ZAGADNIENIA – PYTANIA Z GŁÓWNEGO UŻYTKOWANIA LASU

1. Pozyskiwanie drewna a środowisko

w procesie produkcyjnym w leśnictwie wyróżniamy dwie wyraźnie wyodrębnione fazy: - faza produkcji biologiczno-technicznej (trwa od chwili posadzenia drzew do ich wyrębu i obejmuje proces wzrostu drzew oraz zabiegi pielęgnacyjne),- faza produkcji technicznej obejmuje proces pozyskiwania drewna

bilans ekologiczny gospodarstwa leśnego (użytkowanie lasu), ilościowe i jakościowe określenie surowców (energia słoneczna, dwutlenek węgla, woda, paliwa, nawozy, pestycydy) i produktów (drewno, kora, tlen, inne gazy, odpady ciekłe, odpady stałe) w procesie produkcyjnym w leśnictwie. Przy sporządzaniu bilansu ekologicznego uwzględnić należy:- funkcje spełniane przez lasy: glebochronne, wodochronne, klimatyczne, ochrona przed lawinami, imisje i tłumienie hałasu, wypoczynkowe, krajobrazowe;- lasy o szczególnym znaczeniu dla ekologii (cenne biotypy) oraz dla procesu kształcenia i realizacji badań naukowych;- lasy chronione: parki narodowe, rezerwaty, pomniki przyrody, parki krajobrazowe, leśne kompleksy promocyjne. Wynik bilansu ekologicznego to zestawienie korzyści i uciążliwości wynikajacych z prowadzenia gospodarki leśnej. Dieter Giefing

-emisja dwutlenku węgla użytkowanie lasu), dwutlenek węgla jest głównym, emitowanym do atmosfery gazem, który wywołuje efekt szklarniowy, przyczyniając się tym samym do ocieplenia klimatu. W leśnictwie dwutlenek węgla emitowany jest do atmosfery przez pracujące maszyny w trakcie wykonywania zabiegów gospodarczych.

-emisja substancji toksycznych użytkowanie lasu), pracujące w lesie maszyny w spalinach emitują do środowiska znaczne ilości substancji toksycznych, takich jak: tlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu, węglowodory, aldehydy, cząstki stałe (PAK). Większość z nich jest niebezpieczna zarówno dla środowiska jak i zdrowia człowieka.

-przemieszczanie i wycofywanie pierwiastków i masy organicznej -pierwiastki biogenne w pozyskiwanym drewnie użytkowanie lasu), stanowią mikro- i makroelementy niezbędna do życia roślin; jednym z kryteriów oceny uciążliwości pozyskiwania drewna jest określenie ilości pierwiastków biogennych wycofywanych ze środowiska leśnego wraz z pozyskiwanym drewnem. Najwięcej pierwiastków biogennych jest w żywych częściach drzew, tj. w liściach i młodych pędach. Za niekorzystne należy więc uznać pozyskiwanie chrustu w celach energetycznych. W grubiźnie jest stosunkowo mało pierwiastków biogennych, dlatego pozyskiwanie drewna wielko- i średniowymiarowego jest mało uciążliwe dla środowiska.

-zabiegi gospodarcze prowadzone w leśnictwie sprzyjają emisji hałasu do środowiska leśnego. Źródłem hałasu są pracujące maszyny i narzędzia. Wpływ hałasu na środowisko leśne jest stosunkowo słabo poznany.

-degradacja gleby hodowla lasu, szkółkarstwo), naturalne lub sztuczne upośledzenie którejkolwiek funkcji gleby w ekosystemie i obniżenie jej żyzności i produkcyjności wskutek pogorszenia się jej właściwości chemicznych, fizycznych, biologicznych itp. ważnych dla życia i rozwoju roślin, powodujących zakłócenie w obiegu składników mineralnych i organicznych w ekosystemie, w przepływie energii, retencji wody, oraz w procesach samoregulacji i neutralizowania bądź buforowania ujemnych wpływów zewnętrznych.

-uszkodzenia drzew użytkowanie lasu), w trakcie pozyskiwania drewna, zarówno podczas obalania drzew, jak i zrywki drewna dochodzi do uszkadzania drzew w pozostającym drzewostanie głównym oraz w jego niższych warstwach (drugie piętro, podgon, podszyt, naloty); dąży się do stosowania technologii pozyskiwania drewna ograniczających to niekorzystne zjawisko.

1. Ekorozwój a pozyskiwanie drewna

2. Teorie zamierania lasów, drogi do zachowania zasobów leśnych a użytkowanie lasu

3. Ocena procesów technologicznych pozyskiwania drewna (tutaj skorzystałam z materiałów na egzamin inż.)

Przy analizie procesów technologicznych biorąc pod uwagę stopien uszkodzenia drzewostanu pozostającego należy dokonać podziału procesów technologicznych. Stopień uszkodzenia zmienia się w zależności od dobranego systemu pozyskiwania. Każdy system pozyskiwania należy ocenić biorąc pod uwagę zasadę 3E i jej część szczególną – ekologia.

System drewna długiego – opis procesu technologicznego z udziałem tego systemu w zagadnieniu 3. W przypadku tego systemu główne uszkodzenia powstają na skutek obalania i zrywki. W przypadku obalania drzewa pozostające mogą zostać złamane – obniżenie możliwości jego przerobu, kłopoty ze zbyciem takiego drewna, straty w gospodarstwie leśnym, kora zdrapana co ułatwi wniknięcie patogenów i w konsekwencji rozwój np. zgnilizny co zdyskwalifikuje surowiec w przyszłości, obtrącenie przyrostów rocznych – cały wysiłek drzewa w danym roku marnuje się. Te elementy pojawiają się niezależnie od sposobu ścinki – pilarką czy maszyną przystosowaną do ścinki np. harwesterem.

Podczas zrywki w tym procesie drewno będzie wleczone lub półpodwieszone. Oba te sposoby powodują uszkodzenie surowca jak i drzew pozostających – obdarcia kory, uszkodzenie łyka, włókien drzewnych. Skutki takie same jak w przypadku obalania. Złe przygotowanie powierzchni manipulacyjnej może skutkować obtarciami drzew przez same maszyny.

System drewna całego – opis systemu pkt. 3.

Uszkodzenia drzew pozostających takie jak w przypadku drewna długiego.

System drewna krótkiego – opis pkt. 3

W przypadku drewna krótkiego szkody wynikające z obalania patrz wyżej.

Zrywka nie powoduje uszkodzeń drzewostanu w większości przypadków. Może powodować jeśli drzewostan nie będzie mieć odpowiednio wykonanych szlaków zrywkowych (zbyt wąskie i forwarder lub ciągnik z wózkiem nie zmieszczą się). Szkody te są znacznie mniejsze niż w pozostałych systemach gdyż surowiec nie ma kontaktu z drzewami pozostającymi.

System drewna w odcinkach – Uszkodzenia - patrz system drewna całego

System drewna sypkiego – uszkodzenia drzewostanu w zależności od sposobu pozyskania i zrywki gdyż zrębkowanie odbywa się głownie na drodze wywozowej lub składnicy.

Podobnie jak w przypadku uszkodzeń drzewostanu pozostającego dokonujemy charakterystyki z podziałem na systemy pozyskania charakteryzując każdy z nich na początku wypowiedzi.

System drewna długiego – pozyskanie tym systemem powoduje znaczne uszkodzenia gleby. W zależności od tego czy drewno jest wleczone czy półpodwieszone szkody i tak należą do jednych z największych. Drewno ciągnięte wiele razy po tym samym szlaku zrywkowym powoduje powstanie „rynny”. Dodatkowo w tym procesie powstają koleiny i miejsca ubite przez kola pojazdów. Najmniejsze szkody powoduje zrywka konna. Plusami tej metody jest przemieszanie gleby mineralnej i ściółki ze sobą.

System drewna krótkiego – opis jak poprzednio. Praktycznie brak większych szkód spowodowanych zrywką. Najlepszy sposób ze względu na uszkodzenia. (cos trzeba nawymyślać)

System drewna całego – patrz system drewna całego

System drewna sypkiego – w zależności od sposobu pozyskania, i doboru systemu. Zrebkowanie na drodze wywozowej lub składnicy.

System drewna w odcinkach – patrz system drewna całego.

Substancje toksyczne:

Tlenki siarki – obecnie mały problem, ponieważ paliwa są odsiarczane

Węglowodory – szczególnie dużo emitują pilarki – mają właściwości mutagenne!

Cząstki stałe (PAK) są wybitnie mutagenne, szczególnie dużo znajduje się ich w olejach oraz smarach maszyn wielooperacyjnych – dlatego zaleca się oleje biologiczne.

Tlenek węgla – największe normy, ponieważ najmniej toksyczny w ogólnym rozrachunku, ale sporo pochodzi z użycia pilarek o silnikach dwusuwowych, najmniej z ciągników o silnikach dieslowych, natomiast połączenie tych dwu maszyn zdaje się być najbardziej szkodliwe.

Tlenki azotu – najwięcej emituje diesel ze względu na wysoką temperaturę spalania mieszanki paliwowej, pilarka emituje jej mniej – AZOT nie spala się!

Obieg węgla

Pozyskiwanie drewna ma pozytywny wpływ na ilość dwutlenku węgla w atmosferze, ponieważ wycofujemy go z obiegu

Energia dodana w wyniku działalności N-ctwa to 1% węgla zmagazynowanego w pozyskanym drewnie

Z kolei hałas trudno jest ocenić ze względu na jego wpływ na środowisko, ważniejszy jest wpływ na człowieka.

1. Bilans CO2 w atmosferze a pozyskiwanie drewna

Patrz pytanie 4.

1. Drewno jako surowiec

Hm…? Nie bardzo wiem, co On chciałby tu usłyszeć. Czy bardziej pod kątem KJW czy może wykorzystanie w przemyśle?

1. Obieg węgla w lesie naturalnym i gospodarczym

bilans węgla w lesie gospodarczym użytkowanie lasu), w lasach gospodarczych wraz z pozyskiwanym drewnem wycofywana jest z obiegu w środowisku znaczna ilość węgla. Z punktu widzenia bilansu CO² w atmosferze pozyskiwanie drewna ma więc szczególnie pozytywne znaczenie. W Polsce dzięki wykorzystywaniu drewna na cele surowcowe z obiegu w środowisku wycofuje się około 60% węgla wiązanego co roku w drewnie w procesie fotosyntezy.

bilans węgla w lesie naturalnym użytkowanie lasu), w lasach naturalnych dwutlenek węgla, pobrany w wyniku fotosyntezy z atmosfery, wraca do niej po obumarciu drzew w procesie oddychania organizmów cudzożywnych rozkładających drewno i organizmów będących kolejnymi ogniwami łańcucha pokarmowego. Jedynie w strefie borealnej część biomasy zamierających organizmów roślinnych nie ulega rozkładowi, tworząc np. torfowiska. W lasach tropikalnych proces rozkładu drewna obumierających drzew przebiega bardzo dynamicznie, zgodnie z przedstawionym na rycinie schematem. Proces ten jest więc neutralny wobec bilansu CO² w atmosferze.

akumulacja węgla w lasach (użytkowanie lasu), w lasach świata zmagazynowane są ogromne ilości węgla szacowane na 560 Tg; w dendromasie polskich lasów zmagazynowanych jest 575 000 000 ton węgla, co w przypadku jego uwolnienia spowodowałoby wyemitowanie do atmosfery 2 070 000 000 ton CO2; w procesie fotosyntezy: synteza polisacharydów (wielocukrów) przy wykorzystaniu energii słonecznej, wody i dwutlenku węgla wycofywany jest z atmosfery węgiel  i akumulowany w drewnie (lignina i celuloza).

1. Drewno jako surowiec energetyczny

Kiedyś paliło się pozostałości zrębowe (gałęzie), obecnie stara się pozostawić to na zrębie (rozdrabnianie) – jest tam ok. 70 % składników pokarmowych ważnych dla roślin.

Niektóre kraje pakietują pozostałości zrębowe i wykorzystują je w celach energetycznych. Coraz częściej do celów energetycznych zakłada się plantacje drzew szybko rosnących. Przykładem może być wierzba, która posiada 2-letnią kolej rębu.

Spalaniu słomy lub suchego drzewa towarzyszy emisja dwutlenku węgla, którego ilość jest równoważna ilości pobieranego CO₂ przez roślinę w okresie wzrostu. Bilans energetyczny jest równy zero.

1. Użytkowanie lasu, główne użytkowanie lasu, użytki przygodne, użytki przedrębne

(użytkowanie lasu), dziedzina wiedzy i praktyki zajmująca się poznawaniem i oceną i klasyfikacją drewna oraz pozyskiwaniem surowca drzewnego i innych użytków leśnych.

główne użytkowanie lasu, dziedzina wiedzy zajmująca się badaniem, oceną, klasyfikacją i pozyskiwaniem drewna. 

Główne użytkowanie lasu = użytkowanie rębne (przynajmniej tak mi się wydaje )

użytkowanie rębne lasu (użytkowanie lasu), pobieranie z leśnego środowiska przyrodniczego w ramach gospodarki leśnej pożytków naturalnych w postaci surowca drzewnego, wiążące się z jednorazowym lub odpowiednio rozciągniętym w czasie wycięciu wszystkich lub  większości drzew górnego piętra drzewostanu (ewentualnie także z innych pięter) w związku z wypełnieniem przez to piętro (przez te piętra) roli, spełnianej przez to piętro (przez te piętra) w ramach funkcji danego lasu – oznaczającym na określonej powierzchni kres danej generacji lasu, z zastrzeżeniem, że na użytkowanie rębne składa się w szczególności:

a) pozyskiwanie drewna (ścinka drzew, okrzesanie drzew po ścince, pocięcie pnia oraz gałęzi na sortymenty, w tym na drobne części /zrębki/, przemieszczanie sortymentów do drogi lub/oraz miejsca wywozu z lasu),

b) utrzymywanie maszyn oraz urządzeń do pozyskiwania oraz przemieszczania drewna (bez względu na to, czy czynności te są wykonywane w ramach użytkowania przedrębnego, rębnego oraz ciągłego), chyba że maszyny te wchodzą w skład gospodarstwa pomocniczego,

c) utrzymywanie obiektów infrastruktury użytkowania głównego lasu (z zastrzeżeniem, o którym mowa w lit. b), obejmujące w szczególności utrzymywanie infrastruktury składowania oraz spedycji drewna.

Użytkowanie rębne lasu odbywa się za zastosowaniem odpowiedniej technologii postępowania, według odpowiednio nazwanej oraz scharakteryzowanej w zasadach hodowli lasu rębni; zasadniczo pojęcie rębni jest rezerwowane dla całego zestawu czynności, obejmujących zarówno jednorazowe lub stopniowe usuwanie drzewostanu kończącego swoją misję środowiskową, jak i czynności w zakresie odnowienia lasu czy prac pielęgnacyjnych w odniesieniu do nowej generacji lasu; dlatego powinno się mówić o użytkowaniu rębnych w ramach danej rębni, o odnowieniu lasu w ramach danej rębni, o czyszczeniach wczesnych w ramach danej rębni itd. Zasady hodowli lasu przewidują różne rębnie: od zrębów zupełnych, obejmujących zasadniczo usunięcie drzewostanu dojrzałego, po rębnie o dużej złożoności, w trakcie realizacji których występuje jednoczesność różnych prac w zakresie użytkowania rębnego lasu (poprzedniej generacji) oraz hodowli lasu (nowej generacji).

użytki rębne (użytkowanie lasu), jest to drewno pozyskane z drzewostanów, które osiągnęły dojrzałość rębną; pozyskiwanie drewna może przebiegać z zastosowaniem różnych rębni, których celem obok pozyskania drewna jest przygotowanie powierzchni do odnowienia.

użytki przedrębne (użytkowanie lasu), są to użytki drzewne pozyskiwane w trakcie wykonywania prac pielęgnacyjnych w drzewostanie (czyszczenia i trzebieże); pozyskane użytki przedrębne są produktem ubocznym zasadniczego celu wykonywanych prac, którym jest pielęgnacja drzewostanu; do użytków przedrębnych zaliczamy również użytki przygodne.

użytki przygodne (użytkowanie lasu), nieplanowane użytki drzewne pozyskiwane w następstwie klęsk żywiołowych lub ekologicznych.

1. Użytki leśne, pozaprodukcyjne użytkowanie lasu, użytki uboczne, użytki niedrzewne

użytkowanie pozaprodukcyjne: ochronne – glebo, wodo, przed wiatrami, wymierające gatunki, funkcje dydaktyczne, rekreacyjne, estetyczne

Użytki niedrzewne to wszelkiego rodzaju owoce, zioła, grzyby, zwierzyna pochodzenia lesnego

Użytki uboczne to żywica, kora garbarska, cetyna do produkcji olejków eterycznych, nalewek, furfurol;

Także cele ochronne i dydaktyczne.

1. Proces produkcyjny w leśnictwie (pytanie nr 3 egz. inż.)

W leśnictwie wyróżniamy następujące fazy procesu produkcyjnego:

- Faza produkcji biologiczno-technicznej (trwa od chwili posadzenia drzew do ich wyrębu i obejmujeproces wzrostu drzew i zabiegi pielęgnacyjne)

- faza produkcji technicznej(obejmuje proces pozyskiwania drewna)

Laurow napisał: „Pozyskiwanie drewna jest związane z użyciem różnych środków technicznych. Ten dział produkcji jest najbardziej uciążliwym ze wszystkich działów produkcji leśnej i z tego powodu rozwój środków produkcji był tu najintensywniejszy. Przy analizie procesu pozyskiwania drewna może mieć duże znaczenie wyodrębnienie rozwoju środków technicznych, zwanych w skrócie poziomami techniki. Przez to pojęcie rozumiemy sposób obróbki i kontaktowania się człowieka w procesie produkcji z obrabianych przedmiotem oraz sposób wykorzystania energii napędzającej narzędzia.”

W tej samej pracy Laurow za prof. E. Kamińskim wyróżnił sześć poziomów techniki:

• Ręczny

• Ręczno-maszynowy

• Maszynowy

• Półautomatyczny

• Automatyczny

• Robotyzacji

Poziom ręczny występuje, gdy człowiek używa w trakcie procesu technologicznego najprostszych narzędzi poruszanych siłą własnych mięsni lub też przy pomocy zwierząt albo sił naturalnie występujących w przyrodzie. Przykładami takiego poziomu techniki są: ścinka za pomocą piły ręcznej, okrzesywanie siekierą, zrywka konna.

Poziom ręczno-maszynowy istnieje wówczas, gdy do napędu używamy energii pozyskanej z silników. Jednakże w trakcie produkcji sortymentów człowiek musi włożyć jeszcze sporo wysiłku, by otrzymać gotowy produkt (istnieje bezpośredni kontakt między robotnikiem a surowcem). Ten poziom może być reprezentowany przez ścinkę i okrzesywanie pilarką, zrywkę za pomocą ciągnika i specjalistycznych lin (tylko wówczas, gdy człowiek musi rękami zaczepić linę).

Poziom maszynowy jest wyższym poziomem techniki. Robotnik nie nosi już narzędzia, lecz zwykle na nim siedzi i kieruje jego pracą. Człowiek nie dotyka obrabianego drewna.

Z tym poziomem stykamy się podczas ścinki przez maszyny ścinkowo-okrzesujące, zrywki przez ciągniki chwytakowe lub nasiębierne oraz przy załadunku drewna na samochody transportowe ze specjalnie przygotowanymi żurawiami, będącymi nierozłączną częścią samochodu.

„Poziom automatyczny w maszynach zrębowych w zasadzie nie występuje”. Człowiek jest odpowiedzialny raczej za ewentualne korekty i kontrolę podczas pracy maszyny. Poziom ten występuje głównie na w pełni zautomatyzowanych składnicach, gdzie przywiezione drewno jest automatycznie transportowane do obrabiarek, a następnie zrzucane do odpowiednich pojemników zwanych kieszeniami lub boksami.

Poziom robotyzacji w leśnictwie jest jedynie w fazie rozważań teoretycznych i sporadycznych prób. Maszyna winna pracować bez nadzoru człowieka, wyposażona jedynie w stosowny program. Ewentualne korekty ustawień wprowadzałoby się za pomocą łączy telefonicznych, radiowych.

W badaniach procesów technologicznych pozyskiwania drewna można wyróżnić kilka systemów i etapów. Definicja procesu technologicznego wg Laurowa (1999) to „… układ części składowych procesu technologicznego w czasie i przestrzeni prowadzący do uzyskania drewna okrągłego o jakości akceptowanej przez rynek drzewny”.

Laurow zwraca uwagę również na potrzebę wstępnego wyboru i oceny technologii w celu wyboru najwłaściwszej.

„W zależności od sposobu obróbki drewna i układu poszczególnych operacji obróbczych w czasie i przestrzeni wyróżnia się następujące systemy pozyskiwania drewna:

1. System drewna krótkiego

2. System drewna długiego

3. System drewna całego

4. System drewna w odcinkach

5. System drewna sypkiego

System drewna krótkiego jest aktualnie najszerzej stosowanym systemem pozyskiwania drewna. „W Polsce na jego określenie używa się terminu system sortymentowy, z uwagi na to, że zgodnie z naszymi normami przez pojęcie drewno krótkie rozumie się drewno o długości mniejszej niż 2,5m” (Laurow 1999). Charakterystyka tego systemu przedstawia się następująco (za Laurowem 1999) :

• Całkowita obróbka drewna przy pniu

• Przerzynka drewna na odcinki krótsze przy pniu

• Pomiar i odbiórka przy pniu

System ten wydaje się być najlepszym z uwagi na potrzebę ochrony oraz i wyposażenie Zakładów Usług Leśnych w Polsce.

System drewna długiego to system, który jest obowiązującym przy wyrobie cennych sortymentów. Przypadkiem takim jest wyrób drewna sklejkowego. Możliwości klasyfikacji wówczas są utrudnione i zostają wykonane przez specjalistę-brakarza.

Praktycznie z systemem drewna długiego mamy do czynienia podczas pozyskiwania drewna tartacznego z gatunków iglastych. Co prawda przy pniu zostaje wyrobiony produkt rynkowy wstępnie sklasyfikowany przez leśniczego, jednakże ostateczna klasyfikacja oraz nadanie odpowiedniej formy, odpowiadającej zapotrzebowaniu, zostaje przeprowadzona na składnicy lub u odbiorcy surowca.

Charakterystyka systemu drewna długiego (Laurow 1999):

• Ścinka i okrzesywanie drewna przy pniu

• Zrywka okrzesanego drewna w całej długości (po odcięciu całej długości) na składnicę zrębową lub spedycyjno-manipulacyjną (transport wewnątrzoperacyjny)

• Wyróbka i pomiar drewna na składnicy pod nadzorem brakarza lub technologa

System drewna całego to system, który nie zdobył wielkiego uznania, mimo zalecania go „przy pozyskiwaniu drewna w zespołach ścinkowo-zrywkowych pracujących na zrębach zupełnych” (Laurow 1999).

Charakterystyka tego procesu to:

• Ścinka drzew przy pniu

• Okrzesywanie i wyrób sortymentów na składnicy zrębowej lub spedycyjno-manipulacyjnej

Do niewątpliwych zalet tego systemu należą: niższe koszty pozyskania, wyższe zarobki robotników, wysoka wydajność oraz mniejsze zużycie sprzęty. Dodatkowo po zakończeniu procesu na zrębie nie pozostają pozostałości po operacji technologicznej, co zmniejsza koszty odnowienia. Wykazano również, że cienkie gałązki, zawierające najwięcej pierwiastków biogennych, podczas zrywki obłamują się i zostają przemieszane z glebą.

System drewna w odcinkach został opracowany w „celu uniknięcia niedogodności przewozów całych starszych drzew” (Laurow 1999). W systemie tym drzewa wraz z koronami tnie się na odcinki, co umożliwia sformowanie ładunku, którego długość będzie zgodna z przepisami kodeksu drogowego.

„Narastający deficyt drewna” wymusił w lasach wyrób drobnicy. Z uwagi na fakt, iż wyrób takiego sortymentu jest pracochłonny i nie przynosi znacznych zysków, w Polsce wzorem państw Europy Zachodniej zdecydowano się wprowadzić system drewna sypkiego. „Początkowo zrębki były produkowane tylko dla przemysłu płyt pilśniowych, następnie na płyty wiórowe i celulozę, a ostatnio również na cele energetyczne” (Laurow 1999).

1. Prace wstępne i zakończeniowe w procesie produkcyjnym i w procesie technologicznym (pytanie nr 4 egz. inż.)

Proces technologiczny:

• wyznaczenie powierzchni manipulacyjnej

• szacunek brakarski

• zaplanowanie procesu technologicznego, organizacji prac oraz terminów ścinki i wywozu (z uwzględnieniem kadr, narzędzi, sprzętu, ZUL-i)

• zapoznanie wykonawców z zadaniami

• uporządkowanie powierzchni

• zaplanowanie i wyznaczenie szlaków zrywkowych i dróg wywozowych.

Proces produkcyjny:

• rozpoznanie bazy surowcowej

• koncepcja metod pozyskiwania drewna

• stan sieci drogowo-komunikacyjnej

• potencjał wykonawczy nadleśnictwa i zakładów usługowych

• przygotowanie kadr do wykonania zadań

1. Proces technologiczny i metody (systemy) pozyskiwania drewna

• Metoda całej strzały – wywozimy całe drzewo i na składnicy okrzesujemy itd.

• System drewna długiego – LTS – lenght tree system, to metoda polegająca na zrywce i wywozie z lasu dłużyc (drewna długiego); typowym sprzętem do realizacji zadań w tej metodzie są: pilarka ewentualnie maszyna ścinkowa, skider, samochód do transportu dłużyc, jest to metoda powszechnie stosowana w polskim leśnictwie.

• System drewna krótkiego – SWS – short wood system, to metoda zrywania i wywożenia z lasu drewna krótkiego. Jest to metoda przeznaczona do realizacji zmechanizowanych procesów technologicznych pozyskiwania drewna. Drzewa ścina się, okrzesuje, przerzyna za pomocą harvesterów, zrywka forwarderami, wywóz samochodami z przyczepami o dużej ładowności, dochodzącej do 70 m³.

• System drewna sypkiego – FWS – frialbe wood system, to pozyskiwanie drewna rozdrobnionego przeznaczonego na cele energetyczne, do produkcji płyt lub do produkcji celulozy. Po zrywce drewna (zwykle młodych drzewek lub strzałek) do szlaku gospodarczego dokonuje się ich rozdrobnienia rębarkami z jednoczesnym załadunkiem na pojazd wywozowy (skrzynia samochodu i przyczepa o podwyższonych burtach lub kontener). Drewno wywożone jest z lasu w postaci zrębków.

1. Schemat procesu technologicznego pozyskiwania drewna z użyciem procesorów zawieszanych na ciągnikach

Agregat maszynowy – zestaw połączonych maszyn przeznaczony do wykonywania zadań specjalnych, np. żuraw z głowicą harvestera, którego nośnikiem jest ciągnik. Agregat maszynowy może być zdemontowany, a poszczególne jego elementy wykorzystane do innych celów, co ma szczególne znaczenie w przypadku sezonowego wykonywania prac.

• Przyczepy agregatowe z ciągnikiem rolniczym. Przyczepy mają na sobie zamontowany żuraw (ładowarkę) z chwytakiem do drewna. Są też malutkie przyczepki agregatowe, np. z quadami.

Duże, samobieżne maszyny ładujące na siebie drewno za pomocą żurawia (forwardery).

Zakłady usług leśnych wykorzystują maszyny z żurawiami także do ścinki drzew. Są to:

Harwestery – duże, samobieżne maszyny z żurawiem, na którym zamontowana jest głowica ścinkowo-okrzesująco-przerzynająca. Maszyna podjeżdża do drzewa, chwyta je głowicą, ścina, przewraca, a potem okrzesuje (odcina gałęzie) i przerzyna na krótsze odcinki. Odcinki te zostają w lesie tam, gdzie rosło drzewo (potem są zrywane np. forwarderem lub przyczepą z żurawiem).

• głowica na żurawiu zamontowanym bezpośrednio na ciągniku rolniczym. Żuraw z głowicą jest zamontowany z tyłu ciągnika rolniczego, na trójpunktowym zawieszeniu ciągnika. Steruje nim operator ciągnika z kabiny (ma obrotowy fotel).

• harwarder – połączenie harwestera i forwardera. Są dwa typy harwarderów. Jeden najpierw ścina drzewa głowicą. Potem, gdy wszystkie zetnie, zdejmuje głowicę i na żuraw zakłada chwytak, którym ładuje drewno na przestrzeń ładunkową, którą ma na sobie. Drugi nie musi zmieniać głowicy na chwytak, bo za pomocą głowicy ścinkowo-okrzesującej ładuje drewno od razu na siebie, zaraz po ścięciu drzewa.

1. Szlaki gospodarcze w lesie a lasy naturalne (w kontekście bliskiego naturze gospodarowania w lasach)

2. Szlaki zrywkowe (termin zakładania, szerokość, odstęp, przebieg itp.)

3. Pozyskiwanie drewna harwesterami a kwestia rozmieszczenia szlaków zrywkowych

4. Metody (systemy) pozyskiwania a zmechanizowane technologie pozyskiwania drewna

5. Zmechanizowane technologie pozyskiwania drewna z międzypolem (schematy)

6. Ścinka drzewa obciążonego osiowo (moment gnący w poszczególnych fazach ścinki).

Obalanie drzewa obciążonego osiowo obala się za pomocą pilarki oraz klinów (bez klinów nie dałoby rady, gdyż środek ciężkości jest na środku drzewa i bez klinów poleciałoby w dowolnym kierunku – kliny nadają w tym przypadku kierunek obalania).

W trakcie wykonywania ścinki należy stosować klin (kliny) zabezpieczający przed zakleszczeniem się piły łańcuchowej.

Po prawidłowym uformowaniu zawiasy, do obalania drzewa należy użyć niezbędnej, zazwyczaj parzystej, liczby klinów. Kliny należy kierować promieniowo do środka pnia.

Do obalania drzew dopuszcza się używanie klinów drewnianych, z tworzywa, miękkich stopów lub żelaznych.

Szerszy koniec klina żelaznego (tylec) musi być na tyle miękki (rozhartowany), aby nie odpryskiwał w trakcie pobijania (przy wbijaniu).

Zabrania się używania klinów z rozbitym tylcem.

Kliny należy pobijać siekierą, z wyjątkiem żelaznych, które muszą być pobijane młotem o masie około 3,5 kg.

Drzewa obciążone osiowo można ścinać na różne sposoby w zależności od średnicy ścinanego drzewa i długości użytkowej części prowadnicy. Wyróżniamy :

Ścinka drzewo średnicy mniejszej od użytecznej długości prowadnicy.

Ścinka drzew o średnicy przekraczającej użyteczną długość prowadnicy

( nie przekraczającej dwóch długości prowadnicy).

Ścinka drzew o średnicy przekraczającej użyteczną długość prowadnicy

( przekraczającej dwie długości prowadnicy).

1. Ręczno-maszynowe technologie pozyskiwania drewna (przykładowe schematy)

2. Ścinka drzew pochylonych w stronę drogi lub linii napowietrznej

3. Ścinka drzew pochylonych w kierunku prostopadłym do kierunku obalania

Przy ścince drzew pochylonych w bok od kierunku obalania obowiązują podstawowe zasady wykonywania rzazów, z tym, że rzaz ścinający należy wykonać cięciem sztyletowym, rozpoczynając od strony ściskanej i prowadzić go w kierunku strony rozciąganej, zakładając kliny po stronie ściskanej i podbijając je. Po stronie rozciąganej należy zostawić szerszą zawiasę. Szersza zawiasa powoduje przeciągnięcie drzewa w stronę kierunku obalania poprzez większy opór większej powierzchni niedopiłowanego drewna.

1. Ścinka drzew o grubości większej od dwu długości prowadnicy

Jeżeli średnica w miejscu cięcia przekracza dwie długości użyteczne prowadnicy, ścinkę należy prowadzić przy założeniu rzazu dordzeniowego (sercowego). Stosowanie tej techniki wymaga nadzoru stałego.

Należy zachować następujące zasady:

- rzaz podcinający powinien być na tyle rozwarty, aby zmieściła się w nim pilarka,

- rzaz podcinający powinien być na tyle rozwarty, aby zmieściła się w nim pilarka, zależną od średnicy drzewa,

na poziomie przewidzianym dla rzazu ścinającego,

- rzaz ścinający prowadzi się wokół drzewa, rozpoczynając od prawej strony (z pozostawieniem zawiasy).

1. Cięcie sztyletowe, przykłady zastosowania

2. Ścinka drzew z użyciem dźwigni-obracaka

3. Ścinka drzew silnie pochylonych w kierunku zgodnym z kierunkiem obalania

Drzewa silnie pochylone powinny być w zasadzie obalane zgodnie z kierunkiem pochylenia.

1. Przy ścince drzew silnie pochylonych, zgodnie z kierunkiem obalania, obowiązują podstawowe zasady wykonywania rzazów, z tym, że:

- rzaz ścinający rozpoczyna się cięciem sztyletowym prowadzonym od zawiasy na zewnątrz pnia, z pozostawieniem zawiasy oraz listwy przytrzymującej,

- obalenie drzewa następuje przez przecięcie listwy przytrzymującej, przy czym pilarkę należy prowadzić od zewnątrz do wewnątrz drzewa,

- przecięcie listwy należy wykonać cięciem ukośnym z góry, lub poziomym, z możliwie wyprostowanej pozycji ciała, stojąc z boku drzewa.

1. 

2. Dopuszcza się ścinkę drzew silnie pochylonych, zgodnie z kierunkiem obalania, z zastosowaniem dwóch razów podcinających bocznych.

1. 

2. Normy przedmiotowe na surowiec drzewny

3. Szacunek brakarski (pytanie nr 18 egz. inż.)

szacunek brakarski (użytkowanie lasu), polega na wstępnej klasyfikacji drewna drzew stojących i oszacowaniu ilości przewidywanych do pozyskania sortymentów; można go wykonać metodą posztuczną, metodą powierzchni próbnych, metodą drzewa modelowego i na podstawie wyników z lat ubiegłych.

szacunek brakarski na podstawie drzew modelowych użytkowanie lasu), oceny dokonuje się w oparciu o pomiar i jakość drewna drzew modelowych (0,5-2% drzew w drzewostanie) o przeciętnych cechach danego drzewostanu; metoda mało dokładna praktycznie nie stosowana.

szacunek brakarski na podstawie powierzchni próbnych użytkowanie lasu), stosowany przy szacowaniu młodszych drzewostanów; ilość i jakość sortymentów szacuje się na podstawie powierzchni próbnych stanowiących 5-10% powierzchni drzewostanu; wyniki często obarczone są znacznymi błędami w związku z mikrosiedliskowym zróżnicowaniem wnętrza ocenianych drzewostanów.

szacunek brakarski na podstawie wyników z lat ubiegłych użytkowanie lasu), metoda zalecana do stosowania w młodszych drzewostanach, mało pracochłonna i dająca dobre wyniki; metodę tę coraz częściej stosuje się zamiast szacunków brakarskich na podstawie powierzchni próbnych.

szacunek brakarski posztuczny (użytkowanie lasu), stosowany w drzewostanach rębnych i bliskorębnych; dokonuje się pomiaru pierśnic kolejno wszystkich drzew na powierzchni manipulacyjnej i jednocześnie ocenia się jakość surowca drzewnego; wysokość drzew określa się na podstawie wykreślonej krzywej wysokości wyrównanych.

1. Metody okrzesywania drzew, zasady pracy przy manipulacji drewna, technika przerzynki (pyt. nr 21 egz. inż.)

Okrzesywanie

Technika wahadłowa

Przydatna jest w szczególności do okrzesywania cienkich gałęzi, wyrastających w okółkach położonych w bardzo małych odstępach. Polega na okrzesywaniu drzewa w cyklach obejmujących po trzy długie (80-) ruchy (fazy). Fazy okrzesywania gałęzi na bokach strzały (1 i 3) wykonywane są górną stroną prowadnicy, rozpoczynając po stronie drwala. Gałęzie na górnej części strzały (faza 2) mogą być okrzesywane także dolną stroną prowadnicy.

Technika dźwigniowa

Technika dźwigniowa cechuje się opieraniem pilarki o okrzesywane drzewo oraz operowaniem nią na zasadzie dźwigni, podczas większości faz okrzesywania. W jej ramach mogą być stosowane poniższe techniki:

Technika dźwigniowa 3-fazowa (3-punktowa). Najbardziej przydatna, jeżeli odstępy między okółkami są większe niż półtorej długości użytecznej prowadnicy. Cechuje się cyklami składającymi się z trzech faz, w trakcie których okrzesywane są gałęzie i sęki w jednym okółku.

Jeżeli możliwe jest obcięcie gałęzi na dolnej stronie pnia, dochodzi faza czwarta (technika 4-fazowa). W tym przypadku drwal powinien cofnąć prawą nogę do tyłu w bok oraz dokonać obcięcia gałęzi górną stroną prowadnicy, opierając przy tym prawe ramie na udzie prawej nogi.

Technika dźwigniowa 6-fazowa (6-punktowa). Najbardziej przydatna, jeżeli odstępy między okółkami są mniejsze niż półtorej długości użytecznej prowadnicy. Jest połączeniem dwóch cykli techniki dźwigniowej 3-fazowej, z tym, że fazy w drugim cyklu wykonywane są w odwrotnej kolejności, biorąc pod uwagę stronę pnia oraz cechują się przeciwnym kierunkiem ruchów prowadnicy podczas cięć. Tak więc: faza czwarta wykonywana jest po tej stronie pnia po której stoi drwal (po tej samej po której zakończyła się faza trzecia) oraz wykonywana jest na zasadzie dźwigni, ruchem prowadnicy do góry (górną stroną prowadnicy); faza piąta na górnej stronie pnia, wykonywana jest na zasadzie dźwigni, górną lub dolną stroną prowadnicy, unikając zakleszczenia piły w rzazie, faza szósta wykonywana jest po przeciwnej stronie pnia, na zasadzie dźwigni, ruchem prowadnicy do dołu (dolną stroną prowadnicy). Jeżeli możliwe jest obcięcie gałęzi na dolnej stronie pnia, wykonuje się dodatkowo dwie fazy (technika 8-fazowa), łącząc

odpowiednio dwa cykle techniki 4-fazowej.

Technika dźwigniowa 13-fazowa (13-punktowa). Proponowana w szczególności w młodych drzewostanach iglastych (głównie świerkowych), przy okrzesywaniu drzew dostępnych na całym obwodzie strzały (np. podniesionych) oraz przy mniejszych odstępach między okółkami niż jedna długość użyteczna prowadnicy. Technika 13-fazowa jest połączeniem dwóch cykli techniki 6-fazowej, z okrzesaniem dolnej strony pnia.

Przerzynka

Przerzynkę należy wykonywać w ten sposób aby drgania pilarki przekazywać na drewno. Osiągnąć to można poprzez przyłożenie ostrogi do drewna przy silniku pracującym na wolnych obrotach, następnie zwiększamy obroty i uruchamiamy piłę łańcuchową, następuję obsunięcie ostrogi po drewnie i cięcie masą silnika. Po osiągnięciu najniższego położenia prowadnicy wbijamy ostrogę w drewno i wachlarzem tniemy do najniższego położenia koniec prowadnicy. Kolejnym ruchem jest cięcie częścią silnikową, następnie częścią przeciwną. Tak postępując dochodzimy do przecięcia drewna. Gdy drzewo leży na ziemi robotnik musi w fazie końcowej przeciąć drzewo końcem prowadnicy. Opisany sposób dotyczy przerzynki drzew leżących równo i bez naprężeń włókien. Gdy można przewidzieć naprężenia cięcia należy prowadzić tylko od strony rozciąganej. W przypadku ocenienia że w pniu może wystąpić naprężenie grożące rozłupaniem przerzynkę prowadzi się dwojako:

- przy mniejszych naprężeniach rzaz zaczynamy od strony ściskanej i prowadzimy do momentu gdy wyczujemy zaciskanie na prowadnicy. Następnie kontynuujemy od strony rozciąganej

- przy większych naprężeniach przerzynkę prowadzimy cięciem sztyletowym pozostawiając od strony ściskanej i rozciąganej cienkie listwy zabezpieczające. Wyciągamy pilarkę z rzazu i przecinamy cięciem zewnętrznym listwę rozciągana później ściskaną.

Drewna cienkie, mało i średniowymiarowe przecinamy a stosach. Podstawową zasadą przy przerzynce jest by robotnik stał obydwiema nogami na ziemi.

1. Wpływ poszczególnych wad drewna na klasyfikację surowca drzewnego

Wady drewna są to anomalie budowy drewna. Obniżenie właściwości technicznych drewna może nastąpić zarówno podczas wzrostu drzewa jak i po jego ścięciu. Wady powstałe w drewnie za życia drzewa określa się mianem wad pierwotnych, zaś wady powstałe w czasie składowania lub obróbki zalicza się do wad wtórnych.

Obie grupy obniżają jego wartość techniczną i ograniczają zakres użyteczności. Z punktu widzenia przerobu surowca drzewnego drewno powinno mieć kształt walca, równomierną słoistość, przebieg włókien równoległy do podłużnej osi, oraz nie powinno mieć sęków (gałęzi).

Wada drewna jest pojęciem względnym: jakaś cecha drewna może być uznana za ewidentną wadę w jednym sortymencie, w innym może stanowić wyjątkową zaletę. Przykładem są poszukiwane wady, w których budowa, rysunek i barwa drewna są nieregularne czy faliste - drewno z taką wadą jest cenione w wyrobach artystycznych, boazeriach, niektórych okleinach. To samo drewno w elementach konstrukcyjnych nie znajdzie zastosowania z uwagi na słabą wytrzymałość. Innym przykładem jest spróchniałe (zgnilizna miękka) drewno drzew liściastych poszukiwane w pszczelarstwie do podkurzaczy, którego wytrzymałość jest znikoma.

Niektóre wady są biologicznie nieuniknioną cechą. Przykładem są sęki - miejsca po odciętych lub obumarłych gałęziach, które zakłócają jednolitość budowy i tym samym zmniejszają użyteczność drewna, jednocześnie gałęzie są niezbędne do podtrzymywania aparatu asymilacyjnego drzew. Innym przykładem jest zmniejszanie się średnicy drzewa ku górze - zbieżystość.

1. Sęki

2. Pęknięcia

3. Wady kształtu

4. Wady budowy

5. Zabarwienia

6. Zgnilizna

7. Uszkodzenia mechaniczne

Za wady drewna okrągłego uważa się widoczne uszkodzenia lub anomalie jego budowy i barwy oraz takie cechy naturalne, które ograniczają zakres jego użyteczności; większość wad widoczna jest dopiero po przetarciu, łuszczeniu lub skrawaniu surowca; ocena wad, występujących w drewnie drzew stojących jest trudna. ( reszta w normach ).

1. Możliwości ograniczenia wadliwości surowca drzewnego

2. Surowiec wielkowymiarowy iglasty

KJW

1. Surowiec wielkowymiarowy liściasty

KJW

1. Istotne wymiary w klasyfikacji jakościowo-wymiarowej

KJW

1. Klasyfikacja jakościowo-wymiarowa a przeznaczeniowa

2. Drewno średniowymiarowe

Zgodnie z Polską Normą PN-92/D-95018 to drewno okrągłe o średnicach mierzonych bez kory: górnej od 5cm wzwyż i dolnej do 24cm. W zależności od jakości i wymiarów drewno dzieli się na 4 grupy:

• S1 - drewno dłużycowe, np. kopalniakowe

• S2 - drewno stosowe użytkowe, które ze względu na parametry jakościowe i ilościowe dzieli się na podgrupy a i b ( tzw. papierówka), (wyrabiane w postaci wałków lub szczap układanych w stosy).

- szczapa – drewno średniowymiarowe łupane o długości od 0,5 do 2,6 m

- wałek – drewno okrągłe średniowymiarowe o długości od 0,5 do 2,6 m

• S3 - drewno żerdziowe, okrzesane w sposób dobry, o dzieli się także na podgrupy:
  a - do przerobu przemysłowego 7 - 11 cm,

b - ogólnego przeznaczenia 7 - 14 cm.

• S4 - drewno opałowe

1. Drewno małowymiarowe i ekologiczne aspekty pozyskiwania zrębków

Drewno małowymiarowe ( M ) o średnicy w grubszym końcu równej lub mniejszej od 5 cm bez kory albo 7 cm w korze.

M1 – drobnica tyczkowa

M2 – drobnica gałęziowa

o małej wartości, wykorzystywana najczęściej jako surowiec energetyczny, dla celów gospodarczych jako żerdzie i tyczki lub w przemyśle do produkcji płyt.

1. Pozyskiwanie drewna sypkiego

(Patrz pytanie 4, 13)

1. Karpina

2. Pierwiastki biogenne a pozyskiwanie drewna

3. Wpływ zastosowanej technologii pozyskiwania drewna na poziom emisji substancji toksycznych do środowiska

4. Surowiec specjalny, warunki techniczne dla wybranych sortymentów

Klasyfikacja jakościowo-wymiarowa dokonuje podziału surowca wg jego wymiarów j jakości. Istnieją jednak przypadki, kiedy przemysł zgłasza zapotrzebowanie na drewno o warunkach technicznych odbiegających od norm przedmiotowych klasyfikacji jakościowo-wymiarowej. Mówimy wtedy o zapotrzebowaniu przemysłu na surowiec specjalny. Surowiec specjalny to każdy rodzaj drewna w stosunku do którego odbiorca ma inne wymagania w zakresie wymiarów lub wad drewna niż wymieniono w normach. Wymagania dotyczące warunków technicznych drewna specjalnego w niektórych przypadkach wyznaczają nowe granice w zakresie dopuszczalnego występowania wad oraz wymiarów drewna, w innych nieco obniżają wymagania odpowiednich klas jakości KJW.

W przeciwieństwie do norm, których przestrzeganie jest obowiązujące warunki techniczne dla drewna specjalnego mogą być dowolnie modyfikowane przez zainteresowane strony, tj nabywcę i sprzedawcę. W praktyce najczęściej jest zgłaszane zapotrzebowanie na drewno okleinowe, surowiec łuszczarski i słupy teletechniczne. Wiąże się to jednak z odpowiednim ( zwykle 20%) podniesieniem cen na ten surowiec w porównaniu do ceny drewna w klasie z której dokonujemy wyboru drewna.

1. Technologia produkcji drewna łuszczarskiego i oklein i związane z tym wymagania surowcowe

2. Zasady oceny procesów technologicznych

Powinna uwzględniać aspekty ekologiczne, ergonomiczne i ekonomiczne - zasada „3E”; celem dokonywania oceny jest uzyskanie efektywności ekonomicznej tego procesu gospodarczego przy zminimalizowaniu zagrożeń ergonomicznych i środowiskowej uciążliwości wykonanego zadania gospodarczego.

EKONOMIA – czasochłonność

- wydajność

- koszty bezpośrednie, pośrednie i całkowite

ERGONOMIA – obciążenia fizyczne,

- psychiczne,

- środowiskowe : drgania, hałas, spaliny (NDS – największe dopuszczalne

stężenie), mikrobiologiczne, światło, antropometryczne

- zagrożenia zdrowia i życia

EKOLOGIA – uszkodzenie drze, odnowień naturalnych i runa leśnego

- degradacja gleb,

- emisja hałasu,

- przemieszczanie i wycofywanie pierwiastków i masy organicznej,

- emisja substancji toksycznych,

- emisja CO

1. Porównaj ergonomiczne aspekty pozyskiwania drewna technologią ręczno-maszynową i zmechanizowaną

2. Ergonomiczne obciążenia pracą robotnika wykonującego pracę na międzypolu

3. Ekologiczne aspekty pozyskiwania drewna w czyszczeniach późnych i trzebieżach wczesnych

4. Pozyskiwanie drewna a pierwiastki biogenne

5. Ekonomiczna efektywność pozyskiwania drewna technologiami zmechanizowanymi i ręczno-maszynowymi

6. Wydajność w operacyjnym czasie pracy, wydajność w czasie zmiany roboczej

7. Pozyskiwanie drewna w górach

Zmechanizowane wskazuje na użycie maszyn wielooperacyjnych typu harvester oraz zrywkowych forwarderów jest możliwe w górach nawet do pochyłości terenu 70% - często wykorzystywane są łańcuchy (totalna ekwilibrystyka operatorów).

Powyżej 45% pochylenia terenu często stosowane są kolejki – na samochodzie montuje się maszt kolejki linowej przenośnej oraz nierzadko żuraw z głowicą harvestera.

Ściąganie drewna za pomocą pilota, głowica harvestera służy manipulowaniu oraz okrzesywaniu sztuki.

Manipulowanie liną – zasięg do 30 m w obie strony; nierzadko stosowane dodatkowe wciągniki na stokach co zwiększa zasięg prac.

Pamiętać, że zmechanizowane procesy to też szlaki operacyjne!!!

1. Pozyskiwanie drewna w drzewostanach liściastych

Pozyskiwanie buka harwesterem z głowicą do drzew liściastych CTL 40HW w przedrębnych, wycinanie szlaków operacyjnych, CP i TW, również z wykorzystaniem międzypola. W rębnych i bliskorębnych stosuje się pozyskanie ręczno – maszynowe, najczęściej zrywka forwarderem nasiębiernym, by zapobiegać jakimkolwiek uszkodzeniom

1. Pozyskiwanie drewna w drzewostanach rębnych i bliskorębnych

2. Podział klęsk żywiołowych

3. Procesy degradacyjne drewna w drzewostanach pohuraganowych

4. Zasady bezpiecznej pracy w drzewostanach pohuraganowych

5. Zasady postępowania administracji leśnej po wystąpieniu klęski (pyt. nr 26 egz. inż.?)

Inwentaryzacja wstępna – z samolotu lub śmigłowca w celu rozpoznania rozmiaru szkód i określenia ich lokalizacji.

Inwentaryzacja zasadnicza – przeprowadzona na podstawie zdjęć lotniczych oraz danych z planu zagospodarowania lasu, przy zastosowaniu metod analizy komputerowej tj.:

1. Inwentaryzacja wielkopowierzchniowa, umożliwiająca globalną ocenę zadań

2. Inwentaryzacja szkód w poszczególnych drzewostanach które przy wykorzystaniu danych planu zagospodarowania lasu oraz wyników z lat poprzednich, umożliwi sporządzenie szacunków brakarskich

3. Inwentaryzacja na podstawie obserwacji naziemnych – można stosować przy małych klęskach.

Niezależnie od prowadzonych inwentaryzacji pierwszym elementem powinno być przywrócenie przejezdności dróg, oraz usunięcie drzew zagrażających życiu ludzkiemu. Po rozeznaniu szkód i ich rozmiaru w nadleśnictwie należy opracować harmonogram działań, który określi:

• kolejność wykonywanych prac

• bilans niezbędnej siły roboczej i sprzętu

• rodzaj procesów technologicznych

• miejsce składania drewna

• możliwości zbytu

• czas wykonania prac w poszczególnych etapach i przewidywany termin zakończenia całej akcji uprzątnięcia szkód

Mając na względzie najlepsze wykorzystanie drewna likwidację należy rozpocząć od miejsc, gdzie surowiec przedstawia największą wartość. Ze względu na organizację prace należałoby rozpocząć od powierzchni największych kończąc na szkodach rozproszonych. Ze względu na aspekty ochronne należy uprzątać te drzewostany które stanowią bazę masowej rozmnoży szkodników wtórnych.

Postępowanie podczas klęski żywiołowej musi cechować się dobraną odpowiednio strategią. Rodzaje strategii:

- zorientowana na efektywność ekonomiczną

- zorientowana na ochronę lasu:

a) określenie priorytetów ( rezerwaty częściowe, chronione rośliny i zwierzęta)

b) bez określenia priorytetów.

Należy również określić potrzeby podczas wystąpienia klęsk żywiołowych. Określa się je na podstawie porównania z wcześniejszymi klęskami oraz zabezpieczenia potrzeb kadrowych, sprzętowych i składowania nadwyżek surowca. Pozyskane sortymenty należy zagospodarować. Sposoby zagospodarowania:

a) sprzedaż – ocenić na podstawie chłonności rynku

b)- dotychczasowym nabywcom na podstawie wyników z lat ubiegłych

- pozaregionalna – przy regionalnym charakterze klęski konieczność zastosowania konkurencyjnych cen

c) składowanie:

- u nabywców

- na własnych składnicach (należy uwzględnić koszty składowania, koszty budowy składnic, deprecjację drewna, pozwala jednak na wyeliminowanie strat wynikających z załamania rynku drzewnego)

Możliwość przechowywania drewna zatopionego w wodzie. Część drewna zatonie.

Zastrzeżenia:

1. nie prowadzić pozyskania przy braku możliwości zagospodarowania drewnem

2. dokonać aktualizacji planów w przypadku zmian uwarunkowań ich funkcjonowania

3. dokonywać analizy opłacalności umów

4. dokonywać analizy sytuacji rynkowej

5. koniczność podejmowania decyzji na szczeblu właściwym do rozmiaru i zasięgu szkód

1. Procesy degradacyjne drewna w drzewostanach, które uległy klęsce okiści

2. Procesy degradacyjne drewna w drzewostanach, które uległy powodzi

3. Pożary – podział, zagrożenia i procesy degradacyjne drewna

4. Zamieranie lasów, procesy degradacyjne drewna drzew na pniu

5. Gradacje owadzie i procesy degradacyjne drewna zaatakowanych drzew

6. Technologie pozyskiwania drewna w drzewostanach poklęskowych

7. Zagospodarowanie surowca drzewnego z drzewostanów poklęskowych

8. Przechowywanie drewna

przechowywanie drewna (użytkowanie lasu), okres przechowywania drewna. Przechowywanie drewna okrągłego po jego pozyskaniu powinno być skrajnie krótkie. W przypadku konieczności dłuższego przechowywania w celu zabezpieczenia drewna przed deprecjacją niezbędne jest przygotowanie specjalnych warunków. W zależności od przewidywanego czasu przechowywania drewno można składować krótkoterminowo i długoterminowo, na sucho i na mokro, a także na pniu lub u odbiorcy.

1. Przechowywanie drewna na wilgotno

2. Metody długoterminowego przechowywania drewna

przechowywanie drewna długoterminowe (użytkowanie lasu), przez długi okres drewno może być przechowywane wyłącznie na mokro, które polega na zraszaniu drewna zgromadzonego na mygłach lub jego zatapianiu. Część (około 10%) drewna zatopionego tonie.

Na ha powierzchni potrzeba 40 m sześciennych wody na godzinę, dążyć do utwardzenia powierzchni, aby zastosować obieg zamknięty wody.

Należy je natychmiast przerobić aby zapobiec pęknięciom czołowym i bocznym przechodzącym.

1. Metody krótkoterminowego przechowywania drewna

Krótkoterminowe przechowywanie – jeżeli drewno na mygle obłożone zostanie wilgotnymi matami, gałęziami, by zachować na dłużej jego wilgotność, zapobieganie pęknięciom z przesychania.

1. Drewno jako surowiec energetyczny (patrz pyt. nr 8)