Rynek sztuki

• Formy obiegu: mecenat, polityka kulturalna państwa, rynek, sponsoring

• Dzieło sztuki (estetyka) a dobro artystyczne (ekonomika)

 

• Cena dzieła: 1) indywidualność autora; 2) pomysł, idea; 3)treść, motyw; 4)właściwości formalne; 5) okoliczności czasu i sytuacji oraz popyt; 6) popularność twórcy; 7) format; 8) miejsce zamieszkania artysty; 9) wiek autora (postępująca kariera/debiut i ustabilizowanie pozycji)

 

• Wartość a użyteczność sztuki

• Dynamika rynku

• Krytyka urynkowienia

• Komercjalizacja

 

• Określenie ceny dzieła:

  • Popyt, koniunktura, zainteresowanie klientów

  • Indywidualny stosunek do klienta, uwzględnienie jego możliwości finansowych, odczuwanie sympatii lub jej brak

  • Konfrontacja z cenami dzieł innych autorów, "dopasowywanie się" do ich rangi i pozycji artystycznej

  • Porównanie cen obrazów do cen innych dóbr na rynku

  • Nakład i czas pracy

  • Chęć lub niechęć pozbycia się danej pracy

  • Stopień odczuwania w danej chwili potrzeb finansowych

  • Ceny materiałów potrzebnych do pracy twórczej

  • Poziom i wyraz artystyczny dzieła

  • Jakość wykonania, warsztat

  • Wzory handlowe dzieła

  • Aukcje (efekty aukcji: urealnienie wartości dzieł, spadki i wzrosty cen, rozbudzenie rynku, zwiększenie ogólnego zainteresowania sztuką, ujawnienie gustów i zainteresowań społecznych, określenie wartości twórców w świadomości społecznej, dawanie poczucia nabywcy, że posiada realną wartość, zwiększona orientacjaw cenach, mżliwość porównywania cen)

 

• Istotą rynku jest istnienie pośrednika ! (marszandzi + galerie)

• Aukcje

• Domy aukcyjne (Sotheby 1744, Christie 1766, Philips - Londyn ): 10-15%/8% - prowizja, 10% od wartości dzieła

• Cena rezerwowa

• Cena wywoławcza

• Cena szacunkowa (estimate)

• Cena spod młotka (hammer-price)

 

• International Auction Records

• The Annual Art Sales Index

 

• Targi sztuki (od 1984 Międzynarodowe Targi Sztuki Interart w Poznaniu)

 

• Wystawy sprzedażne

• Wystawy niesprzedażne

• Zamówienia

• Zakupy

• Wykonywanie ilustracji

• Sprzedaż uliczna

• Wykonywanie kopii

• Wykonywanie replik i autoplagiatów

 

• Subskrypcje grafik

• Loterie

• Premie

• Wenty

• Wymiana bezgotówkowa

• Wymienianie własnych dzieł pomiędzy artystami

• Wyprzedaż całych wnętrz

• Wyprzedaż muzealna

 

• Prawa do reprodukcji

• Cesja praw autorskich (częściowe odstąpienie dzieł przez ich autora)

 

• Gry rynkowe: dążenie do maksymalizacji cen i obrotów; niedopuszczenie do powszechniejszego obiegu wielu dzieł

  • Gry rynkowe marszandów: porozumienia pomiędzy marszandami; umowa między marszandem a artystą dotycząca wyłączności na jego prace; "prawo pierwszego obejrzenia"; "podział terenów łowieckich"; "ukrywanie towaru"; "transakcje wiązane"; wykupywanie prac natychmiast po śmierci artysty; kupowanie całych pracowni; ogłoszenia w prasie o wysokich notowaniach w domach aukcyjnych; nagły skok cen; utrzymanie pewnego pułapu cen; obniżanie cen (ceny promocyjne i dumpingowe); rozpoczynanie interesu od promowania nowej grupy artystów lub nowej stylistyki; oferta "podstawowa" (pewna, zapewnia stały dochód) i "promocyjna"; obniżanie ceny w momencie problemów finansowych artysty; "auction ring" (porozumienie pomiędzy licytującymi doprowadzające do obniżenia ceny); "mock auctions" (pozorowane aukcje, podbijanie cen); odkładanie sprzedaży; sprzedaż do muzeum "placement", wstrzymanie sprzedaży; działalność promująca galerię oraz dobre jej usytuowanie

  • Gry rynkowe twórców: pozycja artysty; tworzenie "pod klienta"; przyzwyczajenie do posiadania obrazów; manipulacja cenami; wstrzymanie sprzedaży; fikcyjne wyprzedaże kolekcji; podarowanie dzieł do muzeum; zjednanie sobie krytyków

  • Gry rynkowe ekspertów i krytyków: fałszowanie ekspertyz; w muzeach kustosz może manipulować przy wyborze zakupywanych dzieł; pisanie pozytywnych recenzji na zmówienie galerii przez krytyków; krytycy często promują dzieła, które znajdują się w ich kolekcjach; sieć powiązań krytyków ze światem artystycznym doprowadza do subiektywizacji oceny;

  • Gry rynkowe nabywców: niewypłacanie honorariów, kupowanie dzieł w momencie krytycznym dla danego artysty i sprzedawanie ich wówczas, gdy zainteresowanie ową twórczością wzrasta; organizowanie się kolekcjonerów danego artysty w celu podniesienia ceny na jego prace

 

• Motywy kolekcjonowania: pragnienie posiadania, czynnik estetyczny, motyw poznawczy, potrzeba klasyfikowania, potrzeba dopełniania, pobudka do tworzenia, kontakty towarzyskie z artystami, chęć przechowywania, chęć ratowania dzieł (poczucie patriotyzmu),motyw wyróżniania się, "instynkt" odkrywczy, pokusa ucieczki od dnia codziennego, poczucie tajemnicy/niedopowiedzenia, rekompensata przeżywanej pustki uczuciowej, forma walki i ryzyka, środek nobilitacji społecznej, pewna moda/tendencja, chęć ulokowania kapitału, samonapędzanie się kolekcji

• Bodźce uruchamiające zbieractwo

• Satysfakcja wypływająca z kolekcjonowania i posiadania kolekcji

 

• Cechy kolekcji: odpowiednia ilość obiektów, dobór prac/linia przewodnia, świadome gromadzenie dzieł, aktywne poszukiwanie dzieł, dopełnianie kolekcji

• Kolekcja - celowo dobrany zbiór dzieł określonego rodzaju, który posiada swoja tożsamość oraz wewnętrzną strukturę stanowiącą o tym, że zbiór ten jest systemem zbudowanym w oparciu o przyjęte kryteria doboru prac

 

 

Marian Golka, Rynek sztuki, Agencja Badawczo Promocyjna ARTIA, Poznań 1991.