczących badanego

DIAGNOZA PROGOZA PROFILAKTYKA

interwencja bezpośrednia- terapia

ROLA BADACZA- DIAGNOSTY:

KOMPETENCJE:

• Umiejętności interpersonalne

• Świadomość błędów diagnostycznych związanych z własnym postępowaniem lub wynikających z włączenia się negatywnych postaw wobec poznanego środowiska

• Świadomość znaczenia kontaktu i skuteczności działań interwencyjnych charakterem racji z badanym podmiotem

• Świadomość utrwalenia się zgeneralizowanych postaw wobec podmiotu czynności diagnostyczno- interwencyjnych

• Świadomość źródła wadliwych postaw poznawczych

• Świadomość podstawowych warunków prawidłowego procesu poznania

• Świadomość konieczności rozwiązywania dylematów etycznych w pracy społecznej, związanych z rozstrzyganiem kwestii „ czyje dobro chronić- jednostki, otoczenia społecznego czy instytucji”

CECHY DIAGNOSTY:

• Całościowe określenie, skończone elementy rozpoznawcze ( uwarunkowania sytuacji)

• Różnicowa i sposób oceny badanych zjawisk

• Ciągłość procesu diagnozy- diagnoza „zamknięta” , „otwarta”

• Ciągłość teoretyczno- metodyczna

• Charakter źródeł pozyskanych informacji

• Zagrożenie wynikające z wielkości i spostrzegania jakość źródeł info

• Perspektywa analizy zjawiska problemowych- podłoże i dynamika

• Szeroki obszar dokonywania rozpoznania

POSTĘPOWANIE BADACZA:

• Postawa diagnosty wobec podmiotu diagnozy

• Nastawienie (społeczne, teoretyczne) diagnosty do przedmiotów diagnozy

• Tendencja do selektywnego odbioru info zgodnych z posiadanym stereotypowym uprzedzeniem, pierwszym wrażeniem

• Kontrola i „wgląd w siebie” diagnosty

• Charakter profesjonalnego przygotowania diagnozy

• Specyfika objawów a charakter dystansu diagnosty

• Metodologiczne podejście diagnosty do rozpoznawalnych zjawisk- diagnosta badacz vs. Diagnosta ekspert

• Nastawienie badanego do diagnozy

REZULTATY DIAGNOZY:

• Konieczność uwzględnienia kontekstu rozwojowego i spoęłcznego dokonywanych ocen

• Diagnoza pozytywna i negatywna

• Niejednoznaczność stygmatyzacja

• Utylitarny cel i wykorzystane diagnozy

ZASADY DIAGNOZOWANIA:

• Wartościujący charakter

• Realizowanie diagnozy pełnej, rozwiniętej

• Realizowanie diagnozy środowiskowej

• Realizowanie diagnozy w wymiarze pozytywnym

• Łączenie poznania pośredniego i bezpośredniego

• Aktywność obiektu poznania autodiagnozy i podmiotowość jednostki systemów i środowisk

• Odpowiedzialność etyczna diagnozy

KOMPETENCJE INTERPERSONALNE:

• Akceptacja

• Afirmacja indywidualności

• Nie wydawanie sądów i nie ocenianie

• Celowe wyrażanie uczuć i odczuć

• Kontrolowanie zagrożenia emocjonalnego

METODY DIAGNOSTYCZNE:

1. KLINICZNE

• Wywiad

• Obserwacja

• Rozmowa psychologiczna

1. EKSPLORACJA EKSPERYMENTALNA

• Kwestionariusze

• Skale

1. NIESTANDARYZOWANE

• Próby eksperymentalne

WYWIAD- podstawowa technika diagnozy, sposób gromadzenia danych przez bezpośredni kontakt. Był szeroko wykorzystywany przez Freuda, Adlera, Piageta.

• Mamy do czynienia z rozmową prowadzoną w określonym celu przez dane osoby

• Rozmowa o charakterze kierowanym

• Każdy wywiad musi mieć swój cel ( np.. uzyskanie info o dziecku); ma na celu poznanie psychicznych problemów, cech osobowości, info potrzebnych do odtworzenia historii życia, co ułatwi poznanie genezy pewnych cech i zaburzeń

• Pytamy w nim o przeszłość, teraźniejszość ( podstawa do poznania aktualnych warunków)

ZALETY WYWIADU

• Szybkie i bezpośrednie poznanie rozmówcy

• W bezpośrednim kontakcie możemy obserwować również zachowanie rozmówcy podczas wypowiedzi

• Możliwość wywołania reakcji emocjonalnych

WADY WYWIADU

• Niepoprawne pytania mogą spowodować zahamowanie rozmowy, podania fałszywych danych, grania różnych ról

• Subiektywizm rozmówcy

TYPY WYWIADÓW:

1. JAWNY- rozmówca wie, ze jest przedmiotem badania, wyraził na niego zgodę

2. UKRYTY- rozmówca nie wie, że jest podmiotem badania i nie wyraził na niego zgody

3. NIEFORMLANY- rozmówca wie o wywiadzie, wyraził na niego zgodę, ale nie zna celu wywiadu

4. FORMALNY- odwrócenie nieformalnego

5. SWOBODNY- sekwencja pytań zmienna, info jakościowe i ilościowe

6. SKATEGORYZOWANY- główne pyt. Zamknięte a zarazem charakter diagnostyczny

7. INDYWIDUALNY- „ face to face”, dotyczy tylko jednej osoby, info decyzyjne

8. ZBIOROWY- z wieloma osobami, może być w formie ustnej lub pisemnej przy zbiorowym problemie

9. ZWYKŁY- dla opisu badanego stwarzany w celach poznawczych lub diagnostycznych

10. PANELOWY- przeprowadzany co najmniej dwa razy, ma na celu uchwycenie różnic; bada wpływa czasu na badane zjawisko

11. PSYCHOLOGICZNY, KLASYCZNY- dotyczy badania cech jednostkowych; stanowi niezbędne info do oceny podstaw zachowania czy zaburzeń funkcjonowania jednostki

12. ŚRODOWISKOWY- prowadzony w miejscu funkcjonowania danej jednostki, aby zdobyć info, jaki wpływ jest z tego środowiska na funkcjonowanie jednostki

• Ważne jest uwzględnienie techniki prowadzenia wywiadu, odpowiednich reguł np. odpowiedni sposób zadawania pytań

• Język pytań zrozumiały dla rozmówcy

• Zaplanowanie tematów

• Rejestracja danych ( protokół), sposób rejestrowania

• Pytania pełnią również funkcje motywacyjną ( jawne, konkretne, nie mogą zawierać treści zagrażających)

• Pytania proste- dotyczące interesujących nas treści

• Pytania rozwinięte ( złożone) - przy wprowadzeniu w sytuację

• Pyt otwarte- dajemy możliwość wypowiedzenia się

• Pyt zamknięte, wprost,

• Pyt nie wprost- kiedy próbujemy dokonać przekształceń pytań, aby zmienić ich charakter

• Określona struktura wywiadu od pytań zawężających ( ogólnych do szczegółowych) lub odwrotna

• Najpierw pytamy o sprawy zbliżone do tych interesujących nas

• Każdy wywiad jest spotkaniem w relacji dwóch podmiotów; zakładamy specyficzny, logiczny styl

• Nie może trwać zbyt długo

OBSERWACJA - jest traktowana jako ogląd rzeczywistości, naukowy, sposób zbierania danych o rzeczywistości. wymaga dużej w sprawy jest to umiejętność, która uzyskujemy w systematycznym zbieraniu danych

• ważne jest planowe spostrzeganie tej rzeczywistości - procesów zjawisk i naturalnych przebiegów

• celem obserwacji jest odp na postawione badanie poznawcze aby uzyskac odpo zgodna z naszym celem

• dotyczy kilka sfer

• zachowania jednostki - wypowiedz jednostki

ZALETY

• naturalność - naturalne sposoby poznania świata

• obserwacja umożliwia poznanie danych bez naszej ingerencji

• obserwacja umożliwia poznanie kontekstu sytuacji - sytuacji w jakiej występuje określone zachowanie umożliwia wnioskowanie o mechanizmach przyczynach i czynnikach wywołujących określone zdarzenie

• otwartość na trudne do przewidzenia sytuacje i empiryczne przejawy zjawiska/badanych stanów

• wynika z tego to że nie jesteśmy w stanie przewidzieć w założeniach naszych wszystkich sytuacji, które mogą być poddane naszej obserwacji poprawna obserwacja nie zamyka sie w określonym zestawie założonych czynników

ZE WZGLEDU NA SPOSOB ZBIERANIA INFO WYROZNIAMY

• OBSERWACJE BEZPOŚREDNIA - analiza faktów dokonanych przez badającego bez żadnych przyrządów jest dokonywana rejestracja w trakcie obserwacji bada sie spontaniczne reaktywne zachowania w warunkach codziennego życia

• OBSERWACJA POŚREDNIA - analiza faktów spostrzeżeń dokonanych przez kogoś innego badający nie uczestniczy w zbieraniu danych nie ma wpływu na ich powstawanie nie może również weryfikacji wiarygodności inf, których ktoś mu przekaże

• KONTROLOWANA OBSERWACJA prowadzona w oparciu o uprzednio przygotowane narzędzia /kwestionariusz, skala kontrolna Denver/

• NIEKONTROLOWANA- nie swobodna bez użycia żadnych narzędzi systematyzujących może mieć charakter slaby diagnostycznie ale może być źródłem ogólnej wiedzy o dziecku stanowiąc wstęp do obserwacji kontrolowanej

• JAWNA - wtedy kiedy my jako os badające informujemy o tym, że jesteśmy obserwatorami - dziecko o tym wie

• NEUTRALNA - naturalna obserwator jest os z zewnętrzne niebezpieczeństwo dokonywania modyfikacji - osoba może spróbować aranżować pewne sytuacje

• można być obserwatorem uczestniczącym - jest to trudne wobec małego dziecka

• różnią sie te obserwacje od obserwacji potocznej bez określonego celu

• może być wstępem do obserwacji naukowej

• może mieć charakter ciągły - dłuższy czas obserwacji cechy u danego dziecka - kontaktów społ., chwytania dokonywania obserwacji za pomocą dzienników obserwacyjnych opis dokonywanych zmian epizodów z dnia na dzien. /na dwa tyg. rejestrowany materiał jest poddawany klasyfikacji i analizie jakościowej

• opisy maja charakter selektywny maja na celu obserwacje ciągu nowych wydarzeń

DZIENNIKI są metoda otwarta można zarejestrować wszystko co sie wydarzy bądź samych faktów ma charakter wnioskowo poznawczy ukierunkowany na dany proces

służą te dzienniki do badan podłużnych

cele takich dzienniczków

• NORMATYWNY - zaobserwowane zachowanie ogółu osób można ustalić pewne prawidłowości rozwojowe dla danego wieku dziecka

• wada obserwacji jest to że może być ona stronnicza możemy dokonać selekcji inf uznając je za nieważne

• nierzetelność rejestrowanych faktów może wpłynąć na interpretacje danych

• OBSERWACJA FOTOGRAFICZNA - w sytuacji w jakiej ono występuje drobiazgowa szczegółowa obserwacja wyznaczona czasem naszego pobytu

• nie tylko diagnoza jest czyniona w obserwacji ale także w ramach treningu

• każda z osób może dokonać analizy i grupa tez analizuje innych

• wnioski służą lepszemu funkcjonowaniu

• OBSERWACJA PROBA ZDARZEŃ - wtedy uwaga skupia sie na określonych zdarzeniach sytuacjach, które mają miejsce interesujące badacza typy zachowań a wiec obserwacja całego kontekstu rozwiązania zadań trudnych ; oczekiwanie badacza na określone zjawisko

wada przerwa ciągłości zachowania widzimy tylko to co było w danym momencie nie widzimy tego co było wcześniej i później

• PRÓBKA CZASOWA - podzielenie określa obserwacje na odcinki - obserwacja codzienna członków rodziny przez 30 min

• METODA ZAMKNIETA dotyczy koncentrowania uwagi obserwatora, które mogą pojawić sie w krótkich odcinkach czasu

ZALETA - systematyczna kontrolo selekcji zjawisk poddawanych obserwacji jest to technika dość ekonomiczna nie uwzględnia warunków kontekstu w jakim zjawisko to występuje

obserwacja była prowadzona poprawnie trzeba uwzględnić

• planowość

• zadania

• liczba wskaźników zachowania reakcje

• forma rejestracji - narzędzia

• arkusz obserwacyjny tworząc skale występowanego zjawiska

• podmiot

• określić miejsce obserwacji i czas

• dobór sytuacji

• wybieramy moment odpowiedniej sytuacji - nie obserwujemy kiedy np dziecko jest głodne

dokonujemy wtedy decyzji co do technik obserwacji

• obiektywność

oderwanie od nastawię, stereotypów

• obiektywizm jest uzasadniony nastawieniem emocjonalnym rejestrujemy fakty własne

wnikliwość

• w obserwacji psych duża role odgrywa badacz, która zwraca uwagę na komunikaty niewerbalne nawiązywane z dzieckiem

np zachowania typu łapanie kontaktu wzrokowe świadczy ze chce z nami nawiązać relacje

ocenie podlega

• wygląd zewnętrzny - masa ciała - zaburzenia odżywiania

• temperament

• ekspresja emocjonalna, wegetatywna

• werbalne wypowiadanie sie ton głosu wyraźna/niewyraźna mowa słownictwo którym sie posługuje, jak to mówi

• W KONTEKSCIE INTERAKCJI Z DIAGNOSTA - narzuca pewien kierunek działania czy nastawione jest na działania istotnym elementem jest to czy występuje zgodność bądź nie w kontakcie z obserwatorem czy dziecko zachowuje sie zawsze w określony sposób w trakcie spotkań

skale obserwacyjne mogą być pomocne przy zaburzeniach ujętych w ICD

ANALIZA DOKUMENTÓW I WYTWORÓW

• Pewnego typu technika dotycząca poznania, oparta o dokumenty osobiste klienta/ pacjenta

• Polega na opisie, wnioskowaniu, interpretacji, właściwości osoby lub grupy osób, żeby icenić ich cechy formalne i treściowe zawarte w dokumentach

• DOKUMENTY: świadectwa, orzeczenia, dokumenty sądowe, wypracowania, listy, pamiętniki, rysunki, zeszyty uczniów ( szczególnie przy dysgrafii, dysortografii), filmy, nagrania dokumentujące dane jednostki

• Analizę zastosowuje się, aby zdobyć info o faktach, jak wyglądało dane zdarzenie, proces, sposób spostrzegania wyniku rzeczywistości ( subiektywny obraz określonych zdarzeń)

• Poszukiwanie głębiej ukrytych treści psychospołecznych projekcyjna manifestacja autora. Próbujemy poznać na ile ktoś pokazuje siebie w swoich pracach

• Ustalenie cech osobowościowych autora jako nadawcy treści ( aspiracje, dążenia, kiedy tworzył)

• Możemy powiedzieć o cechach instrumentalnych, dokładności, sumienności

• Cechy systemu społeczno- kulturowego, kiedy dokument powstał ( powiązania ze środowiskiem, normami, wzorcami)

DOKUMENTY W ANALIZIE:

• ZASTANE- powstały i istnieją bez udziału i wiedzy badającego; powstały w trakcie życia jednostki lub instytucji np. pamiętniki, zeszyt, listy

• INTENCJONALNE- powstały z inicjatywy danego badacza np. na jego zamówienie wypracowanie na dany temat, rysunek, kroniki

• KRONIKARSKIE- ujęte w nich wszystkie fakty, działania

• OPINIODAWCZE- dostarczają info o rzeczywistości, ale jest to dokument o subiektywnym odbiorze

• SYSYEMATYCZNE- zebrane w sposób systematyczny w celu określenia indywidualne, albo instytucjonalne pewnego ciągu wydarzeń

• OKOLICZNOŚCIOWE- zależne od przypadku, mają charakter subiektywny np. relacja z uroczystości, dokumenty osobiste

• OFICJALNE- o charakterze państwowym lub urzędowym np. status na uczelni, realizacja pewnych założeń

• OSOBISTE- prywatne wypowiedzi autora związane z jego życiem, poglądami

• PISANE- np. świadectwa, artykuły, opinie

• CYFROWE- w postaci zestawień liczbowych, statystycznych, mówiące o danym problemie np. rysunki

PRAWIDŁOWA ANALIZA ZALEŻY OD:

• Rodzaju dokumentów

• Określenia etapów analizy

1. Powstanie celu badania ( przedmiot, problem, pytania)

2. Operacjonalizacja problemu ( wstępne kategorie analiz, które będą identyfikowane w dokumentach)

3. Ustalenie źródła info i ilości dokumentów np. konkretna osoba

4. Wstępna analiza dokumentów ( czas, miejsce, okoliczności powstania dokumentów)

5. Kategorie analityczne i zakres ( ilościowy, jakościowy)

6. Weryfikacja założonych hipotez

• ANALIZA ZEWNĘTRZNA- czas, warunki powstania, identyfikacja autora, określenie cech do oceny

• ANALIZA WEWNĘTRZNA- zawiera elementy analizy formalnej i treściowej; polega na dokładnym poznaniu treści dokumentu, zrozumieniu i wyjaśnieniu zawartości formalnej strony dokumentu

• ANALIZA FORMALNA- dotyczy oceny zewnętrznej formy dokumentu, jego wyglądu, stanu utrzymania, estetyki, struktury, stanu technicznego

• ANALIZA TREŚCI- jakość opisu, interpretacja treści, faktów, zdarzeń, odbioru przez autora, ujawnienie pewnych cech, postaw, sposobu wyrażania przez nich myśli.

• ANALIZA ILOŚCIOWA- ustalenie częstotliwości występowania określonej kategorii analitycznej jako wskaźnika badanych cech. Odbywa się przez kwalifikowanie elementów do operowanych wcześniej kategorii

• ANALIZA JAKOŚCIOWA- uchwycenie indywidualnych cech jednostki jaki twórcy; stosunek do danych sytuacji

ZALETY ZBIERANIA DOKUMENTÓW:

• Możliwość wychwycenia zachowania, które przy innych technikach mogłoby zniekształcić obraz osoby

• Dobre u osób, u których „ trudno zdobyć inne materiały działania”

WADY ZBIERANIA DOMUKENTÓW:

• Trudności w uwolnieniu się od subiektywizmu dokumentu

• Autor może próbować zniekształcić dokument

ANAZLIZA W ASPEKCIE:

• Nadawania pojedynczym obiektom nominalnych nazw np. cech, w których orzekamy o ich wartości

• Porządku- skale porządkowe, gdy przepisujemy określone wartości kolejnym zdarzeniom

• Interwałowa- określa dokładnie natężenie danej cechy; umożliwia ustalenie relacji między cechami, elementami

• Ilorazowa- mówimy o najmniejszej możliwej wartości danej cechy; wykorzystujemy info, które mogą być wskaźnikami pewnych cech

ANKIETY:

• Pewne próby ich stosowania łączą się z Galtonem, który badał dziedziczenie uzdolnień metodą ankietową

• Ankiety mają charakter otwarty, masowy, ilościowy

• Odpowiednie pytania i zastosowanie statystyki pozwala na stwierdzenie prawidłowości

WADY:

• Pytania zbyt ogólne, wieloznaczne

• Odp mogą być fałszywe, nieadekwatne do pytania

KWESTIONARIUSZE

• Wykorzystywane do pomiaru zmiennych np. osobowościowych

• Jest metodą wykorzystującą samo opis jako odp na zbiór podstawowych pytań np., o cechy

• Pomiar określonych aspektów zachowania w danej kategorii, ujmowanie w postaci wyników w odniesieniu dla danej grupy zachowań

• CZĘŚĆ WSTĘPNA- info o osobie umożliwiające do zaliczenia jej do późniejszych norm

• Nie unikniemy tu kłamstwa czy jakichś błędów, niektóre da się ukryć, może to być spowodowane aprobatą społeczną

• Pozwalają szybko zebrać dane, masowość

DOBRY KWESTIONARIUSZ I JEGO KONSTRUKCJA:

• Określa jakie info jest potrzebne do problemu badawczego

• Podjęcie decyzji co do rodzaju kwestionariusza ( czy odtwarzamy, czy tworzymy nowy podstaw- podobny)

• Pytania tak- nie, rozstrzygnięcia, zależą też od tego czy widzimy osobę, którą pytamy; musimy uwzględnić ujmowanie pytania w rożne opcje i odp.

• Sprawdzamy i dokonujemy poprawki; dopracowanie pytań przez konsultacje z osobami o znajomości tematu

• Badania pilotażowe ( wstępne wersja kwestionariusza, spr poprawności formalnej i merytorycznej)

• Procedura wdrożenia kwestionariusza do badań, aby opracować wersje ostateczną i rzetelną

KLASYFIKACJA KWESTIONARIUSZY wg KRYTERIÓW:

• Czego dotyczą- np. faktów obiektywnych z życia klienta; pytania o ocenę faktów, zdarzeń

• Pytanie to kryterium oczekiwań

• Pytania dotyczące faktów poza świadomością- obiektywna

• Pytania o ocenę faktów i zdarzeń, gdzie problemem jest zgodność z ocena badanego a rzeczywistością – prawda psychologiczna

• Pytania o postulaty, wnioski- porównanie

KRYTERIA MOŻLIWYCH ODP PRZEZ RESPONDENTA:

• Pyt. Dopełnienia – od słowa „który”, „jaki”

• Pyt. Rozstrzygnięcia od słowa „czy”

• Pyt otwarte

• Pyt. Zamknięte- narzucające wybór

• Pyt. Pół otwarte- charakter na umieszczenia ich w części podstawowej

• Pyt. , które nakazują wybór najbardziej interesujących

KRYTERIA CZESTOTLIWOŚCI występowania zachowania

KRYTERIUM CECH –pyt bezpośrednie dotyczące określonych cech

KWESTIONARIUSZ:

• Pytanie jednorazowe w odniesieniu do treści jak i do odbioru badacza i badanego

• Słownictwo proste, zrozumiałe

• Unikać pytań zawierających więcej niż jeden problem

• Bez sugerującego charakteru zabarwienia emocjonalnego

BŁĘDY

• Nie zawsze problematyka badań, da się przełożyć na prostszy język

• Sytuacyjne – pytania intymne

Można mówić o różnych pomiarach, nadawaniu pojedynczych norm obiektom, skalności (np. ilorazowe rozwoju).

TESTY PSYCHOLOGICZNE:

• Powstanie testów łączy się z balkonem, pierwsze były konstruowane wg prób

• Pierwszy standaryzowany test inteligencji dzieci Bineta

• Pierwsze badania testowe robiono podczas I wojny światowej wśród rekrutów

• W Polsce w czasie międzywojennym zastosowanie testów w lotnictwie i szkolnictwie np. Warszawa

• TEST – z ang oznacza próbować, doświadczać. Przedmiotem badań testowych są próbki zjawisk , jeśli są one reprezentatywne można formułować wnioski w odniesieniu do populacji

• Test psychologiczny jest zbiorem pytań, zdań, rysunków umożliwiających wnioskowanie o osobie badanej w konkretnych sytuacjach

• Każda procedura stosowania testu musi uwzględniać standardy testowe

• Każdy test zawiera próbkę zadań związanej z teorią psychologiczną

• Możemy wnioskować o stanie : aktualnym i prognostycznym

• Testy mogą służyć do identyfikacji osób w określonych charakterystykach psychologicznych

ZALETY TESTÓW

• Szybkość wyszukiwania informacji

• Wynik obiektywny, bo badany uzupełnia test

• Szybkość obliczenia wyników

• Wynik niezależny od autora badań

TESTY – STOSOWANIE:

• Mówią, kto może je stosować (standardy)

• Mamy informacje, że test musi mieć ściśle określoną rzetelność, trafność

• Dokładnie podana populacja weryfikacji testu

• Wymagają zachowania jednorodnych warunków

• Musimy trzymać się dokładnie instrukcji

• Klucz musi być precyzyjnie określony

• Świadomość kulturowej adaptacji testów – nie może być test interpretowany w innej kulturze niż był adaptowany

TYPY TESTÓW

1. Indywidualne:

   • Wykonywane pojedynczo

2. Grupowe – cała grupa wykonuje test indywidualnie w tym samym czasie

3. Obiektywne / nieobiektywne – zakładamy, że wszystkie są obiektywne/nieobiektywne nie spełniają standardów

4. Słowne/ bezsłowne – zawierają zadania wymagające wykorzystanie wypowiedzi/ tylko wykonujemy zadania

Grupy w zależności od udziału procesu poznawczego:

• Dotyczące uwagi, wykreślenia elementów, liczb z pamięci

• Myślenia – próby na myślenie, wymagające stosowania pewnych reguł

• Dotyczące wyrażania emocji – mówią o lękach jednostki, wyrazach mimiki

Testy wymagające opracowania normy co jest warunkiem pełnej diagnozy.

ZADANIA UMYSŁOWE:

• Zadania wymagające rozumowania indukcyjnego – proste warunki geometryczne, dokonanie klasyfikowania, rozumowania

• Badający ma uzupełnić np. ciąg elementów – np. test Reivena (wersje standardowe: kolorowa od 6 lat)

ZADANIA SŁOWNE:

• Rozumowanie dedukcyjne , indukcyjne

• Wyrażone słownie lub symbolicznie

ZADANIA ARYTMETYCZNE:

• Proste działania na liczbach

ZADANIA SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ

• Rozumienie danego słowa

• Określenie kontekstu sytuacyjnego

• Interpretacja przysłów, aforyzmów

ZADANIA OPARTE NA MATERIAŁACH PERCEPCYJNYCH:

• Aby dokonać oceny pod innym kątem np. sytuacja obrazkowa ma zaprezentować nam co przeżywa dana jednostka , może być materiałem do wywołania skojarzeń

ZADANIA ODNOSZĄCE SIĘ DO WIEDZY BADANEGO:

Testy inteligencji:

• Np. test Reivena – inteligencja płynna

• Weksler – podział na dwie części: element słowny wiadomości, rozumienie zachowań społecznych,

• Adult – Inteligence – test dla dorosłych

Testy wykonaniowe:

• Porządkowanie obrazków

• Wg wzoru rysunkowego ułożyć np. klocki

• Wyjdzie czy ktoś jest daltonistą

• Uczenie się wzrokowo -ruchowe

ICD 1900 r. powstało ICD Amerykańskie towarzystwo psychiatryczne wprowadziło system DSM. 50 lat później DSM IV stanowi podstawę klasyfikacji jednostek chorobowych – nie uwzględnia zmienności przewidzianych w sferze osobowości. Nie długo pojawi się ICD-11 ok. 2013 r. będą dokładne określenia osobowości. Osobowość jako zespół trwałych wzorców myślenia odczuwania i zachowania charakteryzujący indywidualny styl i sposób adaptacji danej osoby. Wszystkie możliwe jednostki chorobowe przyjmuje ICD, które dotyczą człowieka w porządku alfabetycznym, w opisie można znaleźć cyferki. Zaburzenia psychiczne są skoncentrowane wokół literki C np. nowotwory D, choroby krwi E, zaburzenia wydzielania zewnątrz ,F zaburzenia psychiczne i zachowania G, choroby układu nerwowego H , choroby oka ucha I, układ krążenia J, O ciąża i choroby ciąży Q wady rozwojowe wrodzone np. zniekształcenia.

ZABURZENIA PSYCHICZNE Wiąże się z przyjęciem pojęcia normy są pewne granice normalności co oznacza normalne zachowania, są pewne cechy które jednostka wykazuje w procesie funkcjonowania. Psychiatria patrzy na przyczyny „neuro”

Dzięki informacji o zdrowej i chorej jednostce społeczeństwo jest bardziej wyedukowane i przez to czasem istnieje potrzeba zmian kategorii.

1. Zaburzenia psychiczne połączone z zaburzeniami organicznymi

2. Zaburzenia psychicznie, spowodowane z używaniem środków psychoaktywnych

3. Schizofrenia

4. Zaburzenia nastroju - depresja

5. Nerwice związane ze stresem i połączone z somatyczna np. lek

6. Zespoły behawioralne – zaburzenia fizjologiczne

7. Zaburzenia osobowości i zachowania osób dorosłych – osobowości dyssocjalnej

8. Zaburzenia połączone z preferowaniem pewnych sfer seksualnych realizacja swoich popędów np. wbrew woli drugiej osoby

9. Upośledzenie umysłowe – niepełnosprawność intelektualna odbiegająca od normy

10. Zaburzenia rozwoju psychicznego w aspekcie psychologicznym np. autyzm

11. Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynających się w dzieciństwie

12. Zaburzenia nieokreślone

Osobowość paranoiczna, schizoidalna, dyssocjalna, paranoidalna, chwiejna emocjonalnie, osobowość anarkatyczna, histroniczna, lekliwa i zależna Np. osób paranoiczna jest traktowana jako paranoidalna cechująca się lękliwością i odpornością na krytykę, są drażliwe, są egocentryczne skłonne do zaczynania awantur. Osoba dyssocjalna – specyficzny typ osobowości lekceważenie zachowań społecznych np. nie liczenie się z nimi myślenie tych osób to pogarda innych osób niezdolność do tworzenia związków, silnych więzi z innymi ludźmi można to zauważyć w grupach przestępczych. Potrzeba popisywania się jest połączona z kłamstwem przestępczością i może prowadzić do psychopatii.

Problem Testów Projekcyjnych

Termin wprowadzony przez franka 1939 r dla określenia istniejących technik badania osobowości tj test Ronszaka do zebrania w pewna grupę - odnosi się on do mechanizmu obronnego mechanizmu projekcji, który to termin Freud zapoczątkował. Pojecie to rozszerzył … który przyjął ze wszelkie zachowanie człowieka jest uzewnętrznieniem indywidualnych właściwości osobowości a wiec swoboda nadawania bodźcowi indywidualnemu określonych znaczeń umożliwia nadawanie przez jednostkę jej psychicznego funkcjonowania indywidualnych cech jednostki

Proces projekcji jest procesem nieświadomym ta technika ujawnia to co zostało wyparte ale tez treści doświadczenia emocjonalnego i sposoby poznawczej strukturalizacji pozostającej w rożnym stopniu poza werbalna i świadoma kontrola jednostki czyli warunkiem trafności jest świadome postrzeganie i interpretowanie materiału testowego przez osobę badana oraz brak świadomości ujawniania w ten sposób własnych postaw potrzeb i emocji .