Transport drogowy – kraje europejskie
Względnie małe rozmiary krajów europejskich, duża koncentracja działalności gospodarczej oraz relatywnie wysoki poziom rozwoju ekonomicznego stwarzają wyjątkowo korzystne warunki rozwoju ekonomicznego, stwarzają wyjątkowo korzystne warunki rozwoju transportu samochodowego. W większości krajów europejskich transport samochodowy – jeszcze kilkanaście lat temu zdecydowanie ustępujący kolei – obecnie odgrywa rolę najważniejszego środka transportu i to zarówno towarów, jak i ludzi. Istnieje w tej części świata gęsta sieć dobrych dróg, w tym także autostrad. W większości krajów europejskich gęstość dróg kołowych o ulepszonej nawierzchni wynosi ponad 10km/100km² (w Polsce – 56km), w Holandii sięga nawet 130km/100km². Liczba samochodów w użytkowaniu wzrastała w ciągu ostatnich kilkunastu lat w Europie w wyjątkowo szybkim tempie. W latach 1960-1990 zwiększyła się ona ośmiokrotnie w skali całego kontynentu, a w krajach mniej rozwiniętej motoryzacji w jeszcze większym stopniu. W Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii i Włoszech jest już obecnie zarejestrowanych po 22-31 mln samochodów.
Europejski sektor transportu drogowego tworzy ponad 12 milionów miejsc pracy, co przekłada się na około 490 miliardów euro rocznego obrotu w europejskiej gospodarce. Sam sektor motoryzacyjny wydaje każdego roku około 19 miliardów euro na badania i rozwój technologiczny, stając się największym prywatnym inwestorem w badania i rozwój w Europie. Podobnie jak inne uprzemysłowione regiony świata, europejska gospodarka wzrasta wraz z rozwijającym się sektorem transportu drogowego. W Europie wskaźnik gęstości dróg dla wybranych państw wynosi znacznie więcej niż w Polsce (250km/100km²), np.: w Belgii 472 km/100 km2, ponadto wyższy wskaźnik niż w Polsce występuje również w Czechach, Danii, Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii. Mniejsza gęstość dróg występuje w Białorusi, Finlandii, Szwecji i na Ukrainie.
Drogi kołowe w wybranych państwach
| Państwo | Drogi kołowe w tys. km | Gęstość sieci w km/100 km2 |
|---|---|---|
| Belgia | 144 | 472 |
| Francja | 965 | 175 |
| Holandia | 120 | 289 |
| Niemcy | 651 | 182 |
| Polska | 371 | 119 |
W latach 1995-2005 transport towarów (wyrażony w tonokilometrach) w 25 krajach Unii Europejskiej wzrastał przeciętnie o 2,8% rocznie. Tym samym przekraczał on przeciętny wzrost Produktu Krajowego Brutto (wyrażonego w cenach stałych), który wynosił zaledwie 2,3%. Transport pasażerski rozwijał się w nieco wolniejszym tempie w tym samym okresie – o 1,8% (w pasażerokilometrach). W porównaniu do całkowitego wzrostu PKB w latach 1995-2005, który wzrósł o 25%, transport towarów wzrósł o 18% (liczby dla transportu pasażerskiego wyniosły odpowiednio 18% i 23% w okresie 1995-2004). Sam udział transportu drogowego w całym transporcie wyniósł – według danych Eurostat - 84 % w transporcie pasażerskim w roku 2004. W transporcie towarów, transport drogowy zajmuje wciąż dominującą pozycję z udziałem 44 % w roku 2005, przy czym udział transportu morskiego (39 %) nie odstaje zbyt daleko od tej liczby.
Transport ten wiąże się z zagrożeniami dla zdrowia, bezpieczeństwa i mobilności. Drogi i ulice miast UE są mocno zatłoczone, a korki uliczne kosztują Europę 2% PKB. Corocznie tysiące ludzi ginie w wypadkach drogowych. Istotne elementy infrastruktury takie jak mosty i tunele są atrakcyjnymi celami dla ataków terrorystycznych i wymagają nowego podejścia do kwestii ich bezpieczeństwa. Największym problemem pozostaje jednak zanieczyszczenie środowiska. Emisja szkodliwych substancji związanych z ruchem drogowym kosztuje Europę 1,7% PKB lub 360 euro rocznie na każdego jej obywatela, nie wspominając o kosztach leczenia chorób wywoływanych przez zanieczyszczone środowisko. Unijne projekty badawcze mają na celu rozwiązanie wszystkich tych problemów poprzez projekty silników o niższej emisji spalin i hałasu, pojazdów odporniejszych na zderzenia i systemów monitorujących bezpieczeństwo, elastyczniejszych intermodalnych opcji transportowych w celu zmniejszenia tłoku na drogach i - w końcu - inteligentnych sieci zarządzania ruchem, jakie oszczędzałyby czas i pieniądze konsumentów oraz przemysłu. Na transport drogowy przypada największa część emisji CO₂ spośród wszystkich sektorów transportowych w Europie (25%), zaś kolejne miejsca zajmują: transport lotniczy i morski. Jest więc niezwykle istotne, aby zmiany w transporcie drogowym stały się głównym elementem przeciwdziałania zmianom klimatu. Zdaniem socjalistów wykorzystanie biopaliw w transporcie drogowym, zwłaszcza biopaliw drugiej generacji, będzie również odgrywało ważną rolę w zmniejszaniu naszej zależności od benzyny i w ograniczaniu emisji CO₂.
TRANSPORT DROGOWY - ogólnie
Transport drogowy odbywa się przede wszystkim na drogach kołowych o nawierzchni twardej i gruntowej, tworzących najbardziej gęstą sieć transportową. Umożliwiają one dotarcie do wszystkich miejscowości, niemal do każdego domu i dlatego nazywa się go transportem „od drzwi do drzwi”. Jest niezastąpiony przy przewozach na małe odległości niewielkich partii towaru lub osób. Rozwój tej gałęzi transportu silnie warunkują czynniki ekonomiczne. Wymaga on rozbudowanej sieci utwardzonych dróg i zaplecza zaopatrzeniowo - remontowego. Rozwinął się na dużą skalę przede wszystkim w krajach wysoko rozwiniętych. Do głównych zalet transportu samochodowego zalicza się fakt, że możliwość jego wykorzystania ograniczona jest jedynie obszarami poszczególnych części świata oddzielonych od siebie wodami morskimi i oceanicznymi. Zaletą jest niewątpliwie największa wśród wszystkich gałęzi transportu gęstość szlaków transportowych. Sieć tych szlaków jest najlepiej dostosowana do rozmieszczenia m.in. zakładów produkcyjnych. Ważną zaletą transportu samochodowego jest jego przystosowanie do przewozu większości różnorodnych ładunków. Jego podstawowe wady to: mała ładowność i duża energochłonność. W przypadku przewozów masowych transport drogowy nie równa się z transportem kolejowym. Jednak największą rolę odgrywa w krajach rozwijających się, gdzie przy znikomej (lub żadnej) konkurencji innych środków transportu pozostaje jedynym środkiem przewozu towarów i ludzi. W każdym państwie najgęstsza sieć dróg występuje w aglomeracjach miejskich. W państwach wysoko rozwiniętych najważniejszą rolę w drogowej sieci komunikacyjnej pełnią autostrady. Koszt ich budowy i eksploatacji jest bardzo duży, z tego względu stać na nie tylko państwa bogate. Najwięcej autostrad powstaje zatem w Europie Zachodniej.
Tab. 1. Zalety i wady transportu drogowego
| Zalety | Wady |
|---|---|
- przewozi towary ‘od drzwi do drzwi’ - na niewielkich odległościach jest opłacalny - szybkość przewozu towarów jest stosunkowo duża - może przewozić różnorodne towary - jest łatwo dostępny dla prywatnych użytkowników |
- samochody mają małą ładowność - zużywają dużo paliwa - wymaga budowy kosztownej infrastruktury - silnie zanieczyszcza środowisko, zwłaszcza powietrze - jest źródłem uciążliwego hałasu - stanowi najmniej bezpieczny środek lokomocji |