POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Wydział Zarządzania
Przedmiot Normalizacja i Zarządzanie Jakością w Logistyce
Sposoby opakowania oraz oznakowania transportowych ładunków
Prowadzący zajęcia
Osoby odpowiedzialne za projekt: Małgorzata Lipińska Patryk Kryczka Rok akademicki 2014/2015, semestr letni Kierunek studiów Logistyka Specjalność Zarządzanie transportem Rodzaj studiów stacjonarne I stopnia Rok studiów III Semestr VI Grupa dziekańska 4
Częstochowa 2015

1. Co to są opakowania jednostkowe, zbiorcze i transportowe ładunków.

Opakowanie jest wytworem stanowiącym wierzchnią warstwę danego towaru i ma na celu jego ochronę, ułatwienie magazynowania, przenoszenia oraz sprzedaży poprzez wpływ na wyobraźnię potencjalnego nabywcy.

Do funkcji opakowań zalicza się:

Funkcja Ochronna Towarów - ma za zadanie ochronić produkt przed czynnikami z zewnątrz. Jego wartość użytkowa powinna być odpowiednio opakowana w celu jej zabezpieczenia oraz zapewnienia: atrakcyjności, trwałości, świeżości oraz estetyczności. Opakowanie ma za zadanie przeciwdziałać: zepsuciu, zmianie konsystencji, zabrudzeniu, zmianie barwy, uszkodzeniu oraz wyparowaniu towaru.

Funkcja Informacyjna - konsument powinien uzyskać z opakowania informacje o rodzaju produktu, dacie produkcji, jego cechach, sposobie użytkowania, producentem, cena oraz terminem ważności. Funkcja ta odgrywa szczególna rolę w przypadku, kiedy produkt pojawia się po raz pierwszy na rynku.

Funkcja Reklamowa - ma ona za zadanie podnieść estetykę towaru i zachęcać do jego kupna.

Funkcja Promocyjna - przykładowo dla artykułów spożywczych organizacja degustacjo. Promocyjne produkty posiadają kupony konkursowe, umożliwiające konsumentom uczestnictwo w losowaniach atrakcyjnych nagród.

Funkcja Jakościowa - szczególną rolę odgrywa przy kosztownych towarach. Produkuje się je z wysokiej jakości tworzyw, towar odznacza się trwałością, wysokim poziomem oraz ciekawą kolorystyką. Ładne opakowanie mimo wysokiej ceny zachęca konsumenta do kupna towaru.

Funkcja ekologiczna - jej rola polega na tym, aby w razie wycofania z obrotu handlowego towar był przyjazny dla środowiska oraz zdolny do utylizacji.

Podział opakowań:

1.Ze względu na stykanie się opakowania z towarem:

A - bezpośrednie opakowanie - opakowanie styka się z towarem w sposób bezpośredni, chroni go przed niepożądanymi czynnikami z zewnątrz. Należą tu np. papierowe torebki.

B - pośrednie opakowanie - ochrania towary wymienione w punkcie A stykające się w sposób bezpośredni oraz same opakowania. Ma za zadanie ustrzec towar przed uszkodzeniami mechanicznymi , wpływem czynników atmosferycznych, czy kradzieżą. Istotne są przy przechowywaniu towarów oraz ich transporcie. Można tu wymienić: kartony, skrzynie, klatki.

2. Zależnie od tego, jakie towar ma przeznaczenie wyróżniamy opakowania:

A- jednostkowe, które posiadają dana ilość towarów do sprzedaży detalicznej i powinny dać ewentualność rozpoznania zapakowanych jednostek.

B- Zbiorcze, posiadają do kilkudziesięciu opakowań jednostkowych oraz pełnią rolę ochronną. Nie mają trafić do klientów, chyba że przy większych ilościach jednostkowych opakowań, należą do nich; cukier, napoje.

C- Transportowe - zawierają liczebność towarów, które mogą być poddawane różnym manipulacyjnym czynnościom, ułatwiają dostawę. Do tych opakowań można zaliczyć zarówno opakowania bezpośrednie jak i pośrednie.

3. Zależnie od trwałości towaru wyróżniamy : Trwałe oraz Nietrwałe.

Opakowania Drewniane - to najpowszechniejsze z opakowań do transportu, zalicza do nich się np :skrzynie, pojemniki, klatki, kosze. Do jednostkowych opakowań drewnianych można zaliczyć: łubianki, wełnę drewnianą będącą materiałem pomocniczym lub beczki. Z uwagi na stratę drewna opakowania takie są wycofywane a w ich miejsce wykorzystuje się opakowania na bazie tworzyw sztucznych.

Zalety: - świetna wytrzymałość mechaniczna, nie przewodzą prądu elektrycznego oraz ciepła, znikoma przenikalność powietrza, zła aktywność

Wady - wchłania wilgoć, łatwopalne, mogą pachnieć żywicą co może negatywnie działać na towar

Opakowania metalowe - zalicza się do nich puszki, wiara, skrzynie, beczki, karnistry, pojemniki, tuby, konwie, czy folie. Są to opakowania wielokrotnego użytku.

Zalety - znaczna wytrzymałość mechaniczna i dobra twardość co sprzyja przy transporcie, dość łatwa obróbka oraz niepodatność na korozję - łatwość w zdobieniu rysunkami i powlekaniu lakierem.

Wady- znaczne przewodnictwo cieplne

Opakowania papierowe - posiadają szerokie zastosowanie zarówno te sztywne jak i miękkie. Do sztywnych należą: tektura, kartony, czy sklejka wielowarstwowa. Miękkie opakowania to : papier pakowy uszlachetniany lub powlekany tworzywami metalowymi bądź sztucznymi. Papier ma zastosowanie także bezpośrednio przy owijaniu towarów.

Zalety - świetne własności mechaniczne, lekkim, nie przewodzi ciepła, bezwonny, łatwo przerabiany, nadaje się do nadruku, jego produkcja jest dość tania i można go odzyskać z makulatury.

Wady- jest nasiąkliwy co znacznie pogarsza jego właściwości mechaniczne.

Opakowania szklane - mają zastosowanie w artykułach spożywczych, należą do nich: słoje, słoiki, ampułki, butelki, balony. Produkowane są zarówno ze szkła bezbarwnego jak i barwnego, ciemne szkło ma właściwość nieprzepuszczalności promieniowania nadfioletowego powodującego straty witamin.

Zalety: - nie są nasiąkliwe, posiadają gładką powierzchnię, obojętne i odporne chemicznie, higieniczne, przeźroczyste, można używać wielokrotnie.

Wady: konieczne jest użycie dodatkowo innych opakowań w celu ochrony produktu.

Opakowania wykonane z Tworzyw Sztucznych - występują w różnych formach, np.: worki, opakowania grubościenne (tj. karnistry), folie, torby. Na bazie tworzyw sztucznych powstają zamknięcia do wielu tradycyjnych opakowań jak korki, zakrętki czy kapsle. Plastikowe opakowania można dowolnie modelować , gdyż odznaczają się dużą elastycznością.

Zalety - znaczna wytrzymałość mechaniczne, odporność na owady oraz drobnoustroje, odporny na substancje chemiczne, przeźroczysty, tani, lekki, odporny na działanie wody, gazów oraz temperatury.

Wady: - nie jest ekologiczne.

Opakowania z Tkanin - do typowych opakowań tego typu należą worki z lnu, wiskozy, konopi czy juty. Worki takie świetnie nadają się jako opakowanie do sypkich towarów, które muszą mieć dostęp powietrza, Charakteryzują się one niską masą właściwą, mogą być wielokrotnie używane. Konieczne jest ich trzepanie oraz czyszczenie.

Wady: niska trwałość oraz odporność na czynniki z zewnątrz, łatwo ulegają zanieczyszczeniu

1. Normy określające sposób oznakowania opakowań jednostkowych i transportowych.

Wszystkie wyroby w opakowaniach będące przedmiotem wymiany towarowej winny być zaopatrzone w odpowiednie znaki, nośniki niezbędnych informacji. W ciągu wieków wykształciły się w tym zakresie odpowiednie zwyczaje handlowe, których miejsce z czasem zajęły regulacje prawne. Znaki umieszczone na opakowaniach i jednostkach ładunkowych są wyrażone w postaci napisu, litery, cyfry lub rysunku z zastosowaniem barwy kontrastowej.

Wzrost ilościowy i zwiększenie się obszaru międzynarodowej wymiany towarów skłoniły Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO - International Organization for Standardization) do wydania zaleceń normalizacyjnych dotyczących stosowania piktograficznych (rysunkowych) oznaczeń towarów, stwarzających potencjalne zagrożenie dla otoczenia.

Symbole znaków i sposoby oznakowania opakowań zostały ujednolicone w skali międzynarodowej przez następujące organizacje:

-    Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO),

-    Komitet Ekspertów Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Transportu Towarów Niebezpiecznych,

-    Europejską Federację Opakowań (EPKF),

-    Międzynarodową Organizacje Pracy (ILO).

Unifikacją znaków zajmują się także organizacje międzynarodowe związane z transportem, m.in.:

-    Organizacja Kolei Zachodnich (UIC),

-    Międzynarodowe Stowarzyszenie Transportu Lotniczego (IATA).

W Polsce prace w zakresie normalizacji znaków stosowanych na opakowaniach prowadzone są przez Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań (COBRO) w Warszawie.

Proces ujednolicania w skali globalnej znaków niebezpieczeństwa na opakowaniach transportowych jest obecnie opracowywany.

Piktograficzne oznakowanie ma również niebagatelny aspekt reklamowy, użytkowy, technologiczny oraz istotny ze względu na utrzymanie wymaganego poziomu jakości.

Niedostateczne lub niewyraźne oznakowanie może spowodować:

• ułożenie ładunku na statku lub składzie portowym w nieodpowiednim miejscu;

• ułożenie ładunku w nieodpowiedni sposób;

• pomieszanie z inną partią ładunków;

• wyładowanie w niewłaściwym porcie;

• wydanie niewłaściwemu odbiorcy.

W Polsce w zakresie oznakowania opakowań jednostkowych i transportowych z zawartością, obowiązują odpowiednio normy: PN-90/O-79251 i PN-85/O-79252. Zgodnie z tymi normami, znaki umieszczone na opakowaniach jednostkowych i transportowych dzielą się na znaki; zasadnicze, informacyjne, niebezpieczeństwa i manipulacyjne. Na opakowaniach jednostkowych mogą być dodatkowo umieszczone znaki reklamowe, mające na celu zachęcenie do kupna danego wyrobu.

Na znaki zasadnicze umieszczone na opakowaniach jednostkowych składają się; nazwa towaru, znak firmowy wyrażający pełną lub skróconą nazwę zakładu wytwórcy lub zakładu pakującego oraz określenie zastosowania towaru. Na rys. 1 przedstawiono fragment Wiadomości Urzędu Patentowego informujący o pierwszym zarejestrowanym w Polsce znaku towarowym

Rys. 1. Pierwszy zarejestrowany w Polsce znak towarowy pruszkowskiej fabryki ultramaryny Sommer i Nower.

Źródło: Znaki towarowe. Strona internetowa: http://www.carpent-tua.resam.com.pl/znak-tow.htm

Znak towarowy jest swego rodzaju wizytówką przedsiębiorstwa. Dzięki niemu łatwiej dociera się do potencjalnego odbiorcy. Uchwalona 31 stycznia 1985 roku ustawa o znakach towarowych.

Coraz częstszym sposobem identyfikacji towarów jest ich oznaczanie za pomocą Kodu Kreskowego EAN. Kody kreskowe, to określona kombinacja liniowo ułożonych, jasnych i ciemnych kresek, o zróżnicowanych szerokościach, odzwierciedlających w usystematyzowany sposób, ciąg ściśle określonych znaków. Ta najprostsza definicja kodu kreskowego wymaga już w tej chwili modyfikacji, gdyż najnowsze kody kreskowe nie zawsze mają postać równolegle do siebie ułożonych pasków czy kresek, lecz również prostokątów lub kresek ułożonych piętrowo tzw. kody dwuwymiarowe. W tym świetle, kody kreskowe należy zdefiniować jako specjalny, graficzny obraz znaków czytelnych wzrokowo. Międzynarodową koordynacją prac w zakresie jednolitego kodowania towarów, zajmuje się Międzynarodowe Stowarzyszenie Kodowania Towarów IANA (International Article Numbering Association), którego Polska jest członkiem.

Organizacją narodową jest CKK - Centrum Kodów Kreskowych w Instytucie Gospodarki Magazynowej w Poznaniu. W Polsce już ponad 900 przedsiębiorstw oznacza swoje wyroby kodem kreskowym EAN.

Międzynarodowe standardy znakowania towarów kodami kreskowymi EAN są podstawowym narzędziem AI (Automatic Identification) - automatycznej identyfikacji towarów.

Techniki AI wspierają Elektroniczną Wymianę Danych - EDI (Electronic Date Interchange), która stała się już normą w międzynarodowych transakcjach handlowych.

Międzynarodowy system EAN oznaczania towarów kodem kreskowym jest systemem specjalnych numerów kodowych, reprezentowanych przez symbol - szereg równoległych ciemnych kresek i spacji (jasnych pasm) o różnej szerokości, który może być odczytywany przez optyczne skanery lub inne elektroniczne czytniki.

System ten nie zawiera żadnych informacji o towarze, a zapewnia tylko jednoznaczną identyfikację każdego towaru w każdym miejscu na świecie, bez względu na jego pochodzenie. Informacje o towarach gromadzone są natomiast w pamięci komputerów, do których kluczem jest unikalny numer Kodu EAN.

Wymagania, zgodne z zasadami dokumentacji technicznej, opracowanej przez IANA zawierają Polskie Normy:

• PN-EN 797 + AC 1997. Kod kreskowy. Wymagania dotyczące symboliki „EAN/UPC”,

• PN-ISO 7064:1998. Przetwarzanie danych. Systemy znaków kontrolnych.

Zgodnie z tymi normami symbol EAN może zawierać liczbę kodowaną: 13-cyfrową - symbol pełnej długości (EAN- 13) lub 8-cyfrową - symbol skróconej długości (EAN- 8), stosowany na małych opakowaniach, gdzie nie można zmieścić 13 znaków.

Rys.2. Kod kreskowy EAN –13

Źródło: Etykieta logistyczna. Broszura Centrum Kodów Kreskowych, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2000.

Znaki informacyjne określają: gatunkowość (gatunek lub klasa towaru), jakość (rys. 3), skład (zasadnicze składniki), numer serii produkcyjnej, ilość wyrobu, numer normy, wg której jest wyprodukowany, numer kontroli jakości (KJ) i numer kontrolera zakładu pakującego wyrób, kraj pochodzenia wyrobu, sposób użycia, datę produkcji (lub pakowania), termin przydatności do spożycia, datę ważności oraz w przypadku niektórych towarów określonych odpowiednimi rozporządzeniami (PN-90/O-79251) znak bezpieczeństwa (rys . 4.).

Rys.3. Znaki wyższej jakości wyrobu

a - międzynarodowy znak jakości

b - państwowy znak jakości

Źródło: PN - 90/O – 79251. Opakowania jednostkowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Rys. 4. Znak bezpieczeństwa stosowany na opakowaniach jednostkowych niektórych towarów

Źródło: PN - 90/O – 79251. Opakowania jednostkowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

W zakresie nadawania krajowych symboli i znaków jakości zachodzą obecnie znaczące zmiany. Jedną z nich jest nadawanie towarom produkcji krajowej o najwyższym standardzie międzynarodowym znaku z rysunkiem biało-czerwonego sztandaru i napisem „TERAZ POLSKA” (rys. 5.) Do stosunkowo nowych znaków informacyjnych stosowanych na opakowaniach jednostkowych należą znaki informacyjne o możliwości: biologicznego rozkładu zawartości opakowania, odzysku opakowania (rys. 6,7.) oraz oznaczenie gwarantowanej objętości lub masy zawartości z dokładnością do 1%.

Rys. 5. Znak jakości „Teraz Polska”.

Źródło: Znaki towarowe. Strona internetowa: http://www.carpent-tua.resam.com.pl

Rys.6. Oznaczenie opakowań zawierających produkty ulegające biodegradacji, nie powodujące zanieczyszczenia środowiska. Znak stosowany w Europie.

Źródło: Projekt ustawy o opakowaniach i odpadach z opakowań (wersja z 6 grudnia 1999 r.). Strona internetowa: www.most.org.pl/otzo/opakowania/uopak

Rys. 7. Oznaczenie opakowania przeznaczonego do odzysku (często przy znaku umieszcza się napis „RECYCLABLE”). Znak stosowany w Europie, USA, Kanadzie.

Znaki niebezpieczeństwa na opakowaniach jednostkowych, wyróżnione przez PN-90/O-79251 różnią się nieznacznie od zalecanych przez Międzynarodowy Morski Kodeks Towarów Niebezpiecznych (IMDG Code - International Maritime Dangerous Goods Code). Przykładowo PN nie zawiera oznakowania „substancje gazowe o różnym rodzaju niebezpieczeństwa”, wyróżnia natomiast znaki „upośledzenie sprawności psychofizycznych”- stosowane na opakowaniach leków, znak -„środek odurzający”, czy „wyłącznie dla zwierząt”. Dąży się do tego aby wszystkie znaki niebezpieczeństwa na całym świecie były ujednolicone niezależnie od środka transportu, na którym przewożone są ładunki niebezpieczne. Poniżej przedstawiono międzynarodowe konwencje transportowe odnoszące się do ładunków niebezpiecznych

Lista międzynarodowych konwencji transportowych

1.Kodeks IMDG: Międzynarodowy kodeks morski w sprawie towarów niebezpiecznych.

1. ADNR: Ustalenie warunków przewożenia substancji niebezpiecznych Renem (1970).

2. ADR: Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (1957).

3. COTIF: Konwencja o międzynarodowym przewozie kolejami towarów niebezpiecznych (1985).

4. RID: Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (1985).

5. Konwencja SOLAS: Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu [43])

6. Konwencja MARPOL: Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (1973/1978).

7. Konwencja z Chicago: Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (1944), której załącznik 18 traktuje o przewozie towarów niebezpiecznych transportem lotniczym.

We wszystkich tych konwencjach za priorytetowe uznaje się właściwe opakowanie i oznakowanie ładunków, w celu ograniczenia do minimum zagrożenia dla ludzi i środowiska. Towary niebezpieczne, ze względu na rodzaj stwarzanego zagrożenia podzielono na 9 klas, a pięć z nich dodatkowo na podklasy. Rodzaj niebezpieczeństwa sygnalizowany jest przez umieszczenie na opakowaniach odpowiedniej nalepki z piktogramem i numerem klasy. Wyróżnia się następujące klasy materiałów niebezpiecznych:

• klasa 1 - materiały i przedmioty wybuchowe (6 podklas),

• klasa 2 - gazy sprężone, skroplone lub rozpuszczone pod ciśnieniem (3 podklasy)’

• klasa 3 - ciecze łatwopalne,

• klasa 4 – materiały stałe łatwopalne (3 podklasy),

• klasa 5- materiały utleniające i nadtlenki organiczne (2 podklasy),

• klasa 6 - materiały toksyczne i zakaźne (2 podklasy),

• klasa 7 - materiały promieniotwórcze,

• klasa 8 - materiały powodujące korozję,

• klasa 9 - różne materiały i przedmioty niebezpieczne.

1. Oznakowania umieszczane na opakowaniach transportowych.

Znaki na opakowaniu transportowym z zawartością to umowna symbolika umieszczana na stronie zewnętrznej opakowania transportowego określająca właściwości produktu, cechy handlowe oraz sposób obchodzenia się z opakowaniem w czasie przechowywania, transportu i manipulacji. Wyróżnia się:

-    znaki zasadnicze - zapewniające identyfikację opakowania transportowego z zawartością i dostarczenie go do odbiorcy,

-    znaki informacyjne — informujące o niektórych cechach opakowania transportowego z zawartością, np. masa, wymiary,

-    znaki niebezpieczeństwa - wskazujące na cechy opakowania transportowego z zawartością niebezpieczną dla ludzi i otoczenia, wymagające szczegół-nych środków ostrożności oraz odpowiednich warunków przechowywania i transportu,

- znaki manipulacyjne - wskazujące na konieczność określonego sposobu obchodzenia się z opakowaniem transportowym z zawartością w czasie manipulacji związanej z przechowywaniem i transportem. Umieszcza się je w postaci rysunków-symboli nanoszonych szablonem albo w postaci nalepek. Wzory tych znaków ujęte są w normie PN-85/0-79252.

Znaki na opakowaniach prostopadłościennych umieszcza się na boku i czole opakowania. 

Grupa znaków manipulacyjnych odgrywa szczególną rolę w zachowaniu jakości towarów podczas realizacji łańcucha dostaw. Określa personelowi biorącemu udział w obsłudze poszczególnych ogniw łańcucha dostaw sposób postępowania z towarem, aby cechy jakościowe produktu nie uległy pogorszeniu.

Wśród znaków manipulacyjnych wskazać można znaki związane z warunkami:

• przemieszczania opakowania transportowego z zawartością,

• przechowywania, które w zasadzie bardziej dotyczą zawartości (towaru) niż samego opakowania.

Do znaków związanych z warunkami przemieszczania zaliczyć należy:

Znak "Ostrożnie kruche" - rys.8 - umieszczany na opakowaniach zawierających towary kruche, tłukące się, ulegające uszkodzeniom przy wstrząsach i uderzeniach.

Rys. 8. „Ostrożnie, kruche”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Hakiem bezpośrednio nie zaczepiać" - rys. 9 - umieszczany na opakowaniach, których nie należy podnosić i przemieszczać zaczepionych bezpośrednio na haku, gdyż uszkodzenie opakowania hakiem spowoduje zepsucie lub ubytek zawartości.

Rys. 9. „Hakami bezpośrednio nie zaczepiać”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Góra nie przewracać" - rys.10 umieszczany na opakowaniach transportowych, których odwrócenie może spowodować uszkodzenie opakowań lub zawartości. Znak ten wymusza zachowanie podczas transportu, składowania i manipulacji stałego położenia (strzałki skierowane ku górze).

Rys. 10. „Góra, nie przewracać”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Miejsce zakładania zawiesi" - rys. 11 - umieszczany na opakowaniach transportowych w miejscach, w których należy zakładać zawiesia, gdyż założenie ich w innym miejscu jest niebezpieczne lub prowadzi do uszkodzenia zawartości.

Rys. 11. „Miejsce zakładania zawiesi”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Środek ciężkości" - rys. 12- umieszczany jest na opakowaniach transportowych, których środek ciężkości nie znajduje się na pionowej osi geometrycznej i położony jest powyżej połowy wysokości, a także gdy wysokość opakowania jest większa niż 1 m. Położenie znaku na opakowaniach należy uwzględniać podczas ich rozmieszczania w środkach transportu oraz w trakcie manipulacji.

Rys. 12. „Środek ciężkości”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Nie podnosić wózkiem" - rys. 13 umieszczany na opakowaniach w miejscach, w których nie należy stosować ręcznych wózków, ponieważ spowoduje to uszkodzenie samych opakowań, bądź ich zawartości.

Rys. 13. „Nie podnosić wózkami”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Ograniczenie piętrzenia" - rys. 14 - umieszczany na opakowaniach, dla których łączna masa spiętrzonych opakowań nie powinna przekraczać wartości podanej na znaku, gdyż nie pozwalają na to jego własności wytrzymałościowe i zawartość.

Rys. 14. „Ograniczenie piętrzenia” i „Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Dopuszczalne warstwy piętrzenia" - rys. 15 - umieszczany na opakowaniach, dla których liczba warstw piętrzenia podczas składowania lub transportu jest ograniczona. Znak ten należy stosować wspólnie ze znakiem przedstawionym w pkt. 7 lub samodzielnie, ale wówczas znak powinien określać maksymalną liczbę warstw piętrzenia.

Rys. 15. „Ograniczenie piętrzenia” i „Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak " Tu chwytać" - rys. 16 - umieszczany na opakowaniach w celu wskazania miejsc, w których należy chwytać opakowanie podczas manipulacji.

Rys. 16 „Tu chwytać”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Podnosić bezpośrednio za ładunek" - rys. 17 - umieszczany na opakowaniach, które podnosi się, zaczepiając zawiesie bezpośrednio o ładunek.

Rys. 17. ”Podnosić bezpośrednio za ładunek”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Nie przemieszczać przez toczenie" - rys. 18 - umieszczany na opakowaniach, które ze względu na zawartość nie powinny być przemieszczane przez toczenie.

Rys. 18 „Nie toczyć”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Tu otwierać" - rys. 19 umieszczany na opakowaniach transportowych w miejscu, w którym należy je otwierać, aby dotrzeć do zawartości.

Rys.19, ”Tu otwierać”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Do znaków związanych z warunkami przechowywania zaliczyć należy:

Znak "Chronić przed nagrzaniem (ciepłem)" - rys. 20 umieszczany na opakowaniach, w przypadkach gdy oddziaływanie podwyższonej temperatury spowoduje uszkodzenie lub zmiany właściwości opakowań, bądź ich zawartości. Jednocześnie znak informuje o tym, że opakowanie podczas transportu i składowania nie powinno się znajdować w ciepłych pomieszczeniach, blisko źródeł ciepła i być narażone na bezpośrednie nasłonecznienie.

Rys. 30. „Chronić przed nagrzaniem (ciągłym)”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Chronić przed wilgocią" - rys. 21- umieszczany na opakowaniach, które powinny być chronione przed wilgocią, a tym samym nie mogą być przewożone na odkrytych środkach transportu bez zabezpieczenia i składowane na otwartych przestrzeniach bez podkładek.

Rys. 21. „Chronić przed wilgocią”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znaki "Przestrzegać zakres temperatury" - rys. 22 - umieszczane wraz z graniczną wartością lub wartościami temperatury na opakowaniach, których zawartość podczas transportu i składowania może ulec zniszczeniu, jeżeli znajdą się w temperaturze wykraczającej poza granice określone na znaku.

Rys. 22 „Przestrzegać zakresu temperatury”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Opakowanie hermetyczne" - rys. 23 umieszczany na opakowaniach, które w celu zabezpieczenia zawartości zostały zamknięte hermetycznie i w czasie transportu, a w czasie składowania stosuje się wobec nich zakaz otwierania.

Rys. 23. ”Opakowanie hermetyczne”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Chronić przed promieniowaniem" - rys. 24 umieszczany na opakowaniach, których zawartość jest wrażliwa na promieniowanie, zmieniające jej właściwości.

Rys. 24 ”Chronić przed promieniowaniem”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe

Znak "Produkt szybko psujący się" - rys. 25 umieszczany na opakowaniach, których zawartość w całym łańcuchu dostaw nie powinna znajdować się zbyt długo pod wpływem wysokiej lub niskiej temperatury, a w celu ochrony wymagane są odpowiednie środki zaradcze (np. sztuczne chłodzenie, przewietrzanie, zachowanie zasady FIFO) oraz wobec których obowiązuje priorytet podczas transportu i prac przeładunkowych.

Rys. 25. ”Produkty szybko psujące się”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Znak "Żywe zwierzęta" - rys. 26 umieszczany na opakowaniach z żywymi zwierzętami, w celu zapewnienia im odpowiednich warunków podczas transportu.

Rys. 26 ”Żywe zwierzęta”

Źródło: PN – 85/O – 79252. Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymagania podstawowe.

Wielkość nanoszonych znaków manipulacyjnych nie jest również dowolna. Wymiary znaków manipulacyjnych określono w PN-85/O-79252. Znaki przedstawione na rys. 8-10, 12 i 14-26 nanoszone bezpośrednio na opakowania podano w tablicy 1, natomiast dla widocznych na rys. 13 i 11podano w tablicy 2.

Tablica 1

Wymiary opakowania transportowego z zawartością w mm	Wymiary znaków w mm
długość lub szerokość	wysokość
do 1000	do 190 powyżej 190
powyżej 1000 do 1500	-
powyżej 1500	-

 

W sytuacji, kiedy opakowanie transportowe posiada nietypowy stosunek długości do szerokości lub do wysokości, dopuszczalne jest stosowanie znaków o jedną wielkość mniejszych. Jeżeli natomiast znaki nanoszone są na opakowanie w postaci nalepek, to ich wymiary powinny być zgodne z wymiarami znaków podanych w tablicy 1. Znaki na nalepkach powinny być umieszczone 5-7 mm od brzegu nalepki.

Tablica 2

Wymiary opakowania transportowego z zawartością w mm	Wymiary znaku w mm	Numer rysunku
długość	szerokość
do 1000	do 1000	30 x 105 74 x 125
powyżej 1000	powyżej 1000	45 x 149 105 x 175

1. Literatura.

J. Altkorn, Podstawy marketingu, Kraków 2004, s.132-134

Colin F. Hales, Opakowanie jako instrument marketingu, Warszawa 1999, s.11-37, 58-72

E. Michalski, Marketing, Warszawa 2003, s.187,188

H. Mruk, I. Rutkowski, Strategia produktu, Warszawa 2001, s.84-92

B. Sojkin, Zarządzanie produktem, Warszawa 2003, s.91-109