Rodzaje i funkcje kom. glejowych - kilkakrotnie liczniejsze od kom nerwowych, nie przewodza one impulsow nerwowych lecz SA tkanka podporowa dla kom nerw. Dziela się na oligodendrocyty i kom mikrogleju. Oligodendrocyty- wytwarzaja melanine spelnia ona funkcje izolatora oddzielającego od siebie kom nerwowe. Wypustki kom nerw wychodzące z ośrodkowego ukla nerwow jako wlokna nerwowe SA również otoczone izolacja w postaci oslonki mielinowej wytwarzanej przez kom zwane hemocytami. Astrocyty SA duze maja liczne wypustki, czesc wypustek otacza nacz włosowate krwionośne, inne stykaja się z kom nerwowymi. Astrocyty oddzielając kom nerw od nacz włosów, jednoczesnie pośredniczą w wymianie substancji budulcowych( aminokwasy) energetycznych i prod przemiany materii( metabolity mediatorow synaptycznych) pomiedzy krwia a kom nerwowymi. Odprowadzaja jony potasowe z plynu miedzykom z otoczenia repolaryzujacych się neuronow. Trzeci typ to Male kom mikrogleju. Wykazuja wlasciwoscizerne otaczając miejsca uszkodzone w ośrodkowym układzie nerw i pożerając fragm. Obumarlych kom nerw. Wytwarzaja tez interlekuline czynnik o budowie peptydowej wywołujący odczyn goraczkowy. Rodzaje włókien nerwowych- dzieli się zarwno pod wzg morfologicznym i czynnościowym. Morfolog kryteria podzialu odnosza się do obecności lub braku oslonki mielinowej do średnicy aksonow oraz do miejsca wystepowania zarówno w ośrodkowym ukl nerwowym, gdzie tworza drogi nerwowe jak i obwodowym ukl nerwowym, gdzie SA skupione w postaci nerwow. Pod wzgl czynnościowym dzielimy: na przewozace impulsy z obwodu do ośrodków- SA to wlokna dośrodkowe czyli aferentne i z ośrodków na obwod- wl odśrodkowe czyli eferentne. Roznia się tez prędkością przewodz impulsow, czasem trwania potencjalu iglicowego, dl okresu bezwzględnej niewrażliwości, charakterem transmitterow i modulatorow uwalnianych z zakończeń aksonow. Wlokna dzieli się na: Wlokna nerw grupy A wlokna z oslonka mielinowa ( aferentne przew czucie i eferentne somatyczne) w zależności od sredn aksonu wl A dziela się napodgr: alfa, beta, gamma, delta. Wl gr B maja oslonk mielinowa, naleza do układu autonomicznego, na ich zakończeniach uwalnia się acetylocholina ( Ach). Do tej gr zalicza się wlokna przywspółczulne i wspolczulne przedzwojowe. Wlokn C d.r aferentne bez oslonki milinowej, wstępują do rdzenia kreg przez korzenie grzbietowe. Przewodza niektóre rodz czucia( bol, stan czesc aferentna trzewnych ruchow odruchowych) Wlokn Cs wlokna współczulne zazwojowe bez oslonki , np. galezie łączące szare, na ich zakończeniach uwalnia się noradrenalina(NA). Wl aferentne Ai C d.r przew impulsy od receptoro do osrod ukl nerwow ( czesc luku odruchowego somatycznych i autonomicznych) Wl eferentne AiB opuszczaja ośrodkowy ukl nerw w nerw czaszkowych, nerw rdzeniowych. Kom nerwowa- znaczna ich większość znajduje się w ośrodkowym ukl nerwowym, mniej w zwojach nerwowych( nerwow czaszkowych, nerw rdzeniowych, zwoje należące do ukl autonomicznego). Funkcja neuronu jest przek inf zakodowanych w post impulsow nerwowych. Wiaze się to z proc elektrochemicznymi przebiegaj w ich blonie kom. Składają się z ciala kom 2 rodzajow wypustek: 1 akson i liczne dendryty. Ciala neur maja różny kształt, utworzone z jad kom z otaczajaca go cytoplazma. Ciala neuronow SA miejscem metabolizmu i syntey skl kom. Zsyntezowana cytoplazma ze strukturami kom wytworzonymi w sasiedzt jadr kom przesowa do się	aksonowi wolno ale stale przez nie przepływa. Cialo neuronu otaczaja kom podporowe ( makrogleje, mikrogleje) większość dlugich aksonow biegnących przez istote biala w ośrodkowym ukl nerwowym otoczina jest oslonka mielinowa, SA to wlokna rdzenne, Wikna bezrdzenne aksony be oslonek. Oslonka mielinowa utworzona jest przez hemocyty, ma funkcje ochrony mechanicznej i izolatora elektrycznego aksonu.w warunkach normaln akdony przew impul nerw w 1 kierunku od ciala neuronu do zakończenia aksonu, od zakon aksonu nast. Przekazanie impulsu nerw na inne kom. Innymi wypustkami SA dendryty, liczne rozgałęziające się krótsze od aksonow, przewodza impulsy do ciala kom. Kom nerw ukl autonomicznego wykazuja nie tylko przeplyw aksoplazmy od ciala neuronu do zakończeń aksonu, ale tez trans wsteczny, tak transportowany czynnik wzrostu nerwow, od unerwionych narządów do ciala neuronu. Postsynaptyczny pot pobudzajacy- z zakoncz aksonow w obrebie synapsy wydzielaja się zw chem( transmitery) zmieniajace właściwości blony postsynaptycznej. Pod wpływem czast transmitera( pośredniczy w przewodz przez synapse impulsow pobudzających, nony Na+ wnikaja do wnętrza neuronu odbierającego impuls nerwowy. Przez ta wędrówkę zmniejsza się spoczynkowy pot ujemny wewn kom, w stosunku do potencjalu zerowego panującego na zwenatrz kom. Synapsy wywołujące depolaryzacje bl kom maja nazwe synapsy pobudzajace Postsyn pot hamujący- poza synapsami pobudzającymi neurony SA tez synapsy na których wydziela się transmiter hamujący przewodzenie impulsow. Czast tego transmitera zmieniaja właściwości blony kom , jony K+ uciekaja z wnętrza neuronu na zewnatrz i jednoczesnie jony Cl- wnikaja do wnętrza. Ubywanie jonow o dodatnim lad elektr i przybywanie jon o lad ujemnym powoduje zwiekszenie ujemnego potencjalu elektr we wnetrz kom i wzrost polaryzacji blony kom. Synapsy wydzielające tranbsmitter hiperpolaryzujacy blone kom SA synaps hamującymi, neurony w których wystepuje maja zmniejszona pobudliwość. Neurony stale odbieraja impulsy przewodzone przez synap pobudz i hamuj, potencjal blony kom neuronu jest wypadkowa dzialania tych 2 synaps. Czucie eksteroceptywne- z pow skory odbierane jest czucie dotyku, ucisku ciepla, zimna bolu. Uczucie bolu odbierane jest przez nagie zaoncenia nerwowe, pozostale maja wyspecjalizowane narzady odbiorcze. Bodziec pobudzajacy narzady odb charakteryzuje sila czas narastania i cz trwania. Im jest krótszy czas narastania tym intensywność wrazenia zmysłowego jest wieksza. W czasie dzialania bodzca o tej samej sile wystepuje zjawisko przystosowania się receptora do bodzca( adaptacja), recept w skorze adaptuja się szybko. Pojedyncze aferentne wlokno nerwowe przewodzi impulsy nerw od 1 rodzaju receptorow, zajmuja one okreslona pow skory. Jednostka czucia SA wszystkie recept polaczone z pojedynczym wloknem aferentnym. Obszary unerwione przez poszczeg wlokna nerwowe odbieraja impulsacje, SA wzajemnie przemieszane. Przewodzenie impulsow przez wlokno nerw od jenego rodzaju recept jest zgodne z prawem swoistej energii nerwow Johannesa Mullera, prawo to obejmuje cala projekcje czuciowa od receptora Az do ostatniego neuronu czuciowego w korze mozgowej. Podrażnienie w dowolnym miejscu projekcji czuciowej włókien lub kom nerw, przewodz impulsy od określonego receptora wywoluje wrazenia zmysłowe swoiste dla tego receptora. Recept czucia dotyku SA cialka dotykowe, ucisku blaszkowate Ból- wywołują bodzce uszkadzające skore, odebrane przez nagie zakon nerwowe. Impulsacja Bolowa przewodzona jest przez wlokna aferentne z oslonka rdzenna, należące do gr A i bez oslonki rdzennej, gr C d.r. w uszkodzonych tkankach dochodzi do aktywacji enzymow proteolitycznych kalikreiny tkankowe. Enzymy działają na bialka tkan- kinino geny odczepiając od nich aktywne polipeptydy- kininy,	depolaryzuja one nagie zako nerw i wyzwalaja w aferentnych włóknach nerw salwy impulsow bolowych. Kininy SA liczna grupa polipeptydow o zbliżonym dzialaniu fizjologicznym, nie tylko depolaryzuja one nag zakon nerw ale tez rozszerzaja naczynia krwionośne. W uszkodzonych tkankach uwalnia się histamina ma dzialanie zbliżone do kinin. Max czucie bolu wyst przy zadzialaniu energii 2x wyższej od progowej, jest to zabezpiecz przed bodzcami uszkadzającymi tkanki. W ośrodkowym ukl nerw impulsacja Bolowa biegnie 2 drogami: swoista pokrywa się z droga przewodzaca impulsacje od receptorow ciepla i zimna za Pored jader w rogach tylnych rdzenia kregowego i jader przekaźnikowych wzgorza… 2 nieswoista biegnie od II neuronu w rogach tylnych przez układ siatkowaty wstępujący, istote szara srodkowa śródmózgowia i jadra śródblaszkowe wzgorza do wszytkich Pol w korze mozgu. Zmysl wechu- czasteczki związków chem wprowadzane do j nosowej z powietrzem wdychanym rozpuszczaja się w sluzie pokrywającym nabłonek blony sluzowej okolicy wechowej. Ta droga działają na wypustki kom nerwowo-zmyslowych wechowych w kształcie rzesek. Kom nerw-zmysl wechowa jednoczesnie odbiera bodzce i przewodzi impulsy nerw. Wypustki ok. 20 kom New zmysl wechowych tworza wlokna nerwowe wechowe, one po wejściu do dolu przedniego czaszki koncza się synapsami w opuszce wechowej, na kom nerw mitralnych. Z opuszki wechowej aksony Ida w 3 kierunkach: przez prazek wechowy przysrodkowy, i spiidlo pośrednie, prazek wechowy posredni, praz wech boczny. Prog pobudzenia dla czastecz lotnych związków jest b różny, kom wechowe slabo reaguja na eter etylowy, silniej na kwas maslowy, najsilniej na merkaptan metylowy. Adaptacja- do działającego bodzca zalezy od jego charakteru, do pewnych zapachow można adaptowac się szybko, przestaje się je odczuwac, do innych wolno, jak działają 2 zapachy odbierany jest ten który dziala silniej lub którego wolniej przebiega adaptacja. Pomiedzy kom nerwow- zmysłów wechow nabłonka wechowego SA nagie zakończenia włókien nerwowych należących do nerwu trójdzielnego, ich podrażnienie powoduje kichanie. Zmysl wzroku- w odbieraniu fal świetlnych i ich przekształceniu na wrazenie zmysłowe bierze udzial narzad odbiorczy oko, drogi i osrodki łączące oko z polem wzrokowym kory mozgu. Oko spelnia zlozona funkcje, zawiera układ optyczny, właściwe receptory preciki i czopki i drogi dla impulsow nerwowych w samej siatkowce. Galka oczna zbudowana jest z 3 warstw. Zewnetrzna tworzy ja blona wloknista g ocznej w czes przedniej przezroczysta czyli rogowka i w pozostałej cz nieprzezroczysta, stanowi twardowke. Warstwa srodkowa jest utworzona z naczynowki a w cz przedniej z ciala rzęskowego i teczowki. Bl wewnetrzna galki oczn w przeważającej czesci utworzona jest z siatkowki. Układ optyczny oka utworzony jest ze struktur i płynów przejzystych, załamujących promienie świetlne. W kierunku od zewnatrz: rogowka, ciecz wodnista, wypelniajaca komore przednia galki ocznej, soczewka i cialo szkliste. Promienie rownolegl padające na rogowke załamują się i skupaiaja w ognisku lezacym na siatkowce. Os ukl optycznego oka nie pokrywa się z osia patrzenia, biegnie ona przez rogowke bardziej przysrodkowo w stosunku do osi optycznej oka. W soczewce obie osie krzyżują się i os patrzenia pada na dolek srodkowy plamki zoltej siatkowki gdzie wystep najwpieksze zageszczenie kom receptor w kształcie czopkow. Przy patrzeniu an przedmioty które SA blisko soczewka zmiania swój kształt co ma związek z akomodacja. Krzywizny soczewki zwiększają się, na skutek zmiany kształtu soczewki zwieksza się sila zalamywania ukl optycznego. Zmysl sluchu- właściwy receptor odbierajacy fale akustyczne znajduje się w uchu wewnętrznym, w narzadzie spiralnym- Cortiego. Tam zachodzi przetworzenie fal akustycznych na impulsy nerwowe. Fale Akusz przewodzone SA przez powietrze znajdujące się w przew słuchowym	zewn, fale słuchowe napotykaja blone bebenkowa i na niej wywieraja zmienne cisnienie, drgania blony przenoszone SA w uchu srodkowym na okienko przedsionka przez dzwignie z 3 kosteczek słuchowych, mloteczek kowadełko i strzemiączko. Ru ch strzemiączka wywoluje w przychlonce fale cisnienia a jej amplituda zalezy od intensywności. Kom zmysłowe wloskowate narzadu spiralnego SA na blaszce podstawowej w 2 rzedach. Na skutek ruchu blaszki podstawnej w miejscu zmiany fazy fali giegnacej kom wloskowe zmysłowa te zostaja pobudzone w wyniku napinania się włosków POM blona siatkowata a blona pokrywajaca. W uchu srodkowym SA 2 male miesnie, ich skurcz wpywa na przenoszenie drgan blony bębenkowej przez Kost słuchowe, miesien naprężacz blony beben i mies strzemiączkowy. Skurcz obu miesni zmniejsza przewodzenie dźwięków. Odruch bębenkowy wyst w czasie dzialania silnych dźwięk i zabezpiecza narzad spiralny przed uszkodzeniem. Śródbłonka wypelniajaca przewod ślimakowy jest bogata w jony potasowe o + ładunku elektr i ma mniej – jonow chlorkowych. W czasie odbierania dźwięków w okolicach slimaka SA wahania potencjalu elektrycznego, fale Akusz SA zmienione na wahania potencjalu elektryczn. Zjawisko to towarzyszy odbieraniu fal Akusz. Kazda kom wloskowata oplata siatka włókien nerwowych które SA wypustkami kom dwubiegunowych zwoju spiralnego slimaka. Narzady i tkanki limfatyczne: szpik kostnym w nim znajdują się komórki hematopoetyczne różnych linii komórkowych i o różnym stopniu dojrzałości. umiejscowione są: -Między kom tłuszczowymi; Cienkimi pasmami tkanki łącznej; Włókna kolagenowe Fibroblasty; Komórkami dendrytycznymi. Komórki hematopoetyczne samoodnawiają się tworząc nowe kom pnia lub różnicują się w komórki pnia drugiego rzędu. Kom pnia sa komórkami macierzystymi komórek należących do odmiennych linii o zróżnicowanych. Grasica jest narządem, w którym przebiega rozwój limfocytów T i odpowiedzi komórkowej. Zbudowana jest z dwóch otorbionych płatów umiejscowionych za mostkiem powyżej serca. Aktywność grasicy jest największa podczas życia płodowego i we wczesnym dzieciństwie. Po osiągnięciu dojrzałości grasica ulega atrofii, ale nigdy całkowicie nie zanika. Gras sklada się z: Korowych i rdzeniowych kom nabłonkowych; Kom stromalnych; Kom dendrytycznych splatających się; Grasica współpracuje z UKŁADEM HORMONALNYM. Tymektomia powoduje redukcje hormonów przysadki i atrofie gonad, natomiast hipefizektomia – atrofii grasicy. Grasiczne komórki nabłonkowe wytwarzają hormony TYMOZYNĘ i TYMOPOETYNĘ, które razem z cytokinami wpływają na dojrzewanie i przekształcanie się trombocytów w limfocyty T. Śledziona jest dużym otorbionym narządem, z gąbczastym wnętrzem (miazga śledziony), Do niej wnika tętnica śledzionowa, której odgałęzienia otoczone są przez tkankę limfatyczną (miazga biała), jest bardzo ukrwiona.Miazga biała tworzy wysklepienie pomiędzy siecią  tkanki włóknistej zawi erytrocyty (miaz czerwona). Ze środkowymi tętniczkami związane są pochewki limfatyczne, obszary zaw gł limfocyty T i kom dendrytyczne splatające się. Grudki limfat (pierwotne) są wśród pochewek i maja przede wszystkim kom dendrytyczne grudek i limfocyty B. Podczas	odp immunologicznej grudki te rozwijają się w ośrodki rozmnażania (stają się grud wtórnymi). Okołotętniczkowe pochewki limfatyczne oddzielone od miazgi czerwonej strefą brzeżną zaw makrofagi i limfocyty B. Środkowe tętniczki w pochewce rozdzielają się jak gałęzie drzewa. Przestrzeń pomiędzy tymi gałęziami jest wypełniona miazgą czerwoną zbudowaną ze sznurów zawierających komórki plazmatyczne i makrofagi. Śledziona jest gł elementem ukł jednojądrzastych kom żernych, zaw dużą liczbą fagocytów, nie ma naczyń limfatycznych, tylko nacz krwionośne.funkcje śledziony: Przesączanie krwi; Wychwytywanie z krwi mikroorganizmów; Wytwarzanie przeciwko mikroorganizmom odpo immunologicznej (odp limfocytów B na antygeny polisacharydowe – otoczka bakterii). Usuwanie uszkod erytrocytów i kompleksów immunologicznych (przeciwciało – antygen); Jest rezerwuarem erytrocytów odporność nieswoista- jest wrodzona, uwarunk genetycznie, cecuje j brak swoistości rozpoznania antygenu oraz pamieci o nim. Zwiazana jest z obecnością roznych barier anatom i fizjolog z którymi współdziała bariery biolog, chem i immunolog. Mechanizmy odporn SA mniej precyzyjne ale szybko reaguja, SA 1 linia obrony organ. Kom zerne w plynach ustrojowych i narzadach limf w sposób niespecyficzny niszcza drobnoustroje przez fagocytoze, limfocyty zabijaja kom bez wczesniej kontaktu a antygenem. Na odp nieswoista sklada się tez aktywność pewnych ukl enzymatycznych we krwi min ukl dopełniacza. Barierami fizjolog SA; odruch kaszlu, biegunka, wymioty, łzawienie, stan zapalny i podwyzszona temp. Odp swoista- jest nabyta, stanowi 2 linie obrony, odp immunolog skierowana przeciwko określonemu rodzajowi antygenu, uwarunkowane jest wcześniejszym kontaktem z tym antygenem i wytworzeniem o nim pamieci immunologicznej. Odp swois obejmuje odp komorkowa i humoralna, w tej odpowiedzi współdziałają ze soba neutrofile, makrofagi, limfocyty TiB. Kom powstaja w szpiku kostnym, lim T nabywaja pozniej swoja specyficzn w grasicy, a B w szpiku kostnym. Ukl dopełniacza- zes bialek osoczowych uczestniczących w humorlanych reak obronnych org. Jego dzialanie polega na aktywacji kaskady enzymatycznej która doprowadzi do lizy kom nie mogącej się przed nim obronic, pomimo istnienia naszych kom bialek deaktywujacych dopełniacz, jego nadmierne pobudzenie może prowadzic do stanow patologicznych. Glowne zad: liza kom bakteryjnych i niekt wirusow, opsonizacja bakterii, wirusow, grzybow, pasożytów, chemotaktyczne dzial na leukocyty, ogolna aktywacja odp odpornościowej, udzial w transp kompleksow immunolog. Bialka ostrej fazy- gr bialek surowicy krwi, syntetyzowanych przez watrobe, których stezenie we krwi zmienia się w wyn reakcji na zakazenia org, urazy , nowotwory, stany zapalne. Dzieli się je na 2 grupy: dodatnie bialka ostrej fazy: stezenie wzrasta w przebiegu infekcji lub podobnych czynnikow: AAT, AAG,C3,C4. Synteza wielu z nich wzrasta pod wypływem interleukiny-6, pobudzaja fagocytoze, ułatwiają eliminacje patogenow i wolnych rodnikow, wiaza i Przenosza subst we krwi. Ujemne bialka ostrej fazy- ich stezenie spada podczas infekcji ALB, PAB, TRF Bial ostr faz modyfikuja dzialanie innych bialek odporność, chronia przed niszczącym wpływam enyzmow osoczowych i kom, dostających się do krwi z fagocytow, oraz uszkodz narządów.