Dialog – rozmowa

Dialog – 1. Rozmowa najczęściej i przynajmniej dwóch osób. 2. Forma literacka – np. dialog filozoficzny (Platon, Arystoteles, Cyceron) ; dialog teologiczny.

Dialog między-religijny (Kościoła) – połowa XX w. 1. Kulturalna dyskusja ludzi, którzy mają różne przekonania. 2. Współdziałanie w zakresie poszukiwani prawdy (uznanie godności ludzkiej i każdego człowieka). 3. Dialog w sferze społecznej. Znak wzajemnego otwarcia się na siebie różnych grup. Nadzieja na lepszą przyszłość.

Dlaczego słowo dialog między-religijny pojawiło się w połowie XX wieku?

1. Sekretariat dla niewierzących z 1968 r.

2. Sekretariat Jedności i chrześcijan z 1970 r.

3. Sekretariat z 1984 r.

Dialog nowoczesny – nie wiązał się z doprowadzeniem kogoś do wiary. Dialog jako element misji.

Test pisemny – pytania otwarte/definicje + aktywność

Bliski Wschód – tu najbardziej potrzebny jest dialog.

Jeden kraj wiele nazw:

Kaanan – Ziemia Święta, Ziemia Obiecana

Judea – nazwa Królestwa Południowego, obejmująca obszar od Jerozolimy na południe. Później nazwa Judea, jako grecko-łacińska forma została nadana całej prowincji rzymskiej. Została ona zakazana podczas rządów Hadmana (cesarz rzymski 117 – 138), po stłumieniu powstania Bar-Kachby (132-135).

Palestyna – nazwa pochodzi od nazwy ludu zamieszkującego południową część wybrzeża Morza Śródziemnego, Filistyńczyków (jeden z tzw. ludów morza z regionu Aegean). Zostali oni osiedleni przez faraona Ramzesa III około 1190 r. przed Chr. po odparciu ich inwazji na Egipt.

Ivdea Capta

Helenizacja – forma dialogu misyjnego, język grecki.

Jerozolima

Główne regiony Izraela (zachód-wschód):

1. Nadbrzeże.

2. Szefela.

3. Góry.

4. Rift.

5. Trans-Jordan Plateau.

Dziś państwo Izrael – stolica w Tel-Avivie lub Jerozolimie.

Pierwsza wzmianka o Jerozolimie jest w Starym Testamencie, w Księdze Rodzaju. Abraham (Żyd) spotyka się z królem (poganinem) Melchizedekiem, który wychodzi na spotkanie i go wita. Miejscem dialogu (spotkania) jest Jerozolima.

Abrahama wędrówki do Egiptu.

Dialog – poszukiwanie tożsamości drugiej osoby.

Menora – herb narodowy Jerozolimy. Jest to świecznik siedmioramienny.

Obecne symbole tożsamości narodowej Izraela:

• Kneset

• Menora

• Flaga

Gwiazda Dawida i flaga – powstały w okresie syjonistycznym. Symbole często się zmieniają.

Menora stała na placu świątynnym w Jerozolimie do 70 r. Następuje katastrofa dla judaizmu. Jest to jedyna religia, która się odrodziła.

Powstanie – 66-73 AD – 70 AD (świątynia zostaje kompletnie zniszczona). Trzeba zmienić cały system religijny na system rabiniczny, w którym rabini odgrywają ważną rolę. Rabin to nauczyciel. Obecnie menora znajduje się w Watykanie.

Jerozolima – (Ir – miasto + Szalem – pokój) – inaczej zwana „miastem pokoju”. Dialog powinien zatem prowadzić do miasta pokoju.

Salomon – człowiek pokoju.

Świątynia:

• Pierwsza świątynia (950-587 p.Ch)

• Druga świątynia (516 p.Ch – 70 AD)

Arka Przymierza była tylko w pierwszej świątyni. Dzisiaj Arka Przymierza znajduje się w Etiopii – pilnuje jej strażnik.

Ściana płaczu – ściana platformy świątynnej. Najświętsze miejsce w Jerozolimie.

Kiedy Jezus umarł zasłona rozdarła się na 2 części (z góry na dół).

Islam

Kopuła Skały – święte miejsce.

Jak często słowo Jerozolima występuje w Koranie?

• Ani razu

Występuje tylko słowo Al. Aksa – miejsce oddalone. Słowo to pojawia się w Koranie jeden raz.

Mahometanie modlą się 5 razy dziennie.

Bazylika Grobu Pańskiego – wyjątkowe miejsce dla chrześcijan, gdyż w tym miejscu przyszedł na świat Chrystus.

Jerozolima – centrum świata dla 3 różnych religii.

Dlaczego chrześcijanie uważają, że Maryja jest Arką Przymierza?:

Ponieważ nosiła w sobie Zbawiciela. Arka była miejscem gdzie przechowywane były przykazania i zwoje tory (słowo).

Przykłady zmartwychwstania:

1. Przyjaciel Gilemiasza – Enkidu

2. Mąż bogini milości i wojny Innana Isztar – pasterz Damuzi/Tammuz

Stary Testament (Księga Rodzaju- jeden z dwóch ostatnich rozdziałów) – dokładny opis jak robiona jest mumia Józefa (jednego z patriarchów).

Paszcza krokodyla, jaguara i hipopotama – trzy najgorsze rzeczy dla Egipcjanina (tam wpadała dusza).

Każdy naród ma swoją pamięć, którą nazywa historią. Naród bez historii, bez przeszłości nie istnieje.

Tożsamość religijna – to ogromna rola świadomości, koegzystencji współistnienia – wspólne współodczuwanie określonej zbiorowości, wyrażane poprzez poczucie wspólnej historii i tradycji.

Panteon narodowy – ma być ustawiony przed kościołem jezuitów (św. Piotra i Pawła w Krakowie).

Świadomość wspólnego trwania w czasie istotna jest pamięć zbiorowa, pamięć o przeszłości. To co ma przeszłość, zwłaszcza długą, jest postrzegane jako bardziej wartościowe.

Naród – to grupa ludzi posiadająca wspólne cechy np. wspólny przodek (dla Polaków – Lech), wspólna kultura (język, historia, sposób życia, zachowania, ubiór), wspólne terytorium (ziemia, kraj, miejsce).

Okres Patriarchów- wspólne dobro religii abrahamowej.

Zwrot ku tożsamości religijnej, ku korzeniom, wymusza artykulację potrzeb narodowościowych, etnicznych i religijnych. Świat zmierza ku jedności, rozbudowuje postawy otwarte, burzy podziały i rozwarstwienia.

Dialog międzyreligijny (początek) – wybór Abrahama (Księga Rodzaju 12. 1-3).

Abraham jest ojcem wszystkich religii. Pochodził z Mezopotamii (Żyznego Półksiężyca), z Ur. Miał być protoplastą wielkiego narodu.

Zikuraty – świątynie, wieże Babel.

Babilon – Kodeks Hammurabiego, kiedy Abraham wychodzi.

Hodeks Hammurabiego, a kremacja – splądrowanie domu podczas pożaru itd.

Sumeryjskie pismo klinowe – pierwsze pismo.

Gilemiasz – poemat.

Abraham wyszedł z Ur i udał się do Egiptu.

Autobahnen Izraela – droga nadmorska łączyła Egipt z Damszkiem.

Hebrajczyk (słowo) – ten zza, będący spoza, przychodzień, przybysz, złodziej, obcokrajowiec. Abraham był hebrajczykiem.

Isaak – miał 33 lata kiedy został ofiarowany na stosie.

Religia patriarchów to monolatria – oddawanie czci polskiej wyłącznie jednemu bóstwu, bez zwalczania i zaprzeczania istnienia bóstw czczonych przez innych. – Prawda, czy fałsz? – PRAWDA!

Pierwsza religia to monolatria.

Religia Abrahama – istnieje pewien Bóg, świadectwem tego przymierza jest przyszłe zawładnięcie państwem Kanaanu.

Kananejczycy – wysoka kultura osobista i duchowa, zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem. Egipt rządził w Kanaanie przez ponad 300 lat.

Har Meggido = Armageddon.

Totmes – Napoleon Egiptu.

Kananejska religia – związek między miejscem i bóstwem, świątynie zewnętrzne zbudowane na wzgórzu.

Etiologia – stwierdzenie przyczyny. W prawie, medycynie i historii. W biblii to przyczynowe wyjaśnienie faktów i wydarzeń Biblii. Opis etiologiczny w Nowym Testamencie – Mateusz 28. 13-15. Etiologia biblijna – antropologiczna, etnologiczna, geograficzna.

Eponim – dawca imienia np. Jakub zamienia imię na Izrael.

Abraham miał stracić swojego pierworodnego syna. Był ojcem dwóch, etnicznych grup.

Meczet Kopuły Skały – skała, na której Abraham miał złożyć swojego syna Isaaka. Przy świątyni tek znajduje się Ściana Płaczu.

Kaaba – znajduje się w Mekce.

Abraham i modlitwa – Salat – na końcu każdej modlitwy muzułmanin modli się za swój ród.

Medyna – gród proroka Mahometa.

Jerozolima i groby – największy cmentarz żydowski na świecie znajduje się na Górze Oliwnej.

Grób Pański – znajduje się właśnie w Jerozolimie.

Grób Abrahama – znajduje się w Hebrai.

Torę, która jest zniszczona chowa się tak jak człowieka.

Śmierć i miejsce zmarłych w Jerozolimie i Islamie.

Stella dżeta (Luwr) – pierwsza Stella. Stella Hammurabiego w Luwrze.

W kulturze żydowskiej Stella nagrobna nosi nazwę macewa.

Rytuały i symbole przejścia:

Bejt kwarat – dom grobów

Bejt alam – dom wieczności

Bejt haim – dom żyjących

Grób ma odniesienie także do życia.

Hajlike art – święte miejsce

Gute art. – dobre miejsce

(PM) – po nibkbar – tu pochowany (napis na grobie)

Na grobie narysowane są zwoje tory i szafa, w której się je przechowuje – grób rabina

Świecie i modlitewnik – na grobie kobiety

„Boża podszewka” – film

„Lista Szindlera’ – film

Leonard Cohen – pochodził z kapłanów

„Cud purymowy” – film

Lewita – odpowiedzialny za obmycia rytualne rąk kapłańskich.

Symbolem pochodzenia Judy jest lew.

Rok zero – 3761

23 Cheszwan, 5773 – 8 listopada 2012 (według kalendarza księżycowego)

Ramadan jest w ciągu lata lub zimy. W ciągu lata jest cięższy, gdyż dzień jest dłuższy, a podczas Ramadanu nie można jeść, a nawet przełykać śliny.

Korona – symbol królewski.

Jednorożec – zwierze poszukiwane wśród rodzaju królewskiego. Symbol zbawienia.

Izkor – nabożeństwo za zmarłych. Odprawiany jest w Jom Kipur, Szemini Aceret, Ósmy dzień Paschy. Odprawiany za kogoś ważnego np. za ojca, matkę.

Modlitwy w Izkor: El Male Rachamim, Kadisz, Modlitwa Izkor.

Kadisz – błogosławieństwo. Niech będzie wywyższone i uświęcone jego wielkie imię.

Eden – wyraz hebrajski.

4 świeczki na grobie – 4 matriarchy.

Patriarchów było troje: Abraham, Isaak, Jakub.

W Hebronie znajdują się groby 3 patriarchów i 3 matriarch.

W Ewangelii św. Mateusza jest kopia tego, co jest w Jeremiaszu. Jakub ustawił Stelle na grobie Racheli – pierwsza wzmianka w Starym Testamencie.

Na placu świątynnym nie ma żadnego grobu tylko Kaaba (ofiara Isaaka). Grób Pański jest pusty.

Medyna – Grób Proroka Mahometa.

Sunnici, Szyici, Aszura, Eschatologia.

Osoba, która dokona aktu terrorystycznego dostaje 72 dziewice.

Na grobach żydowskich położone są kamienie. Bierze się to z uczestnictwa w pogrzebie.

U Arabów i Żydów ciało chowa się w ciągu 24 godzin.

Talmud – jedna z podstawowych (choć nie jest uznawana za świętą) ksiąg judaizmu.

Osuaria - naczynie służące do przechowywania kości lub prochów zmarłego, który został poddany kremacji.

Dialog z miejscem (Jerozolima).

Dialog z osobą (Jezus).

Dialog z wiecznością (Golgota, Grób Pański).

Raz w życiu trzeba odbyć pielgrzymkę do Mekki i Medyny (Nakazał to Mahomet). Dialog ze świętym Tekstem/Księgą.

Księga Mormona – księga, która spadła z nieba.

Sacrum sacrissimo – święty z najświętszych.

Zwoje Tory trzymamy w Arce Przymierza. Najświętsza Maryja Panna jest Arką Przymierza. Żydzi używali całunu, a nie trumny.

Geniza – cmentarz dla świętego z najświętszych.

Eucharystia – cmentarz dla świętego z najświętszych w kościele katolickim.

Biblia, a kultura (cywilizacja) europejska. Trzy źródła obecnej cywilizacji:

• Tradycja grecko-rzymska.

Wpływ Biblii na kulturę:

• Religia

• Polityka

• Prawo

• Sztuka

• Moralność

• Język

• Historia

Aluzje do judaizmu – np. kazania Piotra Skargi

Nawiązanie do Biblii w języku potocznym – „nieświadome” nawiązanie np. „zrównać z ziemią”.

Judaistyczne związki frazeologiczne:

• „manna z nieba”

• „rzeź niewiniątek”

Tytuły z Biblii:

• „Kamienne Tablice”

• „Mury Jerycha”

Judaizm jako fundament kultury europejskiej.

Co to jest Biblia:

• Zbiór świętych ksiąg, podstawa określonej wiary. Jest dziełem wielu ludzi.

Problem nazwy: Biblia, Pismo Święte, Biblia hebrajska.

Biblia (zwój) – papirusu, księga. Biblia nie była jednak papirusem. Biblia musi być napisana na skórze niekoszernej.

Cylinder Cyrusa – wypuścił z niewoli Żydów.

Kolumna Trojana (Rzym) – postawiona dla zwycięstwa nad Dekami.

Plac Trafalgar – w Londynie.

Stary i Nowy Testament

Formy zapisu Biblii – najstarsze XI w. Około 1000 roku – kroniki.

Formowanie się Biblii hebrajskiej – przekaz ustny, tradycja pisemna. Te dwie tradycje istnieją równolegle.

Katolicy – 46 Ksiąg ST

Protestanci – 39 Ksiąg ST

Kanon (znaczenie) – miara, pręt mierniczy. Ustalenie kanonu Biblii hebrajskiej – 5 w. p. Ch.

Księgi biblijne – historyczne, dydaktyczne, profetyczne (prorockie)!

Tanach – Biblia hebrajska (judaizm):

Tora – pięcioksiąg

Nebiim – prorocy

Ketubim – pisma

W Judaizmie na Biblię hebrajska składa się:

Masora – tekst tradycyjny (samogłoski)

Mikra – cos do czytania

Język zapisu Biblii:

• Hebrajski – ST

• Grecki – NT

• Aramejski – księga Daniela

Ptolemeusz Wielki – tłumaczenie tekstów

Septuaginta – najdawniejszy znany przekład Starego Testamentu na język grecki. Powstawał w III-II w. p.n.e. w żydowskiej diasporze w Egipcie.

Vulgata – na język łaciński, 5 w., św. Hieronim

Paszita

Św. Hieronim pochodził z Dalmacji. Sprzedawał swoje książki. Miał sen, że trafił na Sąd Ostateczny. Udał się do Ziemi Świętej.

Wulgaryzm (Vulgata) – pospolity

Onkelos

Koran jest napisany tylko w języku arabskim. Każde tłumaczenie jest interpretacją.

Typy krytycyzmu Biblijnego – krytycyzm (zdolny do rozróżniania, osądzania).

Krytyka Biblijna – literacka.

Pięcioksiąg – tora, chumasz, chamiska, chumszei tora.

Tora – księga rodzaju, wyjścia, kapłańska, liczb, potworzonego prawa.

Powstanie i rozwój Biblii.

Biblia królowej Zofii – ostatniej żony Jagiełły. Ufundowała przetłumaczenie Biblii na język polski.

Pismo Święte.

Ksiądz Jakub Wujek – odpowiedzialny za tłumaczenie, pochowany w kościele św. Barbary.

Przykłady Ekumeniczne – Tora Pardes Lauder.

Biblia jako dzieło literackie.

Postacie biblijne: historia króla Dawida, Betsebee, Salomon.

Stary Testament jest o tym jak jest, a Nowy Testament jest o tym jak być powinno.

אַ – a lub l

אֵל – Bóg (EL)

El Elion – Jerozolima – najwyższy

El Rai – Kadesz Barnea

Tradycje:

• Jachwistyczna

• Kapłańska

• Detronistyczna

Bóg stworzył na początku – Elochim

Zagubienie – problem z tożsamością

Tochu Walochu – chaos

Kobieta i mężczyzna – istoty odmienne choć na ten sam obraz były stworzone.

Mężczyzna jest samotnikiem, a kobiety są skłonne do nawiązywania kontaktów.

Mężczyzna jest stworzony do odpowiedzialności.

Kobiety są stworzone do opieki.

Eden – terytoria biblijne.

Mężczyzna nie był stworzony w raju, a kobieta już tak.

Kobiety są wrażliwsze.

Dialog, a określenie Boga

Bóg po hebrajsku

Bóg stworzył na początku (Rdz 1,1)

Hebrajczycy pisali dłutem na kamieniu lewą ręką z prawej strony do lewej.

ח - het

Barok – miejsce spotkania nieba z ziemią.

Święte imię Boga – zostało powiedziane po raz pierwszy Mojżeszowi

Góra Horeb – pasmo wzgórzu, na tym Zgórzu Mojżesz otrzymał Dekalog.

Krzew gorejący – znajduje się obok klasztoru koptyjskiego, nigdy nie spłonął.

Patriarcha – religia rodziny

Judaizm – religia narodowa

Credo Judaizmu – dwa razy imię Boga wykrzykiwane jest w momencie śmierci

Mezuza – umieszczana na drzwiach

Naprawdę Jahwe jest Bogiem! Naprawdę Pan jest Bogiem! <Krl i 8.39>

Stworzył, więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył.

Mężczyzna powiedział: „Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała. Ta będzie się zwała niewiasta, bo ta z mężczyzny została wzięta.” (Rdz 3.23)

שא – esz (ogień)

טא – mężczyzna

ק טא – kobieta

1858 r. – Lourdes (Francja) – objawienie św. Bernadeccie

1917 r. – Fatima (Portugalia)

Jan Paweł II – Wielki Czciciel Matki Bożej i Modlitwy Różańcowej

Lestówka (Lesinka) – odmawianie w kółko paciorków

Różaniec używany w kościele grekokatolickim.

Karmelitanki Bose w Bawarii stworzyły swój różaniec.

Tesbih – mały muzułmański różaniec zrobiony z 33 koralików

Tesbih – różaniec zrobiony z 99 koralików

Zrozumieć Islam – film na youtube

Bóg nie jest ojcem dla muzułmanów tylko Panem!

בא – ABBa (AV) – ojciec po hebrajsku

Grób Abrahama jest w Hebronie.

Abraham (znacz.) – ojciec narodów

Izraelsko-Palestyski Twitter Dialog (Politics) – pomiędzy Hamasem, a armią Izraela.

1. Dlaczego Noe nie jest Ojcem Wiary? Różnica między Abrahamem, a Noe?

2. Dlaczego Abraham siedzi pod Dębami Mamre? Rodz. 18.

3. Na co i dlaczego Abraham nalega w Rozdz. 23?

4. Podobieństwa pomiędzy Józefem Egipskim, a Józefem z Nazaretu.

5. W czym można upatrywać echa dialogu z innymi religiami w Rozdz 1-3?

Chanuka – upamiętnia zwycięskie starania Judy Machabeusza i jego kompanów.

Menora - siedmioramienny kandelabr i symbol Izraela umieszczany na paszportach, na urzędach państwowych, etc. Ten ozdobny świecznik był używany przez Żydów w Przybytku i Świątyni Jerozolimskiej. Menora jest jednym z najstarszych symboli narodu żydowskiego. Według tradycji symbolizuje on krzew gorejący, który zobaczył Mojżesz na górze Synaj. Jedna z najstarszych menor w Europie znajduje się w Kołobrzegu.

Chanukija - dziewięcioramienny świecznik żydowski zapalany podczas święta Chanuka.

Indie

• Najwięcej chrześcijan (17 mln)

• Muzułmanie

• Hindusi

Hinduzim:

• Słowo HINDUIZM - pochodzi od sanskryckiego słowa SINDHU, czyli nazwy wielkiej rzeki indyjskiej.

• Sami wyznawcy na określenie swojej religii używają nazwy SANāTANADHARMA, czyli odwieczny porządek.

• Ok. 1500 r. przed Chr. na teren Indii wtargnęli Ariowie

• Ariowie podbijając zastaną kulturę ulegali jej wpływowi

• Przez syntezę poglądów ok. 1200 – 800 r. przed Chr. narodził się hinduizm w swej najstarszej formie –WEDYZM

• Ok. 800 – 500 r. przed Chr. rodzi się drugi historyczny etap hinduizmu BRAMINIZM. Powstał on w wyniku objaśniania wedyzmu przez kapłanów.

• Symbolem religijnym hinduizmu jest znak „om”

• A – oznacza stan czuwania, element powszechny

• U – stan lekkiego snu, element świadomości

• M – stan głębokiego snu, zapomnienie i szczęśliwość.

Trimurti - najważniejszych bóstw:

• Wisznu

• Siwa

• Brahma

Ganesa:

• Syn Siwy i Parwati

• Przywódca ganów (pośrednich bóstw)

• Usuwa wszelkie przeszkody i zapewnia powodzenie w najróżniejszych przedsięwzięciach

Waranasi:

• Według legendy miasto założone przez Siwę

• Znajduje się tu świątynia Siwy - Złota Świątynia (Kaśi Wiśwanath).

Jest niedostępna dla wyznawców innych religii.

Ważny ośrodek :

• Kultu wyznawców hinduizmu.

• Rytualnych kąpieli w świętej rzece Ganges

Ghaty:

• Schody prowadzące do Gangesu

• Pielgrzymi zbierają się na nich i medytują

• Pali się tu zwłoki zmarłych

Objawienie odbywa się na płaszczyźnie poznawczej. Człowiek sam o własnych siłach, samodzielnie poznaje bezosobowy absolut.

OBRAZ BOGA WE WSPÓŁCZESNYM HINDUIZMIE:

Nurt intelektualny:

• Ukazuje hinduizm jako swoisty monoteizm

• Bóg utożsamiany jest ze światem

• Bóg jest nieosobową syntezą dobra i zła – PANTEIZM

• Obojętnie jakiego Boga się czci, oddaje się cześć absolutowi

Nurt ludowy:

• Zasada TRIMURTI

• Bóstwa przybierają w różne wcielenia (awatary)

• Występują dwie orientacje : zwolennicy wisznuici (Wisznu), siwoici (Siwy)

• Czczone są zwierzęta np. krowy

Reinkarnacja – samsara, nieustanna wędrówka.

Życie po śmierci:

• KARMAN – czyli skutek popełnionego czynu warunkuje następne wcielenia (np. człowiek czyniąc dobro wciela się w kogoś bogatego, czyniąc zło wciela się w zwierzę czy roślinę)

• Piekła – świat podziemny, przejściowa kara przed następnym wcieleniem

• Zbawienie polega na wyrwaniu się z kolejnych narodzin, człowiek staje się bezosobową istotą boską, staje się świadomy swej identyczności z wszechobejmującym absolutem

Podziały kastowe:

• Bramini

• Wojownicy

• Chłopi i mieszczanie

• Siudra - Stan służebny

Poniżej systemu kastowego znajdują się pariasi, którzy uważani są za nieczystych.

Kult:

• Holi - wiosenne święto, podczas którego zniesione są podziały kastowe. Na północy patronuje mu KRYSZNA, a na południu KAMA.

Święte księgi Hinduizmu

Forma objawienia:

• Hinduizm nie ma konkretnego założyciela

• RYSZI – półbogowie, którzy przybyli na ziemię i ukazali ludziom prawdy od Brahmy

Objawienie:

• ŚRUTI - usłyszane

• SMRITI - zapamiętane

WEDY – (weda – „wiedza”) powstały w okresie wedyzmu, jest to zbiór różnych utworów, posiadają najwyższą rangę w hinduizmie. Podstawą kultu według Wed jest składania ofiar z roślin i zwierząt. Przyjmują je niemal wszyscy hindusi. Na księgi składają się cztery zbiory:

ŚRUTI:

• Wedy (zbiory tekstów)

• Rygweda

• Jadżurweda

• Samaweda

• Atharwaweda

Księgi Wedy:

BRAHMANY – są obrazującą i objaśniającą prozą, tłumaczą Wedy. W brahmanach można odnaleźć m.in. uzasadnienie różnych elementów rytuału ofiarnego oraz objaśnienie ich sensu; rozwinięcie mitów i legend. Zawierają obszerne przepisy dotyczące składania ofiar.

ARAJANKI - (Leśne księgi) - Dalszy ciąg komentarzy do Wed nawiązujący bezpośrednio do Brahmanów. Teksty teologiczne będące przedmiotem medytacji głównie ascetów żyjących w odosobnieniu, kontemplujących mistycyzm i symbolizm.

UPANISZADY – Stanowią traktaty przedstawiające duchową doktrynę przekazywaną od nauczyciela do ucznia. Rozważają rzeczywistość absolutną. Upaniszady służyły i nadal są użytkowane jako teksty pomocnicze do praktyk medytacyjnych. Pouczenia są mieszanką wywodów filozoficznych, baśni, mitów czy aforyzmów, myślenie bezosobowe, przysiadanie przy mistrzu.

• SMRITI

• Itihasy

• Sutry

• Purany

Ithiasy - Są to epopeje - powstające przez kilka wieków począwszy od V - IV w. p.n.e., np.: Mahabharata czy Ramajana.

Sutry - Są to krótkie wypowiedzi na temat ofiar, obyczajów i zwyczajów, np. Manusmriti (Prawo Manu) - najważniejszy zbiór praw indyjskich z epoki klasycznej, spisany, według tradycji, przez Manu - człowieka uratowanego przez Wisznu z potopu.

Purany - to epickie legendy o początkach dziejów. Są związane z podziałem hinduizmu na sekty. Zawierają po trochę wszystkiego, znajdziemy tu np.: opisy historii, tradycji, świętych miejsc, pouczenia dla systemu karnego czy zarysy gramatyki. Niektóre z nich zawierają opowieści z mitologii indyjskiej.

MAHABHARATA – jedna z najwspanialszych epopei hinduskich (100 tys. wierszy). Jest to zbiór legend hinduskich. Zawiera Bhagawadgite czyli „Pieśń Błogosławionego”, która zwana jest „Ewangelią hinduizmu”. Jest to dialog między Kryszną a Ardżuną, który wskazuje dwie drogi do zbawienia: wyrzeczenie się świata i służbę Krisznie, który jest wcieleniem Boga Wisznu.

Ramajana - Epopeja składająca się z 24 tys. wierszy pogrupowanych w 7 ksiąg. Treścią dzieła są dzieje bohatera Ramy. Jest on wcieleniem Wisznu i synem sprawiedliwego króla. Broni boskiego prawa.

Hare kryszna:

• Korzeni ruchu należy szukać w XV w., w ruchu zwanym kryszanizmem.

• Kryszna to osobowe wcielenie Brahmy i należy mu oddawać cześć i nawiązywać z nim kontakt osobowy.

• Oparty jest przede wszystkim na poemacie epickim „Bhagawad-gita”( „Pieśni Pana” )

• Sposobem czczenia Kryszny jest śpiewanie jego imienia, a także powtarzanie go w formie mantry.

• Hare Kryszna Hare KrysznaKryszna Kryszna Hare HareHare Rama Hare RamaRama Rama Hare Hare

• Akceptowane są różne imiona Boga takie jak: Allach, Jahwe 

• czy Jezus Chrystus.

• Jezus Chrystus jest uważany za bezpośrednie „ramię” Kryszny.

Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny (ISKCON):

• 1965 – ruch został spopularyzowany w Ameryce przez Bhaktivedantę Swamiego Prabhupadę

• Rozwój przyspieszył George Harrison, jeden z Beatlesów, który czasowo popierał ten ruch

Rozwój w Polsce:

• Początek – lata 70., 80.

• W 1990 r. ruch został wpisany do "Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych" Ministerstwa Spraw Wewnętrznych

• Wyznawcy uczestniczą w Festiwalu Przystanek Woodstock gdzie sprzedają ciepłe posiłki

Sposób rekrutowania:

• Bombardowanie miłością

• Werbowanie pod pretekstem działań kulturalnych

• Oferowanie darmowych posiłków wegetariańskich

• Zachęcanie do spędzania czasu w swoim towarzystwie

Buddyzm

Budda Siakjamuni – założyciel

• Imiona Buddy:

• Gautama - imię po macosze.

• Siddhartha - ten który osiągnął cel - sam sobie je nadał.

• Siakjamuni - najwyższy mędrzec-asceta, bądź mędrzec-asceta z rodu Siakjów.

• Budda - od słowa bodhi tj. oświecenie, przebudzenie.

• W wieku 28 lat, żyjący dotąd w luksusie książę opuścił dom i chcąc znaleźć ucieczkę od cierpienia oddawał się przez sześć lat różnym dostępnym praktykom medytacyjnym oraz skrajnej ascezie.

• Po porzuceniu skrajnej ascezy i zastosowaniu medytacji polegającej na obserwacji ciała i umysłu Siddhartha spostrzegł Cztery Szlachetne Prawdy, które stały się rdzeniem jego nauk przez resztę życia.

Cztery szlachetne prawdy:

• Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu

• Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia

• Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia

• Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia

1. „Narodziny są cierpieniem, starzenie się jest cierpieniem, śmierć jest cierpieniem. Smutek, lament, ból, zgryzota i rozpacz są cierpieniem. Towarzystwo nielubianych jest cierpieniem, rozłąka z ukochanymi jest cierpieniem. Niemoc uzyskania tego co się chce jest cierpieniem Pokrótce – pięć skupisk istnienia związanych z przywiązaniem jest cierpieniem”.

2. Przyczyną cierpienia jest pragnienie.

3. Ustanie cierpienia to całkowite zaniknięcie i ustanie, wyrzeczenie się, zaniechanie, wyzwolenie, puszczenie pragnienia.

4. drogą do ustania cierpienia jest Szlachetna Ośmiostopniowa Ścieżka.

*** Pierwsza sutra koncentrowała się na Czterech Szlachetnych Prawdach.

Szlachetna ośmiostopniowa ścieżka:

1. Właściwy Pogląd

2. Właściwe Postanowienie

3. Właściwe Słowo

4. Właściwy Czyn

5. Właściwe Zarobkowanie

6. Właściwy Wysiłek

7. Właściwa Uważność

8. Właściwa Medytacja

• Szlachetną Ośmiostopniową Ścieżkę dzieli się bardzo często na trzy "grupy" reguł, które współtworzą i dookreślają główne cnoty: mądrość, moralność i skupienie.

• KARMA - prawo związku przyczynowo – skutkowego. Zgodnie z prawem Dharmy narodziny nowego człowieka są konsekwencją uczynków umierającego. Gromadzenie uczynków podczas życia, będących przyczyną nowego odrodzenia, określono jako wytwarzanie karmy.

• NIRWANA - Osiągnięcie poczucia jedności, przynoszące zanik emocji, brak cierpienia.

• REINKARNACJA czyli odradzanie - polega na tym, że po śmierci następuje kolejne życie, a po nim następne.

Tipitaka – kanon palijski:

• zbiór nauk buddyjskich tradycji Therawady, spisany w języku palijskim. składa się z trzech części – koszy: 

• Vinaja Pitaka – Kosz reguł zakonnych,

• Sutta Pitaka – Kosz nauk

• Abhidhamma Pitaka – Kosz dodatkowej nauki (abhidhammy) - zawiera dodatkowe objaśnienia i teksty filozoficzne

Vinaya Pitaka:

• głównym tematem są reguły monastyczne dla mnichów i mniszek.

• Zgodnie z tekstami, w pierwszym roku nauczania Buddy, członkowie sanghi żyli razem w harmonii - bez Vinayi.

• Treść: Palijska wersja buddyjskiego monastycznego kodeksu postępowania, zawiera 227 głównych reguł dla mnichów i 311 głównych reguł dla mniszek. Budda nazywał swoje nauki "Dhamma-Vanaya", podkreślając zarówno aspekt filozoficzny buddyzmu, jak i praktykowanie cnót, które urzeczywistnia buddyjską filozofię.

• Pochodzenie: Istnieją też inne wersje, które nieznacznie różnią się od tych tradycyjnych dlatego badacze uznają Vinayę za tekst wczesny datowany na okres jeszcze przed powstaniem odmiennych szkół. Aczkolwiek dr Gregory Schopen będący profesorem studiów buddyjskich, tybetańskich i sanskryckich na Uniwersytecie Teksańskim w Austin nie zgadza się z tymi założeniami. Zwraca on uwagę na to, że wspomniane podobieństwa mogą być spowodowane późniejszą standaryzacją i podkreśla, że wiele zapisów już od wczesnego okresu wskazuje na to, że mnisi posiadali własność prywatną co jest sprzeczne z założeniami Vinay. Oczywiście dodaje, że wcale nie musi to oznaczać upadku wczesnych wskazań etycznych sugerując przy tym, że Vinaya może być próbą narzucenia wszystkim standardów postępowania.

• Miejsce w tradycji: Początkowo Vinaya nie była potrzebna, bowiem pierwsi uczniowie byli wybitnie zrealizowani, nawet można byłoby rzec, że w pełni oświeceni. Z czasem jednak zaczęły mieć miejsce sytuacje, które Budda i świecka społeczność odczuwali jako niewłaściwe. Pierwsze reguły dotyczyły zakazu aktywności seksualnej. Opowiadając o okolicznościach ustanowienia zakazu przytacza się historię mnicha, którego rodzina była rozgoryczona faktem, iż nie posiada on syna, zmusiła go do spłodzenia męskiego potomka.

"Jakąkolwiek Dhammę i Vinaję wskazałem i wypowiedziałem dla was, będzie ona dla was Nauczycielem, kiedy ja już odejdę." (Mahaaparinibbaana Sutta, [D.16])

Sutta Pitaka:

• Pierwszy Sobór Buddyjski, mający miejsce krótko po śmierci Buddy zebrał i spisał jego nauki w pięć kolekcji:

• Digha Nikaya  - "długie rozprawy".

• Majjhima Nikaya - "średniej długości rozprawy".

• Samyutta Nikaya - "połączone rozprawy".

• Anguttara Nikaya - "rozprawy wg liczb"

• Khuddaka Nikaya - "mniejszy zbiór".

• Sutta Pitaka zawiera ponad 10.000 sutt -czyli nauk przypisanych Buddzie lub jego bliskim uczniom.

• Digha Nikaya -Zawiera Dłuższe rozprawy o podstawach uważności, o owocach kontemplacyjnego życia i o ostatnich dniach z życia Buddy, zebrane w 34 długie sutty.

• Majjhima Nikaya - Zawiera Krótsze wyjaśnienie kammy, świadomości oddechu oraz świadomości ciała, zebrane w 152 średniej długości sutty.

• Samyutta Nikaya -Zgodnie z jednym z wyliczeń, istnieje 2889 krótszych sutt, pogrupowanych w Samyutta Nikayi zależnie od ich tematu.

• Anguttara Nikaya - Te nauki są pogrupowane numerycznie. Według komentarza do nich, zawierają 9557 krótkich sutt pogrupowanych wedle numerów, począwszy od "jedynek", a z skończywszy "jedenastkach".

• Khuddaka Nikaya - To różnorodny zbiór kazań, doktryn i poezji przypisanych Buddzie i jego uczniom. Zawartość zbioru różni się w zależności od edycji. Edycja tajska zawiera księgi 1-15 z poniższej listy, syngaleska księgi 1-17 i birmańska 1-18.

• Diamentowa Sutra - należy do zbioru Sutr Doskonałości Mądrości. Ze względu na małą objętość i precyzję wysłowienia jest popularna w krajach, które pielęgnują tradycję Mahajany. „Diamentowe Ostrze odcina ignorancję, głupotę i błędne poglądy, by doprowadzić na drugi brzeg oświecenia. Odcina złudne pojęcie ja.”

• Lankavatara Sutra – jest jedną z najważniejsztch sutt budyzmu mahajany i wadżarajny. Zawiera słowa Buddy po jego dotarciu na wyspę Lanka (wyspa demonów). (Później nazwana Cejlonem, obecnie Sri Lanka). Jest filarem dla odmian buddyzmu chińskiego, japońskiego i koreańskiego.

ABHIDHAMMA PITAKA:

• Zawiera ona wysoce abstrakcyjne i filozoficzne wyjaśnienia doktryny buddyjskiej, kontrastujące z prostymi rozprawami Sutta Pitaki.

• spisana na tzw. Trzecim Soborze w Pataliputrze ok. 250 r. p.n.e.

• Dhammasangani - klasyfikacja dharm (elementów)

• Vibhanga - księga podziałów

• Kathavatthu - wyjaśnienie kontrowersji

• Puggalapannatti - opisy ludzi

• Dhatukatha - dyskusje o zależnościach elementów

• Yamaka - logiczna analiza

• Patthana - księga powstawania

• Słowo dharma pochodzi od źródłosłowu dhr - nosić, podtrzymywać, podpierać. Często w piśmiennictwie rozróżnia się znaczenia pisząc ten wyraz dużą literą jeśli chodzi o naukę Buddy, prawdę czy ostateczną rzeczywistość.

• Dharma jest jednym z podstawowych terminów buddyjskich. Posiada wiele znaczeń:

• - Prawo powszechne, ostateczna rzeczywistość

• - Doktryna buddyjska, nauki Buddy

• - Prawda

• - Zjawiska

• - Rzeczy, elementy, atomy

Lumbini:

• Lumbini leży w południowym Nepalu.

• Miejsce narodzin księcia Siddharthy Gautamy, który potem stał się Buddą.

•  Nazwa Lumbini pochodzi od babki Buddy, matki królowej Mai.

Drzewo Bodhi:

• figowiec pagodowy pod którym Budda Siakjamuni osiągnął oświecenie, i który od tamtej pory na pamiątkę jest nazywany drzewem oświecenia.

• Budda odzyskawszy siły po praktykach wycieńczającej dla ciała ascezie usiadł pod drzewem figowym i postanowił nie wstawać dopóki nie osiągnie oświecenia.

• Kiedy siedział pogrążony w głębokiej medytacji, Vassavadi Mara, Pan Iluzji, będący symbolem ułudy i słabosci umysłu, próbował odwieść go od podjętej decyzji. Próbował atakować go swymi armiami demonów i kusić wdziękami córek, lecz na próżno. Budda osiągnął oświecenie.

• Obecnie drzewo Bodhi nadal pełni bardzo ważną rolę dla wszystkich buddyjskich tradycji, będąc przypomnieniem i inspiracją, symbolem pokoju, Oświecenia i potencjalnych możliwości, które leżą w każdym z nas.

Sarnath:

• Budda Siakjamuni wygłosił swoje pierwsze kazanie na temat "Wprawienia w Ruch Koła Dharmy”.

• Sarnath jest skróconą wersją wyrażenia Saranganath, które oznacza dosłownie "Władcę Jeleni".

Miasto Kushinagar:

Miasto położone w północnych Indiach. Obecnie Kushinagar jest miejscem pielgrzymek, często odwiedzanym też przez zagranicznych turystów. W okolicach ruin klasztorów i stup powstało wiele świątyń zbudowanych przez buddystów z Chin, Sri Lanki, Tajlandii i Japonii.

Stupa:

Budowla sakralna pełniąca funkcje relikwiarza. Dla buddystów stupa jest materialną reprezentacją doskonałego oświecenia.

Medytacja:

• Ma ona dać wgląd w działanie umysłu i możliwość rozwoju koncentracji, jasności umysłu i pozytywnych uczuć

Dwa główne rodzaje medytacji w buddyzmie to:

•  samatha (medytacja spokoju)

•  vipassana (medytacja wglądu)

• Waga medytacji dla buddyzmu wynika z przekonania, iż Budda głosił, że wyzwolenia należy poszukiwać wewnątrz siebie oraz że sam poprzez medytację osiągnął Oświecenie. Medytacja ma na celu uzyskanie wglądu w naturę świata i dostrzeżenie pustości, wszelkich zjawisk i braku własnego "ja", dzięki czemu możliwe jest wyzbycie się pragnień i przywiązań.

• Wszelkie wizje pojawiające się podczas głębokiej medytacji nie są jej celem, a jedynie skutkiem ubocznym i mogą być traktowane jako przeszkód.

• Samatha polega na utrzymywaniu umysłu w stanie koncentracji i wyciszenia. Osiąga się to poprzez koncentrację na wybranym obiekcie medytacji. Ma dawać trzy korzyści: szczęście w obecnym życiu, szczęśliwe odrodzenie i uwolnienie się od umysłowych skaz, co jest warunkiem uzyskania wglądu.

• Vipassana polega na obserwacji pewnych aspektów własnego życia. Ma na celu rozwój uważności, dzięki czemu praktykujący ma stać się bardziej świadomym wydarzeń mających miejsce dookoła niego i własnych procesów myślowych. Ma również prowadzić do wyzbycia się negatywnych emocji poprzez dostrzeżenie ich, zanim się w pełni rozwiną i likwidację ich poprzez obserwację. Celem jest uzyskanie wglądu w naturę rzeczywistości i rozproszenie iluzji, która nie pozwala jej dostrzec.

• *** Medytacja vipassana jest uznawana za ważniejszą od samathy, gdyż efekty tej drugiej praktyki są krótkotrwałe, a vipassana prowadzi do zrozumienia, co z kolei jest warunkiem wyzwolenia.

Dalajlama:

• Buddyści tybetańscy uważają dalajlamę za tego, który odradza się, aby udostępniać wyzwalające z cierpienia nauki innym czującym istotom.

• Na zdjęciu: Tenzin Gjaco - obecny Dalajlama XIV.

• Według buddyzmu tybetańskiego dalajlama jest jednym z tulku − istot, które po śmierci świadomie wybierają swoje kolejne wcielenie. Dalajlamowie wielokrotnie przepowiadali za życia, gdzie narodzi się ich następna inkarnacja. Tym samym, zgodnie z tybetańskim światopoglądem, jest tylko jeden dalajlama, a kolejne numery oznaczają jedynie kolejne wcielenia tej samej osoby.

Buddyzm, a konfucjanizm:

• konfucjanizm- stałość władzy i szacunek dla niej,

• buddyzm- zaspokojenie ludzkiego pragnienia obrzędów i świętych ksiąg.

• Około IV wieku n.e., kiedy do Chin dotarł buddyzm - bardzo szybko oba systemy zaczęły się przenikać i uzupełniać. Oba te nurty wprowadzały swoistą równowagę: konfucjanizm- stałość władzy i szacunek dla niej, buddyzm- zaspokojenie ludzkiego pragnienia obrzędów i świętych ksiąg.

• Konfucjanizm był znacznie bardziej praktyczny. Stanowił moralną ścieżkę, mówił co wolno, a czego nie wolno, jak powinno być i co robić by móc się cieszyć idealnym życiem codziennym.

Czy boso wdepnął w…?:

• „To jest modlitwa do demona, do lucyfera, który ma się opiekować całym światem i bronić Buddyzm przed wrogami. Tak się modli Dalajlama, laureat pokojowej nagrody nobla”

• „Buddyzmy są co najmniej trzy – różne szkoły – najgorsza jest ta tybetańska, najbliżej źródła i tam się głównie mantruje, tam się uprawia spirytyzm, magię i generalnie okultyzm.”

• „Głupie ludzie, no po prostu głupie ludzie, biały człowiek przyjechał, jak przyjechał z Polski to wcześniej może był na pielgrzymce w Częstochowie albo do Świętej Lipki pojechał się pomodlić, a potem łazi dookoła pogańskich symboli i wybija pokłony”

Co na to Rada Etyki Mediów?:

• „Cejrowski nie tylko obraził wyznawców i sympatyków tej religii, ale też wprowadził widzów w błąd, przez to naruszył powszechnie uznawane normy dziennikarskie.”

„Boskość’ w buddyzmie:

• W buddyzmie nie ma Boga stwórcy, któremu trzeba się podporządkować albo go czcić.

• Do Boga, w pojęciu zachodnim, najbardziej zbliżone są bóstwa medytacyjne

• Buddą, czyli Przebudzonym jest każdy kto osiągnął stan nirwany. Budda jest wcieleniem siły oświeconego umysłu.

• Bothisatwa (osoba, która przez systematyczne ćwiczenie dąży do stanu buddy, kierując się altruistyczną motywacją przynoszenia pożytku innym) może przerwać samsarę, osiągnąć stan nirwany i zostać Buddą. Współczując jednak ludziom woli cierpieć razem z nimi uczestnicząc we własnym cyklu reinkarnacji. Celem tego wyrzeczenia jest pomoc ludziom w pokonywaniu cierpienia, czyli przeszkód na drodze do nirwany. 

• Do Boga, w pojęciu zachodnim, najbardziej zbliżone są bóstwa medytacyjne.

• Rezultaty jakie osiąga medytujący wynikają zawsze z jego wysiłku a nie łaski lub wysiłku bóstwa medytacyjnego

• Do Boga, w pojęciu zachodnim, najbardziej zbliżone są bóstwa medytacyjne, wizualizowane podczas medytacji, występujące szczególnie w buddyzmie tybetańskim. Są one przewodnikami duchowymi medytującego i usuwają przeszkody na drodze jego rozwoju duchowego. Bóstwem medytacyjnym może być Bothisatwa lub osoba bliska stanu Oświecenia. Bóstwa medytacyjne przyjmują różne formy od symbolizujących zasady jak mądrość, towarzysząca rozwojowi duchowemu, do rozgniewanej matki karcącej syna.