Farmakologia Kliniczna

26.03.2012

Prof. Bogusław Okopień

„INTERAKCJE WIELOLEKOWE”

Leki posiadają metabolity, niektóre aktywne biologicznie.

Im więcej stosowanych leków, tym większe ryzyko zdarzeń niepożądanych (18% dla 2 leków, 82% dla 7 leków) – polipragmazja.

Nie podajemy NIC z dekstranem i heparyną niefrakcjonowaną!!!

Czynniki wpływające na interakcje

• Zależne od pacjenta – genetyka, choroba, dieta, środowisko, papierosy, alkohol

• Zależne od leku – dawka, czas leczenia, droga podania

Rodzaje interakcji

• Farmaceutyczne – podczas przygotowywania leku

• Farmakokinetyczne – wchłanianie, dystrybucja, metabolizm, wydalanie

• Farmakodynamiczne – na poziomie receptorowym

1. Wchłanianie

• Tetracykliny – kompleksy z solami żelaza, magnezu, glinu, witaminami

• Gryzeofulwina z posiłkiem

• Fluorochinolony niezależnie od posiłku

• Cholinomimetyki, leki przeczyszczające – osłabiają wchłanianie leków (metoklopramid w mniejszym stopniu)

• Cholinolityki – wzrost wchłaniania

• Leki zobojętniające – wzrost wchłaniania morfiny, teofiliny, spadek wchłaniania salicylanów, NLPZ

• Leki kwaśne – j.w. ale odwrotnie

1. Dystrybucja

• Leki wypierające – wypierają leki z połączeń białkowych – wzrost stężenia aktywnego leku

  • NLPZ

  • Sulfonamidy

  • Amiodaron, werapamil, chinidyna, chloramfenikol

• Leki podatne na wypieranie

  • Doustne leki przeciwcukrzycowe

  • Leki przeciwkrzepliwe

  • Leki przeciwpadaczkowe

  • Doustne środki antykoncepcyjne

• Białka przenoszące – albuminy, kwaśne glikoproteiny

1. Metabolizm

• Cytochromy – głównie CYP3A4

• Substraty – neuroleptyki, benzodiazepiny, leki nasenne, statyny, antagoniści wapnia, inhibitory pompy protonowej, sterydy, leki antyhistaminowe,

• Induktory CYP3A4 (przyspieszają metabolizm substratów – spadek stężenia leku) – wyciąg z dziurawca, karbamazepina, fenobarbital, fenytoina, deksametazon, cisplatyna, rifampicyna

• Inhibitory CYP3A4 (zwolniony metabolizm subtratów – wzrost stężenia leku) – erytromycyna, fluorochinolony, pochodne imidazolu, sok z żółtych grejpfrutów

Pacjenci szczególnie narażeni

1. Kardiologiczni

• Statyny + fibraty – miopatia

• Digoksyna – spadek klirensu innych leków

• Leki hipotensyjne – spadek działania ACEI

• Leki antyarytmiczne – ryzyko torsade de pointes

1. Leczeni p/krzepliwie

• Spadek działania kumaryny (spadek INR)

  • Wzrost czynników krzepnięcia – witamina K, sterydy, metyloksantyny, doustne środki antykoncepcyjne

  • Zaburzenia krzepnięcia – wodorotlenek glinu, neomycyna, metoklopramid, cholestyramina

  • Wzrost metabolizmu – fenobarbital, fenytoina, rifampicyna

• Wzrost działania (wzrost INR)

  • Rozpad czynników krzepnięcia – duże dawki sterydów, glukagon, tyroksyna

  • Wzrost wchłaniania – wodorotlenek magnezu, węglan sodu

  • Hamowanie metabolizmu – amiodaron, cymetydyna, metronidazol, ketokonazol, chloramfenikol, chinolony

  • Wypieranie z połączeń białkowych – NLPZ, sulfonamidy

• Klopidogrel – silny inhibitor CYP2C9, stosowany u pacjentów ze stentami powlekanymi lekiem, hamuje metabolizm – NLPZ, doustne leki przeciwcukrzycowe, antykoagulanty, leki przeciwpadaczkowe

1. Z astmą i POChP

• Wzrost stężenia teofiliny – cymetydyna, makrolidy, allopurinol, DŚA, propranolol, fluorochinolony, sterydy

• Spadek stężenia teofiliny – palenie, induktory cytochromów

• Duże ilości grillowanego mięsa – inhibitory cytochromów

• Konkurencja w kanalikach nerkowych – furosemid, digoksyna (wzrost teofiliny o 50% = wzrost furosemidu o 30%)

1. Starsi („start low go slow”)

• Unikać leków cholinolitycznych (zaburzenia pamięci i zachowania)

• Unikać antagonistów dopaminy (haloperidol, metoklopramid – parkinsonizm)

• Unikać benzodiazepin (upadki, zaburzenia funkcji poznawczych)

• Unikać zbyt niskiego RR (obniżamy minimalnie do 150mmHg)

• Unikać zbytniego obniżania glikemii – utrzymywać lekką hiperglikemię ok. 100mg% (normoglikemia powoduje zaburzenia ze strony OUN)