Prawo finansowe

Prowadzący: dr Piotr Gołasa

Zaliczenie: TEST 21 pytań (21 pytań) + Praca zaliczeniowa – umowa (9 pkt)

• Grupa max 4 osoby

• Termin oddania – ostatnie zajęcia

• Umowa lub zeznanie podatkowe – podział i wytyczne w e-mailu

• Wykonana w grupach max 4 osoby

• Podpisana odręcznie przez wszystkie osoby, które ją sporządziły

• Prawy, górny róg pracy: kierunek studiów, imiona, nazwiska osób, które umowę tą sporządziły

LITERATURA:

1. „Finanse” Marian Podstawka

2. „Finanse i prawo finansowe” Alina Majchrzycka – Guzowska

3. „Polskie prawo finansowe. Finanse Publiczne” Elżbieta …-Duch

PLAN ZAJĘĆ:

1. Źródła prawa finansowego

2. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa

3. Prawo upadłościowe i naprawcze

4. Budżet państwa, budżet JST

5. Podstawowe elementy prawa podatkowego

6. Publiczne prawo bankowe

7. Nadzór nad bankami i instytucjami finansowymi

WYKŁAD 1

PRAWO – system norm postępowania pochodzących od państwa, zabezpieczonych możliwością legalnego użycia przez państwo przymusu, którego celem jest podporządkowanie podstaw życia społecznego
i gospodarczego

przymus państwowy np. działalność komorników państwowych policji, zakładów karnych

PRAWO STANOWIONE

Stanowienie prawa – jest jednostronnym, władczym, konwencjonalnym i konstytutywnym aktem decyzyjnym podjętym przez państwa, w wyniku którego powstaje akt prawodawczy

Akt prawodawczy (źródło prawa) – tekst organu władzy publicznej wprowadzający do systemu nowe obowiązujące normy albo zmieniające istniejące dotychczas

• Tworzenie, a stanowienie prawa (prawo stosują sądy oraz szeroko rozumiana administracja rządowa)

• Prawo precedensowe

  • Kraje anglosaskie – takie same wyroki w podobnych sprawach

  • System kontynentalny – inne wyroki w podobnych sprawach przy czym obydwa są zgodne z prawem

  • W Polsce nie ma precedensu – sądy są podległe ustawom i konstytucji

Norma prawna – wynikająca z przepisów reguła postępowania, usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym. Ma charakter: GENERALNY, ABSTRAKCYJNY, OBLICZONY NA WIELOKROTNE STOSOWANIE

Budowa normy prawnej:

1. HIPOTEZA – określa, kiedy określona norma znajduje się w konkretnej sytuacji

2. DYSPOZYCJA – sposób zachowania się w danej sytuacji, co należy robić, a czego nie można robić

3. SANKCJA – informuje o tym, jakie skutki pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji

Rodzaje norm prawnych:

• Bezwzględnie obowiązujące – zawierają reguły postępowania obowiązujące bezpośrednio adresatów i wytyczają możliwość odmiennego uregulowania danych spraw

• Jednostronnie bezwzględnie obowiązujące – wyznaczają minimalny zakres ochrony, mogą być zmienione na korzyść chronionego

• Względnie obowiązujące – mają zastosowanie wtedy, gdy adresaci normy nie uregulowali danych spraw inaczej (charakter subsydiarny – tylko wtedy, gdy strony nie umówią się w sposób inny)

Przepis prawny:

• Jednostka redakcyjna aktu prawotwórczego (akt prawotwórczy składa się z przepisów)

• Przepis nie zawsze pokrywa się z normą prawną, normy prawne wyprowadzane są z przepisów

Instytucja prawna:

• Ma mniejsze zespoły norm prawnych odnoszących się do poszczególnych zagadnień w ramach pewnej gałęzi prawa

System prawa:

• Zbiór wszystkich aktów normatywnych obowiązujących w danym państwie, powiązanych za sobą pewnymi wspólnymi ideami przewodnimi i podzielonymi na gałęzie prawa

Gałęzie prawa:

• Wyróżniane są na podstawie interesu o dużym znaczeniu społecznym, któremu służą i jakie stosunki społeczne regulują. Wyróżnia się, prawo: konstytucyjne, administracyjne, finansowe, cywilne, handlowe

Pojęcie prawa finansowego:

• Ogół norm prawnych regulujących działalność finansową podmiotów publicznych:

  • Prawo finansowe JST

  • Prawo podatkowe

  • Prawo finansowe i ubezpieczeń społecznych

  • Prawo walutowe i bankowe

  • Prawo bankowe

  • Prawo finansowe przedsiębiorców

• Brak kodyfikacji [nie ma kodeksu prawa finansowego, więc nie jest to prawo skodyfikowane, tak samo jak podatkowe]

• Interdyscyplinarny charakter

Wykładnia prawa:

• Proces myślowy zmierzający do ustalenia właściwej treści, znaczenia norm prawnych zawartych
  w przepisach prawa

• Stosowana tylko do tekstów niejasnych i tylko w niezbędnym zakresie

• Nie tworzy ani nie modyfikuje nowych norm prawnych

Źródła prawa:

• Konstytucja

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Ustawy

• Rozporządzenia z mocą ustawy

• Rozporządzenia

• Akty prawa miejscowego

• Akty prawa wspólnotowego

Konstytucja

• Podstawa całego systemu prawnego państwa, określa:

  • Podstawowe zasady ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego

  • Strukturę i kompetencje organów państwa

  • Stosunki pomiędzy obywatelem a państwem

• Nadrzędność wobec pozostałych aktów normatywnych

• Obowiązuje Konstytucja z dn. 02.04.1997r.

Trybunał Konstytucyjny:

• 15 Sędziów wybieranych przez Sejm na 9 lat

• Kompetencje:

  • Kontrola norm

  • Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami Państwa

• Orzeczenia mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne

Skarga Konstytucyjna:

• Prawo wniesienia przysługuje wszystkim, którzy są podmiotem konstytucyjnych praw i wolności

• Przesłanka wniesienia: naruszenie praw i wolności przez konkretny akt stosowania prawa

• Zarzut: niezgodność z Konstytucją przepisu prawa będącego podstawą rozstrzygnięcia

• Termin: 3 miesiące od doręczenia ostatecznego orzeczenia w sprawie

Sprawa zabezpieczenia zobowiązań podatkowych:

• Wnioskodawca – spółka

• Skarżony akt – Ordynacja podatkowa, art.. 70 par. 6

Zasadą jest, że podatki przedawniają się po pięciu latach,

• Wyjątek – urząd skarbowy lub urząd kontroli skarbowej uzyskały wcześniej zabezpieczenie na majątku podatnika

• hipoteka – nieruchomość

• zastaw skarbowy – rzeczy ruchome

• podstawa – uzasadniona obawa, że podatnik nie zapłaci przyszłego podatku

Wyrok:

• samo zabezpieczenie nie narusza konstytucji,

• niezgodny z konstytucją jest przepis, który zakłada, że zabezpieczone w ten sposób podatki nigdy się nie przedawnią.

• sprzeczny z zasadą równego traktowania.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Rodzaje umów:

• O przekazaniu organizacji międzynarodowej kompetencji władzy państwowej w niektórych sprawach

• Ratyfikowane za uprzednią zgodą parlamentu wyrażoną w ustawie

• Zawarte na drodze samodzielnej ratyfikacji przez Prezydenta RP

Zasada bezpośredniego stosowania umów międzynarodowych

Ustawa

• Ustanawiana w specjalnej procedurze legislacyjnej procedurze legislacyjnej (przygotowanie ustawysenatpoprawkisejmuchwalenie ustawyprezydent (albo wetuje ustawę i trafia ona powrotem do sejmu, albo wysyła ją do trybunału konstytucyjnego albo ją przyjmuje)publikacja w dzienniku ustawvacatio legis – odpowiedni termin wejścia)

• Obowiązkowa materia ustawodawcza:

  • Prawa, wolności i obowiązki jednostki w państwie

  • Zasady organizacji i działania naczelnych organów państwa

  • Uchwalanie budżetu państwa i kontrola legalności ich działania

• Podstawa obowiązywania aktów podstawowych (rozporządzeń)

Kodeksy

Akt prawodawczy, w formie ustawy, którego celem jest całościowe, względnie wyczerpujące, niesprzeczne uregulowanie wybranej sfery życia społecznego, zastępujące dotychczasowe rozproszone akty normatywne (np. Kodeks cywilny, postępowania cywilnego, karny, karny wykonawczy, spółek handlowych, etc.)

Rozporządzenie z mocą ustawy

• Szczególny akt prawny

• Wydawany przez Prezydenta na wniosek Rady Ministrów, warunki

Rozporządzenia:

• Akt normatywny wykonawczy

• Wydawany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie, przez uprawniony organ:

  • Prezydent RP

  • Rada Ministrów

  • Premier

  • Ministrowie

  • Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

• Brak możliwości dalszego delegowania uprawnień

Akty prawa miejscowego

• Obowiązują na obszarze działania organu, który je wydał

• Organy uprawnione: organy samorządu terytorialnego, organy administracji państwowej

• Niezbędna delegacja ustawowa

Akty prawa wewnętrznego

• Nie są powszechnie obowiązujące

• Adresowane są jedynie do jednostek podległych organowi:

  • Uchwały Rady Ministrów

  • Zarządzenia Premiera i Ministrów

• Nie mogą stanowić podstawy dla wydawania decyzji administracyjnych, orzeczeń sądowych wobec obywateli

Prawo wspólnotowe

• Pierwotne źródła praw:

  • traktaty (JAE, z Maastricht, Amsterdamski)

• Wtórne:

  • rozporządzenia

  • Dyrektywy

  • Decyzje

  • Zalecenia i opinie

Rozporządzenia

• Akt normatywny o charakterze generalnie abstrakcyjnym

• Stosowany bezpośrednio we wszystkich krajach wspólnotowych, nie wymaga implementacji

• Publikowany w „Dzienniku Urzędowym Wspólnot”

• Powinny być stosowane przez sądy

Dyrektywa (znaczenie harmonizacja prawa)

• Wiąże kraje członkowskie będące jej adresatami w zakresie:

  • Rezultatów

  • Terminów osiągnięcia

• Kraje członkowskie mają swobodę co do użytych metod

• Odpowiedzialność odszkodowawcza Państw w przypadku wyrządzenia szkody osobom prywatnym

• W niektórych przypadkach może być stosowana bezpośrednio

Decyzja

• obowiązuje w całości adresata

• indywidualny i konkretny charakter

• może być skierowana do państwa i podmiotów innych

Zalecenia i opinie

• tzw. SOFT LAW

• nie mają charakteru wiążącego

• państwa członkowskie starają się do nich stosować

Główne zasady prawa unijnego

• należności unijnego porządku prawnego

• pierwszeństwa prawa wspólnotowego – w przypadku konfliktu pomiędzy prawem krajowym a unijnym obowiązują normy unijne

• skutki bezpośredniego – normy prawa wspólnotowego są samodzielnym źródłem praw i obowiązków jednostek

• skutku pośredniego – na krajowych organach państwa ciąży obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym

• odpowiedzialności państw członkowskich za naruszenie prawa wspólnotowego – jednostkom, którym prawo to nadało określone uprawnienia może przysługiwać odszkodowanie za ich naruszenie

FINANSE PRYWATNE A PUBLICZNE

Finanse publiczne – publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne je regulujące

Różnice:

• publiczne gromadzone na zasadzie przymusu

• zakres publicznych jest szerszy

• operacje w zakresie publicznych rzutują na ogólną równowagę finansową państwa

Funkcje finansów publicznych

• Fiskalna – dostarczanie środków niezbędnych dla funkcjonowania państwa

• Alokacyjna – wykorzystywanie środków pieniężnych do alokacji zasobów w gospodarce

• Redystrybucyjna – wtórny podział dochodów, które ukształtowały się w efekcie ich podziału pierwotnego

• Stabilizacyjna – środki pieniężne i instrumenty finansowe wykorzystywane są do stabilizowania gospodarki

Zdolność prawna osoby fizycznej

• Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych

• Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

• Zdolność prawna osoby fizycznej ustaje z jej śmiercią

Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych

• Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań poprzez własne działanie na drodze czynności prawnych

Brak zdolności do czynności prawnych:

• osoby, które nie ukończyły 13 lat

• osoby ubezwłasnowolnione całkowicie

Ograniczona zdolność do czynności prawnych

• małoletni, którzy ukończyli 13 lat

• ubezwłasnowolnieni częściowo

Pełna zdolność do czynności prawnych

• osoby pełnoletnie, nieubezwłasnowolnione

• wyjątek – kobieta nabywająca pełnoletniość przez zawarcie małżeństwa

Osoba bez zdolności do czynności prawnych

Czynności dokonane przez taką osobę są nieważne, wyjątek gdy:

• należy do umów należących do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawa życia codziennego

• umowa ta nie pociąga za sobą rażącego pokrzywdzenia

Osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych

• może sama dokonywać czynności prawnej, ale do jej ważności potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego

• może zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego

• może zawierać umowę o pracę i rozporządzać swoim zarobkiem

• może rozporządzać rzeczami oddanymi do użytku przez przedstawiciela ustawowego

Osoba prawna

• wyodrębniona jednostka organizacyjna, która przez przymiot i przez normę, przepisy prawa wyposażona jest w zdolność prawną, może ona występować w stosunkach prawnych jako ich podmiot.

• Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru (charakter konstytutywny)

Cechy osoby prawnej

• wyodrębnienie organizacyjne

• wyodrębnienie majątkowe

• określenie organów

• ZDOLNOŚĆ PRAWNA – osoba prawna może we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania (oraz odpowiadać za nie swoim majątkiem)

• ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH – zdolność do kształtowania swojej sytuacji prawnej (praw i obowiązków) poprzez własne działania

OSOBY PRAWNE:

Skarb Państwa, sądy, JST, Wyższe Uczelnie, Kościoły, Spółki handlowe, Spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia, partie polityczne, związki zawodowe

Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (tzw. ułomne osoby prawne):

Jednostki organizacyjne stanowiące pewne wyodrębnione i samodzielne struktury posiadające zdolność prawną, którym jednak nie przyznaje się osobowości prawnej:

• handlowe spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo akcyjna)

• spółki kapitałowe w organizacji

• wspólnoty mieszkaniowe

Pełnomocnictwo

• Pełnomocnictwo – jest to przedstawicielstwo polegające na umocowaniu do działania w cudzym imieniu z bezpośrednim skutkiem dla reprezentowanego

• Mocodawca -->pełnomocnictwo pełnomocnik

• Czynność jednostronna

• Mocodawca – zdolność do czynności prawnych wymaganej dla danej czynności

• Pełnomocnik – przynajmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych

PEŁNOMOCNICTWO

Ogólne

• pełnomocnik może dokonywać czynności zwykłego zarządu

• forma pisemna pod rygorem nieważności

Rodzajowe

• określony rodzaj czynności prawnych jakie mogą być dokonywane

Szczególne

• do dokonania ściśle określonej czynności prawnej

Rzekomy pełnomocnik

Skuteczne pełnomocnictwo wymaga:

• właściwego umocowania pełnomocnika

• jego działania w granicach umocowania

w innym przypadku ważność czynności rzekomego pełnomocnika

• uzależniona jest od potwierdzenia

• w przypadku braku zgody, pełnomocnik musi zwrócić co otrzymał od drugiej strony i naprawić ewentualne szkody

Prokura

• szczególne pełnomocnictwo handlowe

• może być ustanowiona jedynie przez przedsiębiorcę wpisanego do KRS

prokura a pełnomocnictwo (cechy wspólne):

• podstawą jest zaufanie do pełnomocnika

• działają w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy

• są jednostronnymi czynnościami prawnymi (nie skutkują obowiązkiem działania na rzecz mocodawcy)

Różnice:

• prokura jest związana z prowadzeniem przedsiębiorstwa mocodawcy

• prokura posiada z góry ustalony zakres umocowania

• nie można skutecznie ograniczyć zakresu umocowania prokurenta

• prokura jest nieprzenoszalna

• prokura wymaga ujawnienia w rejestrze

• śmierć mocodawcy nie powoduje wygaśnięcia prokury

Formy prowadzenia działalności gospodarczej

• przedsiębiorstwo jednoosobowe

• spółka cywilna

• spółka jawna

• spółka partnerska

• spółka komandytowa

• spółka komandytowo-akcyjna

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• spółka akcyjna

SPÓŁKA CYWILNA

• umowa spółki – brak ograniczeń podmiotowych z wyjątkiem innej spółki cywilnej

• forma zawarcia (zależy od wkładu):

-nieruchomości – akt notarialny

-przedsiębiorstwo – z podpisem notarialnie poświadczonym

• spółka nie posiada zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnej

• cel: gospodarczy

Umowa spółki cywilnej

• zobowiązanie się przynajmniej dwóch wspólników do działania w sposób oznaczony do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego

• określenie wnoszonych wkładów

• prowadzenie spraw i reprezentacja spółki

• udział w zyskach

• określenie udziału w stratach

• przyczyny rozwiązania

• klauzula następstwa

Prawa i obowiązki wspólników (majątkowe)

-prawa

• żądanie podziału zysków

• żądanie zwrotu poniesionych wydatków i wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki

• prawo do nadwyżki polikwidacyjnej

-obowiązki

• udział w ewentualnej stracie

• wniesienie wkładu

Prawa i obowiązki wspólników (korporacyjne)

• prowadzenie spraw spółki

• sprzeciw wobec spraw zwykłego zarządu

• prawo głosu co do uchwał

• wypowiedzenie udziału

• reprezentacja – uprawnienie do dokonywania czynności prawnych, składania oświadczeń woli ze skutkiem dla spółki

Prowadzenie spraw spółki

Wszystkiego rodzaju czynności faktyczne i prawne o skutkach wewnętrznych, związane z prowadzeniem działalności przedsiębiorstwa. Podział:

• sprawy zwykłego zarządu – może dokonywać każdy z wspólników, chyba że inny się sprzeciwi. Wymagana jest wtedy uchwała wspólników

• sprawy przekraczające zwykły zarząd – uchwała wszystkich wspólników

• czynności nagłe (okoliczności grożące poważną szkodą) – każdy ze wspólników

Odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej

• solidarna: odpowiada za całość długu. Spełnienie świadczenie przez jednego z nich zwalnia pozostałych

• osobista: wierzyciel może sięgnąć do majątku osobistego wspólnika według swojego wyboru. Takiemu wspólnikowi przysługuje roszczenie regresowe wobec pozostałych

• nieograniczona: brak górnej granicy odpowiedzialności, nie może być w żaden sposób ograniczona wobec osób trzecich

• pierwszorzędna – wierzyciel nie musi sięgać do majątku spółki

Kodeks spółek handlowych

• Zasady tworzenia, organizacje, funkcjonowanie, rozwiązanie, przekształcenia spółek handlowych.

• Zamknięty katalog spółek:

• 4 osobowe

• 2 kapitałowe

• Umowa spółki: zobowiązanie do dążenia do osiągnięcia określonego celu poprzez wniesienie wkładów

• osobowe – cel gospodarczy

• kapitałowe – dowolny cel

Spółki osobowe – ogólna charakterystyka

• szczególny stosunek zaufania pomiędzy wspólnikami

• uwzględnienie osobistych cech oraz umiejętności wspólników

• brak osobowości prawnej

• cel – prowadzenie działalności gospodarczej

• osobista odpowiedzialność przynajmniej niektórych wspólników

• odrębność majątkowa od majątku wspólników

• względna niezmienność składu osobowego

SPÓŁKA JAWNA

Powstanie:

• Pierwotne:

• zawarcie umowy

• wpis do rejestru

• Wtórne – przekształcenie innej spółki

• Forma umowy – pisemna pod rygorem nieważności.

• Gdy wkładem jest:

• nieruchomość – akt notarialny

• przedsiębiorstwo – z podpisem urzędowo poświadczonym.

• Elementy umowy:

• firma

• siedziba

• wkłady każdego ze wspólników

• czas trwania

• Stosunki zewnętrzne – reprezentacja:

• Wspólnik jest przedstawicielem ustawowym

• Dokumentem legitymującym do działania jest wypis z KRS

• Zasada – reprezentacja samodzielna

• Można prowadzić reprezentację łączną

• Nie można ograniczyć skutków reprezentacji dla osób trzecich

• Pozbawienie prawa do reprezentacji:

• w umowie

• w trybie zmiany umowy

• w trybie sądowym

• Odpowiedzialność za zobowiązania

• Osobista

• Nieograniczona

• Solidarna

• Subsydiarna

• Prowadzenie spraw spółki

1. Czynności w ramach zwykłego zarządu

Zasada: każdy wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki wykonuje je samodzielnie.

Wyjątek: przed realizacją zgłoszono sprzeciw – wymagana jednomyślna uchwała wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw

1. Czynności przekraczające zwykły zarząd

Jednogłośna uchwała wszystkich wspólników, w tym również wyłączonych od prowadzenia spraw spółki

1. Ustanowienie prokury

Jednogłośna uchwała wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki

1. Odwołanie prokury - wystarczy jeden wspólnik

2. Czynności nagłe - może dokonać każdy wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki

SPÓŁKA PARTNERSKA

• Cecha charakterystyczna: tworzona jest w celu wykonywania wolnego zawodu

• Wspólnikami mogą być jedynie osoby fizyczne

• Duża popularność

• kwestie podatkowe

• odpowiedzialność za zobowiązania

• Umowa w formie pisemnej pod rygorem nieważności

• Stosowanie przepisów dotyczących spółki jawnej

• Reprezentacja:

• model spółki jawnej

• model spółki z o.o.

• Firma:

• nazwisko co najmniej jednego partnera

• dodatek “i partner”, “i partnerzy”

• określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce

• odpowiedzialność wspólników

• subsydiarna

• nieograniczona, osobista za zobowiązania powstałe w związku z:

• własnym działaniem przy wykonywaniu wolnego zawodu

• działaniem osób zatrudnione przez spółkę, które podlegały jego kierownictwu przy świadczeniu usług

• realizacją zadań spółki niezwiązanych z wolnym zawodem

• zobowiązaniami podatkowymi spółki

• Partner nie ponosi odpowiedzialności za:

• wykonywanie przez pozostałych partnerów wolnego zawodu

• działaniem osób zatrudnione przez spółkę, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług

• Wyjątek od zasady odpowiedzialności – możliwość określenia dla niektórych partnerów zakresu odpowiedzialności jak w spółce jawnej

• Utrata uprawnień do wykonywania wolnego zawodu – obowiązek wystąpienia ze spółki

• Pozostanie jednego partnera – rozwiązanie spółki w terminie roku

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

• Umowa – forma aktu notarialnego

• Wpis – charakter konstruktywny

• Specyfika – dwa rodzaje wspólników, przynajmniej jeden komplementariusz I komandytariusz

• komplementariusz – odpowiedzialność jak wspólnik spółki jawnej (osobista, bezpośrednia, solidarna, subsydiarna, nieograniczona)

• komandytariusz – odpowiedzialność osobista, bezpośrednia, solidarna, subsydiarna, ale ograniczona do sumy komandytowej

• SUMA KOMANDYTOWA -określona cyfrowo w umowie spółki (abstrakcyjna), podlega wpisowi do KRS, wyznacza górną granicę odpowiedzialności komandytariusza, na dowolnym poziomie, może być zróżnicowana dla każdego komandytariusza

• WKŁAD WNIESIONY – realne przysporzenie majątku spółki przez komandytariusza, w ramach wkładu wniesionego staje się on wolny od odpowiedzialności osobistej wobec osób trzecich, uczestniczy w zyskach spółki proporcjonalnie do wkładu

• Zasady odpowiedzialności komplementariusza - tak jak w spółce jawnej

• osobista

• nieograniczona

• solidarna

• subsydiarna

• Stosunki wewnętrzne

• Komplementariusze -do nich należy prowadzenie spraw spółki. Prowadzenie spraw jak w spółce jawnej.

• Komandytariusze – wyłączeni z prowadzenia spraw

• bierze udział w podejmowaniu decyzji przekraczających zwykły zarząd

• obowiązek informacyjny

• możliwość zbycia całości praw i obowiązków w spółce

• śmierć nie jest podstawą rozwiązania spółki

• udział w zyskach I stratach proporcjonalny do rzeczywistego wkładu

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

• Przynajmniej jeden ze wspólników odpowiada za zobowiązania bez ograniczeń (komplementariusz) a co najmniej jeden ze wspólników jest akcjonariuszem

• Kapitał zakładowy min. 50.000 zł

• Nie posiada osobowości prawnej

• Umowa w formie aktu notarialnego, osoby podpisujące są założycielami spółki

• powstanie w chwili wpisu do rejestru

• Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki

• Akcjonariusz i komplementariusz uczestniczą w zyskach proporcjonalnie do wniesionych wkładów

• prowadzenie spraw spółki – jest prawem i obowiązkiem każdego komplementariuszem (brak zarządu)

• Rada nadzorcza

• do 25 akcjonariuszy – dowolność, powyżej musi być

• członków powołuje walne zgromadzenie

• sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki

• Walne zgromadzenie

• biorą udział komplementariusze i akcjonariusze

• każda akcja daje prawo do 1 głosu

SPÓŁKI KAPITAŁOWE

• Decydującą rolę odgrywa czynnik kapitałowy

• Zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych

• Mogą być tworzone w każdym prawnie dopuszczalnym celu

• Mogą być tworzone przez jeden lub więcej podmiotów

• Umowa spółki w formie aktu notarialnego

• Działanie przez organy

• Uzależnienie od wniesionego wkładu udziału w:

• zyskach I stratach

• zarządzaniu spółką

• Minimalny kapitał zakładowy

• z o.o. 5.000zł

• akcyjna 100.000 zł

• Odpowiedzialność za zobowiązania

• spółka odpowiada całym swoim majątkiem

• organy – w niektórych przypadkach

• wspólnicy wyjątkowo

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ – ISTOTA

• spółka kapitałowa

• łatwiejsza w założeniu i prowadzeniu od spółki akcyjnej

• dowolny cel

• istnienie więzi osobowych

• spółka z o.o. posiada osobowość prawną, wspólnicy nie odpowiadają za jej zoboeiązania

• Procedura utworzenia – etapy

• Zawarcie umowy spółki

• wniesienie wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego

• powołanie zarządu-powołanie rady nadzorczej

• wpis do rejestru

• Założyciele

• jeden lub kilku

• osoby fizyczne

• osoby prawne – wyjątek jedyny założyciel inna spółka z o.o.

• brak ograniczeń narodowościowcyh

• Umowa

• Cel

• Firma spółki

• Siedziba spółki I jej adres

• Przedmiot działalności

• Kapitał zakładowy

• Wkłady na pokrycie udziałów

• Uprzywilejowanie udziałów

• Organy spółki

• Czas trwania

• Postanowienia inne

• Siedziba, adres spółki

• Siedziba – miejscowość

• Adres konkretyzacja

• Udziały w spółce

• Wartość nominalna jednego min. 50 zł

• Struktura udziałów:

• każdy ze wspólników ma więcej niż jeden udział – wszystkie udziały są niepodzielne, o takiej samej wartości

• każdy ze wspólników ma tylko jeden udział – udziały są podzielne, najczęściej o różnej wartości

• Wkłady na pokrycie udziałów

• wymagane wniesienie przed zarejestrowaniem spółki

• wkłady pieniężne – dokonanie wpłaty

• wkłady niepieniężne (aport)

• szczegółowe określenie w umowie przedmiotu

• wyłącznie prawa zbywalne

1. użytkowanie wieczyste

2. prawo najmu lokalu

3. przedsiębiorstwo

• nie może być świadczenie usług lub pracy

• odpowiedzialność wspólników za wnoszony aport

• Uprzywilejowanie udziałów

• zasada równości wspólników

• szczególne uprawnienia – wyraźny zapis w umowie

• uprzywilejowanie udziałów

• co do głosu – max 3x na 1 udział

• co do dywidendy – 1,5x zwykłego

• powoływanie organów

• nadwyżka polikwidacyjna

• uprzywilejowanie jest związane z udziałem

• Organy spółki

• Nie jest to obligatoryjny element umowy

• daleko idąca możliwość modyfikacji rozwiązań kodeksowych

• obligatoryjna zgoda gromadzenia wspólników

• przekazanie części uprawnień z walnego zgromadzenia na rade nadzorczą

• liczebność organów spółki

• zasady reprezentacji

• powołanie nie musi nastąpić w umowie

• Zawarcie umowy

• forma aktu notarialnego – pod rygorem nieważności

• możliwe przez przedstawiciela

• koszt:

1. opłata notarialna – przy kapitale zakładowym 5000 zł – 160 zł (100zł +3% nadwyżki ponad 3000 zł)

2. odpis umowy – 6zł/stronę (2 egzemplarze)

3. PCC – 0,5% kapitału zakładowego

SPÓŁKA W ORGANIZACJI

• ułomna osoba prawna

• może prowadzić działalność gospodarczą

• reprezentowana przez:

• zarząd

• pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwała wspólników

• w jednostce jednoosobowej wspólnik nie może reprezentować

• za zobowiązania odpowiadają

• osoby działające w jej imieniu

• spółka

• wspólnik w zakresie niewniesionego wkładu

• w momencie wpisu do KRS – przejście całości praw i obowiązków na spółkę

• możliwość przeprowadzenia likwidacji spółki w organizacji

• Organy spółki

• zgromadzenie wspólników

• najważniejszy organ spółki

• powołuje inne organy spółki

• prawo kontroli działalności

• zarząd spółki

• rada nadzorcza

• Zwyczajne zgromadzenie wspólników:

• przynajmniej raz w roku, w terminie sześciu miesięcy po upływie roku obrotowego

• minimalny zakres walnego zgromadzenia:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego za ubiegły rok

• powzięcie uchwały o podziale zysku lub pokrycia straty

• udzielenie członkom organom spółki absolutorium

Sprawozdanie finansowe i z działalności

• sporządza kierownik jednostki – zarząd

• język i waluta polska

• sprawozdanie z działalności – obejmuje istotne informacje o sytuacji finansowej i majątkowej, wskazanie czynników ryzyka i zagrożeń

Sprawozdanie finansowe:

• obejmuje: bilans, rzis, informacja dodatkowa

• sporządzenie – 3 miesiące od dnia bilansowego

• podpisy:

• osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych

• wszyscy członkowie zarządu

• odmowa podpisu – pisemne uzasadnienie

badanie przez biegłego rewidenta

Zysk/strata spółki

• propozycja w sprawozdaniu zarządu z działalności

• pokrycie strat:

• z zysków w kolejnych latach

• zobowiązanie wspólników do wniesienia dopłat

• strata > kapitał zapasowy +zakładowy+1/2 zakładowego – wymagana uchwała wspólników

• podział zysku netto

• wyłączenie z podziału

• przeznaczenie na wypłaty w formy dywidendy

Dywidenda

• prawo wspólnika

• do zysku

• do dywidendy – powstaje w chwili podjęcia przez zgromadzenie wspólników uchwały o podziale zysku

• uprawniony wspólnik, któremu udziału przysługiwały w momencie powzięcia uchwały o podziale zysku

• możliwy “dzień dywidendy” i wypłata zaliczek na poczet dywidendy

Zwołanie walnego zgromadzenia

• zarząd – uchwała

-rada nadzorcza lub komisja rewizyjna

• zwyczajne zgromadzenie – gdy brak zwołania przez Zarząd

• nadzwyczajne – wezwanie zarządu do odwołania, brak reakcji przez 2 tygodnie

• wspólnicy

• tylko nadzwyczajnie

• reprezentują min. 10% kapitału zakładowego

• zgromadzenie wspólników – pojawienie się kwestii nieobjętych porządkiem obrad

• zwołanie walnego zgromadzenia:

• za pomocą listów poleconych lub pocztą kurierską

• wysyłka przed terminem 2 tygodnie

• poczta elektroniczna – gdy wspólnik wyraził zgodę

• treść zaproszenia: termin walnego, miejsce, szczegółowy porządek obrad, brak obowiązku doręczenia zaproszenia, walne bez formalnego wezwania

Bezwzględna większość głosów – większość głosów „za” niż wstrzymanych i przeciw

Uchylenie uchwały wspólników

• przesłanki

• sprzeczność z umową spółki lub dobrymi obyczajami

• godzi w interes spółki lub ma na celu pokrzywdzenie wspólnika

• szeroko katalog podmiotów uprawnionych

• termin wniesienia

• miesiąc od powzięcia wiadomości o uchwale

• nie później niż 6 miesięcy od powzięcia uchwały

Stwierdzenie nieważności uchwały

• przesłanka: sprzeczność z uchwałą

• terminy:

• 6 miesięcy od momentu powzięcia wiadomości o uchwale

• nie później niż 3 lata od uchwały

Zarząd spółki

• organ wykonawczy

• wybierani przez zgromadzenie wspólników, pisemnie, w głosowaniu tajnym, bezwzględna większością głosów

• jedno lub wieloosobowy (może być określony widełkowo)

• prowadzenie spraw i reprezentacja spółki na zewnątrz

• domniemanie kompetencji zarządu

• brak możliwości ingerencji wspólników w zarząd spółką

Prowadzenie spraw spółki

• każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki

• w zakresie spraw zwykłego zarządu:

• każdy może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu

• jeżeli przed załatwieniem sprawy chociażby jeden członek się sprzeciwi wymagana jest uchwała

• sprawy przekraczające zwykły zarząd – wymagana uchwała

Reprezentacja spółki

• składanie i przyjmowanie oświadczeń woli, dokonywanie jakichkolwiek czynności faktycznych lub prawnych w imieniu spółki

• wszystkie czynności sądowe i pozasądowe

• dowolny sposób reprezentacji

Rada nadzorcza

• obowiązkowa gdy:

• kapitał zakładowy powyżej 500 000 zł i

• powyżej 25 wspólników

• zakaz łączenia stanowisk

• powołanie na drodze uchwały wspólników

• kadencja roczna

• sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach

• możliwość żądania wyjaśnień, dokumentów od pracowników i zarządu spółki

• brak możliwości wydawania wiążących poleceń

Komisja rewizyjna (NI PIES NI WYDRA)

• praktycznie nie występuje w praktyce

• uprawnienia kontrolne

• samodzielnie albo obok rady nadzorczej

Zmiana wspólników

• możliwość wprowadzenia ograniczeń zbycia udziałów

• odpowiedzialność odszkodowawcza w przypadku zbycia

• zbycie udziałów jedynie w spółce zarejestrowanej

Zbycie udziałów:

• udział nie jest papierem wartościowym

• forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi

• skutki:

• powstają w momencie zawarcia umowy

• przejście wszystkich praw i obowiązków z wyjątkiem przyznanych osobiście

• wobec spółki od chwili gdy spółka otrzyma zawiadomienie

• obowiązek zmiany w księdze udziałów

• obowiązek zapłaty podatku PCC

Odpowiedzialność wspólnika w spółce z o.o.

• wspólnicy ponoszą odpowiedzialność tylko do wartości wniesionych wkładów

• wyjątkowo:

• za zawyżenie wniesionych aportów

• zaległości podatkowe spółki w organizacji gdy brak zarządu

Odpowiedzialność zarządu

• najsurowsza i najszersza odpowiedzialność

• szczególna pozycja prokurenta

• odpowiedzialność

• majątkowa

• niemajątkowa

Odpowiedzialność za szkodę

• wyrządzenie szkody spółce

• przesłanki odpowiedzialności

• szkoda

• wina osoby biorącej udział w tworzeniu spółki

• związek przyczynowo skutkowy

• pozew składa spółka – reprezentowana przez pełnomocnika powołanego uchwała wspólników

Odpowiedzialność za zobowiązania

• ponoszą osoby obowiązane do zgłoszenia wniosku o upadłość w terminie, które tego nie zrobiły

• wymagana bezskuteczność egzekucji z majątku spółki

• możliwość zwolnienia się z odpowiedzialności

• głoszenie wniosku we właściwym czasie

• brak zgłoszenia wniosku o upadłość nie wynikał z winy członka zarządu

• pomimo niezgłoszenia wniosku o upadłość wierzyciel nie poniósł szkody

Odpowiedzialność karna

KSH

• ogłaszanie nieprawdziwych danych

• dopuszczenie do nabycia przez spółkę własnych udziałów

• nieprowadzenie księgi udziałów

• nie zwoływanie zgromadzenia wspólników

• dopuszczanie do tego by spółka działania rady nadzorczej

• prawo upadłościowe i naprawcze – podanie nieprawdziwych danych przy postępowaniu upadłościowym

• ustawa o rachunkowości

• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej

PRAWO UPADŁOŚCIOWE

• Ustawa z 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe i naprawcze

Prawo upadłościowe reguluje:

• procedura związana z ogłoszeniem upadłości

• skutki upadłości

• postępowanie naprawcze

Zaspokajanie wierzycieli następuje w dwojaki sposób:

• likwidacja majątku upadłego tzw. Upadłość likwidacyjna

• ogłoszenie upadłości z opcją zawarcia układu

Zdolność upadłościowa

• przedsiębiorcy

• podmioty nie będące przedsiębiorcami:

• spółki z o.o., akcyjne

• wspólnicy spółek osobowych ponoszący odpowiedzialność bez ograniczeń

• osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej

Brak zdolności upadłościowej

• Skarb Państwa

• Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej

• Osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne

• jednostki samorządu terytorialnego

• instytucje i osoby prawne tworzone w drodze ustawy

Stan niewypłacalności

Podstawowa przesłanka ogłoszenia niewypłacalności

• jeżeli dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych

• jeżeli dłużnik jest osobą prawną lub ułomna osobą prawną – także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, chociaż swoje zobowiązania wykonuje

Wysoki rygoryzm, ale sąd może oddalić wniosek jeżeli:

• opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza 3 miesięcy

• ich suma nie przekracza 10% wartości bilansowej

Wszczęcie postępowania upadłościowego

• właściwy sąd – wydział gospodarczy sądu rejonowego, skład: 3 sędziów zawodowych

• wniosek o ogłoszenie upadłości

• dłużnik – prawo i obowiązek (termin 2 tygodnie)

• sp. osobowe – każdy ze wspólników ponoszących pełną odpowiedzialność

• os. prawne – każdy, kto może je reprezentować

• wierzyciele

• zabezpieczenie majątku – tymczasowy nadzorca

• opinia biegłego

• czy jest majątek?

• czy zachowany jest termin?

Uczestnicy postępowania upadłościowego

• Upadły

• Wierzyciele

• Sąd upadłościowy

• Sędzia komisarz

• Syndyk

• Zarządca, nadzorca sądowy

• Komornik

Postanowienie o ogłoszeniu upadłości

	Upadłość likwidacyjna	Upadłość układowa
Przesłanki orzeczenia	Brak podstaw do upadłości z możliwością zawarcia układu	Uprawdopodobnienie, że w wyniku układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w większym stopniu
Cel	Szybkie spieniężenie całego majątku i spłata wierzycieli	Dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa w celu wykonania układu
Zarząd majątkiem	Syndyk masy upadłościowej	Upadły lub zarządca pod kontrolą nadzorcy sądowego
Zaspakajanie wierzycieli	Przez syndyka, zgodnie z kategoriami ustawowymi	Zgodnie z postanowienia układu
Rola wierzycieli	Pomocnicza – rada wierzycieli	Kluczowa – zatwierdzenie układu
Rezultaty dla wierzycieli	Z reguły jedynie częściowa spłata wierzycieli z wyższych kategorii	Częściowa spłata wszystkich, drobnych często w całości
Rezultat dla dłużnika	Wyeliminowanie z obrotu gospodarczego	Z reguły pozostanie w obrocie gospodarczym

Postanowienie o ogłoszeniu upadłości

• bezwzględne wydanie syndykowi wszystkich składników majątku

• majątek z chwilą ogłoszenia upadłości staje się masa upadłości

• masa upadłości:

• majątek, który należał do dłużnika z chwilą ogłoszenia upadłości

• majątek nabyty w trakcie postępowania upadłościowego

Grupy wierzytelności

I – koszty postępowania upadłościowego, renty, alimenty

II – wypłaty dla pracowników, należności rolników

III – podatki i inne daniny publiczne

IV – pozostałe należności

V – odsetki

Należności kolejnych kategorii zaspokaja się jeżeli wcześniejsze zostały w całości zapłacone

W tej samej kategorii – stosunkowo

Upadłość układowa

Istotą postępowania układowego jest kontynuowanie, naprawiania i rozwijanie działalności przez upadłego,

• odroczenie wykonania zobowiązań

• rozłożenie wierzytelności na raty

• konwersja

Upadłość osoby fizycznej

• wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć tylko dłużnik

• wniosek uwzględniany

• niewypłacalność powstała w skutek wyjątkowych i niezależnych od dłużnika okoliczności

• nie doszło do rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracownika lub za jego zgodą

• dłużnik nie zaciągnął zobowiązania będąc niewypłacalnym

• obowiązek wydania całego majątku

• gdy upadły dysponuje lokalem mieszkalnym to za jego sprzedaż wydziela się kwotę rocznego czynszu

• sporządzenie planu podziału uzyskanych środków

• sporządzenie planu spłat

• maksymalnie przez 5 lat

• należności niezaspokojone w planie podziału

Wykonywanie planu spłaty:

• zakaz dokonywania czynności prawnych przekraczających zwykły zarząd

• obowiązek składania do sądu sprawozdania z wykonywania planu spłat

• możliwość zmiany planu spłat

• po wykonaniu planu spłat – umorzenie pozostałych zobowiązań

Przedawnienie roszczeń

Oznacza upływ zastrzeżonego przez ustawodawcę terminu wraz ze związanym z tym skutkiem w postaci możliwości uchylenia się od zaspokojenia roszczenia

Po upływie terminu przedawnienia zobowiązanie staje się zobowiązaniem naturalnym:

• nie podlega egzekucji

• kto spełnił takie świadczenie nie może domagać się jego zwrotu

• Termin liczony od dnia wymagalności świadczenia

• Sąd rozpatruje zarzut przedawnienia tylko na wniosek strony

• Terminy nie mogą być przedłużane ani skracane czynnością prawną

• Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem jego terminu jest nieważne

Zawieszenie biegu przedawnienia

Bieg przedawnienia:

• nie rozpoczyna się

• rozpoczęty ulega zawieszeniu

Ma miejsce dla roszczeń:

• jednego małżonka przeciwko drugiemu

• dzieci przeciwko rodzicom

• uprawniony z powodu siły wyższej nie może dochodzić swoich praw przed sądem

Przedawnienie – terminy

• 6 miesięcy:

• pożyczka – roszczenia pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki

• hotele – roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu

• 1 rok:

• umowa przedwstępna – rok od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta

• najem – roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy

• spedycja – przypadki roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki

• 2 lata:

• sprzedaż – roszczenia w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy

• należności hotelowe

• umowa o dzieło – termin liczy się od dnia oddania dzieła

• kontraktacja

• 5 lat:

• zapis, pochowek

• podatki – przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności

• 6 lat:

• gwarancja, poręczenia akredytywy, bankowe

• 10 lat:

• składki na ubezpieczenia społeczne

Terminy prekluzyjne (zawite)

Rygorystycznie przestrzegane terminy do dokonania czynności najczęściej przed organem stosującym prawo

• po upływie terminu prekluzyjnego roszczenie wygada, nie można go dochodzić

• sąd bierze upływ terminu z urzędu

• o przerwaniu, zawieszeniu biegu terminu stosuje się przepisy dotyczące przedawnienia

Forma czynności prawnej

Sposób złożenia oświadczenia woli – zasada: dowolna forma pod warunkiem, że wola osoby dokonującej czynność ujawniona jest w sposób dostateczny

Szczególne formy czynności prawnych:

• pisemna zwykła

• pisemna kwalifikowana:

• z datą pewną

• z urzędowym poświadczeniem podpisu

• akt notarialny

Formy czynności prawnej

• forma elektroniczna – zrównana z pisemną o ile podpisana za pomocą certyfikowanego podpisu elektronicznego

• data pewna:

• stwierdzenie dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym – od daty dokumentu urzędowego

• w razie umieszczenia na dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy, notariusza – od daty wzmianki

• w razie śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie – data śmierci

Skutki niezachowania odpowiedniej formy czynności prawnej

Pod rygorem nieważności

• niezachowanie formy pisemnej powoduje nieważność czynności jedynie wtedy kiedy ustawa tak stanowi

• niezachowanie innej formy szczególnej powoduje nieważność czynności prawnej

Pod rygorem nieważności

• pełnomocnictwo ogólne

• prokura

• przejęcie długu

• leasing

• poręczenie

• przeniesienie praw autorskich

Pod rygorem nieważności

• niezachowanie formy pisemnej powoduje nieważność czynności jedynie wtedy kiedy ustawa tak stanowi

• niezachowanie innej formy szczególnej powoduje nieważność czynności prawnej

Dla celów dowodowych

• forma pisemna zwykła bez zastrzeżenia sankcji

• czynność prawna jest ważna, ale występują ograniczenia dowodowe, brak możliwości prowadzenia dowodu z przesłuchania:

• świadków

• stron na fakt dokonania czynności

Wyjątki:

• spór konsument – przedsiębiorca

• obie strony wyrażają na to zgodę

• uprawdopodobnienie dokonania czynności za pomocą pism

Dla celów dowodowych

• uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby

• umowy o roboty budowlane

• umowa spółki cywilnej

• odwołanie darowizny

UMOWY

• Zasada swobody umów (czy? Z kim? Forma?)

• Zasada swobody formy – ograniczenia

• Umowy nazwane/nienazwane

Umowy – struktura:

• Nazwa umowy

• Data i miejsce zawarcia

• Unikać antydatowania

• Tryb ofertowy

• Data pewna

• Identyfikacja i oznaczenie stron

• os prawne – nazwa, siedziba, dane rejestrowe

• os. Fizyczna – przedsiębiorstwa – imię i nazwisko, nazwa, siedziba prowadzonej działalności, dane ewidencyjne

• osoba fizyczna – nie prowadząca działalności gospodarczej – imię, nazwisko, miejsce zamieszkania, pesel, nr dokumentu tożsamości

• Reprezentacja – wyraźnie wskazać na jakiej podstawie reprezentuje

• organ os. Prawnej, pełnomocnik, prokurent

• wspólnik sp. Osobowej

• osoba fizyczna działająca osobiście

• prokurent, pełnomocnik

• Preambuła umowy

• Słowniczek

• przedmiot umowy

• Prawa i obowiązki stron

• Odpowiedzialność:

• określone rodzaje szkody

• limity

• kwestie dowodowe

• Dodatkowe:

• zadatek

• kara umowna

• Obowiązywanie umowy:

• czas oznaczony, nieoznaczony

• sposób wypowiedzenia

• Klauzula wyboru prawa, jurysdykcja

• Zmiany i uzupełnienia umowy

• Załączniki

• Podpisy

UMOWA AGENCYJNA

• Przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

• Agent zobowiązany jest do:

• samodzielnego wyszukiwania klientów

• podejmowania czynności przygotowawczych

• samodzielnego zawarcia umowy

• Stałość stosunku prawnego

• Prawo do prowizji od zawartych umów

• w trakcie trwania umowy

• z klientami pozyskanymi poprzednio przez agenta

• z klientami na obszarze wyłączności agenta

• po ustaniu umowy agencyjnej

• Obowiązki agenta:

• informowanie o zawartych umowach

• przestrzegania udzielonych wytycznych

• zakaz działań konkurencyjnych

• Klauzula „del credere” – agent za odrębnym wynagrodzeniem odpowiada za wykonanie zobowiązania przez klienta

• Zakaz konkurencji po ustaniu umowy

• wymagana forma pisemna

• zasięg geograficzny i rodzajowy

• maksymalny okres 2 lat

• Świadczenie wyrównawcze

UMOWA FACTORINGU

• Umowa nienazwana

• Polega na nabyciu przez faktora wierzytelności przysługującej przedsiębiorcy z tytułu sprzedaży, usługi w zamian za określoną kwotę odpowiadającą wierzytelności i pomniejszoną o prowizję factora.

• wierzytelności krótkoterminowe 14-210 dni

• uczestnicy:

• factorant – klient

• factor – odkupujący wierzytelność

• dłużnik – zobowiązany do zapłaty z tytułu dostawy dóbr i usług

Factoring – rodzaje

W zależności od osoby ponoszącej ryzyko, istnieje factoring:

• Pełny (właściwy) – w przypadku niewypłacalności odbiorcy ryzyko ponosi instytucja factoringowa. Cechy:

• zwiększone bezpieczeństwo factoranta

• pewność otrzymania zapłaty

• wyższy koszt (w porównaniu do niepełnego)

• Niepełny – ryzyko wypłacalności dłużnika spoczywa na faktorancie. Cechy:

• mniejsze formalności związane z zawarciem umowy

• niższe koszty działania

• brak zabezpieczenia przed ryzykiem

Factoring – formalności

• tylko wierzytelności bezsporne, udokumentowane fakturami, umowami, nieprzeterminowane

• minimalna wielkość obrotu

• limity koncentracji

• badanie factora

• brak zastrzeżeń uniemożliwiających cesje wierzytelności

ŚRODKI PUBLICZNE

DOCHODY PUBLICZNE

Dochody publiczne – świadczenia pieniężne ustanowione przez organy władzy publicznej, pobierane i gromadzone przez administrację publiczną na rachunkach właściwych budżetów lub publicznych funduszy celowych

Dochody publiczne a prywatne różnią się:

• metodami powstawania

• odrębnym trybem wymiaru i poboru

• odpowiedzialności prawnej za wypełnianie zobowiązań publicznoprawnych

• przeznaczeniem na wydatki publiczne państwa lub samorządu terytorialnego

• specjalnym reżimem zarządzania

Podstawy prawne budżetu państwa:

• Konstytucja

• Ustawa o Radzie Ministrów

• regulaminy Sejmu i Senatu

• Ustawa o dochodach JST

• Ustawa o NIK

• Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

• Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym

• Ustawa Finanse publiczne

Ustawa budżetowa w systemie źródeł prawa (Rada ministrów)

• inicjatywa ustawodawcza

• Konstytucyjnie wyznaczony termin do złożenia projektu (do 30 września)

• Nieobowiązywanie zasady dyskontynuacji wobec projektu budżetu

• Zakaz:

• ustanowienia przez Sejm deficytu większego niż w projekcie ustawy

• Finansowania deficytu przez zaciąganie zobowiązań w banku centralnym

• Zwrócenia ustawy do Sejmu przez Prezydenta

• -różne znaczenie prawne co do postawień:

• strona przychodowa

• strona wydatkowa

• obowiązywaniu ustawy budżetowej w okresie roku budżetowego, bez względu na datę uchwalenia i ogłoszenia ustawy budżetowej

Ustawa budżetowa a inne ustawy:

• Zestawienie przewidywanych na okres roku kalendarzowego dochodów i wydatków państwa według ustawowej klasyfikacji, uchwalane przez Sejm w formie ustawy, której treść i budowę oraz uzasadnienie i tryb przygotowania określa prawo budżetowe-

• Odrębna kategoria ustaw zwykłych – ta sama ranga co inne ustawy

• Prowizorium budżetowe – to samo miejsce co ust.budżetowa

Zakaz „obładowania” ustawy budżetowej

Zakaz zamieszczania:

• przepisów powszechnie obowiązujących prawa skierowanych do osób trzecich

• ponadroczngo planowania

Wszystkie przepisy ustawy budżetowej, których zamieszczenia nie wymaga ustawa, są zbędne i ich umieszczanie powinno być przez prawo zabronione.

Ustawy okołobudżetowe

• Praktyka ustawodawcza

• Ustawy „zwykłe” – projektowane i uchwalane równolegle z ustawą budżetową

• Ustawy podatkowe – szczególna kategoria (ograniczenia proceduralne)

• zakaz zmian w trakcie roku podatkowego (wyjątek VAT i akcyza)

• Termin zmiany – 30 listopada roku poprzedniego

Zasady budżetowe

Postulaty nauki prawa finansowego, skierowane do ustawodawcy i praktyki budżetowej, wskazujące wzorcowe, pożądane cechy budżetu:

• stanowią modelowe cechy budżetu

• mają formę przepisu prawa albo stanowią niewiążącą opinię doktryny

• istnieją niezależnie od stopnia ich zastosowania w praktyce

• wiążą się ze zwiększeniem uprawnień parlamentu w dziedzinie finansów publicznych

ZASADY BUDŻETOWE

• jedności (konsolidacji)

• Ujęcie formalne – budżet uchwalany w jednym akcie prawnym

• Ujęcie materialne – zasada braku przeznaczenia – przeznaczenie całości dochodów budżetowych na całość wydatków

• Zupełności

• postulat budżetowania brutto, tj. włączenie do budżetu wszystkich dochodów i wydatków

• likwidacja gospodarstw pomocniczych, funduszy celowych

• Szczegółowości – uchwalanie i wykonywanie budżetu nie tylko w ujęciu ogólnym, ale ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków. Ujęcie:

• jakościowe – wydatki dokonywane na określony cel

• ilościowe – ujęcie w budżecie dochodów i wydatków w określonych kwotach

• czasowe – dochody mogą być pobierane, a wydatki dokonywane, zgodnie z ustalonym harmonogramem

• Równowagi budżetowej

• klasyczna – wydatki = dochody

• „postulat racjonalnej polityki finansowej i równowagi gospodarczej kraju w skali wieloletniej oraz względnego zrównoważenia budżetu w danym roku”

• Wydatki – pokrycie w źródłach przychodów

• Roczności

• wynika wprost z konstytucji

• ustawa o finansach publicznych – rok kalendarzowy

• nie może być uchylona – jedynie nowelizowana

• Uprzedniości – postulat uchwalenia przed rokiem budżetowym

• Przejrzystości – postulat jasnego, czytelnego i niesprzecznego pod względem merytorycznym przedstawienia dochodów i wydatków budżetowych

• Jawności

obowiązkowym ujęciu państwowej gospodarki finansowej w ustawie, będącej formą powszechnie dostępną

• nakaz zamieszczania w ustawie budżetowej całościowego ujęcia dochodów i wydatków państwa

• Operatywności – umożliwienie ustalenia organów odpowiedzialnych za wykonanie poszczególnych zadań budżetowych

BUDOWA USTAWY BUDŻETOWEJ

Części ustawy budżetowej

• część tekstowa

• przepisy wprowadzające budżet państwa – określenie podstawowych wielkości budżetu

• przepisy regulujące w szczególny sposób tryb wykonywania budżetu w danym roku

• przepisy określające wartość parametrów, wprowadzone do budżetu na podstawie innych ustaw

• Zbliżone pojęcia w doktrynie prawnej

• Budżet – roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki w okresie rocznym

• Ustawa budżetowa – forma aktu normatywnego, w której sejm uchwala budżet

Etapy procedury budżetowej

• Opracowanie budżetu państwa

• Uchwalanie projektu budżetu

• Wykonanie budżetu

• Sprawozdawczość i kontrola wykonania budżetu

Opracowywanie projektu budżetu

Opracowanie założeń budżetu

• priorytety ekonomiczne

• prognozy makroekonomiczne

• przewidywane dochody i wydatki budżetu Państwa

• Dysponenci środków – na podstawie noty budżetowej przygotowaną plany finansowe

• Projekt budżetu przekłada minister finansów RM – brak terminu

• Katalog spraw spornych – decyzja RM

• Opracowywany:

• metodą historyczną

• na podstawie przekazanych przez dysponentów poszczególnych części budżetowych planów rzeczowych i finansowych

• Minister finansów – reprezentuje RM w toku prac nad budżetem

Autonomia budżetowa

• Obowiązek włączenia przez Ministra Finansów do projektu ustawy budżetowej dochodów i wydatków określonych podmiotów bez negocjacji

• SN, TK, NIK, RPO, Kancelaria Sejmu, Senatu

Uchwalenie projektu budżetu

• Uchwalany przez RM do 30 września

• Opiniowanie budżetu

• Wyłączność inicjatywy ustawodawczej

• Zasada dyskontynuacji prac legislacyjnych a projekt ustawy budżetowej

• Uzasadnienie ustawy budżetowej

Uchwalanie budżetu

• terin 4 miesiące od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy (w tym senat 20 dni)

• Brak uchwalenia: Prezydent w ciągu 14 dni może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu

Senat: termin 20 dni na podjęcie uchwały (z poprawkami lub bez)

Sejm: przyjęcie/odrzucenie poprawek senatu

Prezydent

• podpisanie – 7 dni

• TK (2 miesiące)

• Brak prawa weta

Publikacja w dzienniku ustaw

Brak uchwalenia budżetu

Przypadki:

• nieuchwalenie ustawy budżetowej

• Brak podpisu Prezydenta

Podstawą gospodarki finansowej jest złożony przez RM projekt

• „Awaryjny tryb” – prowizorium budżetowe

Wykonanie budżetu państwa

• Czynności faktyczne lub prawne, polegające na pobieraniu dochodów i wydatkowaniu środków publicznych

• Zasady

• Legalności – ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu państwa następuje na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów

• terminowości – wymóg pełnej realizacji zadań w terminach określonych przepisami i harmonogramem realizacji budżetu

• Planowości – dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym

• Celowości – dokonywanie wydatków w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów

• wyboru najkorzystniejszej oferty – uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych

Rezerwy

Rezerwy budżetowe są środkami zamieszczanymi w budżecie państwa, w odrębnych częściach budżetowych, po stronie wydatków, z których nie można bezpośrednio dokonywać wydatków.

Uelastycznienie procesu budżetowania

• zmiany ustawy

• odmienne warunki wykonania budżetu od planowanych

Rezerwa ogólna

• Obligatoryjna

• Maksymalnie 0,2% zaplanowanych wydatków

• Dysponent – RM

• Dowolność przeznaczenia

Rezerwy celowe

• Fakultatywne

• Cele, na której jest tworzona są znane, ale nieznana jest wysokość wydatków.

• Podziału dokonuje MF na wniosek zainteresowanej jednostki

• Maksymalnie 5% wydatków budżetowych

Blokowanie środków

• Instrument o charakterze represyjnym

• Uprawnieni:

• Min.Fin. – w zakresie całego budżetu

• RM – możliwość uchylenia decyzji MF

• dysponent części budżetowej

• Charakter definitywny lub okresowy

Blokowanie środków – przesłanki

• Niegospodarność – nieumiejętność dobrego zarządzania

• Opóźnienia w realizacji zadań naruszające zasadę terminowości

• nadmiar posiadanych środków

• Naruszenie zasad gospodarki finansowej

Kontrola budżetu

• Zatwierdzenie przez Sejm sprawozdania z wykonania budżetu

• NIK

• Administracyjna - MF

Cechy podatku

• publiczno-prawny charakter

• nieodpłatność (nie ekwiwalentność)

• przymusowość

• bezzwrotność

• pieniężny charakter

• jednostronność

Zasady podatkowe A. Smitha

• sprawiedliwości (równego opodatkowania)

• pewności podatku

• dogodności

• taniości

Legitymizacja poboru podatku

• Ekwiwalent świadczeń pomiędzy państwem a podatnikiem. Gotowość płacenia podatków – akceptacja ponoszenia kosztów produkcji dóbr publicznych

• Reguła proporcjonalności obciążeń podatkowych stosownie do możliwości płatniczych

• sprawiedliwość horyzontalna

• sprawiedliwość wertykalna

System podatkowy

• Zestaw wzajemnie zintegrowanych podatków obowiązujących w danym państwie w określonym czasie, wraz z przepisami proceduralnymi.

Postulaty:

• uzupełniania się podatków

• brak wielokrotnego opodatkowywania tego samego źródła

Obecny kształt polskiego systemu podatkowego

Podatki centralne

• dochodowy od osób fizycznych

• dochodowy od osób prawnych

• od towarów i usług

• akcyzowy

• od gier

Podatki lokalne

• rolny

• leśny

• od nieruchomości

• od spadków i darowizn

• od środków transportu

• od czynności cywilno-prawnych

Technika podatkowa

• pomost pomiędzy ideą opodatkowania, czyli zamiarem ustawodawcy, a faktycznym wymiarem podatku

• treścią techniki opodatkowania jest cały pakiet procedur i instrumentów, pozwalających państwu przetłumaczyć fiskalne intencje ustawodawcy na język realnych faktów podatkowych

Ordynacja podatkowa

• nie jest kodyfikacją prawa podatkowego

• problemy z stosowaniem – TK

• prace nad gruntowną reformą

Podmiot opodatkowania

Wszystkie jednostki, podmioty bądź grupy, na które przepisy prawa podatkowego nakładają określone obowiązki lub przyznają im uprawnienia o charakterze prawno-podatkowym

• podmioty uprawnione (czynne)

• podmioty zobowiązane (bierne)

• formalnie

• materialnie

Przedmiot podatku

Przedmiot opodatkowania jest to zdarzenie (np. zjawisko lub rzecz), z którym ustawodawca ma zamiar złączyć obowiązek podatkowy:

• przychód

• dochód

• majątek

• wydatek

Podstawa opodatkowania

• Ilościowo (w jednostkach naturalnych) lub wartościowo (pieniężnie skonkretyzowany) przedmiot opodatkowania.

Terminy i zasady płatności

• zapłata jednorazowa

• zaliczkowa zapłata

• ratalna zapłata

• przedpłata

Stawki podatkowe (taryfy)

• stawki kwotowe

• stawki procentowe

• stałe

• zmienne

• progresywne, regresywne

• globalne, szczeblowe

Podatnik

• Podmiot, na którym ciąży obowiązek podatkowy

• podział:

• zgodny z Kodeksem Cywilnym

• ze względu na miejsce zamieszkania/siedzibę

• równe traktowanie podmiotów prywatnych i publicznych

• o tym czy podmiot jest podatnikiem decyduje prawo materialny podatkowe

Podatnik – osoba fizyczna

• cywilistyczne podejście do kwestii zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych

• miejsce zamieszkania

• rodzina – nie jest odrębnym pojęciem prawno-podatkowym

Płatnik

• autonomiczna pozycja – odnoszą się do niego uprawnienia i obowiązki podatkowe

• obowiązki: obliczenie, pobranie, wpłacenie podatku

• podlega kontroli podatkowej, ponosi odpowiedzialność karno-skarbową

• przysługuje mu wynagrodzenie

• cel instytucji: pobór podatku u źródła

Inkasent

• wykonuje zadania z zakresu administracji publicznej

• pobiera należny podatek i wpłaca właściwemu organowi podatkowemu

• wynagrodzenie

Ulga podatkowa

• ustanawianie tylko w ustawie

• zmniejsza wysokość podatku

Ogólna interpretacja prawa podatkowego

• cel: zapewnienie jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe i kontroli podatkowej

• wyłączna kompetencja Ministerstwa Finansów

• zmiana reguł od stycznia 2012 (teraz również na wniosek)

• uprawnione podmioty: każdy zainteresowany z wyjątkiem organów administracji publicznej

• nie można w trakcie trwania postępowania skarbowego

Interpretacja ogólna – wniosek

• zawartość wniosku:

• przedstawienie zagadnienia

• wskazanie przepisów prawa podatkowego wymagającego wydania interpretacji

• wskazanie niejednolitości w stosowaniu przepisu w określonych decyzjach i interpretacjach

• wniosek kierowany do Dyrektora Izby Skarbowej

• kontrola formalna

• przedstawienie wniosku do MF lub pozostawienie bez rozpatrzenia

Interpretacja ogólna – skutki

• wydanie interpretacji – termin 3 miesiące

• brak możliwości odwołania się od interpretacji

• możliwość zmiany przez MF w każdej chwili

• brak wiążącego charakteru

• traktowania jako wewnętrzny akt nienormatywny

• zastosowanie się do interpretacji nie może szkodzić osobie, która się do niej stosowała

Indywidualna interpretacja prawa podatkowego

• odpłatna forma informacji urzędowego poświadczenia, że opisany we wniosku stan faktyczny jest zgodny z prawem obowiązującym w dniu wydania interpretacji

• kierowana do wnioskodawcy

• problematyczna kwalifikacja interpretacji indywidualnej

• dotyczy prawa podatkowego

• stosowanie dyrektyw wspólnotowych

Indywidualna interpretacja prawa podatkowego – wniosek

• pisemny (formularz)

• tylko indywidualna sprawa zainteresowanego

• może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego, jak i zdarzeń przyszłych

• wyczerpujące przedstawienie stanu faktycznego

• przedmiotem wniosku nie mogą być elementy stanu faktycznego, które są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego

• musi zawierać własne stanowisko w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego

• oświadczenie wnioskodawcy złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej

• opłata

Indywidualna interpretacja prawa podatkowego

• podmioty uprawnione – każdy dla którego określony stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe może rodzic konsekwencje prawno-podatkowe

• organy wydające

• minister finansów – upoważnienie dla dyrektorów izb skarbowych

• wójt, burmistrz, prezydent

• termin 3 miesiące

• milcząca interpretacja

• możliwa zmiana przez MF

Interpretacja prawa podatkowego – zasada nieszkodzenia

• zastosowanie się przez określony podmiot do znanej mu interpretacji, tj. postąpienie zgodnie z jej treścią, nie powinno mu szkodzić, nawet gdyby ta interpretacja okazała się potem błędna

• wiąże się tylko w przedstawionym stanie faktycznym

• weryfikacja jest możliwa w toku kontroli podatkowej

• zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku

Podatek dochodowy od osób fizycznych