HIGIENA ZWIERZĄT

Tadeusz Kośla

7.VI.2010r egzamin połówkowy

Literatura: R. Kołacz ,Z. Dobrzański –

Higiena zwierząt-SGGW

T. Kośla -Skrypt -,,Ćwiczenia z higieny zwierząt”

,,Higiena utrzymania zwierząt amatorskich”

Egzamin: hałas(akustyka bez fizyki)i oświetlenie (ultrafiolet)promieniowanie słoneczne!!!!!!!

Co będziemy nazywać znęcaniem się nad zwierzętami?- praca ponad siły, niewłaściwe karmienie, brak odpoczynku

Higiena wykład I 22.II.2010r.

• Minister rolnictwa i rozwoju wsi w dniu 2września 2003 r. wydał rozporządzenie ,,W sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich”, które to rozporządzenie staje się podstawą dla Inspekcji Weterynaryjnej egzekwowania przepisów niniejszej Ustawy.

• Osoba wykorzystująca zwierzęta do pracy ma obowiązek zapewnić im w ciągu każdej doby ,wypoczynek dla regeneracji sił ,właściwy dla danego gatunku.

• W rozdziale o zwierzętach wykorzystywanych do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych ,sportowych i specjalnych stwierdza się:

,,Warunki występów ,treningów i tresury oraz metody postępowania ze zwierzętami wykorzystywanymi do celów rozrywkowych ,widowiskowych ,filmowych, sportowych i specjalnych ,nie mogą zagrażać ich życiu i zdrowiu ani powodować cierpienia.”

• Zabrania się stosowania wobec zwierząt farmakologicznych i mechanicznych metod i środków dopingujących

• Zwierzęta powinny mieć zapewniony właściwy odpoczynek .Zabrania się w szczególności wykorzystania tych zwierząt bezpośrednio po transporcie ,bez regeneracji wypoczynkowo-ruchowej

• Zwierzętom należy zapewnić opiekę lekarsko-weterynaryjną.

• Zabrania się wykorzystywania zwierząt w widowiskach i sportach noszących znamiona okrucieństwa, w szczególności zabrania się organizowania walk z udziałem byków, psów i kogutów.

• Do tresury i pokazów dla celów widowiskowo-rozrywkowych mogą być wykorzystywane tylko zwierzęta urodzone i wychowane w niewoli i tylko takie którym mogą być zapewnione warunki egzystencji stosowne do potrzeb danego gatunku.

• Tresura zwierząt dla celów widowiskowo-rozrywkowych i obronnych może być prowadzona tylko przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje zawodowe ,w sposób nie powodujący cierpienia zwierzęcia.

• Nie wolno prowadzić tresury zwierząt wyłącznie w celu zwiększenia ich agresywności.

• Zabrania się zmuszania zwierząt do wykonywania czynności, które powodują ból lub są sprzeczne z ich naturą.

• Zabiegi na zwierzętach :

• Zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach są dopuszczalne dla ratowania ich życia lub zdrowia oraz dla koniecznego ograniczenia populacji i mogą być przeprowadzane wyłącznie przez osoby uprawnione.

• Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne wykonywane na zwierzętach lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji ,bądź związanych z nią schorzeń, mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby uprawnione , z zachowaniem koniecznej ostrożności i oględności, by ograniczyć ból

Uśmiercanie zwierząt

• Może być uzasadnione wyłącznie:

-Potrzebą gospodarczą

-Względami humanitarnymi

-Koniecznością sanitarną

-Nadmierną agresywnością ,powodującą bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego ,a także dla zwierząt hodowlanych lub dziko żyjących

-Potrzebami nauki , z zastrzeżeniem przepisów poprzedniego rozdziału

• W przypadku konieczności bezzwłocznego uśmiercania w celu zakończenia cierpień zwierzęcia ,potrzebę jego uśmiercania w celu zakończenia cierpień zwierzęcia ,potrzebę jego uśmiercenia stwierdza lekarz weterynarii, członek PZŁ ,inspektor organizacji społecznej ,której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt funkcjonariusz policji straży miejskiej lub gminnej ,straży granicznej, pracownik służby leśnej lub służby parków narodowych ,strażnik państwowej straży łowieckiej, strażnik łowiecki

• Zwierzę kręgowe w ubojni może zostać uśmiercone tylko po uprzednim pozbawieniu świadomości

• W ubojni wyodrębnia się pomieszczenia do przetrzymywania zwierząt oraz pomieszczenie do ogłuszania i wykrwawiania zwierząt

Zabrania się:

• Uśmiercania zwierząt w ostatnich 10%ciąży dla danego gatunku ,bezpośrednio poprzedzającym planowany termin porodu,48h po porodzie

• Uśmiercania zwierząt kręgowych przy udziale dzieci lub w ich obecności

• Wytrzebiania(patroszenia) oparzania, zdejmowania skóry ,wędzenia i oddzielania części zwierząt stałocieplnych przed ustaniem odruchów oddechowych i mięśniowych

• Uchylony!!!Wymogów określonych w ust. poprzednim nie stosuje się przy poddawaniu zwierząt szczególnym sposobom uboju przewidzianym przez obrządki religijne.

Środowisko naturalne i hodowlane zwierząt:

• Środowisko najkrócej można określić jako jedność zespołu otaczającego i żywego organizmu

• Za środowisko przyrodnicze uważamy zbiór ekosystemów naturalnych jak też ekosystemów przeobrażonych przez człowieka

• W chwili obecnej możemy przestawiać pojecie środowiska naturalnego i środowiska sztucznego do którego zaliczymy przekształcone przez człowieka środowisko hodowlane

• Higiena zwierząt zajmuje się środowiskiem hodowlanym.

• Zwierzęta podobnie jak człowiek żyją w tak zwanej geosferze –przyziemnej dwumetrowej warstwie atmosfery ,w której krzyżują się wzajemnie wpływy gleby i klimatu.

• Na zwierzęta wolno żyjące oddziałuje środowisko naturalne. Natomiast na zwierzęta gospodarskie środowisko sztuczne, zw. hodowlanym.

• Środowisko hodowlane jest to zespół współzależnych nieożywionych i ożywionych czynników otaczającej zwierzę przyrody ,których wpływ jest modyfikowany i uzupełniany przez człowieka i jego wytwory.

• Czynnikiem wiodącym w tym środowisku jest człowiek ,gdyż od jego umiejętności w dużym stopniu zależy ukształtowanie czynników środowiskowych

• Człowiek sam będąc czynnikiem środowiskowym wpływa na zwierzęta i ich zdrowie:

-Decyduje o ich lokalizacji w środowisku

-Sposobie żywienia i pojenia

-Jakości paszy

-Stosowaniu zasad utrzymania ,treningu, ewentualnej pracy i wzajemnie relacji zwierzę-opiekun ,co przy utrzymaniu zwierząt jest bardzo ważne dla osiągnięcia sukcesu.

Czynniki kształtujące środowisko bytowania zwierząt

Czynniki te wywierają znaczący wpływ na stan zdrowotny ,kondycję i produkcyjność zwierząt.

• Rozwój ras zwierząt oraz ich produkcyjność zależy od 3 czynników warunkujących postęp hodowlany

• Podstawowym jest genetyka ,pozostałe 2 to żywienie i higiena zwierząt, ostatnio łączone jako czynniki środowiskowe

• Działalność hodowlana człowieka wpłynęła na zmiany anatomiczne, fizjologiczne, zmiany produkcyjności zwierząt.

• Siłą sprawcza wszystkich zmian jest genetyka ,jednak dla wykazania możliwości genetycznych potrzebne jest zapewnienie właściwych warunków środowiskowych.

• Nie tylko do wykazania możliwości danej rasy ,ale także do jej przeżycia potrzebne są odpowiednie warunki środowiska.

Podział czynników środowiskowych:

• Z czynników środowiska wpływających na zwierzęta wyróżniamy czynniko nieożywione(abiotyczne) i organizmy żywe(biotyczne).

• Czynniki abiotyczne i biotyczne stanowią nierozerwalną całość ich wzajemne oddziaływanie powoduje zmiany środowiska i stwarza ciągle zmieniające się warunki życia.

• Czynniki nieożywione(abiotyczne) -czynniki klimatyczne i edaficzne(gleba i woda)

Do czynników klimatycznych kształtujących pogodę należy zaliczyć:

• Promieniowanie słoneczne

• Promieniowanie kosmiczne

• Promieniowanie elektromagnetyczne

• Jonizację powietrza

• Temperaturę

• Wilgotność i opady

• Ruch powietrza i wielkość ochładzania

• Ciśnienie atmosferyczne

• Zjawiska akustyczne

• Zjawiska elektryczne

• Skład chemiczny powietrza

• Zapylenie

Czynniki glebowe oddziaływają na zwierzęta poprzez rosnące na niej rośliny,które są pokarmem dla zwierząt. Gleba działa także jako podłoże ,może ona wpływac na odpowiednią budowę kończyn

• Odpowiednia budowa rogu kopyta lub racicy

• Odpowiedni kształt

Rodzaj gleby może wpływać na podatność wystąpienia pewnych chorób:

• Grzybiczych

• Bakteryjnych

Rodzaj gleby jest czynnikiem który musi być brany pod uwagę przy planowaniu:

• Budynków inwentarskich

• Wybiegów i okólników dla zwierząt

• Obiektów utrzymania dzikich zwierząt w niewoli

Woda ma duże znaczenie dla zwierząt jest wymagane pewne minimum wody pitnej potrzebne do przetrwania danego gatunku. Oprócz ilości ważna jest jej jakość-czystość.

• Wilgotność powietrza i opady będą czynnikami klimatycznymi ale woda pitna to czynnik edaficzny.

• Duża wilgotność gleb ciężkich powoduje konieczność specjalnych postępowań przy posadowieniu budynku przygotowania wybiegów ,pewne gatunki czy nawet rasy zwierząt uzyskają gorszą produkcyjność.

Wykład 3 1.III.2010r.

Wpływ czynników środowiskowych na zwierzę:

Hałas ,obsługa, wentylacja ,mikroklimat(jakość powietrza) oświetlenie, warunki transportu ,jakość podłogi, obsada, jakość paszy, jakość wody, dostęp do paszy i powietrza, higiena utrzymania (mikroflora)..

Klimat i pogoda

• Pogodę charakteryzuje zmienność zjawisk ,a klimat ich stałość oraz powolne zmiany

• Klimat umiarkowany oznacza się cyklicznością występowania pór roku , czyli sezonowością. W strefach klimatu umiarkowanego rozróżnia się typy klimatu (morski i lądowy)

• Klimat morski- odznacza się małymi wahaniami temperatur, zarówno dobowych jak i rocznych. Rocznie wahania temperatury tego klimatu rzadko przekraczają 15stopni Celsjusza. Lata są mało upalne. Czynnikami klimatu morskiego jest słońce , czyste powietrze oraz zmienny i niezbyt zimny wiatr działający na organizm jak masaż. Czynniki te podnoszą apetyt, wzmacniają sen, usprawniają termoregulację i hartują zwierzęta. Klimat morski wywiera dodatni wpływ na roślinność przez co łąki i pastwiska dobrze wegetują i dają pełnowartościową paszę.

• Klimat lądowy zwany kontynentalnym odznacza się znacznymi wahaniami temperatury w skali rocznej zbliżonymi do 60stopni C. Występują duże wahania dobowe temp. Nie tylko między dniem a nocą, ale także w ciągu dnia i nocy. Wiatry wieją słabiej, wilgotność powietrza jest niższa niż w klimacie morskim, czego następstwem jest mniej opadów i mgieł i pogodniejsze dni. W klimacie lata są suche i upalne a zimy ostre i długie. Promieniowanie słoneczne jest silniejsze niż w klimacie morskim.

• Szczególnym typem klimatu lądowego jest klimat górski .Cechujący się niższym ciśnieniem atmosferycznym i częstymi jego zmianami.

• W klimacie górskim występują stosunkowo duże natężenie promieniowania słonecznego przenikającego bez większych strat przez suche ,czyste i mniej gęste powietrze górskie.

• Mniejsze ciśnienie cząsteczkowe tlenu wpływa ogólnie korzystnie na zwiększenie liczby erytrocytów i hemoglobiny we krwi oraz na czynności narządu oddechowego.

• Intensywnie promieniowanie słoneczne, powoduje drażnienie skóry przez promienie podczerwone (IR) ,a także powoduje wzrost grubszej warstwy naskórka i większą ilość melaniny w skórze jako wynik silnego działania promieniowania ultrafioletowego (UV) te czynniki wpływają dodatkowo na elastyczność i wytrzymałość skóry , która staje się mocniejszą barierą dla czynników chorobotwórczych.

Warunki klimatyczne wpływają na zwierzęta i powodują zmiany pewnych cech:

• W klimacie gorącym:

• Skóra i włosy u zwierząt są ciemniejsze

• Sóra jest cieńsza z dobrze rozwiniętymi naskórkiem

• Róg kopytowy zbity ,ścisły, twardy i bardzo wytrzymały na podłoże

• Rogi na głowie większe

• Tkanka łączna podskórna cienka i dlatego skóra jest cienka

• Tłuszcz podskórny nie ma gdzie się gromadzić czyli nie jest mniejsza zdolność odkładania się tłuszczu , niż u zwierząt w klimacie chłodnym

• Zwierzęta mają słabo rozwinięty tułów ,długie kończyny i długą szyję

• Gruczoły potowe intensywnie wydzielają

• Zwierzęta są ruchliwe ,wytrzymałe, rześkie z dużym temperamentem,mają mały apetyt

• W klimacie chłodnym, bardziej wilgotnym:

• Naskórek jest cieńszy

• Skóra jest grubsza

• Tkanka łączna podskórna zawiera więcej tłuszczu

• Tułów jest lepiej rozwinięty

• Krótsze kończyny i szyja

• W klimacie polarnym krótsze ą kończyny i szyja a lepiej rozwinięte są środkowe partie ciała ze względu na umieszczone tu narządy które aby mogły więcej wytwarzać ciepła.

Wszystkie czynniki klimatyczne wywierają wpływ na organizm .Wpływ ten może być bezpośredni przez działanie promieniowania ,zmian ciśnienie, wiatru. Wysoka temp. Może spowodować poważnie zaburzenia w termoregulacji oraz podobnie jak niska temperatura obniżenie produkcyjności zwierząt.

W okresie ostrej zimy u zwierząt może wystąpić obniżenie odporności humoralnej wskutek gorszego żywienia.

• Pogoda oddziałuje też pośrednio na zwierzę poprzez jej wpływ na rozwój drobnoustrojów warunkowo chorobotwórczych i chorobotwórczych oraz pasożytów i żywicieli po średnich

• Długotrwałe susze i upalne pogody powodują m.in. wysychanie błon śluzowych i pojawienie się dużych ilości pyłów w powietrzu i tym samym wpływają na zmniejszenie odporności na zakażenie dróg oddechowych.

• Warunki pogodowe oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy i powodują stałe zmiany w układzie naczyniowym, zwłaszcza obwodowym i w gruczołach potowych skóry ,ćwiczą c sprawność termoregulacji skóry, a także wpływają na przemianę materii i ogólny stan zdrowia.

• Zwierzęta młode ,słabe i wycieńczone oraz zwierzęta utrzymywane w jednolitym klimacie są mało odporne na zmiany pogody

• Choroby zależne od czynników klimatycznych nazwano meteorotropowymi występują one sezonowo

• Wszelkie zmiany warunków klimatycznych i pogodowych są czynnikami prowadzącymi do powstania u zwierząt w różnym czasie i w różnym stopniu odpowiednich mechanizmów regulacyjnych oraz wytwarzania nowych odruchów obronnych i czynności. Organizm zwierzęcy ma zdolność wytwarzania odruchów warunkowych i bezwarunkowych jako stałych połączeń miedzy zmiennymi czynnikami otaczającego go środowiska i odpowiadającymi im reakcjami organizmu.

• Im częstsze są te zmiany i im dłużej oddziałują na organizm tym słabiej zwierzę zaczyna na nie reagować czyli organizm w pewnych granicach przystosowuje się do nowych warunków zewnętrznych.

Związki produkcji zwierzęcej z produkcją roślinną

• Od zarania cywilizacji rolniczej produkcja zwierzęca była powiązana z produkcją roślinną poprzez wykorzystanie obornika ,używanie zwierząt jako sprzedaniu do prac polowych , do transportu płodów rolnych do młocki i poruszania urządzeń nawadniających a jednocześnie dokarmianie zwierząt paszami z produkcji roślinnej

• W XX wieku przy specjalizacji i tworzeniu ogromnych ferm tzw. Przemysłowych nastąpiło rozluźnienie związków produkcji zwierzęcej i roślinnej

• Obecnie jedynie przeżuwacze , z racji dużej ilości materii organicznej potrzebnej do żywienia , SA ściśle związane terytorialnie z produkcją roślinną.

• Można podsumować ,że związki produkcji zwierzęcej i roślinnej zmieniły się, mimo ,że nadal istnieją nie są tak uzależnione terytorialnie.

Aklimacja, aklimatyzacja i adaptacja zwierząt

• Zjawiska chwilowego lub stałego przystosowania się zwierzęcia do zmienionych warunków środowiska nazywamy aklamacją, aklimatyzacją i adaptacją.

• Aklimacja -jest to przystosowanie się zwierzęcia do chwilowo zmienionych warunków otoczenia .Najczęściej jest to zmiana w termoregulacji w skutek zadziałania zimna .Polega ona głównie na zwiększonej sekrecji katecholamin i hormonów tarczycy, a także glukagonu , regulujących procesy spalania węglowodanów i tłuszczów.

• Aklimatyzacja – całokształt procesów fizjologicznych i zmian morfologicznych będących wyrazem przystosowania się zwierzęcia do zmienionych warunków środowiska ,zwłaszcza warunków klimatycznych

• Aklimatyzacja objawia się wzrostem podstawowej przemiany energii i produkcji ciepła

• U zwierząt aklimatyzowanych do warunków o niskiej temperaturze zmienia się izolacyjność skóry (puchowe owłosienie, odkładanie się tłuszczu, zmniejszenie ukrwienia skóry)

• Proces aklimatyzacji przebiega tym dłużej i trudniej , im bardziej różnią się warunki pierwotnego środowiska i te do których dany organizm aię aklimatyzuje.

• Aklimatyzacja zależy także od zdolności adaptacyjnych danego organizmu.

• Jako zaaklimatyzowane rozumie się te organizmy ,które w nowych warunkach zachowują swoje cechy użytkowe.

• Adaptacja to wytworzenie się dziedzicznych właściwości przystosowawczych , tak fizjologicznych jak i anatomicznych w obrębie populacji w zmienionych warunkach środowiska.

• Nowe cechy utrwalają się gdy zmieniony czynnik działa przez wiele pokoleń.

• Adaptacja polega na przeobrażeniu puli genetycznej populacji poprzez długotrwałe działanie nowego czynnika prowadzące do selekcji naturalnej usuwającej z populacji osobniki genetycznie gorzej przystosowane ,a rozpowszechniają lepiej przystosowane.

• Adaptacja –stanowi istotę ewolucji organizmów. Organizm zwierzęcy przebywając przez szereg pokoleń w określonym klimacie przystosowując się stopniowo do niego.

• Poszczególne rasy zwierząt zostały wytworzone w określonym klimacie i są so niego przystosowane .Zmiana warunków klimatycznych czy geograficznych wymaga aklimatyzacji danych zwierząt ,a w następnych pokoleniach adaptacji do tych warunków.

• Podsumowując Aklimacja i aklimatyzacja dotyczy przystosowania się pojedynczych osobników do nowych warunków otoczenia. Takie przystosowanie oznacza wykorzystanie fiozjologicznych i behawioralnych systemów regulacyjnych umożliwiających zwierzęciu radzenie sobie w zmienionych warunkach.

• Adaptacja dotyczy rasy, czasem gatunku. Oznacza sterowany przez hodowców proces ewolucji ras zwierząt w poszczególnych gatunkach zwierząt gospodarskich i domowych. Służy on wykształceniu się w kolejnych pokoleniach struktur morfologicznych procesów fizjologicznych i cech behawioralnych odpowiadających zmiennym warunkom środowiska i potrzebom człowieka

• Te zwierzęta ,które dostosowały się do warunków środowiska charakteryzując się także wyższą produkcją przydatną dla człowieka.

Człowiek jako czynnik środowiska hodowlanego:

• Człowiek jako gatunek był od początków swojego istnienia naturalnym składnikiem ekosystemu ,tak jak i wszystkie zwierzęta .Jego rola w biocenozie została określona jako konsumenta i drapieżnika.

• Człowiek zajmuje naczelne stanowisko w przyrodzie ożywionej, poddaje swemu panowaniu inne jednostki przyrody ożywionej, wpływa także na przyrodę nieożywioną.

• Niezależnie od sporów filozoficznych ,kim jest człowiek w przyrodzie: panem przyrody, cząstką przyrody czy wytworem przyrody- człowiek jest ,,skazany” na przyrodę i odwrotnie ,przyroda na człowieka.

• Stosunek człowieka do przyrody powinien być partnerski , czyli człowiek musi z przyrodą współżyć , współdziałać, współpracować.

• Przyroda od zarania dziejów ludzkich była i nadal jest miejscem bytowania i żywicielką człowieka .Jest to środowisko wspólne tak dla człowieka jak i zwierząt.

• Człowiek dzięki swemu intelektowi udomowił zwierzęta i rozpoczął ich hodowlę. Człowiek dzięki oswojeniu zwierząt opanował coraz silniej przyrodę.

• Udomowienie zwierząt stanowi niewątpliwie wielki skok w rozwoju człowieka i jego możliwości.

• Termin higiena w odniesieniu do ludzi bywa używany na określenie wymagań w stosunku do środowiska lub działań ludzkich mających na celu umacnianie zdrowia.

• Higiena człowieka i zwierząt –jedność w nakierowywaniu na badanie środowiska:

• Bytowania ,życia tak człowieka jak i zwierząt.

Wpływ warunków środowiskowych na gospodarkę cieplną i stan organizmu zwierzęcego:

• Ssaki i ptaki są zwierzętami homeotermicznymi, czyli stałocieplnymi .Są zdolne utrzymywać stała temperaturę ciała mimo jej wahań w otoczeniu .Stała temp. Poszczególnych narządów ,a także tzw. Przeciętna temp. Wewnętrzna organizmu mogą być utrzymywane ,jeżeli przyrost ciepła będzie zrównoważony jego strata.

• Utrata ciepła z org. Odbywa się przez promieniowanie ,przewodzenie, przenoszenie z ogrzanym powietrzem ,parowanie z powierzchni skóry i dróg oddechowych , a także ciepło oddane z kałem i moczem.

• Termoregulacja to zdolność organizmu do utrzymania stałej temperatury wewnętrznej .Pojęcie stałej temperatury wewnętrznej jest względne ,gdyż w zależności od miejsca pomiaru występują kilkustopniowe różnice.

• Termoregulacja chemiczna-to zdolność zwiększania lub ograniczania ciepła na drodze przemiany materii. Niska temp otoczenia jest silnym stymulatorem przemiany energii. Zwierzęta na ziemi żyją w temp. Od -80stopni do +60 stopni Celsjusza i organizmy stałocieplne zachowują stała temp. Ciała.

• Źródłem ciepła w organizmie są procesy spalania .

WYKŁAD 4 8.III.2010r.

Jonizacja powietrza

Zjawisko jonizacji:

• Problem promieniowania jonizującego w biosferze nie stanowi osobliwości wiku energii jądrowej. Od chwili powstania życia na Ziemi podlegało ono działaniu promieniowania jonizującego, które pochodzi z dwóch źródeł: pierwsze to promieniowanie kosmiczne, drugie to zanieczyszczenia skorupy ziemskiej i atmosfery pierwiastkami promieniotwórczymi

• Dzięki właściwościom ochronnym ozonosfery do biosfery dociera tylko minimalna część promieniowania , natomiast na wysokości 20km od powierzchni Ziemi wielkości promieniowania są wyższe 50 razy.

• Niektóre rodzaje promieniowania oddziałują na materię, powodując zmiany równowagi w materiale napromienianym, polegające na tzw. Jonizacji lub wzbudzaniu atomów , jest to promieniowanie jonizujące.

• Jonizacja polega na uwalnianiu z atomu cząsteczki elementarnej ,c zyli elektronu. Wskutek tego z pierwotnie obojętnego elektrycznie atomu powstaje wolny jon ujemny ( elektron) i dodatnio naładowana pozostałość tj. atom pozbawiony jednego ładunku ujemnego. Wzbudzanie atomów zachodzi natomiast wtedy , gdy ilość energii jest niedostateczna dla wywołania procesu jonizacji, a dawka promieniowania wprowadzona do atomu zostaje zużyta do przeniesienia jednego z elektronów na tor.

• Promieniowanie jonizujące można podzielić na 2 rodzaje :

• Cząstkowe ( korpuskularne) którego nośnikami są cząstki elementarne o różnej budowie , masie itp.: neutrony ,protony…..(?)

• Zjawisko jonizacji powietrza polega na powstaniu dodatnich i ujemnych jonów z cząstek obojętnych, np. drobin gazów ,pyłów .Mechanizm powstawania jonów w powietrzu polega na oderwaniu elektronu od cząstki lub atomu. Następuje podział na część atomu o ładunku dodatnim oraz elektrony o ładunku ujemnym.

• Jonizacje powietrza wywołuje szereg czynników

Do źródeł naturalnych należą:

• Promieniowanie kosmiczne

• P. ultrafioletowe słońca

• P. roentgena

• Pierwiastki promieniotwórcze zawarte w atmosferze , hydrosferze i litosferze

• Zjawiska fotoelektryczne

• Wyładowania elektryczne

• Jonizacja powietrza powstająca wskutek rozpylania wody tzw. efekt Lenarda np. brzeg morski, wodospady

• Rozkład materii organicznej

• Zjawiska tarcia np. przy przepływie gazów o otaczające powietrze

• Ciekawym problemem jest wytwarzanie jonizacji powietrza przez rośliny np. lasy świerkowe ma także rośliny doniczkowe

Sztucznymi źródłami będą:

• Reakcje chemiczne spalania i utleniania

• Instalacje grzewcze i wentylacyjne

• Linie przesyłowe wysokiego napięcia

• Stacje przekaźnikowe ( transformatory)

• Silniki elektryczne

• Kineskopy ( TV, komputery)

• Przemysłowe pyły i gazy promieniotwórcze

Procesy jonotwórcze przebiegają nieustannie ,ale zachodzi równocześnie ich niszczenie ( tzw. Rekombinacja).Jony o przeciwnych ładunkach elektrycznych łączą się wskutek przyciągania i powstaje cząstka obojętna. Szybkość rekombinacji zależy od liczby zderzeń między jonami o przeciwnych ładunkach.

Jony dodatnie to najczęściej H +(H₂O)_n i H₃O⁺(H₂0)_n natomiast jony ujemne to O₂( H₂O)n i OH^-( H₂O)_n

W atmosferze występują 3 grupy jonów:

• Jony małe zwane lekkimi , najruchliwsze ,które składają się z kilku- kilkunastu cząsteczek powietrza i posiadają jeden ładunek elektryczny .Na procesy biologiczne największy wpływ wywierają właśnie te jony

• Średnie

• Ciężkie

Znaczenie biologiczne przypisuje się nie tylko liczbie jonów ,ale tez stosunkowi liczbowemu jonów dodatnich do ujemnych. Duża ilość znajduje się w czystym powietrzu górskim , w pobliżu wodospadów.

Dla życiowych czynności org. Jonizacja powietrza ma duże znaczenie. Jony ujemne: Powodują lepsze samopoczucie, zwalniają procesy przemiany materii, obniżają ciśnienie krwi

W powietrzu dla zwierząt w których jest wysoka wilgotność duże zapylenie, i występuje duża ilość drobnoustrojów, obniża się ilość jonów ujemnych. Także w powietrzu zanieczyszczonymi gazami i pyłami ilość ta jest znikoma. Prowadzone są badania nad sztuczną jonizacją pomieszczeń przy pomocy generatorów jonów, zwanych jonizatorami. Sztuczna, ujemna jonizacja w pomieszczeniach może znaleźć w przyszłości szerokie zastosowanie ze względu na korzystny wpływ na zdrowie i produkcje zwierząt.

Na podstawie dotychczasowych wyników eksperymentów można stwierdzić działanie sztucznej ujemnej jonizacji:

• Poprawia przyrosty masy ciała opasów i tuczników

• Zwiększa wydajność mleka krów

• Zwiększa nieśność kur

• Poprawia jakość runa owiec

• Wzmacnia aktywność płciowa rozpłodników

• Wzmacnia odporność organizmu poprzez zwiększenie procesów hemopoezy i fagocytozy oraz zwiększenie ilości globulin

• Przyspiesza proces gojenia się ran

• Zmniejsza śmiertelność w stadach zwierząt

Promieniowanie słoneczne

Bilans energii słonecznej i stała słoneczna

• Głównym źródłem promieniowania dla ziemi jest słońce

• Temperatura rozpalonej powierzchni słońca przekracza 6000stopni C

• Czynnikiem umożliwiającym życie jest atmosfera , która zatrzymuje , rozprasza i odbija promienie słońca

• Bilans energii słonecznej wysyłanej w kierunku Ziemi przedstawia się według Baura- Philipsa następująco:

-43% energii pochłania kula ziemska

-42% energii jest dobite w atmosferze i od powierzchni Ziemi

-15% energii jest wchłonięte w atmosferze

• Bezwzględna wartość energii jaką otrzymuje Ziemia charakteryzuje stała słoneczna , która wynosi 1380 W/ m²

Filtr atmosfery-ochrona Ziemi przed promieniowaniem

• Ilość energii słonecznej docierającej do Ziemi zależna jest także od kąta , pod jakim dochodzą promienie

• Promienie przechodząc przed atmosferę tracą dużą część swej energii poprzez wchłanianie i odbijanie przez ozon, parę wodną ,pył, dym

• Całość promieniowania elektromagnetycznego docierającego do atmosfery ziemskiej z przestrzeni kosmicznej i słońca obejmuje promienie o długości od 10 ^{– 16} do 10⁶

Promieniowanie to w zależności od długości fali można podzielić na promieniowanie:

• Kosmiczne

• Gamma

• Rentgenowskie

• Ultrafioletowe (UV)

• Świetlne

• Podczerwone (IR)

• Radiowe

• Cechą specyficzną atmosfery jest wybiórcze zatrzymywanie fal elektromagnetycznych . Atmosfera spełnia dla ziemi funkcję filtru promieniowania, porównywalnego z filtrem ołowiowym o grubości 90cm

• W filtrze są 2 „okna” w których zakresy pewnych fal są w 80% przepuszczane

• Pierwsze „okno” obejmuje:

-część ultrafioletu

-cały obszar światła widzialnego dla człowieka

-zakres podczerwieni bliskiej światłu

• Drugie „okno” przepuszcza promieniowanie o długości 1 cm d 100m czyli fale radiowe ultrakrótkie i krótkie

• Przez atmosferę przepuszczane są w dużym % te rodzaje promieniowania które dla świata ożywionego są niezbędne ,a szkodliwe i zbędne są nieprzepuszczane(?)

Promieniowanie słoneczne docierające do ziemi(podsumowanie)

-promienie UV do ziemi docierają fale o długości od 280 do 400nm, promieniowanie to stanowi ok. 1% promieniowania docierającego

-promienie widzialne -swiatło- od 400-76 nm, stanowi ok. 39% promieniowania

-promieniowanie podczerwone (IR) od 760- 2300nm stanowi ok. 60% promieniowania docierającego do powierzchni ziemi

-jedynie fale o długości 400 do 760 nm są widzialne dla oka ludzkiego i określane jako światło

Wpływ promieniowania UV na zwierzęta:

• Jest ono niewidoczne dla oka ludzkiego

• Natężenie zależy od kąta padania promieni słonecznych , zmiana kąta z 15^O na 60^O powoduje 20- krotny wzrost natężenia promieniowania UV , gdy ogólna ilość energii wzrasta o 20%

• Przy wznoszeniu się ku górze natężenie UV wzrasta o 3-4 % na każde 100m

• Największe natężenie UV występuje w czerwcu ,a potem w maju, lipcu i sierpniu w godzinach południowych

• Zimą promienie nadfioletowe są prawie w całości pochłaniane przez atmosferę

Promienie UV dzielimy na 3 frakcje o różnym działaniu:

Frakcja „A „o dł. Od 400- 320nm

• Są to fale przenikające przez szkło

• Mają możliwość rumienienia skóry , powodują intensywną i długo utrzymującą się opaleniznę

• Ultrafiolet A wnika w głąb skóry do 2 mm , do tkanki podskórnej , zależy od zrogowacenia naskórka i karnacji skóry czyli zawartości w skórze melaniny

• Fale UVA stanowią 80% naturalnego promieniowania nadfioletowego

• Powodują szereg alergii słonecznych

• Zwiększają rakotwórcze działanie promieniowania UVB

• Promieniowanie UVA stymuluje powstawanie w skórze wolnych rodników

• Niszczy także włókna kolagenu i elastyny

• Frakcja UVA uważane jest u ludzi za główny czynnik starzenia się skóry

Frakcja B o długości od 320 do 280nm

• Stanowi 20% naturalnego UV

• Fale te są najważniejsze biologicznie

• Mają one zarówno działanie lecznicze jak i szkodliwe

• Ma zdolność przeprowadzenia prowitaminy D ( 7- dehydrocholesterolu) w witaminę D3 , przemiana ta następuje w skórze zwierząt

• Witamina D ma podstawowe znaczenie w gospodarce wapniowo-fosforowej organizmów zwierząt

• Witamina D może być zastąpiona witaminą D2 powstającą z ergosterolu w roślinach pod wpływem naświetlenia ich UVB

• Kolejne hydroksylacje w organizmie zwierzęcym prowadzą do wytworzenia kalcytriolu , czyli hormonu witaminy D3 , który odpowiada za prawidłowe wykorzystanie związków mineralnych w procesach kostnienia

• Przyczyną niedoboru witamin z grupy D jest brak dostępu promieni UVB do skóry zwierząt(utrzymanie zwierząt w pomieszczeniach bez wybiegów , u owiec długa wełna) ,a także zbieranie siana przy złej pogodzie

• Takim zwierzętom dla przeciwdziałania objawom krzywicy należy podawać w paszy witaminy z grupy D

• Przykładem mogą być stosowane powszechnie technologie utrzymania drobiu (niosek i brojlerów)bez dostępu światła słonecznego

• U gadów witamina D podawana z paszą prawdopodobnie nie jest przyswajana , trzeba im zapewnić kąpiele słoneczne lub sztuczne promienniki UV ( żółwie, legwan zielony , warany)

• U psów prawdopodobnie zupełnie nie występuje synteza witaminy D₃, pod wpływem UV i wraz z pasza trzeba im podać cała potrzebną ilość witaminy D₃

• Promienie nadfioletowe powodują rozpad białka w skórze skutkiem tego powstają związki czynne biologicznie ( m.in. histydyna) , które przez uczynnienie gruczołów dokrewnych wpływają pobudzająco na przemianę materii.

• Promienie UVB mają też właściwości wywołania odczynu rumieniowego z następową pigmentacją skóry

• Dla ochrony głębszych warstw skóry warstwa naskórka staje się grubsza

• Ze znajdujących się w skórze cząsteczek histydyny pod wpływem melanotropiny powstaje barwnik melanina.Melanina ma za cel niedopuszczenie zbyt dużych ilości promieni UV do głębszych warstw skóry .Jeżeli zwierzę nieprzystosowane do ilnego promieniowania słonecznego zostanie przez długi okres poddane jego działaniu, to dochodzi do przewagi procesów rozpadu w komórkach skóry , z koniecznością odporowadzania dużych ilości produktów rozpadu , może to wywołać miejscowe procesy zapalne , skutkujące spadkiem produkcyjności i obniżeniem odporności ogólnej organizmu

• UVB wnika w głąb skóry najwyżej na głębokości 0,5 mm, czyli jest zatrzymywany w naskórku i skórze własciwej

Wykład 6 22.III.2010r.

Zjawiska akustyczne(ważne)

Zwierze otrzymuje informacje o otaczającym go świecie za pośrednictwem zmysłu słuchu

Słyszenie jest efektem wywołanym przez bodziec mechaniczny, jakim jest drganie.

Nośnikiem informacji jest fala dźwiękowa inaczej akustyczna. Fala akustyczna może być opisana na podstawie:

-amplitudy

-częstotliwości

-składu widma itp.

Fala dźwiękowa może stać się zjawiskiem niepożądanym ,przykrym , dokuczliwym , a nawet szkodliwym dla zwierzęcia i w takim przypadku uznajemy ją za hałas.

Bodziec akustyczny po wniknięciu do narządu słuchu jest odbierany przez ucho zwierzęcia które przetwarza sygnały fizyczne fali akustycznej na ciągi impulsów bioelektrycznych przekazywanych nerwem słuchowym do ośrodkowego układu nerwowego.

Jednostką ciśnienia akustycznego w układzie SI jest Paskal(Pa). Z przyczyn praktycznych używa się jednostki sto razy większej czyli hektopaskala (hPa)

Legalną jednostką ciśnienia akustycznego nie należącą do układu SI jest decybel(dB)

Decybel jest jednostką charakteryzującą względne natężenie dźwięku , które określa logarytm dziesiętny dwóch różnych wartości natężenia dźwięku.Za dolny punkt skali przyjęto brak odczuwania dźwięku (0dB) a za górny punkt skali uczucie bólu(130dB) ze względu na bardzo duża rozpiętość skali wartości i wyrażono logarytmicznie.

Natężenie dźwięku służy do oceny energii przenoszonej przez falę dźwiękową. Natężenie dźwięku wzrasta przy większej gęstości energii i prędkości fali.

Prędkość fali jest różna dla ciał stałych, cieczy i gazów .Dla przykładu prędkości fali w różnych ciałach:

• Powietrze ( 20^oC) 340m/s

• Woda (25^oC) 1500m/s

• Miedź (20^oC) 3700m/s

Poziom natężenia dźwięku – wyraża się w decybelach (db) ,Poziom natężenia dźwięku można zastąpić poziomem ciśnień akustycznych.

Częstotliwość- jest to liczba odkształceń fali( drgań) w jednostce czasu. Jednostką jest herc (Hz) czyli jedno drganie na sekundę 1Hz= 1x s-1

Wysokość dźwięku – związana z częstotliwością. Im większa jest częstotliwość drgań , tym ton jest wyższy.

Zakres słyszalnych częstotliwości dla ucha ludzkiego obejmuje dźwięki od 16 Hz do 20000Hz(20kHz)

Drgania o częstotliwości niższej od 16Hz nazywamy infradźwiękami ,są one słyszalne dla niektórych gatunków zwierząt:

• Słonie

• Wieloryby

• Ryby

• Meduzy

• Niektóre owady

Ważne są także ze względu na działanie szkodliwe. Dźwięki o częstotliwości wyższej od 20000 Hz(20kHz) nazywamy ultradźwiękami, jest wiele gatunków zwierząt , które odbierają , a także wydają dźwięki w tym zakresie.

Dokładne granice zakresu słyszalności są , oprócz różnic gatunkowych i osobniczych czynnikiem wpływającym na zakres słyszalności jest wiek , tak u ludzi jak i zwierząt wraz z wiekiem górna granica słyszalnych częstotliwości ulega obniżeniu.

Zakres częstotliwości słyszalnych:

• Pies 16-30000Hz

• Kot 60-100000Hz

• Delfin do 150000Hz

• Nietoperz 1000- 400000Hz

• Żaba 50-10000Hz

• Mysz do 100000Hz

Manaty słyszą tylko ultradźwięki ,więc nie słyszą np. silnika motorówki.

Zwierzęta odbierające infradźwięki: meduzy, ryby, słonie, niektóre owady, człowiek, pies, nietoperz ,pasikonik.

Wpływ drgań na organizmy żywe:

Ultradźwięki

Nazywamy fale mechaniczne występujące w ośrodkach gazowych , ciekłych i stałych. Zwierzęta odbierające ultradźwięki czasem nie słyszą tonów o niższej częstotliwości. Ultradźwięki są wykorzystywane w działalności człowieka:

-w nawigacji i rybołówstwie

-różne źródła fal mają zastosowanie w myjniach, emulgatorach, zgrzewarkach, drążarkach i defektoskopach

W medycynie coraz powszechniej używa się ultrasonografów podobnie w zootechnice do oceny wartości mięsnej żywych zwierząt zastosowano sondy ultradźwiękowe i nowoczesne ultrasonografy.

Fala ultradźwiękowa podobnie jak dźwiękowa rozchodzą się w różnych ciałach np. tkankach org. Zwierzęcego wywołuje w miejscach zagęszczeń zwyżki ciśnienia a w miejscach rozrzedzeń zniżki

W ośrodku niejednorodnym , a takim jest organizm zwierzęcia na rozchodzenie się fal wpływają dodatkowe czynniki wynikające z praw akustyki.

Na ciecze i ciała stałe ultradźwięki działają powodując 3 efekty mechaniczny, cieplny i fizykochemiczny.

Efekt mechaniczny zależnie od częstotliwości i amplitudy fal ultradźwiękowych w miejscach zagęszczeń i rozrzedzeń dochodzi do wzrostu względnie spadku ciśnienia.

Przy odpowiednim natężeniu i częstotliwościach stosunkowo niewysokich prowadzi do destrukcji ośrodka poddanego ultradźwiękom .

Pierwotnym efektem jest zjawisko kawitacji czyli tworzeniu się w cieczach drobnych jamek próżniowych w miejscach rozrzedzeń i spadków ciśnienia.

W roztworze Koloidalnych natomiast zachodzi zjawisko tyksotropowe czyli przechodzenie żelu w zol.

Mechaniczne działanie ultradźwięków pozwala na uzyskiwanie emulsji nie mieszających się cieczy oraz aerozoli o dużym stopniu rozdrobnienia kropelek.

W pewnych warunkach ultradźwięki mogą powodować koagulację np. elektrolity wytrącające pyły emitowane przez zakłady przemysłowe.

Efekt termiczny .Ultradźwięki maja duże znaczenie terapeutyczne. Fala dźwiękowa wysyłana w głąb tkanek natrafiając na granice tkanki np. między tkanką mięśniową ,a kostną jest odbijana , przy czym energia fali ultradźwiękowej jest w dużym stopniu pochłania i zamieniana jest w energię cieplną.

Część leczniczego działania ultradźwięków zależy od podwyższenia temperatury tkanek.

Efekt fizykochemiczny .Ultradźwięki mogą przyspieszać reakcje chemiczne i katalizować pewne procesy np. powodują rozpad dużych cząsteczek białkowych

Zwiększają dyfuzję poprzez półprzepuszczalne błony komórkowe

Zwiększają jonizację roztworów wodnych z wytworzeniem wolnych rodników.

Działanie ultradźwięków na roztwory wodne jest podobne do radiolizy wody spowodowanej przez promieniowanie radioaktywne.

Biologiczne działanie ultradźwięków

W mniejszych natężeniach powodują krążenie cytoplazmy zwiększenie przepuszczalności błony komórkowej i tworzenie wakuoli. Przy dużym natężeniu ultradźwięków dochodzi do:

-deformacji jądra komórkowego

-przerwania błony komórkowej

-rozpadu komórki

-bakterie ulegają zlepieniu lub rozbiciu na fragmenty

Wpływ na tkanki i narządy:

• Zmiany w tkankach są bardzo istotne – odnoszą się do przemian biochemicznych

• Podnosi się pH

• Zmienia się równowaga jonowa, osmotyczna, koloidalna

• Prowadzi do zmian w aktywności enzymów

• Dochodzi do rozpadu białek z powstaniem histaminy

• Temperatura tkanek podnosi się

• Lepsze ukrwienie tkanek

Ultradźwięki działają na tkanki:

• Znosząc ból

• Skurcze

• Stany zapalne

• Przyspieszają resorpcję

Na skórze mogą powstać oparzenia.

Inne działanie:

• W kościach ultradźwięki powodują silne przegrzanie okostnej

• Czasem mogą powodować odwapnieniu

• Wady wrodzone szkieletu- działanie na strefy wzrostowe kości u płodów

• Duże natężenia mogą uszkadzać szpik i śledzionę

• W układzie krążenia wywołują rozszerzenie naczyń , mogą jednak wywołać ich skurcze

• W układzie pokarmowym duże natężenia stwarzają niebezpieczeństwo perforacji , a także uszkodzeń wątroby

• Niebezpiecznie podnoszą temperaturę

• Powodują uszkodzenia narządów zmysłu ( zwłaszcza oka)

• Mogą indukować szybszy rozwój nowotworów.

Infradźwięki

• Określa się fale dźwiękowe o częstotliwości niższych niż słyszalność ucha ludzkiego

• Źródłem naturalnych infradźwięków w przyrodzie są wiatry , sztormy, pioruny, ruchy tektoniczne Ziemi

• Człowiek jest powodem wytwarzania infradźwięków przez silniki wysokoprężne , sprężarki , duże wentylatory

• Infradźwięki spotyka się w halach fabrycznych, na statkach ,łodziach podwodnych

• Infradźwięki są słabo tłumione w ośrodkach przenikają przez ściany i rozchodzą się na duże odległości

• Przenikliwość jest główną przyczyną trudności przy zabezpieczeniu organizmów żywych przed ich działaniem .

• Powodują rezonans wewnętrznych narządów

• U zwierząt stwierdzono:

-pękanie naczyń krwionośnych

-krwotoki

-zatrzymanie akcji serca

• U ludzi stwierdzono :

-bóle głowy

-Niepokój

-Bezsenność

-Nerwice

-mdłości , omdlenia

-zaburzenia pracy serca

• W zakresie częstotliwości infradźwięków występują niebezpieczne dla organizmów żywych wibracje. Jako wibracje określa się drgania przenoszone na organizmy żywe przez bezpośredni kontakt z układem drgającym. Może dochodzić do rezonansu narządów wewnętrznych , a przy dłuższym działaniu do wywołania choroby wibracyjnej.

WYKŁAD 7 12.IV.2010r.

Wybiegi: powinny być usytuowane przy budynku:

• Nasłonecznione w okresie zimowym

• Osłonięte w okresie zimowym

• Osłonięte pasami zieleni, płotami lub innymi zabudowaniami od strony najczęściej panujących wiatrów

• Na terenie łatwo przepuszczalnymi , nie podmokłym o niewielkim spadku w kierunku przeciwnym do budynku inwentarskiego

• Jeśli teren jest mało przepuszczalny to wybieg należy utwardzić

• Nawierzchnia powinna być równa , trwała ,ale nie śliska

• Łatwa do oczyszczania , okresowego odkażania i dehelmintyzacji

• Na wybiegach powinny być zainstalowane wodociągi doprowadzające wode do koryt lub samoczynnych poideł

• W przypadku chowu alkierzowego bez używania pastwisk , w okresie letnim na wybiegach powinny być również żłoby do zadawania paszy.

• Wybiegi musza być tak ogrodzone aby nie powodowa urazów mechanicznych

• Wybieg może być podzielony na kilka sektorów

• Czochradło

• Powinno być też miejsce zacienione

• Zgodnie z dyrektywą 99/74/EC od 1.01.2007 wprowadzoną alternatywny system utrzymania drobiu:

• Otwarte wybiegi muszą mieć powierzchnię odpowiednią do liczby ptaków(9szt/m2)

• Rodzaj podłoża zabezpieczający przez zakażeniem

• Dawać schronienie przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi

• Dawać schronienie przed drapieżnikami

• Jeśli to niezbędne być wyposażone w poidła

Higiena wypasu:

• Pastwisko zapewnia zwierzętom najodpowiedniejsze warunki środowiskowe:

-ruch na świeżym powietrzy

-promieniowanie słoneczne

-świeża pasza zielona

• Wpływają korzystne na rozwój , hartuja , wzmagają odporność na choroby , zwiekszają produkcyjność

• Przejście z utrzymania w pomieszczeniu na pastwiskowe powinno być stopniowe

• Okres przejściowy powinien trwać 6-8 dni

• Po całkowitym przejściu na żywienie pastwiskowe należy podawać zwierzętom przez kilka pierwszych dni pasze objętościowe suche

• Te środki ostrożnośći trzeba stosować szczególnie w stosunku do:

-zwierząt słabych

-wychudzonych

-wycieńczonych złym odżywianiem lub przebytymi chorobami

-samic ciężarnych

• W okresie pastwiskowym ścierania rogu racic u krów jest szybsze niż w okresie oborowym

• Zaleca się wykonanie wiosennej orekcji racic przed wyjściem krów na pastwisko.Krowy korzystające z pastwiska poddaje się korekcji raz w roku.

• Drogi przepędowe na pastwisko nie mogą być wyboiste , kamieniste i żużlowe

• Korzystanie z naturalnych zbiorników wodnych , tylko po zbadaniu stanu higienicznego wody

• Mijsce wokół koryt powinno być utwardzone

• Liczba koryt powinna zapewnić równoczesne napojenie połowy stada

• W celu ochrony zwierząt przed nadmiernym skwarem i przed dokuczliwymi owadami urządza się na pastwiskach specjalne schronienia

• Z powierzchni pastwisk należy usuwać:

• Krzewy

• Rośliny szkodliwe i trujące

• Na pastwisku nie może być żadnych wilgotnych zagłębień

• Pastwiska mokre trzeba osuszać

• Zwierzęta przed wypuszczeniem na pastwisko należy poddać badaniu lekarsko- weterynaryjnemu

• Zwierząt podejrzanych i chorych nie wolno wyprowadzać na pastwisko

• Pastwisko w zależności od warunków klimatycznych usytuowania i uprawiania może stanowić niekiedy dla zwierząt poważne zagrożenie epizootyczne i inwazyjne

• Wielomiesięczny pobyt zwierząt w pomieszczeniach w okresie jesieni, zimy, wczesnej wiosny nie sprzyja ich zdrowotności, odporności i wydajności produkcyjnej

• Jest to okres szczególnie niekorzystny dla wychowu młodzieży

• Wychów zwierząt na wybiegach i pastwiskach jest najbardziej zbliżony do naturalnego

• Wychów pastwiskowy poprawia kondycję i zdrowotność

Wychów pastwiskowy:

• Nasila w org. Czynność narządów wewnętrznym

• Hartuje zwierzęta

• Zwiększa ich ogólną odporność

• Zwiększa produkcyjność oraz reguluje i pobudza procesy rozrodu

• Wypas powinien dokonywać się pod stałym nadzorem

• W czasie wypasu zwierzęta mogą ulec zranieniu , pogryzieniu przez psy ,lisy

W czasie utrzymania pastwiskowego bydła mogą wystąpić choroby:

• Zanokcica

• Tężyczka pastwiskowa

• Opadniecie zwierzat jkeszczami zdarza się na pastwiskach zakrzaczonych i graniczących z lasem liściastym

• Motylica wątrobowa u bydła i owiec zdarza się na pastwiskach podmokłych , z kałużami i sadzawkami

• Wzdęcia żwacza zdarzają się na pastwisku u bydła i owiec po nadmiernym spożyciu roślin motylkowatych lub młodych traw zwłaszcza mokrych łatwo fermentujących

• Poronienia ciężarnych samic zdarzają się w przypadku urazów rogami, kopnięcia lub obskakiwania. Zwierzeta wysoko ciężarne powinny mieć oddzielne kwatery do wypasu

• Udar słoneczny-zdarza się u zwierząt na pastwisku w przypadku braku zacienienia w czasie dużych upałów . Objawia się niepokojem , dusznością , nasiloną akcją serca i utratą przytomności. Chore zwierzę nalezt usunąć do cienia i zlewać zimną wodą głowe i klatkę piersiową.Obecnośc wody do picia na pastwisku i osłony przed słońcem

• Opadnięcia zwierząt na pastwisku przez gzy, bąki, komary,meszki.Owady te powodują silny niepokój u zwierząt, są przyczyną gzawicy.

• Higienę pastwisk skutecznie zwieksza kwaterowy wypas zwierzt który ułatwia także ich odkażanie .

• Kwatery do wypasu powinny być użytkowane najwyżej 5 dni

• Opuszczone kwatery poddaje się procesowi samo odkażania przez działanie słońca i suszę

• W tym czasie jest możliwość osuszenia kałuż , usuniecia kału

• Kwatery odkażane naturalnie uznaje się za zdolne do ponownego użytku po 3 miesiącach

• Odkażanie pastwisk nie jest konieczne w przypadku wypasania zwierząt odrobaczonych i nie wykazujących objawów chorób zakaźnych przenoszonych przez kontakt miedzy osobnikami.

Znaczenie higieniczne ruchu na swobodzie

• Przy wykonywaniu ruchu główną rolę spełniają mięśnie poprzecznie prążkowane przy udziale biernych narządów tj. kosci i więzadeł

• Przepływ krwi w czynnym mięśniu wzmaga się 4-5 razy

• Brak ruchu wpływa niekorzystnie na czynności ukł. Wydzielania wewnętrznego

• Powoduje zaburzenia w rozrodzie

• Może prowadzić do wzdęć

• U młodych zwierząt którym nie stworzono warunków swobodnego poruszania obserwujemy niedorozwój

• Schorzenia racic i kopyt

• Hartuje organizm zwierzęcy

• Zapobiega zbytniemu wydelikaceniu

• Ma wpływ na produkcyjność

Zioła w żywieniu zwierząt

• Ziołolecznictwo

• Stosowanie żiół z żywieniu zwierząt jest ocraz bardziej powszechnie 0 zwłaszcza profilaktycznie zamiast antybiotyków

• Zioła stosuje się z powodzeniem zarówno w terapii i profilaktyce chorób ludzi jak również w weterynarii

• Leki i preparaty pochodzenia roślinnego –immunostymulatory naturalne

• Zioła w medycynie Chońskiej i tybetańskiej

• Przy powszechnym stosowaniu antybiotyków i leków syntetycznych nastąpił odwrót od ziół

• Obecnie przy myśleniu proekologicznym nastąpił renesans ziół w terapii i profilaktyce weterynaryjnej

• Zgodnie z prawem UE zakazane zostało z dniem 1 stycznia 2006r. stosowanie profilaktyczne antybiotyków zwierząt

• Zamiast antybiotyków jako czynnika bakteriostatycznego i zwiększającego przyrosty , a także zamiast anabolików ,hormonów, chemioterapeutyków wprowadza się wyciągi z ziół

• Podstawową przyczyną zwrócenia się do leków ziołowych jest coraz większa ich liczba o wyraźnym działaniu farmakologicznym

• Także strach przed skutkami ubocznymi leków syntetycznych u ludzi starszych przemawia za powrotem do leków ziołowych

• Cena leków ziołowych jest z reguły niższa niż leków syntetycznych

• Ciekawość i chęć poznania nowych technik leczniczych-popularność lekarzy tybetańskich

• Znaczenie ma także chęć samo leczenia i przekonanie że leki roślinne to produkty ekologiczne

• Zioła podane w dawce pokarmowej prowadzą do zachowania właściwej równowagi fizjologicznej ludzi i zwierząt

• Mieszanki ziołowe w założeniu mają zastąpić antybiotykowe stymulatory wzrostu –są ukierunkowane na przewód pokarmowy i układ odpornościowy zwierząt

• Na świecie ok. 35tys. Gatunków roślin pozyskiwanych jest do celów leczniczych

• Zioła są podawane jako dodatki do pasz w ilości od 0,2 do 5% dawki. Ich rola polega na działaniu związków metabolicznie czynnych ,które wpływają na organizm człowieka lub zwierząt

• Zioła dają gwarancję zachowania zdrowia ,a w przypadku zwierząt gospodarskich mają też wpływ na ich produkcyjność.

• Zioła stymulują poboieranie pasz i lepsze ich wykorzystanie.

• Wpływają na:

Poprawę apetytu

-poprawę łaknienia

-wzmagają wydzielanie śliny

-wzmagają działanie gruczołów dokrewnych

-olejki eteryczne rumianku pobudzają ośrodki nerwowe , działają bakteriobójczo w przypadku zakażeń dróg żółciowych

-zapobiegają procesom gnilnym

-regulują pracę nerek

• Związki zawarte w większości ziół powodują obfite wydzielanie soku żołądkowego , wpływając korzystnie na procesy trawienia składników odżywczych w paszy

• W ziołach nagromadzone są liczne substancje biologicznie czynne

• Najczęściej są to mieszaniny różnych związków które są stosowane per Se jako suszone części roślin oraz ich kompozycja:

-mieszanki ziołowe sypkie

-granulaty

-nalewki

-wyciągi

-soki

-syropy

-olejki

• Mogą też zostać wyodrębnione jako jednorodne związki chemiczne o dokładnie poznanej budowie i działaniu farmakologicznym jak alkaloidy, glikozydy, terpeny.

Stosowanie mieszaniny ziół:

• Leków roślinnych o właściwościach immunostymulującyhc

• W ostatnich latach poznano już wiele immunotropowych substancji roślinnych

• Wśród nich znajdują się zarówno substancje niskocząsteczkowe , takie jak związki fenolowe , laktony jak i wielkocząsteczkowe pochodne polisacharydów czy glikoproteidów.

Do substancji czynnych zawartych w ziołach o specyficznych właściwościach należą:

-flawonidy, terpeny

-alkaloidy,saponiny

-aminy, estry

-składniki mineralne, witaminy

Zioła mogą oddziaływać jako:

• Apetyzery wzmagające wrażenia smakowe i pobudzające apetyt

• Regulatory funkcji trawiennych wpływające na motorykę przewodu pokarmowego i wydzielanie soków trawiennych

• Czynniki działające osłonowo , rozkurczowo,krwiotwórczo,przeciwbakteryjnie

• Regulatory intensywności i kierunków przemiany materii

• Czynniki wpływające na cechy jakościowe produktów zwierzęcych np. mięsa, tłuszczu wieprzowego, barwy jaj, tuszek drobiowych

• Olejki eteryczne stosowane w aromaterapii człowieka mają niezwykle szeroki zakres oddziaływania na organizm – zarówno na jego stan fizyczny i psychiczny

• Od właściwości przeciwbakteryjnych , przeciwgrzybicznych , przeciwwirusowych poprzez działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne do właściwości pobudzających , uspokajających , przeciwstresowych . Olejki jawią się jedną z najbardziej uniwersalnych grup naturalnych środków terapeutycznych.

Skuteczność oddziaływania ziół zalezy od:

• Wielkości dawki

• Warunków zbioru

• Sposobu i czasu przechowywania

• A także od postaci w jakiej zioła będą zadawane

Przy zbyt małej dawce nie osiągnie się spodziewanego efektu , natomiast nadmiar może dać skutki negatywne .

Produkty ziołowe zawdzięczają duża popularnośc kilku grupom leków roślinnych , które okazały się bardzo skuteczne w profilaktyce i leczeniu.Należą do nich:

• Leki wpływające na układ immunologiczny

• Leki stosowane w chorobach związanych z degeneracją tkanki nerwowej

• Leki o działaniu uspokajającym , nasennym, przeciwdepresyjnym

• Leki stosowane w początkowych stadiach przerostu gruczołu krokowego

• Leki o właściwościach przeciwnowotworowych

Aktywność immunologiczna preparatów roślinnych lub wyizolowanych z nich substancji wyraża się różnymi efektami m.in. wzmożoną aktywnością fagocytarna makrofagów , zwiększeniem liczby pobudzonych limfocytów B i T , zahamowaniem wzrostu implantowanych komórek nowotworowych , a niekiedy też przeżyciem zwierząt z wszczepionym nowotworem

Zawarte w ziołach substancje biologicznie czynne powodują w organizmie swoiste reakcje przystosowania oraz immunomodulacji

Immunostymulacja pobudza nieswoiste mechanizmy obrony przed czynnikami patogennymi

2 systemy odpornościowe:

-humoralny(limfocyty B)

-komórkowy(limfocyty T)

Leki lub substancje roślinne mogą stymulować układ immunologiczny lub też obniżać jego reaktywność

Zaliczane do tej grupy są m.in. leki roślinne określane jako adaptogeny , które poprzez mechanizm endokrynologiczny podnoszą odporność człowieka na stres

Działaniem adaptogennym odznaczają się:

-eleuterokok kolczysty

-różaniec górski

W badanich In vitro i In vivo udowodniono ze przetwory z tych roślin po podaniu pozajelitowym lub doustnym:

-zwiększają liczbę białych krwinek

-zwiększają liczbę komórek śledziony

-aktywują fagocytozę ludzkich granulocytów

-pobudzają naturalne siły obronne organizmu

Surowcem w zależności od gatunku jeżówki są korzenie, zioło

Ważną grupą roślin leczniczych są te , których związki biologicznie aktywne przeciwdziałają degeneracji tkanki nerwowej.

WYKŁAD 8 26.IV.2010r.

Problem gnojowicy dla technologii produkcji dobrostanu zwierząt oraz środowiska

Systemy usuwania odchodów w technologiach produkcji zwierzęcej:

• W procesie chowu zwierząt gospodarskich powstaje odpadowy produkt w postaci odchodów. W zależności od technologii i systemu utrzymania zwierząt powstaje:

-obornik i gnojówka

-gnojowica

• Produkty te posiadają:

-odmienne właściwości fizykochemiczne i biologiczne

-są usuwane w różny sposób z pomieszczeń inwentarskich

-inaczej magazynowane

-inaczej utylizowane

• Skład i ilość odchodów wydalanych przez zwierzęta

• Obornik powstaje w obiektach ściółkowych

-jest to mieszanina kału i ściółki z ewentualną domieszką resztek paszowych oraz niewielkich ilości wody i moczu

-podstawowa ilość frakcji płynnej jako gnojówka ,składowana jest oddzielnie w specjalnych zbiornikach ,do których doprowadzana jest instalacja kanalizacyjna.

• W budynkach typu głębokiego

-przeważających w środkowej i wschodniej części kraju ,obornik utrzymywany jest na stanowiskach zwierzęcych i usuwany właściwie 2 razy w ciągu roku-na wiosnę i jesienią.

• W oborach typu płytkiego

-obornik usuwany jest z powierzchnią na specjalnie wbudowanej gnojowni, której dno musi zabezpieczać wody gruntowe przed przenikaniem gnojówki.

• Obornik zawiera 20-30% s.m w tym głównie substancje organiczne z tego ok. 60% stanowi tzw. Próchnica czynna(czynnik humusotwórczy).Jest bardzo dobrym nawozem organicznym , zawiera wiele składników pokarmowych potrzebnych roślinom

• W nie odkażonym oborniku drobnoustroje chorobotwórcze i pasożyty zachowują przez długi czas okres żywotności , stanowi zagrożenie dla zdrowia zwierząt gospodarskich oraz ludzi.

• Np.-prątki gruźlicy przebywają w oborniku ponad 7 miesiecy

-bakterie vodencjozy- ponad 11 miesięcy

-zarazki różycy- 2-4 miesiące

-brucelozy- 1-5 miesięcy

• Dlatego w przypadku wystąpienia w obrębie choroby zaraźliwej niezbędne staje się odkażenie obornika, z zasady przeprowadza się je metodą biotermiczną. Trzeba to podkreślić, że biotermiczne odkażanie obornika należy przeprowadzać tylko po wystąpieniu w obiekcie choroby zaraźliwej , bo takie odkażanie powoduje duże straty wartości nawozowej obornika , zwłaszcza azotu.

• Biotermiczna metoda odkażania obornika oparta jest na jego samo zagrzaniu , co działa zabójczo na zarazki chorobotwórcze(wysoka temperatura do 75oC)

Gnojowica

Powstaje w pomieszczeniach bezściółkowych .Jest to płynna mieszanina kału i moczu oraz wody używanej do celów higienicznych i technologicznych.W zależności od systemu technologicznego jest ciągle usuwana do zbiorników poza pomieszczeniem lub też usuwana jest okresowo.W gnojowicy zachodzą procesy fermentacji beztlenowej (gnilne) dlatego też w budynkach bezściółkowych w pobliżu zbiorników magazynujących czy oczyszczalni ścieków firmowych [pwietrze jest skażone głównie NH₃ , H₂S, aminami..W gnojowicy ze względu na niską temperaturę (zimą 5-8^oC, latem 15-20^oC) nie zachodzą procesy biotermicznego odkażania , natomiast znane niszczenie mikroorganizmów w skutek wysokiego pH zachodzące w szczelnych zbiornikach na gnojówki, nie występuje w gnojowicy gdzie odczyn jest obojętny lub lekko zasadowy.Gnojowica zanieczyszcza środowisko także jajami i larwami pasożytów.Zdolność do życia i inwazyjności w płynnych odchodach zachowują

• 80-90% jaj nicieni trzody chlewnej przez 6 miesięcy

• 70-80%jaj i larw pasożytów bydła przez 3-3,5 miesiąca

• 90% jaj nicieni wyrzuconych z gnojowicą na glebę przez 2 lata

Gnojowica stanowi poważne zagrożenie ekologiczne oraz epizodyczne dla środowiska naturalnego i hodowlanego.

Metody utylizacji gnojowicy

1. Rolnicze wykorzystanie-najlepszy sposób. Wymaga jednak odpowiedniego areału do nawożenia oraz wyposażenia technicznego do jej magazynowania i transportu. Oczyszczanie gnojowicy na nawożonych nią polach -3 fazy:

-zatrzymanie obciążen podczas nawadniania ( w czasie przenikania zachodzi w glebie sorpcja mechaniczna , fizyczna, chemiczna)

-mineralizacja doprowadzonych do gleby obciążeń ograniczających działalność mikroflory glebowej.

-sorbcja biologiczna produktów rozkładu

Zgodnie z obecnym stanem prawnym do zagospodarowania gnojowicy nie wolno przeznaczać obszarów chronionych i ich stref ochronnych. Minimalna odległość terenu rolniczego wykorzystania gnojowicy od strefy pośredniej ujęć wody, terenów zabudowanych i obszarów chronionych wynosi 300m , przy deszczowaniu(?) 100m,a 50m gdy jest wprowadzone bezpośrednio pod powierzchnię gleby.Mimimalna odległość od torów kolejowych -30m.

WYKŁAD 9 10.V. 2010r

Dezynfekcja gnojowicy

• Metody dezynfekcji są niezbędne gdy na fermie wystąpiła choroba zakaźna .W krajach d. ZSRR- d. formaldehydem .

• Badania –dobre działanie formaliny w roztworach większych niż 0,1? .Nieskuteczne były preparaty jodowe.

• Gnojowica ulega odkażeniu po przechowywaniu w zbiorniku co najmniej 1 miesiąc.

• Pomiar świń- wirus tej choroby wg badań przezywał o wiele dłużej i w obiektach zapowietrzonych ok. 120dni.

• Oprócz chorób wirusowych i bakteryjnych w przypadku gnojowicy istnieje niebezpieczeństwo rozprzestrzenienia się chorób inwazyjnych np. przy rozlewaniu na pola gnojowicy zanieczyszcza się środowisko formami inwazyjnymi pasożytów.W tuczarniach przemysłowych dochodzi często do 100% zarażeń zwierząt pasożytami , a w gnojowicy spotyka się do kilkudziesięciu jaj/1 l.

Napowietrzanie i fermentacja gnojowicy

• Może być stosowane w zbiornikach betonowych lub stalowych za pomocą aeratorów mechanicznych lub w przepływowych lagunach ziemnych.Po napowietrzeniu następuje intensywny rozkład tlenowy materii organicznej , spada ilość drobnoustrojów .Obniżenie zawartości materii organicznej przy tej metodzie zalezy od czasu napowietrzenia i temperatury gnojowicy.W warunkach beztlenowych w komorach fermentacyjnych lub lagunach ziemnych wytwarzają się gazy o przykrych zapachach co jest uciążliwe dla okolicznych mieszkańców.Na dnie lagun odkłada się szlam w ilości do 20% przy gnojowicy bydlęcej, i do 10% przy gnojowicy świńskiej w stosunku do jej objętości.

Wytwarzanie biogazu

Przez podwyższenie temperatury fermentacji w warunkach beztlenowych .Następuje rozkład 60-70% związków organicznych , azot przechodzi do biogazu w postaci amoniaku.

Główny składnik palny: metan.

W naszych warunkach klimatycznych poddanie ścieków fermowych fermentacji metanowej wymaga dostarczenia znacznych ilości energii cieplnej co przy wysokich kosztach ten system jest mało użyteczny.

Wykorzystanie odchodów zwierzęcych do produkcji pasz

• Hodowla drożdży pastewnych na g. lub przerabianie jej przez hodowanie glonów lub bezkręgowców (muchy, dżdżownice) wykorzystywanych następnie do produkcji pasz.

• W latach 70 w wielu krajach prowadzono prace nad wykorzystanieniem kału lub wysuszonej g. jako paszy dla zwierząt.

• Obecnie ze względów sanitarnych wprowadzono prawny zakaz wykorzystywania tego typu paszy.

Problemy w UE z usuwaniem i utylizacją gnojowicy

• W UE trwa ciągle dyskusja czy zaprzestać bezściółkowych technologii utrzymania zwierząt i jak chronić środowisko.

• Przepisy-zdjęcia.

Problem z usuwaniem odchodów kur przy wprowadzeniu klatek nowego typu

• Klatka 2000cm²z grzędą , gniazdem i ściółką do grzebania powoduje problemy natury technicznej przy usuwaniu odchodów .Mechanizacja usuwania odchodów będzie droższa.

• Alternatywny system półintensywny wprowadzony od 2007r. brak zestawienia sanitarnego przy zapewnieniu wybiegów trawiastych dla kur.

Budownictwo inwentarskie w aspekcie higieny zwierząt

• Higiena zwierząt –będą warunki środowiska życia zwierząt i opracuje normy utrzymania tak aby zwierzę zachowało optymalny stan zdrowia i odporność na choroby.Przy tak zdefiniowanej higienie zwierząt już przy projektowaniu obiektu inwentarskiego ważne jest współdziałanie zootechnika z projektantem.

• Działanie higieny zwierząt rozpoczyna się już w fazie projektowania obiektu inwentarskiego i obejmuje:

-wybór odpowiedniego miejsca pod budowę powierzchnii inwentarskich , względnie ich kompleksów.

-zastosowanie materiałów bud. Oraz środków pomocniczych przy budowie-wolnych od zw. toksycznych.

-materiały budowlane powinny być łatwe do sanitaryzacji i dezynfekcji powinny utrudniać ukrycie się i przemieszczanie owadów i gryzoni.

-budowa dokładna , bezpieczne materiały

Przy budowie obiektów inwentarskich zwłaszcza w duzych obiektach istotne jest wprowadzenie systemu ,,czarno- białego” już na etapie projektu budowy fermy.(strefa produkcyjna-biała, strefa administracyjno-zaopatrzeniowa- czarna).

Lokalizacja budynków inwentarskich

• Wykorzystanie naturalnych osłon przed lokalnymi wiatrami lub sadzimy pasy zieleni

• Powinny być katalizowane w stosunku do budynków mieszkalnych , od strony przeciwnej od najczęściej panujących w tej okolicy wiatrów,aby domieszki gazów szkodliwych i odory nie dochodziły do pomieszczeń gdzie mieszkają ludzie.

• Ukształtowanie terenu:

-lekkie wzniesienie

-przepuszczalny grunt ,aby wody opadowe miały swobodny odpływ i nie podmywały budynków i nie zalewały znajdujących się przy nim wybiegów.

-oś długa budynku- po linii północ-południe z odchyleniem na zachód 15^o=dobre oświetlenie naturalne.

Podstawowe zadanie tych budynków to zapewnienie optymalnych warunków do chowu zwierząt .Są to budynki jednokondygnacyjne z poddaszem użytkowym lub nieużytkowym lub też stropodachem nie podpiwniczone z reguły wielotraktorowe. Wśród obiektów obecnie eksploatowanych można wyróżnić 3 podstawowe grupy budynków:

• Tradycyjne

• Z elementów prefabrykowanych

• O konstrukcjach szkieletów różnych systemów budownictwa inwentarskiego.

WYKŁAD 24.V.2010r.

Dobrostan, a ból i cierpienie zwierząt

• W dyskusji nad dobrostanem zwierząt mocnemu uwypukleniu ulega aspekt etyczny co związane jest ze wzrastającą wrażliwością społeczeństw na ból i cierpienie jakich doświadczają zwierzęta poddawane eksperymentom medycznym , w niewoli lub tez w warunkach ograniczeń produkcyjnych

• Nieprzekraczalną granicą dobrostanu jest taki stopień obciążeń do których zwierzęta mogą adaptować się bez cierpienia

• Podstawowym wyznacznikiem postępowania człowieka ze zwierzętami i jego stosunku do zwierząt zarówno w aspekcie moralnym jak i prawnym powinno być ograniczenie i ochrona przed ich cierpieniem

• Cierpienie stanowi bowiem granicę , której nie wolno ze zwierzętami przekraczać

• Cierpienie kojarzy się przede wszystkim z bólem , co więcej bywa z nim utożsamiane , gdy tymczasem są to pojęcia dające się wyraźnie rozdzielić

• Cierpienie określa stan osobnika odnoszący się do jego emocji , ból jest wyrażeniem zmysłowym , definiowanym jako nieprzyjemne zmysłowe i nieprzewidywalne odczucie wskutek uszkodzenia tkanek, choroby

• Ból jest jedną z ,ale nie jedyną przyczyną cierpienia.

• W warunkach niedostatecznego dobrostanu zwierząt w gospodarstwach hodowlanych , spowodowanego m.in.:

-nadmiernym stłoczeniu

-ograniczenie ruchu

-głód, pragnienie

-zimno i upał

-ból powodowany urazami

• Zwierzęta zawsze poddane są silnemu cierpieniu

• W warunkach niedostatecznego dobrostanu odczucia zwierząt są zawsze złe i mogą ulegać spotęgowaniu Az do cierpienia

• Odczucia mogą być mierzalne metodami przyjętymi w diagnostyce medycznej, a także na podstawie obserwacji zachowania zwierząt jak również częstość schorzeń oraz potencjału biotycznego. Cierpienie zwierząt wyrasta przynajmniej z 3 źródeł z których każde może być przyczyną równie intensywnego przeżywania.

• Źródłem cierpienia somatycznego są : ból, głód, pragnienie, zimno, gorąco i inne obciążenia wywołujące reakcje z odbiorem bodźców za pomocą wrażeń zmysłowych, wychodzących w zakres pojęć fizjologicznych. Wśród schorzeń wywołujących silny ból i cierpienie spotykamy schorzenia nazywane techno patiami –wywołują je elementy technologii chowu.

• W tej grupie chorób czołowe miejsce zajmują schorzenia lokomocyjne u bydła , drobiu i świń powstające przy utrzymaniu ich na bezściółkowych i nieergonomicznych podłogach powodujących także inne liczne urazy i okalecznia ciała oraz schorzenia wymion.

• Inne źródło cierpienia odnosi się do strefy emocjonalnej której obecnie nadaje się szczególne znaczenie. Gradacja stanów lękowych od zaniepokojenia po paniczny strach wynika z sytuacji nieprzyjaznych lub niebezpiecznych , a także zdarzeń dla zwierzęcia nieprzewidywalnych których osobnik nie może lub nie potrafi uniknąć.Narastanie panicznego strachu można obserwować w grupach aktualnie nie niepokojonych świń wyłącznie na skutek odbioru informacji o bólu i zagrożeniu jakich doświadczają Inne zwierzęta np. podczas kastracji i uboju.Przyczyną strachu może być: przemieszczenie zwierzęcia do nieznanego mu miejsca lub obcej grupy izolacja , agresja .

• Trzecim jak dotad rzadko uwzględnianym , a obecnie coraz częściej sygnalizowanym źródłem cierpienia zwierząt hodowlanych jest niemożność przejawiania , a następnie zaspokajania silnych , wrodzonych , garunkowo swoistych popędów i instynktów.

• Tego typu ograniczenia są typowe dla ferm przemysłowych , projektowanych z pominięciem najbardziej podstawowych potrzeb behawioralnych zwierzat.Ograniczenia w przejawianiu instynktów wyzwalaja u zwierząt stany silnej frustracji , prowadzące do poważnych zaburzeń somatycznych i stereotypii, aż do samookaleczeń i kanibalizmu. W warunkach ograniczenia ruchu, nadmiernego stłoczenia i niezaspokajania innych potrzeb zwierząt obserwowane SA u nich takie zaburzenia behawioralne jak nadmierna agresja , kanibalizm, pterofagia.

• Te anomalie behawioralne są przyczyną bólu m cierpienia i strachu zwierząt będących ofiarami tych agresji.

• Systemy alternatywne poprzez wprowadzanie do otoczenia zwierząt elementów przynajmniej po części zaspokajających te potrzeby ( ściółka, przestrzeń życiowa, ) ewoluują w kierunku środowiska ekstensywnego co nie oznacza środowiska prymitywnego.

UBÓJ ZWIERZĄT

• Rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi

• Rozporządzenie określa:

• 1)kwalifikacje osób uprawnionych do zawodowego

• Przemieszczanie-rozumie się przez wyładunek lub przewóz i przepędzanie z platform , zagród na terenie ubojni

• Przetrzymywaniu- rozumie się przez to utrzymywanie zwierzat w pomieszczeniach , zagrodach , wydzielonych obszarach na terenie ubojni w celu zapewnienia im niezbędnej opieki przed uboje

• Unieruchamianiu