Rynek i jego rodzaje

Rynek-jest to całokształt transakcji kupna- sprzedaży oraz instytucji obsługujących te transakcje.

Z punktu widzenia różnych kryteriów dokonuje się klasyfikacji podziału rynku:

a)wg przedmiotu obrotu rynek dzieli siÄ™ na :

-rynek dóbr i usług konsumpcyjnych

-rynek dóbr i usług inwestycyjnych

b)wg zasięgu geograficznego wyróżnia się:

-rynek lokalny

-rynek regionalny

-krajowy

-międzynarodowy

-światowy

c)w zależności od sytuacji rynkowej:

-rynek sprzedawcy charakteryzujący się długotrwałą przewagą popytu nad podażą co stawia sprzedającego w uprzywilejowanej pozycji

-rynek nabywcy charakteryzuje się trwałą nadwyżką podaży nad popytem co stawia w uprzywilejowanej pozycji nas konsumentów.

PieniÄ…dz i jego funkcje

Pieniądz-jest to powszechny ekwiwalent wymiany nie posiadający wartości użytkowej ale posiadający wartość wymienną o umownym charakterze.

Pieniądz pełniący funkcje:

a)dobra obrachunkowego pozwala wprowadzić wartość wszystkich towarów i usług do wspólnego mianownika.

b)pieniądz jako środek cyrkulacji polega na pośredniczeniu w transakcjach kupna-sprzedaży.

c)funkcja środka płatniczego pozwala na uwalnianie się ze zobowiązań.

d)pieniądz jako środek przechowywania bogactwa czyli tezauryzacji.

e)funkcja pieniądza światowego.

Ceny i funkcje cen.

Cena-jest to pieniężny wyraz wartości towaru.

Cena spełnia trzy funkcje:

1.funkcja informacyjna –za jej pośrednictwem bowiem uzyskuje się informacje o wartości nakładów oraz o wartości i wysokości cen innych dóbr i usług.

2.funkcja agregacyjna- za pośrednictwem której sprowadzić można wszystkie nakłady do wspólnego mianownika.

3.cena jako instrument kształtowania struktury popytu i podaży oraz przywracania równowagi rynkowej.

Popyt-jest to ilość dóbr i usług jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie w określonym czasie.

Czynniki wpływające na wielkość popytu to:

-wielkość dochodów

-poziom cen

-gusty i preferencje nabywców.

Gusty i preferencje nabywców zostały w teorii uporządkowane wg pewnych rodzajów zachowań:

a)efekt owczego pędu oznacza, że popyt wzrasta dlatego, że inni konsumują to dobro.

b)efekt snobizmu w którym popyt maleje na skutek tego, że inni konsumują to dobro.

c)efekt spekulacyjny wiąże się z oczekiwaniami co do wzrostu cen w przyszłości.

Krzywa popytu-jest to zależność między wielkością popytu a poziomem cen. Badając tą zależność zakłada się, że wpływ pozostałych czynników czyli dochodów gustów i preferencji na poziom popytu jest stała.

cena

popyt

Podaż-jest to ilość dóbr i usług zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie.

Czynniki wpływające na wielkość podaży to:

a)poziom cen rynkowych

b)koszty produkcji, koszty czynników produkcji

c)czas

Krzywa podaży-jest to zależność pomiędzy poziomem cen a wielkością podaży.

Podstawy ekonomicznych zachowań konsumentów

W teorii konsumenta zakłada się, że jest on podmiotem racjonalnym tzn. że dąży do uzyskania maksymalnych efektów z konsumpcji. Konsument ponadto posiada uporządkowany system preferencji oraz jest podmiotem suwerennym tzn. jeśli samodzielnie dokonuje wyborów. W analizie mikroekonomicznej zachowań konsumentów powstaje pytanie ile zachowanie przynosi konsumentowi kupowanie i konsumowanie produktów i usług. Miarą zadowolenia z konsumpcji jest tzw. użyteczność.

Ograniczenia wyboru konsumenta

Wybory, których dokonuje konsument napotykają na ograniczenia występujące w tzw. gospodarczej rzeczywistości, mają one charakter obiektywny a do najważniejszych z nich należą:

1. Zasoby pieniężne którymi dysponują konsumenci

2. Ceny produktów i usług z którymi konsument spotyka się na rynku.

Linia budżetowa oddziela kombinacje możliwe do osiągnięcia od nieosiągalnych uwzględniając posiadane zasoby oraz istniejące preferencje, konsument poszukuje sytuacji optymalnej, która umożliwi mu osiągnięcie maksymalnych korzyści z konsumpcji. W sensie graficznym punkt w którym konsument maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji znajduje się na najwyższej krzywej obojętności możliwej do osiągnięcia przy danych ograniczeniach. Jest to punkt styczności linii budżetowej z krzywą obojętności.

Gospodarka krajów wysoko rozwiniętego kapitalizmu

We współczesnej gospodarce kapitalistycznej której istnieje prywatna własność czynników produkcji wyodrębnia się dwa niezbędne warunki funkcjonowania tego rodzaju gospodarki:

I. istnienie kapitału

II. siła najemna

Podstawowym celem działalności w gospodarce kapitalistycznej jest maksymalizacja zysków. Gospodarka kapitalistyczna charakteryzuje się dwoma podstawowymi cechami:

*prywatna własność czynników produkcji

*rynkowa alokacja zasobów- rynkowe rozmieszczenie czynników produkcji.

Stadia rozwoju kapitalizmu

I kapitalizm wolno konkurencyjny trwał od początku kapitalizmu do początków wieku XIX. Charakteryzował się

istnieniem dużej liczby konkurujących ze sobą niewielkich przedsiębiorstw. Żadne z niej nie miało dominującej pozycji na rynku. Między przedsiębiorstwami toczyła się ostra walka konkurencyjna o charakterze cenowym. Kapitały przepływały swobodnie z gałęzi mniej rentownych do gałęzi o wyższym poziomie rentowności.

II. kapitalizm monopolistyczny. Charakteryzował się istnieniem przedsiębiorstw zróżnicowanych pod względem wielkości, a część z nich zaczęła zdobywać pozycję dominującą na rynku. w tej gospodarce konkurencja cenowa zostaje zastąpiona przez konkurencję nie cenową przejawiającą się poprzez reklamy, promocje i inne formy wspierania sprzedaży. Przedsiębiorstwa decydują o poziomie cen ustalając często wielkość produkcji i sprzedaży. W niektórych przypadkach konkurencja zastępowana jest często nieformalnymi porozumieniami w celu prowadzenia wspólnej polityki cenowej.

III. współczesne stadium rozwoju kapitalizmu.

Charakterystycznymi zjawiskami w dzisiejszej gospodarce sÄ…:

1.wzrost roli państwa i państwowych regulacji prawa.

2.wzrost roli zawodowych związków w Europie Zachodniej.

3.rozproszenie własności polegające na tym, że członkowie społeczeństwa w tym również pracownicy przedsiębiorstw stają się współwłaścicielami majątku produkcyjnego.

4.odzielenie proces zarządzania od własności czynności produkcji profesjonalizacja zarządzania taką formę gospodarki rynkowej nazywa się czasami kapitalizmem ludowym lub gospodarką rynkową o społecznym charakterze.

Budżet państwa

Budżet państwa- jest to plan finansowy zawierający wydatki i dochody rządowe związane z realizacją przyjętej polityki społecznej i gospodarczej.

Podstawowym źródłem dochodów budżetowych są podatki.

Podatek-jest to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych.

Pozostałe dochody budżetowe tworzone są z:

*różnego rodzaju opłat o charakterze administracyjnym (opłaty sądowe, opłaty administracyjne)

*wpływy z ceł

*wpływy z najmu i dzierżawy majątku skarbu państwa

*wpływy ze sprzedaży majątku skarbu państwa

*dochody z prowadzonych działalności gospodarczych

*wpływy z oprocentowania lokat.

Kierunki wydatków budżetowych ekonomicznego punktu widzenia wyróżnia się trzy podstawowe kierunki wydatków budżetowych:

1.wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak:

- obrona narodowa

- administracja

- wymiar sprawiedliwości

2.wydatki związane z realizacją celów społecznych tzw. państwo dobrobytu tj. oświata, kultura, służba zdrowia, świadczenia socjalne itp.

3.wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce. Jest to oddziaływanie na inwestycje w infrastrukturze, dotowanie działalności inwestycyjnej, subsydiowanie rolnictwa oraz realizacja zadań w szeroko rozumianym otoczeniu działalności gospodarczej.

Bezrobocie-charakteryzując zjawisko bezrobocia należy określić i zdefiniować kategorie siły roboczej.

Zasoby siły roboczej obejmują osoby w wieku produkcyjnym zdolne i gotowe do podjęcia pracy na typowych warunkach zwłaszcza płacowych.